Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2018 roku

S ąd Okręgowy w C. IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant st. sekr. sądowy Joanna Jastrzębska-Ciura

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2018 roku w Częstochowie

sprawy I. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o wysokość emerytury, o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania I. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 30 stycznia 2018 roku Nr (...)

z dnia 31 stycznia 2018 roku Nr (...)

1.  zmienia zaskar żone decyzje i uwzględnia ubezpieczonej I. P. do wysokości kapitału początkowego i emerytury okres składkowy od 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku;

2.  wniosek ubezpieczonej o przeliczenie kapitału początkowego i emerytury
z uwzględnieniem przychodów osiąganych od 1 stycznia 1980 roku do 31 sierpnia 1985 roku przekazuje według właściwości Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C..

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 stycznia 2018 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. ponownie ustalił I. P. wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku. Ustalając wartość kapitału organ rentowy:

- do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalając na 35,90%, a jego podstawę na kwotę 438,30 zł;

- uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 8 lat, 2 miesięcy i 4 dni, tj. 98 miesięcy;

- uwzględnił okresy nieskładkowe sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze
7 lat, 7 miesięcy i 5 dni, tj. 91 miesięcy;

- uwzględnił współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 75,08%;

- uwzględnił średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach, które dla osób
w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy.

Obliczony z uwzględnieniem powyższych danych kapitał początkowy ubezpieczonej wyniósł 64.739,84 zł.

W treści decyzji organ rentowy wskazał, że przy ustalaniu wartości kapitału nie uwzględnił okresu wykonywania przez ubezpieczoną pracy chałupniczej od 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku, z uwagi na niewystarczające udowodnienie – brak miesięcznych wynagrodzeń.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2018 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. przyznał I. P. prawo do emerytury.

Do obliczenia wysokości emerytury przyjęto kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącą 211.048,10 zł zł oraz średnie dalsze trwanie życia wynoszące 219,8 miesiąca. Ustalona w powyższy sposób emerytura ubezpieczonej wyniosła 960,18 zł brutto i nie została podwyższona do kwoty najniższego świadczenia, ponieważ odwołująca nie udowodniła okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze co najmniej 20 lat.

Odwołanie od powyższych decyzji wniosła I. P., domagając się ich zmiany i uwzględnienia przy obliczaniu wartości kapitału początkowego i wysokości emerytury okresu wykonywania pracy w charakterze chałupnika od 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku.

Dodatkowo na rozprawie w dniu 22 maja 2018 roku ubezpieczona wniosła
o przeliczenie wysokości przysługującej jej emerytury przy uwzględnieniu zarobków, jakie faktycznie uzyskiwała w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...).

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się na argumentację zawartą w treści zaskarżonych decyzji.

S ąd Okręgowy ustalił, co następuje:

I. P. urodziła się w dniu (...) i od dnia 1 lipca 2015 roku jest uprawniona do pobierania emerytury. W dniu 8 stycznia 2018 roku ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne obliczenie emerytury, w wyniku rozpoznania którego organ rentowy wydał zaskarżone w niniejszej sprawie decyzje z dnia 30 i 31 stycznia 2018 roku.

W dniu 29 marca 1977 roku I. P. zawarła z Przedsiębiorstwem Produkcji (...) w Ł. Zakład nr (...) w P. umowę o pracę nakładczą na czas nieokreślony, na podstawie której miała wykonywać pracę polegającą na konfekcjonowaniu artykułów odzieżowych, galanteryjnych, dziewiarskich i kaletniczych określonych w indywidualnych zleceniach. W § 2 pkt 1 umowy wskazano, że ubezpieczona będzie wykonywać powierzoną pracę, przy czym suma zarobków miesięcznych wina wynosić:

a.  minimum – nie miej niż norma zakładowa wynikająca z zaszeregowania i rodzaju wykonywanej pracy,

b.  maksimum – nie może być wyższa niż czterokrotna kwota najniższego wynagrodzenia przysługującego aktualnie pracownikom gospodarki uspołecznionej.

