Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2019 roku

Sąd Rejonowy w Puławach, II Wydział Karny

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Sądu Rejonowego Aneta Milczek

w obecności protokolanta: starszy sekretarz sądowy Agnieszki Pyszczak, Anita Szczepanik

bez udziału Prokuratora

po rozpoznaniu na rozprawie 13.11.2018r., 19.02.2019r.

sprawy M. A. syna Z. i H. z domu S., urodzonego (...) w B.

oskarżonego o to, że:

w okresie od 15 stycznia 2011 roku do dnia 30 października 2017 roku w P. woj. (...) uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki P. F. określonego co do wysokości ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Puławach III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 21 kwietnia 2004r. sygn. akt III RC 674/03 przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczenia okresowych, przez co naraził osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych tj. o przestępstwo z art. 209 § 1a k.k. w zw. z art. 209 § 1 k.k.

I.  oskarżonego M. A. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, który wyczerpuje dyspozycję art. 209 § 1a k.k. w zw. z art. 209 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 209 § 1a k.k. skazuje go na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 k.k. wykonanie tak orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza oskarżonemu na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata;

III.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 k.k. orzeka wobec oskarżonego obowiązek bieżącego łożenia na utrzymanie córki P. F.;

IV.  zasadza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. K. kwotę 841,32 (osiemset czterdzieści jeden 2/100) złotych tytułem obrony oskarżonego wykonywanej z urzędu;

V.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych, ustalając iż wchodzące w ich skład wydatki ponosi Skarb Państwa.

Sygnatura akt : II K 173/18

UZASADNIENIE

M. A. został oskarżony przez Prokuraturę Rejonową w Puławach, o to że w okresie od 15 stycznia 2011r. do 30 października 2017 roku w P. , woj. (...) uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki P. F. określonego co do wysokości ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Puławach, III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 21 kwietnia 2004r. sygn. akt III RC 674/03, przy czym łączna wysokość powstałych przez to zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych , przez co naraził ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, tj. czyn w art. 209 § 1a k.k. w zw. z art. 209 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy II Wydział Karny w P., ustalił następujący stan faktyczny.

M. A. jest ojcem P. F., obecnie studentki Akademii (...) w W.. Na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Puławach , III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 21 kwietnia 2004r. sygn. akt III RC 674/03, M. A. był zobowiązany do płacenia aleimntów na rzecz córki po 250 zł miesięcznie. W okresie od 15 stycznia 2011r. do 30 października 2017 roku w P. M. A. uchylał się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki. Łączna wysokość powstałych przez to zaległości płatności świadczeń alimentacyjnych wynosi co najmniej trzy świadczenia okresowe, co naraziło uprawnioną P. F. na niemożność zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych (zawiadomienie z MOPS k. 1-3; dokumentacja postępowania egzekucyjnego k. 12-17;informacja MOPS z załącznikami k. 18-27; zeznania świadka P. F. k. 110v, 37-38; opinia biegłych k. 117-118).

Oskarżony przed Sądem nie przyznał się do zarzucanego mu czynu i wyjaśnił, że stan zdrowia nie pozwalał mu na podjęcie pracy, sam utrzymywał się z zasiłku MOPS. Jak stwierdził, gdyby mógł to by płacił alimenty. W okresie zarzutu nigdzie nie pracował. Miał zaburzenia psychiczne spowodowane nadużywaniem alkoholu. ( k. 109v-110).

