Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII U 390/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant:

sekr. sądowy Aneta Rapacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 czerwca 2018 r. w Warszawie

sprawy D. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek

na skutek odwołania D. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 14 grudnia 2017r., nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od D. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 23 lutego 2018r. D. R. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 grudnia 2017r., znak: (...), wskazując, że organ rentowy nieprawidłowo naliczył składki i nie uwzględnił wpłat przy wyliczaniu zadłużenia ( odwołanie z dnia 23 lutego 2018r., k. 4 – 5 a.s.)

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., przekazując ww. odwołanie do Sądu, wskazał, że podtrzymuje stanowisko wyrażone w odpowiedzi na odwołanie z dnia 3 stycznia 2018r., złożonej do sprawy VIIU 10/18, w której wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 14 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 11 października 2017r., znak: (...), stwierdził zadłużenie z tytułu składek za okres od grudnia 2012r. do grudnia 2015r. w wysokości 24.729,92 zł. Decyzja ta została zmieniona decyzją z dnia 11 października 2017r., znak: (...), w ten sposób, że zadłużenie z tytułu składek za okres od grudnia 2012r. do grudnia 2015r. na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy organ rentowy ustalił w wysokości 11.009,51 zł. Następnie w związku z wniesieniem odwołania od ww. decyzji oraz dokonaną analizą zadłużenia, decyzja z dnia 11 października 2017r. została zmieniona decyzją z dnia 14 grudnia 2017r. w ten sposób, że zadłużenie z tytułu składek za okres od grudnia 2012r. do grudnia 2015r. na ubezpieczenia społeczne organ rentowy ustalił w wysokości 11.898,40 zł ( pismo procesowe z dnia 16 marca 2018r., k. 3 a.s., odpowiedź na odwołanie, k. 11 akt VII U 10/18).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. R. prowadzi kancelarię adwokacką i z tego tytułu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą miał obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy (okoliczności bezsporne).

D. R. był obowiązany do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne w następującej wysokości:

za miesiąc listopad 2012r. – 143,56 zł

za miesiąc styczeń 2016r. – 713,35 zł

za miesiąc luty 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc marzec 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc kwiecień 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc maj 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc czerwiec 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc lipiec 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc sierpień 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc wrzesień 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc październik 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc listopad 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc grudzień 2016r. - 713,35 zł

za miesiąc styczeń 2017r. – 749,94 zł

za miesiąc luty 2017r. - 749,94 zł

za miesiąc marzec 2017r. - 749,94 zł

Dodatkowo ubezpieczonego obciążał obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy i na ubezpieczenie zdrowotne (raport rozliczeń należności płatnika oraz wydruk przeglądu danych – stany należności, nienumerowane karty akt ZUS).

D. R. nieterminowo dokonywał wpłat należności z tytułu składek (potwierdzenia przelewów, k. 5 – 9 akt o sygn. VIIU 11/18). Wpłacił na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych m.in.:

w dniu 25 grudnia 2012r. – 254,55 zł

w dniu 31 grudnia 2012r. – 142,39 zł

w dniu 9 września 2016r. – 59,63 zł oraz 288,95 zł;

w dniu 1 października 2016 roku – 59,63 zł oraz 288,95 zł;

w dniu 9 listopada 2016 roku - 59,63 zł oraz 288,95 zł;

w dniu 9 grudnia 2016 roku – 288,95 zł ( potwierdzenia przelewów, akta ZUS, potwierdzenie przelewu, k. 25 a.s.)

Ubezpieczony w dniu 7 maja 2018r. przelał na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych tytułem składek na ubezpieczenia społeczne z okres od stycznia do marca 2017r. kwotę 2.249,82 zł, a w dniu 10 maja 2018r. kwotę 7.133,50 zł tytułem składek na ubezpieczenia społeczne za okres od stycznia do października 2016r. ( potwierdzenia przelewu, k. 26 – 27 a.s.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. działając na podstawie art.
61 § 4 k.p.a.
w związku z art. 83 ust. 1 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych
pismem z dnia 9 maja 2017r. zawiadomił ubezpieczonego o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, na którą składają się należności z tytułu:

składek na ubezpieczenia społeczne za okres od czerwca 2012r. do marca 2017r. w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 w kwocie 11.393,08 zł,

składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od kwietnia 2016r. do października 2016r. w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 w kwocie 611,90 zł,

składek na Fundusz Pracy za miesiąc październik 2016r. w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 w kwocie 59,61 zł.

