Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku B. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

skarga o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 marca 2012r. w sprawie VIIU 2336/11, o podjęcie wypłaty świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonej B. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 lipca 2013 r. sygn. akt VII U 175/13

p o s t a n a w i a :

umorzyć postępowanie apelacyjne.

SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 944/13

UZASADNIENIE

W dniu 21 stycznia 2013 roku B. W. wniosła skargę o wznowienie postępowania w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie pod sygn. akt VII U 2336/11, zakończonej prawomocnym wyrokiem z 13 marca 2012 roku, oddalającym odwołanie ubezpieczonej. Wniosła ona o uchylenie decyzji organu rentowego, zawieszającej prawo do emerytury oraz o uchylenie ww. wyroku w całości, a nadto o zobowiązanie pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. do wypłacenia emerytury za okres od 1 października 2011 roku do 22 listopada 2012 roku oraz o zasądzenie od pozwanego odsetek od kwoty wstrzymanej emerytury za okres od 1 grudnia 2011 roku do dnia zapłaty. Nadto B. W. wniosła, żeby świadczenie za październik i listopad 2011 roku, jakie organ rentowy mylnie przesłał na jej konto, zostało zaliczone na poczet zaległości. W uzasadnieniu swojego stanowiska skarżąca powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku, opublikowany 22 listopada 2011 roku, w którym orzeczono, że art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowiący podstawę rozstrzygnięcia w sprawie VII U 2336/11, jest niezgodny z Konstytucją.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie skargi o wznowienie postępowania z uwagi na fakt, że powódka nie należy do kręgu osób objętych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 lipca 2013r. oddalił skargę o wznowienie postępowania. Sąd ustalił, że B. W. urodziła się (...). Od 1997 roku i nadal, w tym także po dniu 1 października 2011 roku jest ona nieprzerwanie zatrudniona na podstawie umowy o pracę w Poradni P.–Pedagogicznej (...)w S.. Ubezpieczona poczynając od 1 czerwca 2008 roku, w oparciu o przepis art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ma przyznane prawo do emerytury. Pierwotnie wypłata tego świadczenia podlegała zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.

Decyzją z 6 lutego 2009 roku organ rentowy ponownie ustalił ubezpieczonej wysokość należnej emerytury i wznowił wypłatę zawieszonego świadczenia od 1 stycznia 2009 roku. Z dniem 1 stycznia 2011 roku, w związku z faktem ukończenia przez ubezpieczoną 60 roku życia, organ rentowy podjął wypłatę należnego jej świadczenia w pełnej wysokości. Natomiast pismem z 15 lutego 2011 roku poinformował B. W. o zmianie przepisów i o konieczności rozwiązania stosunku pracy do dnia 30 września 2011 roku, o ile ubezpieczona jest zainteresowana kontynuowaniem wypłaty świadczenia. W maju 2011 roku B. W., w związku z osiągnięciem wieku 60 lat, złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do tzw. emerytury w wieku powszechnym. Decyzją z 16 czerwca 2011 roku organ rentowy wniosek uwzględnił, przyznając prawo do świadczenia od 1 maja 2011 roku. Wypłatę tej emerytury jednak zawiesił, w związku z kontynuacją zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy. Wobec tego kontynuowana była wypłata emerytury przyznanej ubezpieczonej w 2008 roku na podstawie art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ponieważ B. W. nadal nie rozwiązała stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, decyzją z 14 listopada 2011 roku organ rentowy wstrzymał wypłatę świadczenia, poczynając od grudnia 2011 roku. Powyższą decyzję zaskarżyła ubezpieczona. Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 marca 2012 roku odwołanie ubezpieczonej zostało oddalone. Decyzją z 31 stycznia 2013 roku, na wniosek ubezpieczonej z 26 listopada 2012 roku, organ rentowy podjął wypłatę wstrzymanego świadczenia od 22 listopada 2012 roku, tj. od dnia publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lutego 2012 roku.