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego zakresie jakim twierdził, iż ze względu na stan zdrowia nie mógł podjąć pracy i ze tego powodu uchylał się od wykonywania ciążącego na nim z mocy ugody obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości ww. ugodą poprzez niełożenie na utrzymanie swojej córki, przez co naraził ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. W ocenie Sądu wyjaśnienia oskarżonego są tylko prostą negacją zaistniałych faktów, nie popartą żadnym materiałem dowodowym. Wyjaśnienia oskarżonego stoją w sprzeczności z zeznaniami świadka P. F. ( k. 110v, 37-38), opinią biegłych psychiatrów i psychologa ( k. 117-118), które to dowody Sąd obdarzył wiarą. Tezę przypisanego oskarżonemu przez Sąd w wyroku czynu potwierdzają ponadto dowody z dokumentów :zawiadomienie z MOPS ( k. 1-3); dokumentacja postępowania egzekucyjnego ( k. 12-17);informacja MOPS z załącznikami (k. 18-27), z których to wynika m.in. to, że oskarżony nie wywiązywał się ze zobowiązań alimentacyjnych, że postępowanie egzekucyjne wobec oskarżonego było bezskuteczne oraz że pokrzywdzona miała przyznane świadczenie z funduszu alimentacyjnego od 1 października 2017r. do 30 września 2018r.

Zdaniem Sądu wyjaśnienia oskarżonego w tej części są próbą uniknięcia odpowiedzialności karnej, dlatego też są nieszczere, nieprawdziwe i nieobiektywne i nie zasługują na wiarę.

W świetle wyżej ocenianego materiału dowodowego nie może budzić wątpliwości, iż łączna wysokość powstałych przez to zaległości płatności świadczeń alimentacyjnych wynosi co najmniej trzy świadczenia okresowe, co naraziło uprawnioną P. F. na niemożność zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych

Wracając do zeznań P. F. ( k. 110v, 37-38), stwierdzić należy, iż polegały one na prawdzie.

Świadek opisał okoliczności związane z uchylaniem się przez oskarżonego od wykonywania ciążącego na nim z mocy ugody obowiązku alimentacyjnego przez niełożenie na jej utrzymanie. Nie może budzić wątpliwości, iż to matka świadka sprawowała bezpośrednią opiekę nad córką i to na niej spoczywał obowiązek zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych oraz ze uchylenie się przez oskarżonego od obowiązku alimentacyjnego naraziło uprawnioną P. F. na niemożność zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych. Tymczasem oskarżony nie przejawiał żadnego zainteresowania córką.

Wyżej przedstawiony stan faktyczny, Sąd ferujący orzeczenie, ustalił w pierwszym rzędzie, na podstawie zeznań P. F., dowodów z dokumentów wymienionych wyżej tj. informacji Komornika Sądowego w P., zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, protokołu rozprawy w sprawie III RC 674/03, które dają przekonujący obraz tego, że M. A. dopuścił się przypisanego mu w wyroku czynu.

Szczegółowa lektura dowodów, zeznań świadka P. F., opinii lekarskich, dokumentów prowadzi do wniosku, że w sprawie bezsporne okazało się to, że w okresie od 15 stycznia 2011r. do 30 października 2017 roku w P. , woj. (...) uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki P. F. określonego co do wysokości ugodą zawartą przed Sadem Rejonowym w Puławach , III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 21 kwietnia 2004r. sygn. akt III RC 674/03, przy czym łączna wysokość powstałych przez to zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych, przez co naraził ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych

O tym, że jego wyjaśnienia w części dotyczącej przypisanego mu czynu nie znalazły uznania Sądu przesądziły, zatem inne dowody, które z jego wypowiedziami zostały zderzone.

Odnosząc się do dowodu z opinii biegłych psychiatrów i psychologa którą należy podzielić w całości, jako że jest ona pełna, logiczna i wewnętrznie bezsprzeczna zaś ich wnioski jednoznaczne ( k. 117-118). Z opinii wywołanej przed Sądem a wydanej na podstawie badania oskarżonego oraz całości dokumentacji lekarskiej dotyczącej stanu zdrowia wynika, iż oskarżony nie jest chory psychicznie ani upośledzony umysłowo, jest natomiast uzależniony od alkoholu oraz rozpoznano u niego zaburzenia adaptacyjne, jednakże ze względu na stan zdrowia mógł pracować, a wskazywane przez niego zaburzenia psychiczne nie były przeciwskazaniem do podjęcia dowolnej pracy dorobkowej w okresie objętym zarzutem (k. 117-118). Wobec tego trudno uznać, za oskarżonym, iż ze względu na stan zdrowia nie mógł pracować i wywiązywać się z obowiązku alimentacyjnego. Zwrócić należy uwagę, iż głównym problemem oskarżonego w okresie objętym zarzutem była i jest choroba alkoholowa i niechęć do podjęcia pracy a wręcz jego zła wola w jej podjęciu. Dlatego też nie może budzić wątpliwości, iż oskarżony uchylał się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki.

