Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Graczyk

Sędziowie SO Renata Gąsior

SO Monika Rosłan-Karasińska (spr.)

Protokolant Mariusz Żelazek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 stycznia 2019 r. w Warszawie

sprawy P. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem zainteresowanych: (...) w W., Powiatowy (...) Dom Kultury w O., Środowiskowy Dom Samopomocy
w O.

o zasiłek chorobowy i zwrot nienależnego świadczenia

na skutek apelacji wniesionych przez organy rentowe

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie
VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 04 czerwca 2018 r., sygn. akt VI U 237/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I i II w ten sposób, że oddala odwołania;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt III i IV w ten sposób, że przyznaje od Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie na rzecz pełnomocnika z urzędu odwołującego P. P. - adw. P. S. łącznie kwotę 720,00 złotych (siedemset dwadzieścia złotych) powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem I instancji oraz łącznie kwotę 120 złotych (sto dwadzieścia złotych) powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem II instancji.

SSO Renata Gąsior SSO Marcin Graczyk SSO Monika Rosłan-Karasińska

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 4 czerwca 2018 r. w punkcie 1 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia
5 kwietnia 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał P. P. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 18 listopada 2015 r. do dnia
5 stycznia 2016 r., w punkcie 2 zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 13 lipca 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okresy od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia
14 listopada 2015 r. i od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. oraz uchylił zobowiązanie ubezpieczonego do zwrotu zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego
za w/w okresy w kwocie 3.119,76 złotych wraz z odsetkami w kwocie 143,86 złotych,
w punkcie 3 zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.
na rzecz odwołującego kwotę 360,00 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu oraz w punkcie 4 zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddziału w W. na rzecz ubezpieczonego kwotę
360,00 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Sąd I instancji ustalił, że odwołujący był zatrudniony w trzech jednostkach: (...) jako nauczyciel rysunku i grafiki na postawie umowy o pracę na 12/18 etatu,
w którym, świadczył pracę we wtorki od 15:00 do 20:00, czwartki od 16:00 do 20:00 oraz soboty od 10:30 do 12:00 z wynagrodzeniem 1580,00 złotych netto, Środowiskowym Domu Samopomocy w O. jako wykładowca terapii zajęciowej pracując z osobami niepełnosprawnymi na podstawie umowy o pracę na okres próbny trzech miesięcy
w wymiarze ¼ etatu z wynagrodzeniem 700,00 złotych netto oraz Powiatowym (...) Domu Kultury w O. na stanowisku nauczyciela grafiki i rysunku na podstawie umowy o pracę na czas określony w wymiarze czasu pracy trzech godzin zegarowych raz w tygodniu w piątek od 16:00 do 19:00 z wynagrodzeniem 488,00 złotych netto. W dniu 2 listopada 2015 r. z powodu ostrego bólu odwołujący udał się do lekarza pierwszego kontaktu, który zalecił mu, żeby oszczędzał lewe kolano. Otrzymał wtedy zwolnienie lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy od dnia 2 listopada 2015 r. W dniu
7 listopada 2015 r. odwołujący zgłosił się na Izbę Przyjęć Szpitala w O.. Po badaniu lekarskim i wykonanym prześwietleniu stwierdzono stłuczenie stawu kolanowego lewego, nie było balotowania, trakcja prawidłowa, a ruchomość zachowania w zakresie od 0 do 115* - wyprost pełen i zgięcie powyżej kąta prostego. Zalecono odciążanie lewej kończyny. W dniu 19 listopada 2015 r. wykonano USG kolana lewego, które wykazało poszerzony zachyłek górny pogrubiały fałd błony maziowej. Po konsultacji lekarskiej w dniu 20 listopada 2015 r. zalecono odciążanie i ograniczanie zgięcia do 60*. Dolegliwości utrzymywały się przez trzy miesiące. Wykonywane badania nie wykazały istotnych uszkodzeń struktur wewnątrz stawowych. Odwołujący w okresie dolegliwości bólowych lewej kończyny w stawie kolanowym odciążał ją przez pomoc kul łokciowych w chodzie. Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresach: od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 7 listopada 2015 r., od dnia
7 listopada 2015 r. do dnia 14 listopada 2015 r., od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia
