Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 03 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Klęk

Sędziowie: SO Jacek Wojdyn

SR (del.) Justyna Tęcza (spraw.)

Protokolant: staż. Katarzyna Wawrzyniak

przy udziale Prokuratora Okręgowego w Sieradzu Marzenny Monwid-Olechnowicz

po rozpoznaniu w dniu 03 kwietnia 2019 r.

sprawy D. J. (1)

oskarżonego o czyn z art. 177 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku II Wydziału Karnego

z dnia 07 listopada 2018r. sygn. akt II K 89/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, iż w punkcie 2 (drugim) za podstawę prawną rozstrzygnięcia, w miejsce art. 73 § 2 kk przyjmuje art. 73 § 1 kk ;

2.  w pozostałym zakresie utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

3.  zasądza od D. J. (1) na rzecz oskarżycielki posiłkowej E. I. kwotę 840,00 (osiemset czterdzieści 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

4.  zasądza od D. J. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 240 (dwustu czterdziestu) złotych tytułem opłaty sądowej za II instancję oraz obciąża go wydatkami postępowania odwoławczego w kwocie 20 (dwudziestu) złotych.

Jacek Wojdyn J. J. T.

Sygn. akt: II Ka 50/19

UZASADNIENIE

D. J. (1) zosta ł oskarż ony o to, że w dniu 23 czerwca 2017r. w miejscowości M., woj. (...) na skrzyżowaniu drogi (...) z drogą podporządkowana na wysokości 13 km 2 hm nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez to, że kierując samochodem marki M. o nr rej. (...) wbrew treści art. 24 ust. 1 pkt 1 i 3, ust. 5, ust. 7 pkt 3, art. 20 § 1 prawa o ruchu drogowym, nie dostosował prędkości do obowiązującej na danym odcinku drogi, nie zachował należytych środków ostrożności, a w szczególności nieuważnie obserwował odbywający się ruch, w wyniku czego podczas wyprzedzania na skrzyżowaniu poprzedzającego go pojazdu doprowadził do zderzenia z wykonującym na w/w skrzyżowaniu manewr skrętu w lewo samochodem marki O. (...) o nr rej. (...) kierowanym przez E. I., czym nieumyślnie spowodował u pokrzywdzonych obrażenia ciała w postaci między innymi: u E. I. uraz kręgosłupa szyjnego z odprostowaniem lordozy szyjnej i następowym zespołem bólowym korzeniowym, uraz głowy z krótkotrwałą utratą przytomności i dolegliwościami wskazującymi na doznane wstrząśnienie mózgu, uraz klatki piersiowej ze złamaniem żebra X po stronie prawej, uraz prawej kończyny dolnej z uszkodzeniem mięśnia czworogłowego i części mięśni przywróciciela bocznego, uszkodzenie aparatu więzadłowego i krwiaka stawu kolanowego prawego, uraz stawu skokowego prawego z uszkodzeniem aparatu więzadłowego, u A. I. uraz odcinka szyjnego kręgosłupa, stawu łokciowego lewego i stawu skokowego lewego, są to uszkodzenia ciała inne niż określone w art. 156 kk, które spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na czas trwający dłużej niż siedem dni, tj. o czyn z art. 177 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 07 listopada 201 8 r. wydanym w sprawie II K 89/18 Sąd Rejonowy w Łasku II Wydział Karny uznał D. J. (1) w miejsce zarzucanego mu czynu za winnego tego, że: w dniu 23 czerwca 2017r. w M., woj. (...), prowadząc samochód marki M. o nr rej. (...) na skrzyżowaniu drogi (...) z drogą podporządkowaną nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że przekroczył dozwoloną prędkość i nieuważnie obserwował drogę w trakcie wyprzedzania poprzedzających pojazdów, doprowadzając do zderzenia z pierwszym z tych pojazdów samochodem marki O. (...) o nr rej. (...) prowadzonym przez E. I., która wykonywała manewr skrętu w lewo, w następstwie czego E. I. doznała obrażeń ciała w postaci urazu kręgosłupa szyjnego z odprostowaniem lordozy szyjnej i następowym zespołem bólowym korzeniowym, urazu głowy z krótkotrwałą utratą przytomności i dolegliwościami wskazującymi na doznane wstrząśnienie mózgu, urazu klatki piersiowej ze złamaniem żebra X po stronie prawej, urazu prawej kończyny dolnej z uszkodzeniem mięśnia czworogłowego i części mięśni przywróciciela bocznego, uszkodzenia aparatu więzadłowego i krwiaka stawu kolanowego prawego oraz urazu stawu skokowego prawego z uszkodzeniem aparatu więzadłowego, natomiast pasażerka samochodu marki O. (...) - A. I. doznała urazu odcinka szyjnego kręgosłupa, stawu łokciowego lewego i stawu skokowego lewego, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała obu pokrzywdzonych na okres dłuższy niż 7 dni, tj. za winnego dokonania czynu wyczerpującego dyspozycję art. 177 § 1 kk i za to na podstawie art. 177 § 1 kk wymierz ył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności . Jednocześnie - na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk , art. 70 § 2 kk i art. 73 § 2 kk – Sąd warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności na okres próby w wymiarze 2 (dwóch) lat i oddał go w okresie próby pod dozór kuratora sądowego. Na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk D. J. (1) został róznież zobowiązany do informowania kuratora o przebiegu okresu próby poprzez składanie raz na pół roku pisemnych sprawozdań. Ponadto sąd I instancji orzekł wobec oskarżonego, na podstawie art. 71 § 1 kk, grzywnę w wymiarze 120 (stu dwudziestu) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych, a na podstawie art. 46 § 1 kk - zadośćuczynienie za doznaną krzywdę: na rzecz E. I. w kwocie 2.500 (dwóch tysięcy pięciuset) złotych i na rzecz A. I. w kwocie 1.000 (jednego tysiąca) złotych. Od oskarżonego zasądzono także na rzecz oskarżycielki posiłkowej E. I. kwotę 768 (siedemset sześćdziesięciu ośmiu) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a na rzecz Skarbu Państwa kwotę 240 (dwustu czterdziestu) złotych tytułem opłaty oraz kwotę 2.922,92 (dwóch tysięcy dziewięciuset dwudziestu dwóch i 92/100) złotych tytułem zwrotu wydatków.

