Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Wagner

Protokolant sekretarz sądowy Katarzyna Maciaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

odwołania P. F. od decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 26 kwietnia 2019 r. nr (...)

z udziałem Prezydenta (...) W.

postanawia:

1.  uwzględnić odwołanie i uchylić decyzję Prezydenta (...) W. z dnia 26 kwietnia 2019 r., nr (...) w sprawie zakazu P. F. organizacji zgromadzenia w dniu 1 maja 2019 r.;

2.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 13/19

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z 26 kwietnia 2019 r. Prezydent (...) W. zakazał P. F. organizacji zgromadzenia zwołanego na 1 maja 2019 r. od godziny 11.45 do godziny 12.45 na placu (...) w W., powołując się na art. 14 pkt 1 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach (dalej: Ustawa).

W uzasadnieniu wydanej decyzji wskazano, że odbycie planowanego zgromadzenia narusza zasady organizowania zgromadzeń, tj. przesłankę określoną w art. 14 pkt 1 Ustawy, gdyż plac (...) został zajęty w terminie od 30 kwietnia do 3 maja br. na potrzeby przygotowania i przeprowadzenia uroczystości państwowych z udziałem Prezydenta RP oraz jego Małżonki. Na pl. (...) od 30 kwietnia 2019 r. mają być budowane trybuny i podesty. Do budowy scen i podestów wykorzystywany ma być ciężki sprzęt i maszyny budowlane. W konsekwencji zdaniem Organu planowane zgromadzenie nie spełnia definicji zgromadzenia określonego w art. 3 ust. 1 Ustawy (decyzja – k. 3-5).

P. F. 27 kwietnia 2019 r. wniósł odwołanie od decyzji Prezydenta (...) W. z 26 kwietnia 2019 r., zaskarżając decyzję w całości (odwołanie - k. 20-22) i zarzucając jej naruszenie art. 3 ust. 1 i art. 14 ust. 1 Ustawy. W uzasadnieniu skarżący wskazał, że Organ nawet nie podjął próby wykazania, na czym polegać ma niemożliwość odbycia zgromadzenia, czy w planowanym czasie zgromadzenia rzeczywiście będą się odbywały jakiekolwiek prace oraz jak spotkanie premierów miałoby wpłynąć na dostępność placu (...).

Na rozprawie odwołujący podtrzymał swoje stanowisko w sprawie, a Prezydent (...) W. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje.

Stosownie do art. 14 ust. 1 Ustawy Organ gminy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia nie później niż na 96 godzin przed planowaną datą zgromadzenia, jeżeli jego cel narusza wolność pokojowego zgromadzania się, jego odbycie narusza art. 4 lub zasady organizowania zgromadzeń albo cel zgromadzenia lub jego odbycie naruszają przepisy karne.

Zgodnie z art. 16 Ustawy odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia wnosi się bezpośrednio do sądu okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu gminy w terminie 24 godzin od jej udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji o zakazie zgromadzenia (ust. 1). Sąd okręgowy rozpatruje odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia w postępowaniu nieprocesowym niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 24 godzin od wniesienia odwołania (ust. 2).

Wolność zgromadzeń pełni bardzo istotną rolę w demokratycznym państwie prawnym. Jest jednym z warunków istnienia społeczeństwa demokratycznego. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że wolność zgromadzeń gwarantuje obywatelom wpływ na władzę publiczną, służy w szczególności oddziaływaniu jednostek na politykę władz państwa przez prezentowanie swoich poglądów. Zgromadzenie jest w końcu przejawem sprawowania tzw. demokracji bezpośredniej (komentarz Prawo o zgromadzeniach S. Gajewski, A. Jakubowski [w] system informacji prawnej Legalis). Państwo chroni ją przepisami Konstytucji (art. 57). Zobowiązało się również do jej respektowania ratyfikując Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej: EKPC).

Wolność zgromadzeń nie jest wolnością nieograniczoną, jednakże jej ograniczenia muszą wynikać z ustawy i odpowiadać testowi proporcjonalności (a zatem warunkom art. 31 ust. 3 Konstytucji RP i art. 11 ust. 2 EKPC). Wszelkie ograniczenia wolności zgromadzeń powinny być po pierwsze przewidziane ustawą, a po drugie niezbędne w społeczeństwie demokratycznym dla ochrony innych konfliktujących się wartości (jak wymienione w art. 11 ust. 2 EKPC).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 5 stycznia 2001 r. (III RN 38/00, OSNAPiUS 2001, Nr 18, poz. 546), decyzja o zakazie zgromadzenia może zostać wydana dopiero po starannym wyjaśnieniu stanu sprawy (na ile to jest możliwe w zakreślonym czasie), a przy tym zawierać przekonujące uzasadnienie (zob. wyr. TK z 10.11.2004 r., Kp 1/04, OTK-A 2004, Nr 10, poz. 105). Obowiązkiem organ gminy jest konkretne wskazanie i opisanie okoliczności mających godzić w wymienione w art. 14 Ustawy dobra (por. komentarz Prawo o zgromadzeniach S. Gajewski, A. Jakubowski [w] system informacji prawnej Legalis). Doktryna i orzecznictwo nie stawiają organowi gminy obowiązku udowodnienia przesłanek uzasadniających zakaz zgromadzenia, konieczne jest jednak uprawdopodobnienie tych przesłanek. Temu obowiązkowi, w ocenie Sądu, Prezydent (...) W. nie sprostał.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że podstawę odmowy stanowią:

1)  zajęcie placu (...) w związku z przygotowaniami do uroczystości Narodowego Święta 3 Maja,

2)  spotkanie premierów na (...).

Ad 1

Jak wynika z dołączonych do decyzji dokumentów (decyzji nr (...) z 25 kwietnia 2019 r. – k. 13-16 oraz pisma Kancelarii Prezydenta RP z 27 marca 2019 r. – k. 18-19), Prezydent (...) W. udzielił Skarbowi Państwa – Kancelarii Prezydenta RP zezwolenia na zajęcie części pasa drogowego drogi gminnej – Placu (...), na prawach wyłączności, w celu przeprowadzenia uroczystości centralnych Narodowego Święta 3 Maja, w następujący sposób:

- zajęcie jezdni o powierzchni 522 m ² w okresie od 30 kwietnia do 1 maja 2019 r.

- zajęcie jezdni o powierzchni 604 m ² w dniu 2 maja 2019 r.

- zajęcie jezdni o powierzchni 4872 m ² w dniu 3 maja 2019 r.

Montaż infrastruktury (trybuny, podesty) związanej z uroczystościami z okazji Narodowego Święta 3 Maja na placu (...) zaplanowany został na okres od 30 kwietnia do 3 maja 2019 r. Natomiast próba generalna uroczystości ma się odbyć 30 kwietnia 2019 r. o godzinie 12.00 na placu (...). Jednocześnie Kancelaria Prezydenta RP na 30 kwietnia i 1 maja br. nie przewidziała żadnych zmian w organizacji ruchu. Te mają zostać wprowadzone 2 i 3 maja 2019 r.

Na podstawie powyższych informacji można stwierdzić, że 1 maja 2019 r. na potrzeby organizacji Narodowego Święta 3 Maja zajęte będzie jedynie ok. 10% placu (...) . Ani z decyzji, ani z dołączonych dokumentów nie wynika, której części Placu dotyczyć ma zajęcie. Zdjęcia uroczystości z lat poprzednich (np. z 2018 r. - http://trybunal.gov.pl/(...) pokazują, że trybuna i podesty przylegają bezpośrednio do ściany (...).

W związku z tym, brak jest podstaw do przyjęcia, że 1 maja 2019 r. zajęcie nieznacznej części placu (...) miałoby kolidować z planowanym pod kolumną (...) na 50 do 100 osób Zgromadzeniem.

Ad 2

Z pisma Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, które wpłynęło do Urzędy (...) W. 18 kwietnia 2019 r. (k. 17), wynika, że spotkanie Szefów Państw i Rządów krajów Unii Europejskiej pn. „(...)” zaplanowane na 1 maja 2019 r. na (...) będzie się wiązać z wyłączeniem możliwości parkowania na ul. (...), a także z zajęciem parkingu pod al. (...) (pod mostem (...)pomiędzy ulicami (...) a (...). W piśmie nie ma mowy o jakichkolwiek ograniczeniach związanych z placem (...). W związku z tym nie można zgodzić się z argumentem Organu, że uprawdopodobnione zostało, iż wydarzenie to może wpłynąć na możliwość ograniczenia przez Służbę Ochrony Państwa dostępności do (...) od strony pl. (...). Tym bardziej, aby miało jakikolwiek związek z terenem bezpośrednio przylegającym do kolumny (...).

W ocenie Sądu Okręgowego, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż wydanie zaskarżonej decyzji, zostało poprzedzone czynnościami wyjaśniającymi ze strony Prezydenta (...) W., które jednak nie dawały podstaw do przyjęcia, że odbycie 1 maja br. Zgromadzenia narusza zasady organizowania zgromadzeń. Zgromadzenie może odbyć się na placu (...) pod kolumną (...), który tylko w nieznacznej części zostanie wyłączony w związku z uroczystościami zaplanowanymi na 3 maja. Zgromadzenie nie koliduje też w żaden sposób ze spotkaniem premierów na (...).

Na rozprawie Sąd oddalił wniosek odwołującego o przeprowadzenie dowodu z oględzin miejsca planowanego zgromadzenia, albowiem dowód ten nie był przydatny do rozpoznania sprawy, zwłaszcza, że Organ nie wskazał, którą część placu (...) stanowią zajęte tego dnia 522 m ².

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o przepis art. 520 § 1 k.p.c.