20 listopada 2015 r., od dnia 20 listopada 2015 r. do dnia 4 grudnia 2015 r., od dnia 5 grudnia 2015 r. do dnia 12 grudnia 2015 r. oraz od dnia 13 grudnia 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. Łączny okres niezdolności do pracy wynosił 63 dni. Niezdolność do pracy została wskazana w zaświadczeniach lekarskich ZUS ZLA stwierdzającymi niezdolność do pracy u płatników: Środowiskowym Domu Samopomocy w O. oraz (...) (...). Wobec Środowiskowego Domu Samopomocy ubezpieczony nie świadczył pracy z powodu jej specyfiki wymagającej fizycznej opieki nad pensjonariuszami, co w sytuacji padaczki skutkowałoby brakiem możliwości zapewnienia opieki ze względu na dolegliwości bólowe P. P.. W (...) (...) ubezpieczony nie świadczył pracy ze względu na odległość do pokonania, co byłoby utrudnione ze względu na schorzenia bólowe lewego kolana. Zasiłek chorobowy za okresy niezdolności do pracy został wypłacony przez (...) w kwocie 3119,79 złotych. Odwołujący w dniach 6 listopada 2015 r., 13 listopada 2015 r., 20 listopada 2015 r., 27 listopada 2015 r., 4 grudnia 2015 r., 11 grudnia 2015 r.
i 18 grudnia 2015 r. świadczył pracę na podstawie umowy o pracę na czas określony
w Powiatowym (...)Domu Kultury w O.. W tych dniach odwołujący pracował trzy godziny zegarowe od 16:00 do 19:00 jako nauczyciel grafiki i rysunku. W tym okresie ubezpieczony przygotowywał wystawę prac graficznych wraz z uczniami, która miała odbyć się w dniu 19 lutego 2016 r. Wykonywane przez niego czynności ograniczały się do wybierania prac uczniów oraz pilnowania dzieci, aby dokańczały rysunki zgodnie
z poprawkami, zaś ze starszą młodzieżą wkładał prace graficzne do ram. Pracę wykonywał
na siedząco. Za wykonaną pracę odwołujący otrzymał wynagrodzenie. Odwołujący był jedynym nauczycielem, który prowadził zajęcia z grafiki i był zaangażowany do pracy przy wystawie. Mając na względzie prestiżowy charakter przygotowywanej wystawy obawiał się, że w przypadku niewystawienia jej, dyrektor Powiatowego (...) Domu Kultury
w O. mógłby nie przedłużyć z nim umowy o pracę. W związku z wykonywanymi obowiązkami odwołujący nie odczuł pogorszenia samopoczucia związanego z nogą.
Do miejsca świadczenia pracy docierał samochodem. Ubezpieczony odczuwał ból przy wciskaniu sprzęgła. Odległość do pokonania od miejsca zamieszkania odwołującego do pracy wynosiła dwa kilometry.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 5 kwietnia 2016 r., znak: (...) odmówił odwołującemu prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 18 listopada 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odwołujący był zatrudniony na podstawie umowy o pracę
w Środowiskowym Domu Samopomocy w O. oraz w Powiatowym (...) Domu Kultury w O.. Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy u pracodawcy Środowiskowego Domu Samopomocy w O.. Do organu rentowego wpłynęły dokumenty celem ustalenia uprawnień do zasiłku chorobowego za okres od dnia 18 listopada 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. W trakcie ustalania uprawnień do zasiłku chorobowego organ rentowy ustalił, że odwołujący w dniach 6 listopada 2015 r., 13 listopada 2015 r.,
20 listopada 2015 r., 27 listopada 2015 r., 4 grudnia 2015 r., 11 grudnia 2015 r. i 18 grudnia 2015 r. świadczył pracę. Wykorzystanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z prawem spowodowało brak podstaw do przyznania zasiłku chorobowego za wyżej wskazany okres. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 13 lipca 2016 r. znak: (...) odmówił odwołującemu prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 14 listopada 2015 r. oraz od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. i zobowiązał go do zwrotu zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za w/w okresy w kwocie 3119,79 złotych brutto wraz z odsetkami w kwocie 143,86 złotych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zakład pracy odwołującego (...) (...) dokonał wypłaty zasiłku chorobowego za powyższe okresy. Ubezpieczony w okresie niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową w dniach 6 listopada 2015 r., 13 listopada 2015 r., 20 listopada 2015 r., 27 listopada 2015 r., 4 grudnia 2015 r., 11 grudnia 2015 r. i 18 grudnia 2015 r. na rzecz innego pracodawcy, za którą otrzymał wynagrodzenie co spowodowało utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Organ rentowy mając na względzie powyższe uznał wypłacone świadczenie za nienależne odwołującemu i zobowiązał go do zwrotu wraz z odsetkami.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd I instancji oparł się również na zeznaniach odwołującego, które zostały uznane za w pełni wiarygodne, korespondujące z zebranym
w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów, a także były rzeczowe i logicznie, bowiem przedstawiały charakter pracy wykonywanej w Powiatowym (...) Domu Kultury w O., okoliczności towarzyszące świadczeniu pracy oraz wykonywane faktycznie czynności, dlatego też stanowiły uzupełnienie ustaleń stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Sporządzona przez biegłego sądowego ortopedę M. G. opinia w ocenie Sądu I instancji jest rzeczowa, spójna, kompletna oraz zawiera wnioski, które pozostają w logicznej zależności z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Mając na uwadze powyższe, przy ustalaniu stanu faktycznego, Sąd Rejonowy oparł się w pełni na opinii biegłego i dał jej wiarę. Strony nie zgłaszały zastrzeżeń i nie wnioskowały o powołanie innego biegłego.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w niniejszej sprawie należało rozważyć, czy wykonywanie pracy zarobkowej przez odwołującego skutkowało wykorzystaniem zwolnienia niezgodnie z jego przeznaczeniem. Sąd I instancji powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego wskazał, że możliwość uznania, iż nie dochodzi do utraty prawa do zasiłku chorobowego występuje tylko w razie podjęcia incydentalnej i wymuszonej okolicznościami aktywności zmierzającej do osiągnięcia zarobku w czasie pobierania tego zasiłku. Tylko sporadyczna i wymuszona okolicznościami aktywność zawodowa może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. W innych przypadkach za okres niezdolności