Sąd Okręgowy zważył, że skarga B. W., stanowiąca przedmiot rozpoznania w niniejszej sprawie, okazała się w całości nieuzasadniona. Okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy były bezsporne, a sąd ustalił je w oparciu o treść dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz w aktach sprawy o sygn. VII U 2336/11. Sąd podkreślił, że Prawo do emerytury B. W. nabyła decyzją ZUS z 11 lipca 2008 roku od dnia 1 czerwca 2008 roku. W dacie wydawania tejże decyzji ubezpieczona zatrudniona była w Poradni P.–Pedagogicznej(...) w S.. W związku z powyższym wypłata należnego jej świadczenia została zawieszona, a następnie – na jej wniosek – w związku z uchyleniem art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wznowiona od 1 stycznia 2009 roku. Z dniem 1 stycznia 2011 roku, w związku z faktem ukończenia przez ubezpieczoną 60 roku życia, organ rentowy podjął wypłatę należnego jej świadczenia w pełnej wysokości. Z kolei decyzją z 16 czerwca 2011 roku organ rentowy, uwzględniając wniosek B. W. z 16 maja 2011 roku, przyznał jej prawo do tzw. emerytury w wieku powszechnym od 1 maja 2011 roku. Wypłatę tej emerytury jednak zawiesił, w związku z kontynuacją zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy. Wobec powyższego kontynuowana była wypłata emerytury przyznanej ubezpieczonej w 2008 roku na podstawie art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Następnie zaś, po wejściu w życie w dniu 1 października 2011 roku art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ze względu na kontynuowanie przez ubezpieczoną B. W. zatrudnienia u tego samego pracodawcy, u którego była zatrudniona przed złożeniem wniosku o emeryturę i nabyciem do niej prawa, ponownie wstrzymano wypłatę emerytury wnioskodawczyni od 1 grudnia 2011 roku, a jej odwołanie od decyzji dotyczącej tej kwestii, zostało prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 marca 2012 roku oddalone.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że skarga ubezpieczonej opierała się na ustawowej podstawie wznowienia, tj. orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie (art. 401 ¹ k.p.c.). Artykuł 401 ¹ k.p.c. ma zastosowanie do tych orzeczeń, dla których podstawą ich wydania był akt normatywny zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny. W postanowieniu z dnia 20 czerwca 2007 roku, V CNP 45/07, lex nr 347227 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego niezgodność z Konstytucją nieobowiązującego już przepisu ustawy, jest umożliwienie wznowienia postępowań sądowych, w których taki przepis stanowił podstawę prawną rozstrzygnięcia. Co do zasady wznowienie na tej podstawie może dotyczyć tych orzeczeń, które uprawomocniły się przed datą opublikowania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli podstawą skargi o wznowienie postępowania jest orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane zaskarżone orzeczenie, początek biegu 3-miesięcznego terminu liczy się w zasadzie od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 407 §2 k.p.c.). B. W. skargę o wznowienie postępowania w sprawie VII U 2336/11 wniosła w dniu 21 stycznia 2013 roku, a zatem zachowała ustawowy termin przewidziany w art. 407 §2 k.p.c. Spełnienie powyższych wymogów nie jest jednak równoznaczne ze stwierdzeniem zasadności wniesionej skargi. Fakt, że ubezpieczona oparła skargę na ustawowej podstawie – wyroku Trybunału Konstytucyjnego – nie oznacza, iż wyrok ten zawierał treści przemawiające za uwzględnieniem jej stanowiska.

Sąd podkreślił, że od 1 stycznia 2011 roku wszedł w życie – na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw - art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art. 103a obejmował wszystkich emerytów, w tym również tych, którzy przeszli na emeryturę przed wejściem ww. przepisu w życie i stanowił, że „prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury”. Z brzmienia tego przepisu wynika, że w odniesieniu do osób, które pozostając w zatrudnieniu nabyły prawo do emerytury w 2011 roku, organ rentowy w ogóle nie podejmuje wypłaty świadczenia, jeżeli nie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.

Sąd zaakcentował, że mocą art. 28 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2010 roku emeryci, którzy nabyli prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, mogli świadczenie pobierać jeszcze przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie przedmiotowego przepisu. Sąd zauważył, że z dniem 22 listopada 2012 roku art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, został uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku (sygn. akt K 2/12) za niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny zważył, że podstawowy problem w zawisłej przed nim sprawie dotyczył oceny, czy ustawodawca, rozciągając obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji prawa do emerytury - na osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. , nie naruszył zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. W tym okresie bowiem treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągnięcie wieku emerytalnego (i stażu ubezpieczeniowego), co znaczy, że realizacja świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. spowodowało, że osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. zostały objęte nową, mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego. Aby emeryturę nadal pobierać po 1 października 2011 r., musiały one rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą. W przeciwnym razie ich świadczenie emerytalne ulegało zawieszeniu. Oceniając sytuację tych osób z punktu widzenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, Trybunał doszedł do wniosku, że gdyby w momencie przechodzenia na emeryturę osoby te wiedziały, że będą musiały przerwać zatrudnienie, żeby uzyskać świadczenie emerytalne, to ich decyzja być może byłaby inna, tzn. nie składałyby wniosku o ustalenie prawa do emerytury i kontynuowały zatrudnienie. Korzystniejsze byłoby bowiem dla nich osiąganie wysokiego dochodu ze stosunku pracy niż dużo mniejszej emerytury. Co więcej - późniejsze złożenie wniosku oznaczałoby wyższe świadczenie emerytalne. Treść ryzyka emerytalnego, w określeniu której ustawodawca ma swobodę, nie powinna być zmieniana w stosunku do osób, które już nabyły i zrealizowały prawo do emerytury.

