Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. na podstawie art. 68 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu wniosku z dnia 6 września 2017 roku odmówił I. S. prawa do renty rodzinnej od dnia 1 września 2017 r. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że z uwagi na fakt, że ubezpieczona ukończyła 25 rok życia w dniu 10 sierpnia 2017 roku – nie będąc na ostatnim roku studiów – uprawnienia do renty rodzinnej ustalono do dnia 31 sierpnia 2017 roku, tj. do ukończenia 25 lat.

/decyzja- k. 310 akt rentowych/

W dniu 11 października 2017 r. wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła odwołanie od powyższej decyzji, podnosząc, że spełnia przesłanki do dalszej wypłaty renty, ponieważ ukończyła 25 lat będąc na ostatnim roku studiów. W lipcu 2017 roku zdała bowiem ostatni egzamin przewidziany dla I roku studiów, co oznaczało promowanie jej na II ostatni rok studiów. W konkluzji wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do renty rodzinnej od dnia 1 września 2017 roku.

/odwołanie- k. 2-3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację tożsamą co w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie- k. 9-9 odwrót/

Na rozprawie w dniu 9 lutego 2019 r. pełnomocnik wnioskodawczyni podtrzymał odwołanie, a organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/oświadczenia stron - e-protokół na płycie CD- k. 100 - 00:01:22-00:03:34/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni I. S. (obecnie A.) urodziła się w dniu
10 sierpnia 1992 r

/bezsporne/

Wnioskodawczyni była uprawniona do renty rodzinnej od dnia 7 września 2008 roku, tj. od dnia śmierci ojca K. S. do dnia 31 sierpnia 2017 roku.

/bezsporne, a nadto decyzje- k.85, 127, 139, 141, 151, 152, 162, 168, 176, 212, 222, 244, 250, 260,300 akt rentowych/

W dniu 6 września 2017 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o dalszą wypłatę renty rodzinnej na podstawie art.68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Do wniosku załączyła zaświadczenie (...) Akademii (...) z dnia 29 sierpnia 2017 roku stwierdzające, że w roku akademickim 2017/2018 jest studentką 2 roku – 3 semestru studiów – Fizjoterapia studia (...) stopnia. Naukę rozpoczęła w dniu 1 października 2016 roku, planowany termin ukończenia studiów – 30 września 2018 roku.

/wniosek – k. 306, zaświadczenie- k. 305 akt rentowych/

Zaskarżoną decyzją z dnia 25 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 68 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu wniosku z dnia 6 września 2017 roku odmówił I. S. prawa do renty rodzinnej od dnia 1 września 2017 r. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że z uwagi na fakt, że ubezpieczona ukończyła 25 rok życia w dniu 10 sierpnia 2017 roku – nie będąc na ostatnim roku studiów – uprawnienia do renty rodzinnej ustalono do dnia 31 sierpnia 2017 roku, tj. do ukończenia 25 lat.

/decyzja- k. 310 akt rentowych/

Ubezpieczona przed ukończeniem 25 roku życia ( przed 10 sierpnia 2017 roku ) zdała wszystkie egzaminy na I roku studiów przewidziane regulaminem studiów, lecz nie została wpisana na kolejny – ostatni rok studiów, gdyż nie uzyskała wpisu z praktyk studenckich, który otrzymała w dniu 29 sierpnia 2017 roku.

/bezsporne, pisma (...) Akademii (...) – k.41,53; karty okresowych osiągnięć – k.42-42/

Zaliczenie praktyk wnioskodawczyni nastąpiło na podstawie § 6 regulaminu praktyk dla kierunku fizjoterapia, zgodnie z którym „studenci posiadający tytuł zawodowy licencjata fizjoterapii zatrudnieni na stanowiskach zgodnych z wykształceniem kierunkowym, praktykę na I roku studiów mogą realizować w miejscu pracy według ogólnych zasad pod warunkiem dostarczenia kserokopii umowy o pracę”. Wnioskodawczyni wykonuje bowiem od dnia 1 października 2016 roku usługi z zakresu fizjoterapii na rzecz pacjentów (...).

/ pismo (...) Akademii (...) – 41, 53; regulamin praktyk – k.54; umowa zlecenia – k.79-81 /

Zaliczenie przez nią praktyk w dniu 29 sierpnia 2017 roku wynikało z przedłożenia opiekunowi praktyk w tym dniu dziennika praktyk i zaświadczenia pracodawcy o zatrudnieniu na stanowisku fizjoterapeuty i nastąpiło w terminie, gdyż zgodnie z regulaminem praktyk „student jest zobowiązany do złożenia dziennika praktyk nie później niż do końca trwania semestru, w czasie którego odbywa praktyki – semestr trwał do końca września 2017 roku (rozdział IV, pkt.6 ppkt.3 regulaminu). Warunki do zaliczenia praktyk wnioskodawczyni spełniła natomiast już przed dniem 10 sierpnia 2017 roku.