do pracy, w czasie której ubezpieczony wykonuje pracę zarobkową, nie należy się zasiłek, lecz wynagrodzenie, przy czym nie jest niezbędne, aby wykonywana praca była niezgodna
z celem zwolnienia lekarskiego. W ocenie Sądu Rejonowego zachowanie odwołującego polegające na świadczeniu pracy przez 7 dni po trzy godziny dziennie w Powiatowym (...) Domu Kultury w O. w okresie zwolnienia lekarskiego nie może wyczerpywać ustawowej przesłanki odmówienia mu prawa do zasiłku, na jaką powoływał się organ rentowy przy wydawaniu skarżonej decyzji. Sąd Rejonowy zważył, że ubezpieczony świadczył pracę w Powiatowym (...) Domu Kultury w O., która polegała na czynnościach niefizycznych i nieangażujących w sposób nadmierny lewego kolana. Wykonywane przez niego czynności ograniczały się do wybierania prac uczniów, pilnowania dzieci, aby dokańczały rysunki zgodnie z poprawkami oraz wkładaniu prac do ram starszej młodzieży. Czynności te nie są bezpośrednio wpływającymi na ujemne korzystanie
ze zwolnienia lekarskiego przez odwołującego. Ubezpieczony wykonywał pracę na siedząco, zaś czynności, w których musiał zajmować postawę pionizowaną, ograniczały się do przemieszczania na niewielkich odległościach ze względu na to, że do Powiatowego(...) Domu Kultury dojeżdżał samochodem, a jego miejsce pracy znajdowało się na parterze. W związku z wykonywanymi obowiązkami odwołujący nie odczuł pogorszenia samopoczucia związanego z nogą. W niniejszej sprawie Sąd I instancji w pełni podzielił opinię biegłego ortopedy-traumatologa i przyjmuje stanowisko w niej zawartej, jak własne. Biegły stwierdził, że uczestnictwo odwołującego w zajęciach plastycznych w charakterze nauczyciela nie było sprzeczne z medycznymi zalecenia i nie doprowadziło do niekorzystnego obciążenia stawu kolanowego. U ubezpieczonego nie był przeciwwskazany ruch, ponieważ lewą nogę odciążał za pomocą kuli łokciowych. Charakter pracy, którą wykonywał, był koncepcyjny i umysłowy. Nie wykorzystywał zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem. Wystawa mająca odbyć się w dniu 16 lutego 2016 r. była priorytetowa, ponieważ została zaplanowana we wrześniu 2015 r., wcześniej niż powstała niezdolność do pracy odwołującego. Ubezpieczony był jedynym nauczycielem zaangażowanym w przygotowanie wystawy. Ponadto Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie zważył, że faktyczne wykonywanie pracy tylko w Powiatowym (...) Domu Kultury w O. wynikało z jej charakteru, ponieważ odwołujący był zaangażowany
w dużym stopniu w przygotowanie wystawy, a wykonywane przez niego czynności nie wymagały aktywności fizycznej w sposób obciążający stłuczone lewe kolano, ponieważ była to praca umysłowo-koncepcyjna. Sąd I instancji dał wiarę zeznaniom odwołującego,
że skorzystał ze zwolnienia w Środowiskowym Domu Samopomocy w O. i (...) (...), ponieważ w przypadku pierwszego pracodawcy praca fizyczna polegała na opiece nad pensjonariuszami często niepełnosprawnymi, a on nie byłby w stanie pomóc w pełni na przykład w przypadku ataku padaczki. Odnośnie (...) (...) ubezpieczony skorzystał ze zwolnienia lekarskiego, ponieważ nie byłby w stanie ze względu na bolące lewe kolano dojechać samochodem do centrum W., gdyż nawet pokonanie dwóch kilometrów samochodem do Powiatowego (...) Domu Kultury w O. z miejsca zamieszkania powodowało ból ze względu na wciskanie sprzęgła w samochodzie. W ocenie Sądu Rejonowego powyższa aktywność zawodowa była sporadyczna i wymuszona okolicznościami, a praca wykonywana nie była niezgodna z celem zwolnienia lekarskiego
i jako taka nie mogła uzasadniać odmowy prawa do zasiłku chorobowego odwołującemu.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji uznał, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do spełnienia przesłanek z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, co oznacza, że odwołującemu powinno być przyznane prawo do zasiłku za okresy wskazane w skarżonych decyzjach. Takie ustalenie prowadzi do wniosku, że świadczenie pobrane przez odwołującego nie jest świadczeniem nienależnym, do którego odnosi się art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II i III wyroku z uwzględnieniem wyniku sprawy na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. W niniejszej sprawie Sąd I instancji zmienił dwie decyzje organów rentowych. Zasądzone kwoty były zgodne z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 9 lipca 2018 r. wniósł apelację zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości i zarzucając mu:

- błędną wykładnię przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 i art. 17 ust. 1 w związku
z art. 66 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez przyjęcie, że pobrane świadczenie nie można zakwalifikować jako świadczenia nienależnie pobrane;

- sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego materiału poprzez ustalenie,
że odwołujący jest zwolniony z obowiązku zwrotu pobranych świadczeń, gdyż nie wykorzystał on zwolnienia niezgodne z jego celem i nie wykonywał pracy zarobkowej;

- naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny materiału dowodowego.

W związku z tym organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie w całości odwołania od decyzji z dnia 13 lipca 2016 r., ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Organ rentowy przy tym wskazał,
że zgodnie ze wskazaniem lekarza wystawiającego zwolnienia lekarskie w zaświadczeniach za okresy od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 7 listopada 2015 r., od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2015 r. oraz od dnia 5 grudnia 2015 r. do dnia 12 grudnia 2015 r. podano, że chory musi leżeć. Stwierdził również, że odwołujący miał pełną świadomość faktu podjęcia wykonywania innych obowiązków w okresie zwolnienia lekarskiego z tytułu ubezpieczenia pracowniczego i z konsekwencji prawnych z tego wynikających. W jego ocenie przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło, że aktywność ubezpieczonego w spornych okresach miała miejsce o charakterze stałym, cyklicznym i nieincydentalnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 13 lipca 2018 r. również wniósł apelację od punktu 1 i 3 wyroku Sądu Rejonowego zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego i materialnego, tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów
i dokonanie dowolnej oceny dowodów, tj. dowodu z zeznań odwołującego i w konsekwencji dokonanie wewnętrznie sprzecznych ustaleń faktycznych polegających na ustaleniu, że praca wykonywana przez odwołującego na zwolnieniu lekarskim miała charakter jedynie incydentalny przy jednoczesnym precyzyjnym ustaleniu, że praca ta była wykonywana siedmiokrotnie, tj. przez siedem dni po trzy godziny dziennie, co zgodnie z zasadami logicznego rozumowania trudno uznać za czynność incydentalną;