Aneksem z dnia 1 października 1984 roku wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonej zostało ustalone na kwotę 5.430,00 zł według IV kategorii zaszeregowania robót oraz stawki osobistego zaszeregowania w wysokości 30,00 zł za godzinę.

Umowa o pracę z dnia 29 marca 1977 roku rozwiązała się z dniem 31 sierpnia 1985 roku, na skutek wypowiedzenia złożonego przez ubezpieczoną.

W całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) I. P. zajmowała się szyciem chusteczek, przy czym pracę tą wykonywała w swoim miejscu zamieszkania, z uwagi na równoległe sprawowanie opieki nad niepełnosprawnym synem. W związku ze sprawowaniem tej opieki, w różnych miesiącach odwołująca wykonywała różną ilość pracy, od której bezpośrednio była uzależniona wysokość jej wynagrodzenia za pracę.

Z tytułu wykonywania pracy chałupniczej odwołująca uzyskiwała przychody
w kwotach:

- w 1980 roku 24.107,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 2.008,92 zł;

- w 1981 roku 30.796,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 2.566,33 zł;

- w 1982 roku 65.008,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 5.417,33 zł;

- w 1983 roku 53.428,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 4.452,33 zł;

- w 1984 roku 77.155,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 6.429,58 zł;

- w 1985 roku 26.557,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 3.319,62 zł.

Za okres od 29 marca 1977 roku do 31 grudnia 1979 roku brak jest obecnie jakichkolwiek dokumentów wskazujących na wysokość zarobków osiąganych przez ubezpieczoną, przy czym w świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 1985 roku wskazano, że odwołująca w całym okresie od 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% wynagrodzenia uznanego za najniższe dla pracowników gospodarki uspołecznionej, co pozwala na wliczenie okresu pracy nakładczej do okresu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, w zakresie uprawnień wynikających z tego stosunku.

(v. akta rentowe i kserokopia akt osobowych ubezpieczonej k. 10-17 oraz jej wyja śnienia – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22 maja 2018 roku)

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnianie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a
i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury,
o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,
z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z art. 173 § 1 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia
w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

W myśl art. 53 ust. 1 ustawy emerytalnej, emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy (ust. 2).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia.

W myśl z kolei z art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1778 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę nakładczą.

Zgodnie z § 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku
w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U.
z 1976, nr 3, poz. 19 ze zm.), w umowie strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Minimalna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 774 pkt 1 Kodeksu pracy, zwanego dalej „najniższym wynagrodzeniem”.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w okresie od 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku I. P. była zatrudniona
w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w Ł. Zakład nr (...) w P. na podstawie umowy o pracę nakładczą. Z tytułu wykonywania tej umowy ubezpieczona uzyskiwała średnie miesięczne wynagrodzenie w kwotach:

- w 1980 roku 24.107,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 2.008,92 zł;

- w 1981 roku 30.796,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 2.566,33 zł;

- w 1982 roku 65.008,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 5.417,33 zł;

- w 1983 roku 53.428,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 4.452,33 zł;

- w 1984 roku 77.155,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 6.429,58 zł;

- w 1985 roku 26.557,00 zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 3.319,62 zł.

W roku 1980 najniższe miesięczne wynagrodzenie pracowników uspołecznionych zakładów pracy wynosiło 2.000,00 zł, w 1981 roku 2.400,00 zł, w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia 1982 roku 3.300,00 zł i w okresie od 1 września 1982 roku do 31 grudnia 1986 roku 5.400,00 zł (łącznie z rekompensatami).