W ustawowym terminie apelację od tego wyroku wniósł obrońca D. J. (1) zaskarżając orzeczenie na jego korzyść w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i kosztach sądowych . Wskazał, iż zaskarżonemu orzeczeniu, na podstawie art. 427 oraz art. 438 pkt 4 kpk, zarzuca:

- rażącą niewspółmierność kary, przekraczającą stopień społecznej szkodliwości czynu oraz niewspółmierność relacji do celów, jakie kara winna spełniać w zakresie prewencji szczególnej z uwagi na niedostateczne uwzględnienie przy wymiarze kary okoliczności łagodzących w postaci dotychczasowego ustabilizowanego trybu życia oskarżonego, aktualnej sytuacji życiowej oskarżonego, Jego niekaralności, wieku oskarżonego, sposobu życia, postawy prezentowanej przez oskarżonego w toku postępowania, co skutkowało wymierzeniem kary pozbawienia wolności przy braku rozważenia przez Sąd I instancji możliwości skorzystania z art. 58 § 1 kk i wymierzenia oskarżonemu kary ograniczenia wolności i przy braku należytego uzasadnienia odstąpienia przez Sąd od możliwości warunkowego umorzenia postępowania karnego,

- rażącą niewspółmierność kary, nie adekwatną do stopnia winy, co w efekcie prowadziło do nie uwzględnienia przy wymiarze kary w stopniu wystarczającym całokształtu okoliczności łagodzących, co skutkowało wymierzeniem na podstawie przepisu art. 71 § 1 kk kary grzywny dokonanej z naruszeniem art. 33 § 3 kk,

- nie rozważenie przez Sąd I instancji przy zasądzeniu zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonych w łącznej kwocie 3.500 zł Jego aktualnej sytuacji finansowej przy braku należytego uzasadnienia przez Sąd przyjętych wysokości zadośćuczynienia,

- nie rozważenie przez Sąd I instancji przy zasądzeniu od oskarżonego kosztów sądowych w łącznej wysokości 3.930,92 zł stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych oskarżonego.