- art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez jego niewłaściwą wykładnię
i w konsekwencji uznanie, że brak jest podstaw do odmowy wypłaty zasiłku chorobowego
za okres od dnia 18 listopada 2015 r. do dnia 2 stycznia 2016 r. z tytułu zatrudnienia
w Środowiskowym Domu Samopomocy w O., mimo że z prawidłowo dokonanych
w tym zakresie ustaleń faktycznych wynika, że odwołujący w trakcie tego zwolnienia wykonywał przez 7 dni pracę zarobkową na rzecz innego pracodawcy, tj. Powiatowego (...) Domu Kultury w O., co zgodnie z dyspozycją powołanego przepisu skutkowało utratą prawa do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia;

- art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez uwarunkowanie możliwości zastosowania tego przepisu od zaistnienia przesłanki niekorzystnego wpływu wykonywania pracy na stan zdrowia osoby korzystającej ze zwolnienia lekarskiego, mimo że przesłanką zastosowania tego przepisu jest już samo wykonywanie pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, a okoliczność, czy miało to wpływ na stan zdrowia, nie jest warunkiem jego zastosowania.

Mając na uwadze powyższe organ rentowy wniósł o zmianę orzeczenia w zakresie punktów
1 i 3 poprzez oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za postępowanie przed Sądem
II instancji. Jednocześnie z ostrożności procesowej, wniósł o uchylenie wyroku Sądu
I instancji w w/w zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Organ rentowy stwierdził, że charakter incydentalny co do zasady mają czynności jednorazowe
i podejmowane sporadycznie, a nie praca wykonywana po kilka godzin dziennie przez 7 dni. Jego zdaniem okoliczność, czy wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy musiało mieć niekorzystny wpływ na stan zdrowia odwołującego nie ma żadnego znaczenia dla możliwości zastosowania dyspozycji wynikającej z art. 17 ust. 1 ustawy, w przypadku gdy podstawą odmowy zasiłku jest wykonywanie pracy zarobkowej
w okresie orzeczonej niezdolności do pracy. Oddział stwierdził, że w przypadku zaistnienia pierwszej przesłanki z w/w przepisu, czyli wykonywania pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, rozważanie, czy mogło to opóźnić powrót do zdrowia, jest zbędne
i bezprzedmiotowe.

Pełnomocnik z urzędu działający za odwoł

ującego w odpowiedzi na apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 10 sierpnia 2018 r. wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postaci wynagrodzenia za pomoc udzieloną z urzędu podwyższonego
o należny podatek od towarów i usług, a ewentualnie w razie uwzględnienia apelacji,
o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu odwołującemu oświadczając, że opłaty te nie zostały zapłacone w części ani w całości. W ocenie ubezpieczonego oba zarzuty organu rentowego znoszą się, gdyż jakoby Sąd I instancji dokonał błędnej oceny dowodów i tym samym błędnie ustalił stan faktyczny będący podstawą rozstrzygnięcia, z natury wyklucza zarzut naruszenia wykładni przepisów materialnych, na podstawie których orzekano, gdyż uwzględnia on ustalenia faktyczne jako prawidłowe. Odwołujący wskazał, że jego aktywność zawodowa była sporadyczna i wymuszona okolicznościami mogącymi usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego. Dalej podniósł, że Sąd Rejonowy badając wnikliwie stan faktyczny w niniejszej sprawie uwzględnił fakt wymuszonej okolicznościami jego aktywności biorąc pod uwagę jej charakter stanowiący jedynie niezbędną konsultację jako nadający tym czynnościom charakter incydentalny a polegający na samym wskazywaniu wcześniej przez młodzież przygotowanych i wystawionych prac graficznych, co miało priorytetowe znaczenie dla Powiatowego (...) Domu Kultury w O.. Zdaniem ubezpieczonego Sąd
I instancji badał obie przesłanki wynikające z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oddzielnie i w sposób od siebie niezależny.