Mając na uwadze powyższe Sąd meriti uznał, że przywołane powyżej orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie mogło zostać zastosowane do sytuacji ubezpieczonej B. W., jako że odnosi się ono tylko do tych ubezpieczonych, którzy skutecznie nabyli prawo do emerytury i realizowali to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku . Tymczasem ubezpieczona prawo do emerytury (tzw. emerytury w wieku obniżonym) nabyła decyzją ZUS z dnia 11 lipca 2008 roku, poczynając od 1 czerwca 2008 roku i prawo to nie było przez nią realizowane, z uwagi na nierozwiązanie stosunku pracy. W dacie nabycia przez ubezpieczoną prawa do emerytury, wówczas obowiązujące przepisy (art. 103 ust. 2a) wymagały zawieszenia wypłaty świadczenia wobec tych emerytów, którym prawo to zostało przyznane, lecz nie rozwiązali oni stosunku pracy. Wobec powyższego organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia, jednak zawiesił jego wypłatę. Ubezpieczona mogła wówczas wybrać, czy chce pozostać w zatrudnieniu, mając zawieszone prawo do emerytury, czy też skorzystać z prawa i pobierać emeryturę po rozwiązaniu stosunku pracy. W tym zakresie została przez organ rentowy odpowiednio pouczona. Wypłatę tego świadczenia organ rentowy podjął od 1 lutego 2009 roku i realizował do 30 listopada 2012 roku. Nadto decyzją z 16 czerwca 2011 roku organ rentowy przyznał B. W. prawo do tzw. emerytury w wieku powszechnym od 1 maja 2011 roku. Wypłatę tej emerytury jednak zawiesił z urzędu, w związku z kontynuacją zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy. W dacie wydania tej decyzji obowiązywał bowiem art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle powyższego nie budzi najmniejszych wątpliwości, że B. W. nie nabyła prawa do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku. Po wejściu w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego ubezpieczonej wznowiono wypłatę świadczenia, przy czym od daty jego publikacji. Rozgraniczyć w tym miejscu należy samo prawo do świadczenia od zespołu czynności technicznych, składających się na wypłatę należnego świadczenia, którego to rozgraniczenia ubezpieczona zdaje się nie dostrzegać. Nie została ona bowiem pozbawiona samego prawa, wstrzymano jedynie jego wypłatę. Ponowne wstrzymanie wypłaty świadczenia wiąże się z kolejną nowelizacją przepisów i znajduje oparcie w przywołanym wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W kontekście powyższego wznowienie wypłaty wstrzymanego świadczenia nie mogło dotyczyć wcześniejszego okresu i dlatego też skarga podlegała oddaleniu.

Ubezpieczona zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając w apelacji naruszenie przepisów prawa materialnego i prawa procesowego oraz sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego. Wskazując na powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do wypłaty zaległego świadczenia od 1 grudnia 2011r. do 22 listopada 2012r.

B. W. pismem z dnia 20 lutego 2014r. złożyła wniosek o wycofanie apelacji wniesionej dnia 6 września 2013r. wskazując na zmianę przepisów – ustawę z dnia 13 grudnia 2013r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z dyspozycją art. 391 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. w razie cofnięcia apelacji Sąd II instancji umarza postępowanie apelacyjne i orzeka o kosztach jak przy cofnięciu pozwu. W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dopuszczalność cofnięcia apelacji określa nadto treść art. 469 k.p.c. wraz – z odpowiednio stosowanym - art. 203 § 4 k.p.c. (vide: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011r., I UK 385/10, LEX nr 811836; i z dnia 4 lutego 2011r., I UK 366/10, LEX nr 794784).

Stosownie do brzmienia art. 203 § 4 k.p.c. sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Z art. 469 k.p.c. wynika natomiast, że sąd uznaje za niedopuszczalne cofnięcie środka odwoławczego także wtedy, gdy czynność taka naruszałaby słuszny interes ubezpieczonego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie brak jest okoliczności, które sprzeciwiałyby się cofnięciu apelacji przez ubezpieczoną. Sąd Okręgowy w szczegółowy sposób wypowiedział się co do zasadności żądań ubezpieczonej. Natomiast oświadczenie o cofnięciu apelacji ubezpieczonej z dnia 20 lutego 2014r. zawiera zgodne z prawem uzasadnienie.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 391 § 2 zdanie pierwsze k.p.c., wobec skutecznego cofnięcia apelacji, umorzył postępowanie apelacyjne.

SSA Romana Mrotek SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSO del. Beata Górska