W konkluzji, na podstawie przepisu art. 437 kpk obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie kary ograniczenia wolności, bez orzekania grzywny oraz poprzez wydatne obniżenie kwot zasądzonego zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonych oraz zwolnienie oskarżonego od kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia nie potwierdziła trafności zarzutów podniesionych w apelacji. Odnosząc się do zawartego w skardze apelacyjnej zarzutu rażącej niewspółmierności kary wskazać należy, iż pojęcie rażącej niewspółmierności kary wskazane w art. 438 pkt 4 kpk w związku z jego ocennością było przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w wielu orzeczeniach. W wyroku z dnia 11 kwietnia 1985r. (V KRN 178/85 , OSNKW z 1995r. Nr 7 – 8, poz. 60) Sąd Najwyższy podkreślił, że zarzut niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy - gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą. Jednocześnie w innym wyroku tego Sądu z dnia 2 lutego 1995r. (II KRN 198/94 – OSNPP z 1995r., z. 6, poz. 18) wskazano przy rozważaniach odnośnie rażącej niewspółmierności kary, iż nie chodzi o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować.

W świetle powyższych rozważań uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego D. J. (1), a także występujące w sprawie okoliczności łagodzące i obciążające oraz względy prewencji indywidualnej i konieczność kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, orzeczonej wobec niego kary bez wątpienia nie można uznać za surową w stopniu rażącym, a tylko w wypadku stwierdzenia, iż orzeczona kara jest rażąco niewspółmierna istniałaby możliwość wzruszenia wyroku w tym zakresie.

Skarżący domagał się zmiany rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w Łasku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu prac na cel społeczny. Zarzucił przy tym równocześnie Sądowi I instancji brak rozważenia możliwości skorzystania z art. 58 § 1 kk. Sąd Okręgowy nie podzielił argumentów skarżącego. Sąd Rejonowy w Łasku właściwie wyważył bowiem wszelkie okoliczności obciążające i łagodzące i w konsekwencji uznał, iż właściwą reakcją winno być orzeczenie kary pozbawienia wolności. Miał on na uwadze te wszystkie aspekty przemawiające na korzyść sprawcy, o jakich mowa w apelacji, a więc jego młody wiek, dotychczasową niekaralność, prowadzenie ustabilizowanego trybu życia, a także fakt, iż sama pokrzywdzona przyczyniła się do nastąpienia zderzenia pojazdów. Niemniej jednak, jak logicznie uzasadnił Sąd I instancji, waga okoliczności obciążających spowodowała, iż słusznym był wybór kary pozbawienia wolności.

W dalszej kolejności wskazać należy, iż niewłaściwe jest powołanie się przez skarżącego na rzekome naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 33 § 3 kk w miejscu, w którym apelacja traktuje o karze grzywny. Art. 33 § 3 kk dotyczy bowiem ustalania wysokości stawki dziennej grzywny i nakazuje, aby brać przy tym pod uwagę określone okoliczności. Jednocześnie przewiduje on, iż najniższa wysokość stawki dziennej, jaką może orzec sąd to 10 złotych, a więc właśnie tyle, ile wskazał Sąd Rejonowy w wyroku. Obraza art. 33 § 3 kk mogłaby zatem w rozpatrywanym przypadku mieć miejsce wyłącznie na niekorzyść sprawcy skoro wyważenie okoliczności w nim opisanych doprowadziło sąd I instancji do decyzji o potraktowaniu oskarżonego najłagodniej, jak tylko przepis ten dopuszcza.