Pełnomocnik z urzędu działający za odwoł

ującego również wystosował odpowiedź na apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 sierpnia
2018 r., w której wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postaci wynagrodzenia za pomoc udzieloną
z urzędu podwyższonego o należny podatek od towarów i usług, a ewentualnie w razie uwzględnienia apelacji, o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu odwołującemu oświadczając,
że opłaty te nie zostały zapłaconej w części ani w całości. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że zarzut dokonania błędnej wykładni art. 6 ust. 1 i art. 17 ust. 1 w związku z art. 66 przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przez brak sformułowanego w apelacji jego uzasadnienia czyni go nieuzasadnionym. Stwierdził również, że zarzut ten nie był oparty na żadnej jurydycznej analizie w/w przepisów. Ubezpieczony uznał, że Sąd I instancji trafnie rozważył, iż jego zachowanie polegające na świadczeni pracy przez 7 dni po trzy godziny dziennie w Powiatowym (...) Domu Kultury w O. w okresie zwolnienia lekarskiego nie może wyczerpywać ustawowej przesłanki odmówienia mu prawa do zasiłku, na jaką powoływał się organ rentowy przy wydawaniu skarżonej decyzji. Dodatkowo podniósł, że sformułowany w punkcie 3 apelacji zarzut sprowadza się w zasadzie do lakonicznej polemiki ze stanowiskiem Sądu I instancji oraz dokonaną przez niego interpretacją dowodów i jako taki nie może się ostać. W jego ocenie odmienne wnioski wyprowadzone na podstawie tych samych dowodów stanowią jedynie subiektywne przekonanie strony i nie są wystarczające do uznania, że Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje Zakładów Ubezpieczeń Społecznych (...) i (...) Oddział w W. podlegały uwzględnieniu.

Na wstępie Sąd Okręgowy zauważa, że nie wszystkie zarzuty apelacyjne były zasadne. Organy rentowe tożsamo wskazywały na naruszenie przez Sąd Rejonowy dyspozycji zawartej w art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jednak w ocenie Sądu II instancji ustalenia, jak i również ocena stanu faktycznego zostały sporządzone w niniejszej sprawie prawidłowo. Sąd Rejonowy trafnie wymienił pracodawców odwołującego, na rzecz których świadczył on pracę. Po czym zgodnie z zebraną dokumentacją przeanalizował schorzenie ubezpieczonego, które skutkowało jego niezdolnością do pracy. Następnie Sąd I instancji wskazał na okresy, w których odwołujący uzyskał zwolnienia lekarskie oraz, że z tego tytułu uzyskał zasiłek chorobowy wypłacony przez (...) (...). Sąd I instancji zasadnie przyjął, że odwołujący w okresie zwolnienia lekarskiego świadczył pracę tylko w Powiatowym (...) Domu Kultury w O. przez trzy godziny zegarowe w tygodniu w dniach 6, 13, 20 i 27 listopada 2015 r. oraz 4, 11
i 18 grudnia 2015 r. Również podkreślił, że wykonywane obowiązki przez ubezpieczonego nie wpłynęły negatywnie na jego stan zdrowia. Dodatkowo trafnie scharakteryzował zaskarżone decyzje wydane przez organy rentowe oraz prawidłowo uznał za wiarygodną opinię biegłego sądowego, która nie była kwestionowana przez strony procesu, a także oparł się na zeznaniach odwołującego. W tych opisanych aspektach w ocenie Sądu Okręgowego nie można doszukać się naruszenia zarzucanego art. 233 § 1 k.p.c.

Istotnym uchybieniem ze strony Sądu Rejonowego było nieustalenie w stanie faktycznym, że odwołujący P. P. oprócz przyznanego prawa do zasiłku chorobowego za okresy od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 14 listopada 2015 r. oraz od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. i pobranego z tego tytułu z funduszu chorobowego zasiłku w wysokości 3.263,62 złotych (prawidłowe ustalenie Sądu Rejonowego), błędne nieustalenie, iż odwołujący pobrał również za ten sam okres wynagrodzenie za okres świadczenia pracy w Powiatowym (...) Domu Kultury w O. (w dniach: 6, 13, 20 i 27 listopada 2015 r. oraz 4, 11 i 18 grudnia 2015 r.) (k. 2 akta rentowe(...)Oddział ZUS (...) – informacja z dnia 07 marca 2016 r. dyrektora oświaty powiatowe, k. 2 akta rentowe (...) Oddział ZUS). Za te dni odwołujący nie przedstawił w Powiatowym (...) Domu Kultury zwolnienia lekarskiego i świadczył pracę w te dni oraz pobrał wynagrodzenie za osobiście wykonaną pracę równolegle z zasiłkiem chorobowym (k. 2 i k. 9 akt rentowych (...) Oddział ZUS (...)). Jednocześnie w okresie świadczenia pracy tj. w okresie: od 17 listopada 2015 r. do 20 listopada 2015 r. i od 05 grudnia 2015 r. do 12 grudnia 2015 r. odwołujący przebywał na zwolnieniu lekarskim z zaleceniem „pacjent musi leżeć”(k. 4 i 6 akt rentowych (...)Oddział ZUS (...) ).