Za okres od 29 marca 1977 roku do 31 grudnia 1979 roku brak jest jakichkolwiek dowodów dokumentujących wysokość zarobków osiąganych przez odwołującą, przy czym w świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 1985 roku wskazano, że odwołująca
w całym okresie o 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% wynagrodzenia uznanego za najniższe dla pracowników gospodarki uspołecznionej, co pozwala na wliczenie okresu pracy nakładczej do okresu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, w zakresie uprawnień wynikających z tego stosunku.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe dowody jednoznacznie wskazują, że ubezpieczona w całym spornym okresie z tytułu wykonywania pracy nakładczej uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości przekraczającej 50% najniższego wynagrodzenia pracowników uspołecznionych zakładów pracy, a co za tym idzie okres ten należy zaliczyć do okresów składkowych. Co do okresu od 1 stycznia 1980 roku do 31 sierpnia 1985 roku Sąd Okręgowy za wiarygodne uznał zestawienie rocznych zarobków ubezpieczonej znajdujące się w jej aktach osobowych, wyliczając na jego podstawie średnie miesięczne zarobki. Kwoty średnich miesięcznych wynagrodzeń odwołującej przewyższały kwoty wynagrodzenia najniższego w gospodarce. Z dużym więc prawdopodobieństwem można przyjąć, że w całym okresie zatrudnienia w charakterze nakładcy ubezpieczona osiągała wynagrodzenie miesięczne w wysokości co najmniej 50% wynagrodzenia najniższego. Z kolei co do okresu od 29 marca 1977 roku do 31 grudnia 1979 roku Sąd oparł się na oświadczeniu pracodawcy znajdującym się w świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 1985 roku, mając na uwadze fakt, że świadectwo to zostało wystawione ostatniego dnia pracy ubezpieczonej, kiedy to w jej aktach osobowych z pewnością znajdowała się większa ilość dokumentów potwierdzających wysokość uzyskiwanych przez nią zarobków. Zwrócić należy przy tym uwagę, że zgodnie z umową o pracę z dnia 29 marca 1977 roku ubezpieczona była zobowiązana do wykonywania ilości pracy odpowiadającej co najmniej normie zakładowej, co do której z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością można przyjąć, że umożliwiała ona uzyskanie co najmniej połowy najniższego wynagrodzenia za pracę. Powyższe potwierdza pośrednio fakt, że w okresach, za które zachowała się dokumentacja płacowa odwołującej, jej wynagrodzenie przekraczało nawet nie tyle połowę najniższego wynagrodzenia, co pełną jego stawkę.

Nadto w niniejszej sprawie niesporne jest, że do obliczenia wysokości emerytury I. P. stosuje się przepis art. 26 tej ustawy.

W myśl art. 26 ust. 1 ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2).

Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3).

Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4).

Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego (ust. 5).

W konsekwencji należało zobowiązać organ rentowy do ustalenia wartości kapitału początkowego i wysokości emerytury odwołującej przy uwzględnieniu okresu składkowego od 29 marca 1977 roku do 31 sierpnia 1985 roku.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 47714 § 2 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Nadto zgodnie z art. 47710 § 2 k.p.c., jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje do rozpoznania organowi rentowemu.

W niniejszej sprawie ubezpieczona na rozprawie w dniu 22 maja 2018 roku wniosła
o przeliczenie wysokości przysługującej jej emerytury przy uwzględnieniu zarobków, jakie faktycznie uzyskiwała w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...). Ponieważ wniosek ten został po raz pierwszy złożony w toku postępowania sądowego i nie był nigdy rozpoznawany przez organ rentowy, należało uznać go za nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy i jako taki przekazać do rozpoznania organowi rentowemu.

Wobec powyższego żądanie I. P. przeliczenia wysokości przysługującej jej emerytury przy uwzględnieniu zarobków, jakie faktycznie uzyskiwała w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) należało przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. – jako Oddziału właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonej (art. 115 ust. 1 ustawy emerytalnej) celem rozpoznania.

Po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej organ rentowy wyda decyzję, od której – jeśli będzie ona niezgodna z oczekiwaniami wnioskodawczyni – będzie jej przysługiwało prawo wniesienia odwołania do sądu.

Wobec powyższego na mocy art. 47710 § 2 k.p.c. orzeczono jak w pkt 2 sentencji wyroku.