Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 19 września 2017 r. do Sądu Okręgowego w S. (...) powód U. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że pozwana A. M. ma zapłacić na jego rzecz 397 514,57 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania według norm przepisanych, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód wskazał, że nabył od (...) Bank (...) S.A. w W. na podstawie umowy cesji z 30 października 2014 r. wierzytelność wynikającą z umowy limitu wierzytelności o nr (...). Na dochodzoną pozwem kwotę składa się kwota 326 903,43 zł tytułem niespłaconego kapitału oraz kwota 70 611,14 zł tytułem odsetek ustawowych, liczonych od kwoty niespłaconego kapitału od dnia cesji wierzytelności do dnia wytoczenia powództwa.

(pozew k. 3 – 2)

Postanowieniem z 18 września 2017 r. Sąd Okręgowy w S. (...) w sprawie o sygn. akt I Nc 91/17 stwierdził swoją niewłaściwość funkcjonalną i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Ł. (...) – X Wydziałowi Gospodarczemu.

(postanowienie k. 29)

Zarządzeniem z 23 października 2017 r. sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i skierował sprawę do rozpoznania w postępowaniu upominawczym.

(zarządzenie k. 42)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym 30 listopada 2017 r. w sprawie X GNc 1626/17 Sąd Okręgowy w Ł. (...) w osobie starszego referendarza sądowego orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty k. 48)

Sprzeciwem wniesionym 20 grudnia 2017 r. pozwana zaskarżyła powyższy nakaz zapłaty w całości i wniosła o oddalenie powództwa, ewentualnie w przypadku uwzględnienia powództwa, wniosła o ograniczenie jej odpowiedzialności do oznaczonej w sprzeciwie nieruchomości. Pozwana podniosła zarzut nieudowodnienia istnienia wierzytelności dochodzonej pozwem, zakwestionowała wysokość dochodzonego roszczenia oraz podniosła zarzut przedawnienia.

(sprzeciw k. 53 – 55)

Postanowieniem z 13 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w Ł. (...) w osobie starszego referendarza sądowego ustanowił dla pozwanej pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata.

(postanowienie k. 76)

W replice na sprzeciw powód wniósł o zasądzenie kwoty 397 514,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty wraz z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej do hipoteki kaucyjnej do kwoty 60 000 zł, ustanowionej na opisanej w piśmie procesowym nieruchomości oraz o oddalenie zarzutów pozwanej podniesionych w sprzeciwie.

(pismo procesowe k. 91 – 93)

W piśmie procesowym złożonym 19 lipca 2018 r. stanowiącym załącznik do protokołu, strona pozwana podtrzymała swoje stanowisko.

(załącznik k. 106 – 107)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. M.. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarła z (...) Bank (...) S.A. w W. umowę o limit wierzytelności o nr (...) z 2 lipca 2008 r.

(umowa o przelew wierzytelności k. 4 - 7, (...) k. 8-9, załącznik do umowy cesji k. 15, księga wieczysta k.21v, zawiadomienie o przelewie wierzytelności k.16)

(...) Bank (...) S.A. w W. z tytułu umowy o limit wierzytelności została zabezpieczona hipoteką umowną kaucyjną o wartości 600 000 zł, ustanowioną na nieruchomości położonej w miejscowości O., gm. A. dla której Sąd Rejonowy w A. K., IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...). W dziele IV powyższej księgi wieczystej wpisano hipotekę umowną kaucyjną na sumę 600 000 zł tytułem zabezpieczenia kapitału, odsetek, prowizji oraz wszelkich innych należności ubocznych mogących powstać od wierzytelności (...) Bank (...) S.A. w W., oddział w S. z tytułu umowy o limit wierzytelności nr (...) z 2 lipca 2008 r. wraz z aneksem nr (...) z 02 lipca 2008 r. wraz z aneksem nr (...) z 16 lutego 2009 r. oprocentowanej dla kredytu rewolwingowego 1 według stopy zmiennej równej stawce WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów w złotówkach powiększonej o marżę Banku 4,0 punktu procentowego w stosunku rocznym oraz dla kredytu rewolwingowego 2 według stopy zmiennej równej stawce WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów w złotówkach, powiększonej o marżę banku 5,0 punktów procentowych w stosunku rocznym.