W ocenie Sądu Okręgowego kara wymierzona oskarżonemu nie jest surowa, a co dopiero surowa w stopniu rażącym. Stanowczego podkreślenia wymaga, iż wobec oskarżonego nie orzeczono w ogóle środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, choć teoretycznie taki zakaz mógł zostać orzeczony, a więc nie została w ten sposób zwiększona dolegliwość reakcji karnej na przypisany D. J. (1) czyn. Tymczasem oceniając zachowanie oskarżonego jako kierowcy na drodze pamiętać trzeba, iż w czasie czynu panowały dobre warunki jazdy – było widno, teren był płaski, droga prosta, a oskarżony i tak im nie sprostał. Posiadał on w czasie wypadku uprawnienia do prowadzenia samochodu zaledwie od pięciu miesięcy, jednak nie miał zupełnie pokory, jaka winna towarzyszyć kierowcy o tak małym doświadczeniu. Przeciwnie, zachował się na drodze wręcz brawurowo. Jego sposób jazdy obrazują zeznania świadka P. N. – ratownika medycznego, który także tamtędy się poruszał. Wskazują one, iż D. J. (1) zachował się niedojrzale, nie czekał na rozładowanie się „korka” na drodze, choć inni kierujący spokojnie oczekiwali nie podejmując żadnych manewrów. Oskarżonemu natomiast „nie chciało się” czekać, choć nigdzie się przecież nie spieszył, po prostu uznał, że nie będzie jak inni „naiwni” bezczynnie tracił czasu. Sam manewr wykonał nadto bardzo dynamicznie – w jednej wręcz chwili osiągnął prędkość rzędu 60 km/h - co także świadczy o jego niedojrzałości jako kierowcy. Pokazuje bowiem, iż nie jest jeszcze w stanie racjonalnie myśleć na drodze, przewidywać skutków swoich manewrów, „wygrywa” w nim chwilowy zysk, jakim miało być szybkie pokonanie spowalniającej jego jazdę przeszkody. Zupełnie zlekceważył on to, iż zachowanie pozostałych kierowców sugerowało, że coś tam na drodze przed nimi dzieje się nietypowego – być może jest to jakiegoś rodzaju zagrożenie. Wyważając wymiar kary trzeba było także mieć na uwadze, iż obrażenia będące skutkiem wypadku drogowego spowodowanego przez oskarżonego dotyczą dwóch pokrzywdzonych. Nie są one co prawda bardzo ciężkie, ale jednak wielomiejscowe i wielonarządowe – pęknięcie żebra, uszkodzenie aparatu więzadłowego prawego stawu kolanowego, uraz mięśnia uda, naderwanie przyczepu lewego mięśnia biodrowo – lędźwiowego, uraz kręgosłupa szyjnego, uraz głowy, wstrząśnienie mózgu - u E. I., a u jej córki – uraz stawu łokciowego i skokowego (a to tylko część doznanych dolegliwości). Wreszcie, nie mogło umknąć z pola widzenia sądu, iż powyższe skutki wypadku i tak nie są bardzo poważne jak na jego okoliczności bowiem przecież pojazd pokrzywdzonej został z impetem odepchnięty ze skrzyżowania i dachował.

Czyn, za jaki oskarżony odpowiadał zagrożony jest wyłącznie jednym rodzajem kary – karą pozbawienia wolności do lat 3. Określony przez Sąd I instancji rozmiar tej kary zbliżony jest więc raczej do dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Także kara grzywny orzeczona na podstawie art. 71 § 1 kk nie stanowi nadmiernej dolegliwości finansowej. Jej rozmiar określony przez sąd na 120 stawek dziennych otwiera przez D. J. (1) uprawnienie wykonania tej kary w formie zastępczej – prac społecznie użytecznych. Zatem rodzaj i rozmiar kary orzeczonej przez Sąd Rejonowy pozwoli mu na skorzystanie z szerszego wachlarza możliwości jej wykonania bowiem może on po pierwsze wystąpić o rozłożenie spłaty grzywny na raty i w ten sposób regulować ją w dłuższym czasie, a może również wnioskować o zgodę na wykonanie jej poprzez odpracowanie.

Jak wskazuje apelacja obrońcy, oskarżony stoi na stanowisku, iż jest zdolny pogodzić studia dzienne z wykonywaniem kary ograniczenia wolności. Tym bardziej więc będzie on w stanie podjąć się pracy w niepełnym wymiarze czasu i tak zarobkować na spłatę rat. J est przecież osobą młodą, zdrową, znającą biegle język angielski, może zatrudniać się do prac, które nie kolidują z rytmem nauki, a mieszkając w mieście akademickim będzie miał ku temu więcej sposobności. Jeśli zaś tak się nie stanie, to zawsze może grzywnę wykonać w formie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny.