Z tych też powodów fakt zarejestrowania oskarżonego w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna do dnia 17 stycznia 2017r.( k. 28-30a) nie może zmienić poczynionych ustaleń a w szczególności uwolnić oskarżonego od odpowiedzialności karnej. Zwrócić należy uwagę, iż oskarżony nie stawiał się w urzędzie pracy na umówione wizyty co świadczy o jego lekceważącym podejściu do pracy i do obowiązku alimentacyjnego.

W celu potwierdzenia zdolności oskarżonego do brania udziału w postępowaniu karnym, oraz określenia zdolności jego do ponoszenia odpowiedzialności karnej zasięgnięto opinii biegłych lekarzy psychiatrów, których zadaniem było stwierdzić czy w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu miał zdolność rozpoznania jego znaczenia i kierowania swoim postępowaniem ewentualnie czy zdolności te były ograniczone lub wyłączone. W konkluzji przedłożonej opinii, biegli stwierdzili, iż M. A. nie jest osobą chorą psychicznie ani tez upośledzoną umysłowo. Rozpoznano natomiast u niego uzależnienie od alkoholu. Ponadto biegli orzekli, iż w czasie objętym zarzutem, mógł prawidłowo rozpoznać znaczenie czynu i pokierować swoim postępowaniem, jak również, iż jest zdolny do udziału w procesie (opinia biegłych psychiatrów k. 65-67,117-118).

Walorem mocy dowodowej obdarzono wywołane w sprawie, opinie sądowo psychiatryczne. Sporządzone one została według zasad rządzących procesem opiniowania. Zawierają wszystkie niezbędne elementy jak część wstępną, opisowo sprawozdawczą i właściwą opinię.

Sąd w całej rozciągłości uznał za miarodajne dla poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie treści wypływające ze zgromadzonych dokumentów. Całość dokumentacji, jaka została zebrana w sprawie, nie była kwestionowana, sporządzona przez uprawnione osoby, działające w ramach przysługujących im kompetencji, dawała podstawę, do przyjęcia jej, za miarodajną, w procesie ustalania stanu faktycznego.

M. A. aktem oskarżenia zarzucano popełnienie czynu z art. 209 §1a k.k. w zw. z art. 209 § 1 k.k.

Zgodnie z treścią art. 209 § 1 k.k. kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.§ 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. § 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a odbywa się z urzędu. § 4. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty. § 5. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a uiścił w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.