(odpis księgi wieczystej k. 21 – 23)

(...) Bank (...) S.A. w W. wystawił przeciwko pozwanej bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z 30 lipca 2009 r. Zgodnie z treścią bankowego tytułu egzekucyjnego zobowiązanie pozwanej wynikało z umowy o Limit Wierzytelności nr (...) z dnia 02 lipca 2008 r. wraz z późniejszymi zmianami. Zobowiązanie to stało się w całości wymagalne w dniu 24 lipca 2009 r. w związku z dokonanym wypowiedzeniem umowy. Bankowy tytuł egzekucyjny dotyczył dwóch kredytów rewolwingowych.

Na wysokość zobowiązania pozwanej na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego co do kredytu rewolwingowego 1 złożył się wymagalny kapitał kredytu rewolwingowego 1 w kwocie 350 000 zł oraz niespłacone odsetki zwykłe w wysokości łącznej 10 672,05 zł naliczone wg stawki WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów złotowych powiększonej o marzę 4 pkt. proc. w skali roku, zgodnie z załącznikiem nr 1 do umowy część (...) Banku oraz niespłacone odsetki karne w wysokości łącznej 6 596,80 zł naliczone według obowiązującej w Banku stopy odsetek od zadłużenia przeterminowanego, wynoszącej na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego WIBOR 1 M + 11 pkt. procentowych, zgodnie z ust. 6 pkt 11 lit. b Regulaminu, będącego integralną częścią umowy.

Na zadłużenie z tytułu kredytu rewolwingowego 2 składał się wymagalny kapitał kredytu rewolwingowego 2 w kwocie 321 600 zł oraz niespłacone odsetki zwykłe w wysokości łącznej 9 278,23 zł naliczone wg stawki WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów złotowych powiększonej o marżę 5 pkt. proc. w skali roku, zgodnie z Załącznikiem nr 1 do Umowy część (...) Banku, a także niespłacone odsetki karne w wysokości łącznej 4 232,52 zł według obowiązującej w Banku stopy odsetek od zadłużenia przeterminowanego, wynoszącej na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego WIBOR 1 M + 12 pkt. procentowych, zgodnie z ust. 6 pkt 11 lit. b Regulaminu, będącego integralną częścią umowy.

Łączne zadłużenie z tytułu umowy wraz z odsetkami wynosiło 702.379,60 zł.

(bankowy tytuł egzekucyjny k. 8 – 9)

Bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 30 lipca 2009 roku został zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 14 sierpnia 2009 roku wydanego w sprawie sygn. akt I Co 970/09. Na rzecz (...) Bank (...) S.A. w W. został wydany także drugi tytuł wykonawczy, na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z 27 października 2009 r. w sprawie I Co 1540/09 w celu prowadzenia egzekucji z nieruchomości.

(postanowienie o wydaniu dalszego tytułu egzekucyjnego k. 10)

30 października 2014 roku (...) Bank (...) S.A. w W. zawarł z powodowym Funduszem umowę przelewu wierzytelności. Przedmiot umowy przelewu wierzytelności obejmował m.in. wierzytelność przysługującą (...) Bank (...) S.A. w W. względem pozwanej w kwocie 326 903,43 zł, zabezpieczoną hipotekę umowną kaucyjną o wartości 600 000 zł.

(umowa cesji k. 11 – 15)

Pismem z 10 grudnia 2014 r. (...) Bank (...) S.A. w W. poinformował powódkę o przelewie wierzytelności. W piśmie wskazano, że na podstawie umowy z 30 października 2014 r., wierzytelność wynikająca z umowy (...) z 2 lipca 2008 r. została zbyta na rzecz U. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego oraz że stosownie do art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece skutek przeniesienia wierzytelności hipotecznej nastąpi z dniem dokonania wpisu do księgi wieczystej, poprzedzonego wnioskiem o zmianę wierzyciela hipotecznego. Wartość przeniesionej wierzytelności w kapitale na dzień 30 października 2014 r. wynosiła 326 903,43 zł. (zawiadomienie k. 16)

Na mocy wyciągu z ksiąg rachunkowych powodowego Funduszu wpisano powoda jako wierzyciela hipotecznego z hipoteki umownej kaucyjnej.

(odpis księgi wieczystej k. 22)

Pismem z 10 grudnia 2014 r. powód wezwał pozwaną do spłaty zadłużenia. Pismem z 30 sierpnia 2017 r. powtórzono wezwanie do zapłaty kwoty 397 514,57 zł, w tym kwoty 326 903,43 zł tytułem niespłaconego kapitału.

(wezwanie k. 24, wezwanie k. 26)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, nie znajdując podstaw do odmowy im wiarygodności.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jako zasadne do kwoty 326 903,43 zł, w tej części należało uwzględnić.