Chybiony jest także zarzut o rażącej surowości środków karnych. Zadośćuczynienia, jakie oskarżony ma obowiązek zapłacić na rzecz pokrzywdzonych określić należy zdecydowanie jako niewysokie. Jak już była wyżej mowa, obrażenia poszkodowanych w wypadku kobiet były wielomiejscowe. Skutkowały przewlekłymi dolegliwościami bólowymi oraz ograniczeniem sprawności, a w konsekwencji znaczną uciążliwością w codziennym funkcjonowaniu. Samemu zaś wypadkowi i akcji ratunkowej towarzyszył ogromny stres, przy czym każda z pokrzywdzonych przeżywała go podwójnie bojąc się o życie swoje i najbliższej osoby. W tych okolicznościach zasądzenie na rzecz E. I. kwoty oscylującej wokół najniższego miesięcznego wynagrodzenia, a na rzecz A. I. – niższej niż jego połowa, nie może w żadnym razie być uznane za orzeczenie wygórowane. Dolegliwość dla oskarżonego wiążąca się z koniecznością uiszczenia tych kwot nie stanowi niewspółmiernego obciążenia.

Reasumując, rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie, w jakim wymierzył oskarżonemu karę pozbawienia wolności w rozmiarze 6 miesięcy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby, grzywnę w wysokości 1.200 złotych oraz orzekł obowiązek naprawienia szkody w kwocie łącznie 3.500 złotych z pewnością nie jawi się jako surowe. Tak określona kara odpowiada stopniowi społecznej szkodliwości czynu oraz występującym w sprawie okolicznościom łagodzącym i obciążającym, a także winna spełnić cele w zakresie prewencji indywidualnej i kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Zarówno wybór rodzajów kar i środków karnych, jak i ich rozmiar, uznać należy za całkowicie właściwy.

Brak jest ponadto podstaw do zmiany decyzji Sądu Rejonowego dotyczącej obciążenia oskarżonego kosztami postępowania. Zasadą jest bowiem, iż ponosi je ten, kto je swoim nagannym zachowaniem wywołał, a nie Skarb Państwa czyli inaczej wszyscy podatnicy. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, iż odstępstwo od tej reguły nie powinno mieć miejsca wobec osoby w pełni sił fizycznych i psychicznych, nie mającej nikogo na swym utrzymaniu, posiadającej w dodatku majątek ruchomy – własny samochód.

Sąd Okręgowy podczas rozpoznawania środka odwoławczego dostrzegł natomiast uchybienie Sądu I instancji w rozstrzygnięciu dotyczącym oddania D. J. (2) pod dozór kuratora sądowego. Sąd Rejonowy powołał się w tym zakresie niewłaściwie na art. 73 § 2 kk, który dotyczy sytuacji młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego. Tymczasem oskarżonemu w niniejszej sprawie przypisano dopuszczenie się przestępstwa nieumyślnego, co powoduje iż podstawą prawną orzeczenia wobec niego dozoru kuratora sądowego winien być art. 73 § 1 kk.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 438 pkt 1 kpk zmienił zaskarżony wyrok poprawiając rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2, natomiast w pozostałej części, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, utrzymał orzeczenie w mocy.

O kosztach postepowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 kpk obciążając oskarżonego opłatą sądową za II instancję w wysokości 240 złotych (na podstawie art. 2.1 pkt 2 oraz 3.2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych /Dz. U. z 1983r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm./) oraz wydatkami (które w tym wypadku sprowadzały się w całości do zasądzenia ryczałtu za doręczenia pism w postępowaniu przed Sądem II instancji, tj. kwoty 20 zł ustalonej na podstawie § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 roku w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym /Dz.U. z 2003r., nr 108, poz. 1026/).

D. J. (1) – zgodnie z treścią art. 627 kpk w zw. z art. 634 kpk - obowiązan y jest ponadto zwrócić pokrzywdzon ej działającej w charakterze oskarżycie la posiłkow ego koszty zastępstwa procesowego. E. I. korzyst ała bowiem w toku całego postępowania z pomocy fachowego pełnomocnika. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycielki posiłkowej kwotę 840 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym. Kwota ta wyliczona została na podstawie § 11.2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Jacek Wojdyn J. J. T.