Na podstawie art. 50 § 1 k.p.a. organ rentowy wezwał ubezpieczonego do złożenia w terminie 7 dni pisemnych wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów. Jednocześnie organ rentowy poinformował, że zgodnie z art. 10 § 1 k.p.a. stronie przysługuje prawo czynnego udziału w każdym stadium postępowania ( zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 9 maja 2017r., akta ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 10 § 1 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w piśmie zatytułowanym ,,zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego’’ w dniu 12 lipca 2017r. zawiadomił ubezpieczonego, że został wyznaczony 7-dniowy termin, licząc od dnia otrzymania, na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w wyznaczonym terminie strona może zapoznać się i wypowiedzieć w sprawie zebranych dowodów i materiału ( zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego z dnia 12 lipca 2017r., akta ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 11 października 2017r. wydał decyzję znak: (...), w której na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych określił wysokość zadłużenia z tytułu składek w wysokości 24.729,92 zł w tym na:

ubezpieczenia społeczne (zakres nr deklaracji 01-39) za okres od grudnia 2012r. do grudnia 2015r. w kwocie 24.237,48 zł oraz należne odsetki w kwocie 6.435,00 zł;

Fundusz Pracy (zakres nr deklaracji 01-39) za okres od maja 2014r. do listopada 2015r. w kwocie 492,44 zł oraz należne odsetki w kwocie 81,00 zł.

( decyzja z dnia 11 października 2017r., znak: (...) , akta ZUS)

W dniu 11 października 2017r. organ rentowy wydał także jeszcze jedną decyzję, znak: (...), w której na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych określił wysokość zadłużenia z tytułu składek w wysokości 11.009,51 zł, w tym na:

ubezpieczenia społeczne (zakres nr deklaracji 01-39) za okres od listopada 2012r. do marca 2017r. w kwocie 10.813,44 zł oraz należne odsetki w kwocie 933,00 zł;

ubezpieczenie zdrowotne (zakres nr deklaracji 01-39) za miesiąc październik 2016r.w kwocie 136,46 zł oraz należne odsetki w kwocie 10,00 zł;

Fundusz Pracy (zakres nr deklaracji 01-39) za miesiąc październik 2016r.w kwocie 59,61 zł.

( decyzja z dnia 11 października 2017r., znak: (...) , akta ZUS)

Z uwagi na wniesione przez ubezpieczonego odwołanie od ww. decyzji oraz załączone do niego potwierdzenia przelewów organ rentowy wydał w dniu 14 grudnia 2017r. decyzję znak: (...), w której wyliczył, że zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 11.898,44 zł, w tym:

z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od listopada 2012r. do marca 2017r. w kwocie 10.813,44 zł oraz odsetek za zwłokę w kwocie 1.085,00 zł

( decyzja z dnia 14 grudnia 2017r., znak: (...) , akta ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach ZUS oraz w aktach przedmiotowej sprawy, a także spraw o sygn. VII U 10/18 i VII U 11/18. Zdaniem Sądu, powołane dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne. Żaden z nich nie został skutecznie zakwestionowany przez strony procesu tak co do autentyczności, jak zgodności z prawdą treści w nich zawartych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie D. R. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 14 grudnia 2017r., podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2017r., poz. 1778 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową, płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Z kolei w myśl art. 32 ustawy, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Na podstawie art. 47 ust. 1 ustawy systemowej, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:

1)do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie
za siebie;

2)do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

3)do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy systemowej, od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa ( Dz.U. z 2018r., poz. 800 t.j.).