Jako przedmiot ochrony przestępstwa niealimentacji wskazuje się m.in. na: prawo do alimentacji w ogóle, w tym prawo do wszelkich zasądzonych świadczeń, jeżeli mają charakter trwały i służą utrzymaniu; interes osób alimentowanych w otrzymywaniu należnych im alimentów; zagwarantowanie osobom uprawnionym do alimentów minimum środków do życia i niezbędnego rozwoju oraz zaspokojenie ich podstawowych potrzeb życiowych; stosunki rodzinne lub stosunki wynikające z opieki, czy też rodzinę i instytucję opieki (zob. M. Mozgawa, w: Mozgawa, Kodeks karny, 2007, s. 411). Z treści art. 209 k.k. wynika, że chodzi o zabezpieczenie materialnych podstaw egzystencji, w tym także podstawowych potrzeb życiowych osobom najbliższym wobec sprawcy oraz tym, których prawa w tym zakresie wynikają z orzeczenia sądowego, ugody zawartej przed sądem albo innej umowy; można zatem w pewnym uproszczeniu przyjąć, że przedmiotem ochrony jest w tym przypadku prawo do opieki alimentacyjnej. Dla pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za przestępstwo niealimentacji konieczne jest stwierdzenie, że sprawca był zobowiązany do wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową. Takie ukształtowanie zakresu źródeł obowiązku alimentacyjnego nastąpiło ustawą z 23.3.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zrezygnowano z przywołania w art. 209 § 1 k.k. ustawy jako samoistnego źródła obowiązku alimentacyjnego. Poszerzono źródła obowiązku alimentacyjnego o ugodę zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umowę. W świetle obowiązujących przepisów również bowiem wymienione tytuły stanowią podstawę ustalenia świadczeń alimentacyjnych. Zrerezygnowano z penalizacji uchylania się od wszelkiego rodzaju świadczeń alimentacyjnych jedynie na rzecz świadczeń określonych co do wysokości (tj. świadczeń pieniężnych), gdyż w istocie tylko z taką formą niewykonywanych świadczeń alimentacyjnych mają do czynienia organy ścigania i sądy w postępowaniu karnym.Wspomnianą nowelizacją wprowadzono dwa typy przestępstwa niealimentacji w postaci uchylania się od obowiązku alimentacyjnego (art. 209 § 1 k.k.) oraz spowodowania niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art. 209 § 1a KK). W przypadku typu podstawowego chodzi o uchylanie się od obowiązku z jednoczesnym spowodowaniem zaległości alimentacyjnych na określoną kwotę, bądź też uchylanie się od spełnienia świadczenia innego niż okresowe przez określony czas. Typ kwalifikowany wiąże się dodatkowo z narażeniem osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Uchylać się, jako znamię czasownikowe typu podstawowego przestępstwa niealimenatcji, oznacza m.in. tyle co unikać (S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik, s. 943), unikać natomiast to starać się nie stykać z kimś, z czymś, starać się nie mieć nic wspólnego z kimś, z czymś; stronić (S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik, s. 995). Przestępstwa niealimentacji dopuszcza się wobec tego tylko taka osoba, która może wykonać ciążący na niej obowiązek alimentacyjny, ale tego nie czyni mimo realnych możliwości. Uchylenie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku nie dopełni go ze złej woli (uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8, poz. 86;)

Poza uchylaniem się od obowiązku alimentacyjnego dla bytu przestępstwa niealimentacji w typie podstawowym konieczne jest, aby łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosiło co najmniej 3 miesiące. Zrezygnowano tym samym z dotychczasowych znamion w postaci "uporczywości" i "niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych" na rzecz określonej wysokoścu zaległości alimentacyjnych. Ma ona wynosić równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych. Chodzi o kwotę równą lub przewyższającą tą wartość. W przypadku świadczenia innego niż okresowe opóźnienie w jego realizacji musi wynosić co najmniej 3 miesiące. Przez świadczenia inne niż okresowe rozumie się m.in. świadczenia alimentacyjne wypłacane jednorazowo, na przyszłość i ustalone na mocy orzeczenia sądowego, umowy lub ugody między uprawnionym i zobowiązanym lub świadczenia alimentacyjne skapitalizowane i zasądzane jednorazowo. Obiektywnym rezultatem uchylania się od obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby jest zatem powstanie zaległości alimentacyjnych w określonej kwocie lub opóźnienie w spełnieniu świadczenia innego niż okresowe. Nie jest to jednak wystarczająca przesłanka do uznania, iż zrealizowano znamiona art. 209 § 1 k.k. Do bytu przestępstwa określonego w art. 186 § 1 k.k. z 1969 r. (obecnie 209 § 1 kk) nie wystarczy ustalenie, że oskarżony nie płacił alimentów, do których łożenia był zobowiązany, lecz konieczne jest ustalenie, że od tego obowiązku się "uchylał". Oba te znamiona nie są przecież równoznaczne z samym niepłaceniem (niełożeniem) alimentów, lecz mają wydźwięk pejoratywny, świadczący o wyraźnie złej woli domniemanego sprawcy, ignorującego w sposób tendencyjny obowiązek alimentacyjny (…) mimo posiadanych realnych możliwości ku temu (wyr. SN z 27.2.1996 r., II KRN 200/95, Prok. i Pr. 1996, Nr 10, poz. 8, zob. również wyr. SA w Łodzi z 18.1.2001 r., II Aka 241/00, Prok. i Pr. 2002, Nr 9, poz. 20). Jak już wspomniano dla bytu przestępstwa niealimentacji w typie podstawowym nie jest obecnie wymagana uporczywość w działaniu sprawcy, ani narażenie osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Jeżeli istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa niealimentacji, należy zbadać przede wszystkim przyczyny niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego przez domniemanego sprawcę, które może niekiedy zdarzać się z powodów obiektywnych (np. ciężkiej choroby i pobytu w szpitalu); zob. uchw. SN z 9.6.1976 r. (VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8, poz. 86). Istotne mogą okazać się także takie kwestie jak chociażby to, czy oskarżony wiedział, że ma się zgłosić do urzędu pracy, czy dopytywał się tam o pracę, czy otrzymał jakąkolwiek ofertę zatrudnienia, czy w ogóle istniała w tym okresie realna szansa uzyskania oferty pracy (zob. wyr. SN z 9.5.1995 r., III KRN 29/95, OSNKW 1995, Nr 9–10, poz. 64). Sprawdzenia wymaga także linia obrony oskarżonego co do przyczyn uchylania się od obowiązku alimentacyjnego.