Mając powyższe na uwadze przede wszystkim rozpatrując zarzuty apelacyjne należało rozważyć, czy Sąd I instancji w sposób odpowiedni zastosował przepisy prawa materialnego.

W myśl art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz. U. z 2016 r., poz. 372
z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą’’, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Jak stanowi art. 17 ust. 1 ustawy, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W świetle art. 66 § 1-3 ustawy, wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku ustało albo okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało. Jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu
w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

W niniejszej sprawie główny zarzut apelacyjny, który miał bezpośredni wpływ na wydanie orzeczenia reformatoryjnego, dotyczył naruszenia art. 17 ust. 1 ustawy. Wskazuje on na dwie niezależne od siebie przesłanki, gdzie spełnienie chociażby jednej z nich powoduje, że osoba traci prawo do uzyskania zasiłku chorobowego. Po pierwsze wskazywane w niej jest, że osoba korzystająca ze zwolnienia lekarskiego nie może w jego trakcie wykonywać pracy. Na tle wykładni w/w przepisu utrwalone jest stanowisko, że pracą w rozumieniu tego przepisu jest praca w potocznym tego słowa znaczeniu, w tym wykonywanie różnych czynności na podstawie różnych stosunków prawnych - stosunku pracy, stosunków
o charakterze cywilnoprawnym, a także prowadzenie własnej działalności gospodarczej czy samozatrudnienie ( poruszone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 154/04). O zakwalifikowaniu wykonywania określonych czynności jako „pracy” nie decyduje charakter stosunku prawnego, na podstawie którego są one wykonywane, ale rodzaj tych czynności ( poruszone w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 154/04 i z dnia 9 października 2006 r., sygn. akt II UK 44/06). W art. 17 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa brak jest odniesienia do wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku zatrudnienia w szerokim tego słowa znaczeniu. Nie chodzi w nim zatem w szczególności wyłącznie o wykonywanie pracy podporządkowanej czy zależności służbowej, co jest charakterystyczne dla stosunku pracy. Nadto, praca powinna być świadczona osobiście, choć nie musi to być praca fizyczna ( poruszone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 154/04). Sąd Okręgowy zważył, że nie budziło wątpliwości stron, że odwołujący w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim świadczył pracę osobiście na rzecz Powiatowego (...)Domu Kultury w O. przez trzy godziny zegarowe w tygodniu w dniach 6, 13, 20 i 27 listopada 2015 r. oraz 4, 11
i 18 grudnia 2015 r. Zatem należy uznać w sprawie za bezsporne, że ubezpieczony wykonywał pracę na rzecz innego pracodawcy, któremu nie przedstawił dokumentu, zgodnie z którym został uznany za osobę niezdolną do pracy. Sąd Najwyższy na tle aktualnego stanu prawnego wielokrotnie wypowiadał się na temat, w jakich okolicznościach ubezpieczony zostaje z mocy prawa pozbawiony prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Sąd ten przyjął, że pracą zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego
na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy, jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim ( poruszone w wyroku z dnia 5 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 370/04). Odwołujący powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego starał wskazywać się, że nie dochodzi do utraty prawa do zasiłku chorobowego w przypadku incydentalnej, sporadycznej i wymuszonej okolicznościami aktywności pracownika. Jednak w okolicznościach niniejszej sprawie nie można tak ocenić pracy świadczonej przez ubezpieczonego. Należy mieć na uwadze, że zgodnie z umową o pracę odwołujący był zatrudniony w Powiatowym (...) Domu Kultury w O. na podstawie umowy o pracę w wymiarze trzech godzin zegarowych w tygodniu, którą miał wykonywać w piątek w godzinach 16:00-19:00. Ubezpieczony świadczył pracę w dniach
6, 13, 20 i 27 listopada 2015 r. oraz 4, 11 i 18 grudnia 2015 r., w których przypadał piątek. Zatem pomimo wydanego zwolnienia lekarskiego, odwołujący wypełniał wszystkie postanowienia zawartego stosunku pracy. Z tego też względu nie można stwierdzić, że praca wykonywana przez niego była sporadycznie czy incydentalnie. Ubezpieczony świadczył pracę w pełni zgodnie z obowiązującą jego umową o pracę.