Sąd, mając na uwadze całość zgromadzonego materiału dowodowego, zważył,
że organ rentowy prawidłowo wydał zaskarżoną decyzję. Nie budzi wątpliwości, że ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą i z tego tytułu za siebie powinien opłacać składki. Jak wynika z raportów stanu należności znajdujących się w aktach ZUS, które w myśl art. 33 i 34 ustawy systemowej stanowią dowód w postępowaniu sądowym, D. R. nie opłacał składek w terminie i odnosi się to nie tylko do okresu spornego, wskazanego w decyzji, ale także dotyczy i innych okresów. W związku z tym organ rentowy dokonując rozliczenia tych należności, które były wpłacane nieterminowo bądź w niepełnej wysokości stosował przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany ZUS (Dz. U. z 2008r., Nr 78, poz. 465 ze zm.),

Ubezpieczony w odwołaniu od wszystkich wydanych w sprawie decyzji podnosił taką samą lakoniczną argumentację, że organ rentowy nieprawidłowo wyliczył zadłużenie nie uwzględniając opłaconych składek. Dopiero w związku z zobowiązaniem Sądu złożył potwierdzenia przelewów, z których miało wynikać, że na dzień wydania spornej decyzji opłacił składki za listopad 2012r. oraz za okres od stycznia 2016r. do marca 2017r. Jeden z przelewów - z dnia 25 grudnia 2012r., jak wynika z raportu stanu należności znajdującego się w aktach ZUS, został uwzględniony przez organ rentowy na poczet składki na ubezpieczenie zdrowotne, która wynosiła właśnie taką kwotę. Z kolei przelewy z dnia 7 maja 2018r. i 10 maja 2018r. potwierdzają, że ubezpieczony, który ostatecznie uiścił należności za styczeń – październik 2016r. i za styczeń - marzec 2017r., nie negował zadłużenia w tej części. Skoro bowiem je uregulował, mimo złożonego odwołania, to można wnioskować, że się z nim jednak zgodził. Sąd mimo to należności wpłaconych w maju 2018r. nie uwzględnił wydając wyrok, bowiem ocena legalności decyzji organu rentowego musi uwzględniać stan faktyczny i prawny z daty wydania decyzji. Taka jest bowiem specyfika postępowania odwoławczego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, którego cechę charakterystyczną stanowi to, że w każdym wypadku zakres rozpoznania i orzeczenia sądu rozpoznającego odwołanie od decyzji organu rentowego jest wyznaczany właśnie treścią owej decyzji (por.m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000/15 poz. 601). Wskazana cecha oznacza, że treść decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także zakres wniesionego od niej odwołania, wyznacza przedmiot sporu. Wynika ona z odrębności postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, która wyraża się tym, że postępowanie sądowe jest kontynuacją postępowania administracyjnego i rola sądu sprowadza się do kontroli prawidłowości decyzji kończącej to postępowanie. Oznacza to, że badanie przez sąd legalności decyzji i orzekanie o niej możliwe jest tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili jej wydania (por. także między innymi wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 marca 1998r., II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999/5 poz. 181; z dnia 20 maja 2004r., II UK 395/2003, OSNP 2005/3 poz. 43; z dnia 25 stycznia 2005r., I UK 152/2004, OSNP 2005/17 poz. 273).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy – jak wynika z zacytowanego orzecznictwa, a dodatkowo z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2012r. (I UK 174/12) - ocena, wysokości zadłużenia powinna odnosić się do daty wydania decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie do chwili zamknięcia rozprawy przez Sąd (art. 316 § 1 k.p.c.). Zdarzenia, które nastąpiły w późniejszym okresie mogą być natomiast przedmiotem nowego postępowania prowadzonego przez organ rentowy na wniosek strony lub z urzędu. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawiają zresztą inne jeszcze okoliczności, jak ta, że w postępowaniu egzekucyjnym dłużnikowi przysługuje zarzut, którego podstawę może stanowić między innymi wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku (art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – tekst jednolity Dz. U. z 2017r., poz. 1201 ze zm.).