Przestępstwo niealimentacji w typie kwalifikowanym wiąże się z narażeniem, przez sprawcę, który wyczerpał znamiona art. 209 § 1 k.k., osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Jest to przestępstwo skutkowe z zaniechania. Dla oceny skutku, o którym mowa w art. 209 § 1a k.k., znaczenie ma to, iż ustawodawca nie wymaga "bezpośredniości" narażenia osoby uprawnionej. Skoro zatem takiego zastrzeżenia brak w opisie znamion przestępstwa niealimentacji, to tym samym przyjąć należy, iż w rachubę wchodzi szerokie ujęcie skutku, dopuszczające zarówno bezpośredniość, jak i pośredniość narażenia. Chodzić będzie o znaczne prawdopodobieństwo zaistnienia niekorzystnego skutku, którego nastąpienie wcale nie musi być ani bliskie w czasie, ani szczególnie wysoce prawdopodobne, tak jak to jest wymagane przy przestępstwach bezpośredniego narażenia na niebezpieczeństwo. Nie oznacza to oczywiście, że przy sądowym ustalaniu znamion art. 209 § 1a k.k. nie ma potrzeby konkretyzacji owego narażenia. Celem zaś tej normy prawa karnego materialnego jest penalizacja już takich zachowań, które doprowadzają do samej sytuacji możliwego zaistnienia skutku w postaci braku możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych wskutek uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego (post. SN z 10.12.2014 r., III KK 388/14, KZS 2015, Nr 4, poz. 26). Pojęcie podstawowych potrzeb życiowych ma charakter ocenny i może być różnie interpretowane w zależności od przyjętych założeń aksjologicznych, światopoglądu, uwarunkowań kulturowych itp. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że zakres podstawowych potrzeb życiowych nie jest pojęciem stałym i niezmiennym, lecz zależy od konkretnych warunków społeczno-ekonomicznych i stanu świadomości społecznej na danym etapie rozwoju społeczeństwa. Im wyższy jest stopień tego rozwoju oraz przeciętny poziom życia obywateli, tym większe i bardziej różnorodne są potrzeby uznawane powszechnie za podstawowe. W szczególności staje się niezbędne nie tylko zabezpieczenie każdemu człowiekowi minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na jego utrzymanie: żywności, odzieży, mieszkania itp., ale również – odpowiednio do wieku – zapewnienie mu niezbędnego wykształcenia i przygotowania zawodowego, a także możliwości korzystania z dóbr kulturalnych. Zaspokojenie takich potrzeb wyższego rzędu, zwłaszcza w odniesieniu do dziecka, jest w rozwiniętym społeczeństwie istotnym elementem procesu wychowawczego, rozumianego jako kształtowanie osobowości, charakteru i postawy obywatelskiej oraz przygotowanie do samodzielnego życia (uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8, poz. 86).Za podstawowe potrzeby życiowe, w rozumieniu art. 209 § 1a KK, należy uznać zatem nie tylko potrzeby jakich zaspokojenie jest niezbędne dla biologicznej egzystencji osoby uprawnionej do alimentacji, ale także potrzeby wyższego rzędu, których zabezpieczenie jest danej osobie niezbędne do tego, aby mogła funkcjonować jako równoprawny i pełnowartościowy członek społeczeństwa; konieczne jest przeanalizowanie tego w jaki sposób potrzeby takie zaspokajane są w środowisku, w którym dana osoba żyje oraz w jakiej relacji pozostaje sposób zaspokajania jej potrzeb do sposobu zaspokajania potrzeb w tym środowisku (A. Gaberle, Narażenie, s. 1093–1094). Jeżeli chodzi o rozwój duchowy, intelektualny to w rachubę mogą wchodzić koszty związane np. z nauką języków obcych, pobieraniem korepetycji, zakupem książek, wyjściem do teatru, muzeum, kina, rozwijaniem zainteresowań, czy talentu itp. Przy wykładni terminu "podstawowe potrzeby życiowe" każdorazowo uwzględniać należy także stan zdrowia osoby uprawnionej, w tym zwłaszcza koszty ewentualnego leczenia, czy rehabilitacji. Zagadnieniem mającym znaczenie dla interpretacji znamion art. 209 § 1a k.k. jest kwestia zaspokajania potrzeb życiowych uprawnionego przez osoby trzecie, do tego niezobowiązane, bądź też przez osobę współzobowiązaną, ale ponad ten obowiązek. Trafnie przyjęto w orzecznictwie, że fakt zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego kosztem znacznego wysiłku osoby współzobowiązanej do alimentacji, albo przez inne osoby niezobowiązane, nie wyłącza ustawowego znamienia narażenia na niemożność zaspokojenia tych potrzeb (uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7–8, poz. 86;). Świadczenie pomocy przez osoby niezobowiązane ma charakter dobrowolny, nie ma zatem pewności, czy w każdej chwili świadczona pomoc nie ustanie. Istnieje zatem konkretne narażenie na niebezpieczeństwo w rozumieniu art. 209 § 1a k.k.