Pozwana zawarła z (...) Bank (...) S.A. w W. umowę kredytu obrotowego, zabezpieczonego hipoteką. Z uwagi na niespłacenie przez pozwaną zadłużenia istniejącego względem banku, ten wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, którego treść stwierdzała zadłużenie pozwanej.

Następnie między (...) Bank (...) S.A. w W. a powodem doszło do zawarcia umowy cesji wierzytelności przysługującej bankowi względem pozwanej. Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie z § 2 cyt. art. wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Tym samym na podstawie art. 509 k.c. powód jest uprawniony do dochodzenia nabytej od banku wierzytelność od pozwanej.

Pozwana podniosła zarzuty: przedawnienia dochodzonej wierzytelności, nieudowodnienie istnienia zobowiązania oraz jego wysokości.

W pierwszej kolejność wskazać należy, że zarzuty nieudowodnienia istnienia zobowiązania oraz jego wysokości nie mogły zostać uwzględnione.

Istnienie zobowiązania pozwanej względem poprzednika prawnego powoda zostało wykazane przez powoda poprzez złożenie: umowy o przelew wierzytelności na rzecz banku należnych pozwanej celem zabezpieczenia spłaty zadłużenia, bankowego tytułu egzekucyjnego, którego obligatoryjnym elementem jest wskazanie czynności bankowej będącej podstawą wystawienia tego rodzaju dokumentu (nieobowiązujący art. 96 ust. 2 pr. bank), umowy cesji, zawiadomienia o przelewie wierzytelności skierowanym do pozwanej oraz istnieniem wpisu hipoteki kaucyjnej w księdze wieczystej nieruchomości będącej zabezpieczeniem spłaty kredytu.

Logicznym jest, że gdyby pozwanej nie łączyła z bankiem umowa kredytu nie zostałby wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny.

Co więcej, umowa kredytu zawarta z bankiem zabezpieczona była hipoteką kaucyjną, a ta nie zostałaby wpisana do księgi wieczystej, gdyby na etapie wniosku o jej wpis sąd wieczystoksięgowy powziął wątpliwości co do istnienia stosunku zobowiązaniowego, który miałaby zostać zabezpieczony hipoteką (Komentarz do art. 103 ukwh, Rudnicki Stanisław, Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece, [w:] Ustawa o księgach wieczystych i hipotece, przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz, wyd. VI).

Prawidłowość wysokości dochodzonej wierzytelności w zakresie należności głównej w kwocie 326 903,43 zł została ustalona w oparciu o treść załącznika do umowy cesji zawartej przez powoda z bankiem oraz treści zawiadomienia o przelewie wierzytelności skierowanym przez bank do pozwanej. Wskazać należy, że dochodzona pozwem kwota mieści się w kwocie łącznego zadłużenia pozwanej stwierdzonej za pomocą bankowego tytułu egzekucyjnego.

Zaznaczyć należy, że strona pozwana poza kwestionowaniem wysokości roszczenia, nie przedstawiła żadnych argumentów świadczących o innej wysokości świadczenia, jak również wskazujących na jego spłatę.

Dopiero po ustaleniu, że dochodzone pozwem roszczenie istnieje oraz jego wysokości, należało przeanalizować zarzut przedawnienia roszczenia. W przypadku uznania, że wierzytelność nie istnieje, zarzut przedawnienia byłby bezprzedmiotowy, gdyż przedawnić się mogą jedynie te wierzytelności które są skonkretyzowane a ich istnienie nie budzi wątpliwości.

Sąd przeanalizował zarzut przedawnienia, który okazał się skuteczny.

Zgodnie z art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Treść art. 118 k.c. w wersji przytoczonej została ustalona art. 1 pkt. 3 ustawy nowelizacyjnej z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, obowiązującej od 9 lipca 2018 r. Zgodnie z przepisem intertemporalnym wyrażonym w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Z uwagi na brak dokumentacji w postaci umowy kredytu, dokumentu potwierdzającego wypowiedzenie kredytu oraz daty jego doręczenia, nie jest możliwe określenie terminu rozpoczęcia biegu przedawnienia w sposób bezpośredni.

Jednakże zauważyć należy, że przeciwko pozwanej został wystawiony 30 lipca 2009 r. bankowy tytuł egzekucyjny, zaopatrzony następnie w klauzulę wykonalności.