Jeśli chodzi natomiast o należne składki na FUS za XI 2012r. (kwota 3,42 zł) oraz za listopad i grudzień 2016r., to D. R., którego obciążał obowiązek dowodzenia, nie wskazał, by ww. należności uiścił. Wprawdzie do sprawy o sygn. VIIU 10/18 złożył przelewy, których dokonywał za listopad i grudzień 2016r. i z przelewów tych wynika, że w listopadzie zapłacił 59,63 zł oraz 288,95 zł, a w grudniu 288,95 zł, nie są to jednak należności podlegające zaliczeniu na poczet składek na ubezpieczenie społeczne. Kwota 288,95 zł, co wynika ze stanu konta, stanowi składkę na ubezpieczenie zdrowotne, zaś kwota 59,63 zł jest składką na Fundusz Pracy. Tych jednak organ rentowy nie uwzględnił w zadłużeniu wskazanym w zaskarżonej decyzji. Objął nią tylko składki na ubezpieczenie społeczne, które nie zostały zapłacone za cały 2016 oraz za okres styczeń – marzec 2017r.

Wobec powyższego twierdzenie odwołującego zawarte w odwołaniu, o wadliwości rozliczeń ZUS, jest gołosłowne, niczym niepoparte i dlatego nie mogło prowadzić do zmiany zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do składki za miesiąc listopad 2012 roku, należy wskazać, że zdecydowana część należności za ww. miesiąc została rozliczona przez ZUS z różnych wpłat, których dokonywał ubezpieczony. Wynika to z powołanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany ZUS (Dz. U. z 2008r., Nr 78, poz. 465 ze zm.). § 6 ust. 3 i 4 ww. rozporządzenia wskazuje, że wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dokonane przez płatnika składek po terminie określonym w ustawie powinny obejmować również odsetki za zwłokę. W przypadku gdy wpłata nie uwzględnia odsetek za zwłokę, mimo jej dokonania po terminie określonym w ustawie, Zakład rozlicza dokonaną wpłatę proporcjonalnie na pokrycie kwoty zaległych składek oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości z tytułu składek do kwoty odsetek za zwłokę.

Wskazane przepisy umożliwiają zaewidencjonowanie wpłaconych składek inaczej niż deklarował płatnik m.in. w przypadku, gdy składka została wpłacona po terminie bez prawidłowo naliczonych odsetek za zwłokę. Taka sytuacja miała miejsce w odniesieniu do miesiąca listopada 2012r., wobec czego w wyniku rozliczeń przeprowadzonych przez ZUS pozostała jeszcze zaległość w kwocie 3,42 zł.

Poza należnością główną ZUS na dzień 14 grudnia 2017r. naliczył również należne odsetki, które w porównaniu z decyzją z dnia 11 października 2017r., na skutek wydłużenia okresu, za który nastąpiło wyliczenie, wzrosły do kwoty 1.085 zł.

Podsumowując, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., odwołanie D. R. jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od D. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wskazana kwota stanowiąca stawkę minimalną została ustalona na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265 t.j..), według stanu obowiązującego w dacie wniesienia odwołania.

W rozpatrywanej spawie wartość przedmiotu sporu z uwagi na wysokość zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek, przewyższa 10.000 zł, a zatem stawka minimalna kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z cytowanymi przepisami, wynosi 3.600 zł i taką kwotę Sąd zasądził w punkcie 2 wyroku.

Zdaniem Sądu, mimo uiszczenia przez odwołującego części zadłużenia w maju 2018r., nie zachodziły podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. Odwołujący zadłużenie to uiścił dopiero w maju 2018r., choć decyzja została wydana w grudniu 2017r., zatem postępowanie przez kilka miesięcy już trwało. Poza tym, organ rentowy, który od maja 2017r. wyjaśnił kwestię zadłużenia ubezpieczonego, informował o możliwości składania dowodów, czy zapoznania się z aktami, z czego ubezpieczony, mimo odbioru kierowanej do niego korespondencji, nie skorzystał. Sam zatem pozbawił się możliwości wcześniejszego wszechstronnego wyjaśnienia kwestii zadłużenia, ewentualnego uiszczenia zaległości i niedoprowadzenia do skierowania sprawy na drogę sądową.

Uwzględniając powyższe, Sąd ocenił, że nie zachodzą w sprawie żadne szczególne okoliczności do odstąpienia od obciążenia ubezpieczonego w części czy w całości kosztami zastępstwa procesowego. Organ rentowy był reprezentowany przez radcę prawnego, a ubezpieczony przegrał proces, wobec czego Sąd rozliczył koszty zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 98 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

(...)