Przestępstwo niealimentacji w typie podstawowym może być popełnione zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym. Redakcja czynu art. 209 § 1 a k.k. u sugeruje, że jest to przestępstwo umyślno-umyślne. Oznacza to, że sprawca albo chce zrealizować czyn o znamionach kwalifikowanych przez następstwo, albo – chcąc zrealizować znamiona typu podstawowego – przewiduje możliwość wystąpienia kwalifikującego typ skutku i na skutek ten się godzi (zob. wyr. SN z 2.1.1973 r., I KR 171/73, Biul. SN 1974, Nr 1, poz. 3, Legalis). O istnieniu po stronie sprawcy zamiaru uchylania się od obowiązku łożenia może świadczyć np. porzucenie pracy po to, aby nie płacić alimentów, niepodejmowanie pracy zarobkowej pomimo istniejących ku temu warunków, zmiana miejsca pobytu w celu udaremnienia egzekucji alimentów, ukrywanie dochodów w celu niepłacenia należności alimentacyjnych.

Wartościując zachowanie M. A. względem swojego dziecka przez pryzmat tego, co wyżej, stwierdzić trzeba, że wszystkie znamiona czynu z art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 209 § 1a k.k. , zostały przez niego zrealizowane. Jego zachowanie polegało na uchylaniu się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego wynikającym z ugody zawartej przed Sądem określonego co do wysokości ww. ugodą poprzez niełożenie na utrzymanie swojej córki , gdzie łączna wysokość powstałych przez to zaległości płatności świadczeń alimentacyjnych wynosi co najmniej trzy świadczenia okresowe (w okresie przypisanego mu w wyroku czynu oskarżony nie dokonał żadnej wpłaty), co naraziło uprawnioną na niemożność zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych ( por. zeznania P. F.).