/pismo (...) Akademii (...) – k.67, regulamin praktyk – k.72/

Zgodnie z Regulaminem Studiów (...) w Ł. wpis studenta na kolejny semestr studiów może nastąpić jedynie po uzyskaniu przez niego pozytywnych ocen i zaliczeń ze wszystkich przedmiotów objętych planem studiów i programem kształcenia, w tym również praktyk i seminariów.

/ regulamin studiów – k.26/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018r., poz.1270) renta rodzinna przysługuje dzieciom (własnym, drugiego małżonka i przysposobionym):

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W myśl ust. 2 art. 68, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Generalnie prawo do renty rodzinnej przysługuje tym dzieciom zmarłego, które ze względu na wiek lub pobieranie nauki nie mają możliwości wykonywania pracy zarobkowej lub innej działalności stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji tego, także prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek przysługuje takiemu dziecku całkowicie niezdolnemu do pracy, jak również niezdolnemu do samodzielnej egzystencji, które nie miało możliwości uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a więc takiemu, które stało się niezdolne do pracy w czasie, gdy nie mogło podlegać ubezpieczeniu społecznemu z powodu wieku lub uczęszczania do szkoły. Intencją ustawodawcy było powiązanie wymienionej w art. 68 ust. 1 ustawy granicy wieku zachowania uprawnień do renty rodzinnej (16 lat) z najniższym wiekiem, od jakiego w świetle art. 190 § 2 k.p. wolno młodzieży podejmować zatrudnienie w charakterze pracownika młodocianego. Celem tego unormowania jest więc zapewnienie środków finansowych młodej osobie do dnia, gdy może ona już samodzielnie zarabiać na swoje utrzymanie, jeżeli nie zamierza uzyskać wyższych kwalifikacji zawodowych w drodze nauki w szkole. W sytuacji kontynuowania nauki po ukończeniu 16 roku życia (co jest powszechne), osobie takiej przysługuje prawo do dalszej wypłaty renty rodzinnej, aż do ukończenia nauki, nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia.

W ocenie Sądu Okręgowego za nieuzasadnione należy uznać stanowisko ZUS zaprezentowane w zaskarżonej decyzji, który przyjął, że ubezpieczona osiągnęła 25 lat będąc na przedostatnim, nie zaś na ostatnim roku studiów. Podstawą takiego wnioskowania była fakt, że odwołująca ukończyła 25 lat w dniu (...), a zaliczenie praktyk (przedostatniego) roku studiów uzyskała dopiero w dniu 29 sierpnia 2017 roku, chociaż mogła uzyskać zaliczenie tych praktyk z uwagi na spełnienie formalnych warunków – wcześniej przed dniem 10 sierpnia 2017 roku. Rok akademicki ostatniego roku studiów rozpoczynał się natomiast 1 października 2017 roku.

Trzeba wskazać, iż zagadnienie stanowiące przedmiot sporu w tej sprawie było już wielokrotnie rozważane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 8 sierpnia 2007r. Sąd Najwyższy ( II UK 15/07, OSNP z 2008r., nr 19 -20, poz. 295 ) uznał, iż :

1. ustalenie daty, w której dziecko pobierające rentę rodzinną było na ostatnim roku studiów w rozumieniu art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych następuje na podstawie wpisu na ostatni rok studiów dokonanego w oparciu o regulamin obowiązujący uczelnię,

2. osoba ubiegająca się o rentę rodzinną, która ukończyła 25 lat w okresie wakacji studenckich po ukończeniu nauki na przedostatnim roku studiów a przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku studiów, na który uzyskała wpis, nie traci uprawnienia do świadczenia w oparciu o art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Pogląd ten jest kontynuacją utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego przedstawionych we jego wcześniejszych orzeczeniach (zob. wyrok z 20 kwietnia 2006r., I UK 265/05, Pr. Pracy 2006/7-8/53, wyrok z 28 października 2003r. II UK 138/03, OSNP 2004r., nr 15, poz. 271, uchwała z 23 lutego 1989r., III UZP 3 /89, OSP 1990r., nr 5, poz. 246 ) i zdaniem Sądu Okręgowego należy go w pełni podzielić.