Sąd Rejonowy zmieniając zaskarżoną decyzję miał na uwadze okoliczności związane z wykonywaniem pracy przez odwołującego na rzecz Powiatowego (...) Domu Kultury w O.. W ocenie Sądu I instancji czynności świadczone przez ubezpieczonego nie należały do fizycznych i angażujących w sposób nadmierny lewego kolana oraz nie wpływały bezpośrednio na ujemne korzystanie ze zwolnienia lekarskiego. Co prawda Sąd Rejonowy prawidłowo scharakteryzował charakter pracy odwołującego, gdyż wybierał on prace uczniów, pilnował dzieci i wkładał prace do ram a czynności te wykonywał na siedząco. Jednak uwadze Sądu I instancji uszło, że w niektórych zwolnieniach lekarskich P. P. otrzymał zalecenie od lekarza, aby leżał w łóżku, co słusznie podkreślił
w apelacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.. W rubryce dane
o niezdolności do pracy we wskazaniach lekarskich pojawiła się liczba ,,1’’, która oznacza, że chory jest zobowiązany do leżenia w domu. Takie zalecenie znalazło się na zwolnieniach lekarskich wystawionych na okresy od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 7 listopada 2015 r.,
od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2015 r. oraz od dnia 5 grudnia 2015 r.
do dnia 12 grudnia 2015 r. Sąd doszedł do przekonania, że ubezpieczony w w/w okresach świadczył pracę na rzecz Powiatowego (...) Domu Kultury w O.. Pozbawione racji są wywody, że ubezpieczony pracownik czasowo niezdolny do pracy
u jednego pracodawcy, może wykonywać inną pracę u drugiego pracodawcy, jeśli nie jest ona niezgodna z orzeczeniem lekarskim celem zwolnienia chorobowego. Obecnie wykonywanie każdej pracy zarobkowej, niezależnie od jej wpływu na stan zdrowia ubezpieczonego, stanowi samodzielną przesłankę utraty prawa do zasiłku chorobowego ( poruszone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt I UK 606/12).

Sąd Okręgowy zważył, że odwołujący spełnił obydwie przesłanki wynikające z art. 17 ust. 1 ustawy, które skutkują utratą prawa do zasiłku chorobowego. W niniejszej sprawie nie było kwestionowane, że ubezpieczony z tytułu przyznanego prawa do zasiłku chorobowego za okresy od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 14 listopada 2015 r. oraz od dnia 17 listopada 2015 r. do dnia 5 stycznia 2016 r. pobrał z funduszu chorobowego kwotę 3.263,62 złotych.
Z uwagi na to, że odwołujący został uznany za osobę nieuprawnioną do pobrania w/w świadczenia, które było nienależne, jest on w następstwie zobowiązany na mocy art. 84 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do jego zwrotu.

Mając na uwadze całość okoliczności wynikających z akt niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd II instancji orzekł w punkcie 2 wyroku na mocy art. 98 § 1 k.p.c. Z uwagi na przegranie sprawy przez odwołującego, Sąd Okręgowy zasądził koszty zastępstwa procesowego na rzecz jego pełnomocnika P. S. od Skarbu Państwa – kasy Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie. Za postępowanie w I instancji zasądzono kwotę 720,00 złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług na podstawie § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1801), na którą złożyły się dwie kwoty po 360,00 złotych z uwagi na dwie toczące się równolegle sprawy z odwołania od decyzji Zakładów Ubezpieczeń Społecznych(...) i (...) Oddziału w W.. Natomiast za postępowanie w II instancji zasądzono kwotę 120,00 złotych w myśl § 15 ust. 2 w związku z 16 ust. 1 pkt 1 w/w rozporządzenia.

SSO Renata Gąsior SSO Marcin Graczyk SSO Monika Rosłan – Karasińska

(...)

(...)

(...)

(...)