Oskarżony nie przyznawał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, a jednocześnie twierdził, że względu na stan zdrowia nie mógł podjąć pracy i dlatego nie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. Całokształt okoliczności przedmiotowych jednoznacznie wskazuje na bezpośredni zamiar towarzyszący jego zachowaniom oraz sam fakt ich popełnienia.

Dowody bezpośrednie w postaci twierdzeń P. F. – o sprawstwie M. A. – w opozycji do twierdzeń oskarżonego, wsparte dowodami pośrednimi natury rzeczowej przesądziły, że M. A. został uznany za winnego popełnienia przypisanego mu w wyroku czynu określonego w art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 209 § 1a k.k.

Wymierzając karę oskarżonemu Sąd ferujący orzeczenie, wziął pod uwagę stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu, uznając, że jest on znaczny.

Oceniając stopień społecznej szkodliwości zachowań oskarżonego Sąd uwzględnił ustalony zamiar bezpośredni, przy tym wpisujący się w znamiona inkryminowanego mu czynu. Sąd wziął pod uwagę motywację towarzyszącą oskarżonemu z chwili realizacji czynu zabronionego polegającego na uchylaniu się od obowiązku alimentacyjnego wynikającego z ugody wszak tylko takiej motywacji można by się dopatrywać w jego działaniach.

Wartościując zachowanie oskarżonego z punku widzenia dyrektyw wymiaru kary, Sąd wziął pod uwagę czasokres przypisanego mu czynu, wysokość zaległych świadczeń alimentacyjnych oraz narażenie pokrzywdzonej na niemożność zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych.

Wymierzając karę Sąd miał także na względzie sytuację materialną oskarżonego jego właściwości i warunki osobiste oraz nie pominięto, iż nie był uprzednio karany sądownie.

Oskarżony jest dorosłym człowiekiem, doświadczonym życiowo, w poczytalnym. Z całą pewnością miał świadomość bezprawności i naganności czynu, którego się dopuścił oraz że w świetle okoliczności towarzyszących jego działaniu brak jest jakichkolwiek przesłanek, które usprawiedliwiając jego czyn, wyłączyłyby odpowiedzialność karną, z uwagi na brak winy lub bezprawności czynu. Można też było od niego wymagać zachowania zgodnego z prawem w sytuacji w jakiej się znalazł.

Wymierzając oskarżonemu karę Sąd wziął pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra prawnego pokrzywdzonej tj. dobro rodziny oraz obowiązek alimentacyjny przez zaspokojenie potrzeb materialnych osób, które same nie są w stanie ich zaspokoić a także to, że czynu tego dopuścił się oskarżony działając umyślnie z zamiarem bezpośrednim, a także stopień społecznej szkodliwości jego czynu.

Sąd wymierzył oskarżonemu za czyn z art. 209§ 1 k.k. w zw. z art. 209 § 1 a k.k. karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd miał na uwadze, aby kara ta nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając ustalony stopień społecznej szkodliwości czynu oraz następujące okoliczności: czas trwania nie alimentacji.

Jako okoliczność obciążającą Sąd potraktował negatywny stosunek sprawcy do ciążącego na nim obowiązku. Sąd uznał jednak, iż w tym przypadku nie zachodzi potrzeba izolacyjnego oddziaływania na postawę sprawcy. Sąd wymierzając w/w karę brał również pod uwagę cele prewencji indywidualnej i generalnej. Okoliczności te przesądziły o wymierzeniu mu kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres dwóch lat próby. W ocenie Sądu wymiar kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania dostatecznie powstrzyma oskarżonego od popełnienia kolejnego przestępstwa.

W ocenie Sądu orzeczona wobec oskarżonego kara odpowiada społecznemu poczuciu sprawiedliwości, udowadnia oskarżonemu nieefektywność popełnionego przestępstwa. Nadto Sąd nałożył na oskarżonego obowiązek bieżącego łożenia na utrzymanie córki.

O kosztach obrony z urzędu rozstrzygnięto na podstawie do treści Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03.10.2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2017r. poz.1796).

Orzeczenie o kosztach sądowych uzasadnia art. 624 § 1 k.p.k.

Z tych względów Sąd orzekł jak w wyroku.