W uchwale Sądu Najwyższego – Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
23 lutego 1989 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III UZP 3/89, wskazano, że studentka, która na przedostatnim roku studiów zdała wszystkie wymagane egzaminy w czerwcu i która ukończyła 25 lat życia przed rozpoczęciem zajęć w nowym roku akademickim, zachowuje prawo do renty rodzinnej do zakończenia ostatniego roku studiów (art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin Dz. U. 1982 r. Nr 40 poz. 267 ze zm.). W uzasadnieniu w/w uchwały podniesiono, że data rozpoczęcia zajęć w nowym roku akademickim, nie przez wszystkie szkoły wyższe jest ustalona na dzień 1 października, a ponadto jest ona ustalona dla celów organizacyjnych szkoły. Natomiast w sytuacji studenta będącego na przedostatnim roku studiów, nowy rok akademicki, a ściślej możliwość uznania się za studenta ostatniego roku studiów, rozpoczyna się z datą, w której zdał wszystkie wymagane na przedostatnim roku studiów egzaminy i zaliczył inne wymagane zajęcia, co dało podstawę do wpisania go przez władze uczelni na ostatni rok studiów. Studenci zdyscyplinowani mają prawo uważać się za „będących na ostatnim roku studiów” z reguły przed datą rozpoczęcia zajęć w szkole wyższej w nowym roku akademickim, albowiem zdają oni wymagane egzaminy i zaliczają inne obowiązujące ich zajęcia na przedostatnim roku studiów do końca czerwca roku akademickiego, w którym byli na przedostatnim roku studiów, a najpóźniej do rozpoczęcia zajęć w nowym roku akademickim. Jak wynika z dotychczasowych rozważań Sąd Najwyższy przy wykładni zwrotu użytego w art. 39 ust. 2 ustawy o zep: „Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej...” uwzględnia faktyczne i formalne zakończenie przez studenta przedostatniego roku studiów przed datą rozpoczęcia nowego roku akademickiego, niezależnie od tego, kiedy faktycznie rozpoczęły się zajęcia w nowym roku akademickim. Jeżeli więc uprawniony student do renty rodzinnej ukończył 25 lat życia po zdaniu wszystkich egzaminów i zaliczeniu innych obowiązkowych zajęć na przedostatnim roku studiów (ukończenie faktycznie przedostatniego roku studiów), co stanowi podstawę do wpisu na ostatni rok studiów (ukończenie formalne przedostatniego roku studiów), zachowuje on prawo do renty rodzinnej do czasu zakończenia w planowanym przez uczelnię terminie ostatniego roku studiów. Osiągnął bowiem 25 lat życia będąc już na ostatnim roku studiów, chociaż zajęcia w nowym roku akademickim, w którym będzie kontynuował studia „na ostatnim roku” rozpoczynają się 1 czy innego dnia października, w zależności od potrzeb organizacyjnych szkoły. Za powyższym poglądem przemawia również wykładnia funkcjonalna.

Ustawodawca przyjmuje, że z dniem ukończenia granicy wiekowej 25 lat prawo do renty rodzinnej ustaje bez względu na okres, jaki pozostał do zakończenia nauki w szkole, jeżeli jest ona odbywana w szkole niebędącej szkołą wyższą. Jedyny wyjątek - w odniesieniu do odbywania studiów w szkole wyższej - ustanowiony został w art. 68 ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r., dopuszczającym dalsze, maksymalne przedłużenie okresu pobierania renty rodzinnej przez dziecko, które osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, do zakończenia tego ostatniego roku studiów. W ocenie Sądu Najwyższego wykładnia celowościowa i funkcjonalna tego przepisu przemawia za możliwością wyjątkowego przedłużenia prawa do renty rodzinnej tylko tym studentom, którym brakuje już niewiele miesięcy do zdobycia dyplomu wyższych studiów, a pozbawienie ich w tym krótkim okresie prawa do renty rodzinnej mogłoby doprowadzić do zaniechania dalszej nauki i zaprzepaszczenia kilkuletnich starań, zmierzających do uzyskania wyższych kwalifikacji zawodowych i możliwości zatrudnienia zgodnej z ich poziomem (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2011 r. II UK 303/10).

W przedmiotowej sprawie odwołująca zdała wymagane egzaminy i uzyskała wymagane zaliczenia przed dniem 10 sierpnia 2017 roku, czyli przed dniem ukończenia 25 roku życia. Po tym dniu uzyskała jedynie formalne potwierdzenia odbycia praktyk, bowiem z uwagi na zatrudnienie na stanowisku fizjoterapeuty – warunki do zaliczenia praktyk spełniła także wcześniej – na pewno przed dniem ukończenia 25 roku życia. Po formalnym zaliczeniu odbycia praktyk - niezwłocznie została wpisana na kolejny (ostatni) rok studiów. Tym samym w chwili ukończenia 25 lat (w dniu 10 sierpnia 2017 r.) należy uznać, że była już studentką ostatniego roku studiów wyższych.

W oparciu o powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, iż przyznał wnioskodawczyni prawo do renty rodzinnej do dnia 1 września 2017 roku o czym orzekł jak w sentencji.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnom. ZUS, wypożyczając akta ZUS zgodnie z wnioskiem.