Zgodnie z treścią nieobowiązującego już art. 96 ust. 2 pr. bank. w bankowym tytule egzekucyjnym należało oznaczyć bank, który go wystawił i na rzecz którego egzekucja ma być prowadzona, dłużnika zobowiązanego do zapłaty, wysokość zobowiązań dłużnika wraz z odsetkami i terminami ich płatności, datę wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, jak również oznaczenie czynności bankowej, z której wynikają dochodzone roszczenia, oraz wzmiankę o wymagalności dochodzonego roszczenia. Bankowy tytuł egzekucyjny należało opatrzyć pieczęcią banku wystawiającego tytuł oraz podpisami osób uprawnionych do działania w imieniu banku.

W treści bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z 30 lipca 2009 r. wskazano, że zadłużenie pozwanej z tytułu umowy o limit wierzytelności nr (...) z 2 lipca 2008 r. stało się w całości wymagalne 24 lipca 2009 r. w związku z dokonanym wypowiedzeniem umowy. Tym samym, w ocenie sądu termin przedawnienia rozpoczął biegł w dniu 24 lipca 2009 r, a trzyletni termin upłynął 24 lipca 2012 r.

Z uwagi na fakt, że okres przedawnienia upłynął przed wejściem w życie ustawy nowelizującej z 13 kwietnia 2018 r., w niniejszej sprawie zastosowanie będzie mieć art. 118 k.c. w wersji sprzed 9 lipca 2018 r., zgodnie z którym jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Zgodnie z uchwałą SN III CZP 29/16 (uchwała z 29.06.2016 r.) nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.). Zatem czynności poprzednika prawnego powoda – banku, podjęte w celu wyegzekwowania świadczenia od pozwanej, nie przerywają względem Funduszu terminu biegu przedawnienia. Z zebranego materiału nie wynika również, aby powód podjął czynności mające na celu przerwanie biegu przedawnienia.

Powód uznał również zarzut przedawnienia za uzasadniony co wynika z treści pisma z dnia 19 marca 2018 roku , w którym wskazał na ograniczenie odpowiedzialności pozwanej do ustanowionej na stanowiącej jej własność nieruchomości – hipoteki.

Niemniej jednak, mimo zasadności zarzut przedawnienia roszczenia, pozwana jest zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda kwoty 326 903,43 zł, bowiem kredyt zaciągnięty przez pozwaną zabezpieczony został hipoteką kaucyjną, a zgodnie z art. 77 ukwh przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne.

Zatem powód, w przypadku przedawnionej wierzytelności, co ma miejsce w niniejszej sprawie, jako wierzyciel hipoteczny może zaspokoić się jedynie z nieruchomości obciążonej hipoteką. Z uwagi na powyższe, Sąd w oparciu o art. 319 k.p.c. ograniczył odpowiedzialność pozwanej do nieruchomości obciążonej hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 60 000 zł ustanowionej na nieruchomości położonej w gminie A., w miejscowości O., dla której Sąd Rejonowy w A. K., IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi KW numer (...).

O ograniczeniu odpowiedzialności pozwanej do wysokości hipoteki kaucyjnej do kwoty 60 000 zł sąd orzekł zgodnie z żądaniem powoda, precyzującym żądanie pozwu.

Sąd o odsetkach orzekł na podstawie art. 359 § 1, zasądzając je od daty wniesienia powództwa. Wynikający z art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 lutego 2011 r. zakaz dochodzenia odsetek dotyczy jedynie odsetek związanych z opóźnieniem w zapłacie przedawnionej wierzytelności przysługującej od dłużników osobistych, nie obejmuje natomiast odsetek od wierzytelności hipotecznej. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 21 lutego 2013 r.I CSK 384/12

W pozostałym zakresie powództwo należało oddalić.

Art. 77 zd. 1 ukwh pozwala na zaspokojenie jedynie przedawnionej należności głównej. Natomiast zd. 2 cyt. art. dotyczy zarówno odsetek kapitałowych, jaki i za opóźnienie. Z uwagi na okoliczność, że hipoteka nie zapewnia zaspokojenia odsetek naliczonych od należności przedawnionej, powództwo co do kwoty 70 611,14 zł tytułem odsetek ustawowych naliczonych przez powoda od wartości niespłaconego kapitału od daty cesji do daty wytoczenia powództwa należało oddalić.

O kosztach sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obiciążająca nimi stronę przegrywającą, którą w niniejszej sprawie jest pozwana. Na zasądzone od pozwanej koszty złożyła się opłata sądowa w wysokości 19 876 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej w kwocie 10 800, ustalone zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd na podstawie § 8 pkt. 7 w związku z § 4 pkt. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu przyznał adwokatowi B. M. kwotę 8 856 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.