Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2019 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 22 listopada 2018 r., sygn. akt X C 901/18,

I. zmienia zaskarżony wyrok w punktach III, IV i V w ten sposób, że:

- w punkcie III, ponad należność zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda w punkcie I wyroku, zasądza dodatkowo kwotę 1.792,54 (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt dwa 54/100) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 lutego 2018 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części,

- w punkcie IV, zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.945 (jeden tysiąc dziewięćset czterdzieści pięć) zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

- w punkcie V, nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie kwotę 1.240,18 (jeden tysiąc dwieście czterdzieści 18/100) zł tytułem brakujących wydatków na opinie biegłego,

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 540 (pięćset czterdzieści) zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Agnieszka Żegarska Jacek Barczewski Krystyna Skiepko

Sygn. akt IX Ca 178/19

UZASADNIENIE

Powód J. S. wniósł ostatecznie o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 2.243,11 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 20 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 200 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 20 grudnia 2017 r. miało miejsce zdarzenie, w wyniku którego uszkodzony został należący do powoda pojazd marki T. (...). Sprawca szkody zawartą miał z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Powód zgłosił pozwanemu szkodę, który po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłacił odszkodowanie w wysokości 4.167,95 zł. Powód nie zgodził się z wyliczeniami pozwanego dotyczącymi wysokości szkody i wysokości przyznanego odszkodowania i zlecił prywatną wycenę wysokości szkody z tytułu której poniósł wydatek w wysokości 400 zł. Według tych ustaleń wysokość szkody stanowi kwota 7.381,35 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu przyznał, że ponosi odpowiedzialność za szkodę, której doznał powód i w wyniku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego ustalił wysokość szkody na kwotę 5.399,95 zł tytułem zwrotu kosztów naprawy oraz kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów sporządzania kosztorysu naprawy. Pozwany podniósł, iż w toku postępowania likwidacyjnego zaoferował poszkodowanemu możliwość nabycia części nowych, oryginalnych z logo producenta o jakości ,,O’’ z 24% rabatem oraz materiałów lakierniczych z 40% rabatem. W ocenie pozwanego wypłacone odszkodowanie w pełni zrekompensowało doznany przez poszkodowanego uszczerbek. Pozwany podniósł, iż powód nie przedstawił okoliczności, które miałyby przemawiać za uznaniem za zasadne ustalenie kosztów naprawy z uwzględnieniem cen części oryginalnych. Pozwany zakwestionował również zasadność dochodzenia kwoty 400 zł tytułem kosztów prywatnej opinii wskazując, że z tego tytułu wypłacił już kwotę 200 zł. Pozwany podniósł również, że istotnym jest ustalenie, czy powód sprzedał samochód w stanie uszkodzonym, czy też dokonał jego naprawy.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2018r. Sąd Rejonowy w Olsztynie w punkcie I zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 650,57 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 lutego 2018r. do dnia zapłaty; w punkcie II umorzył postępowanie co do kwoty 1.432 zł; w punkcie III oddalił powództwo w pozostałej części; w punkcie IV zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 344,60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie V nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Olsztynie od powoda kwotę 992,14 zł i od pozwanego kwotę 248,04 zł tytułem wynagrodzenia biegłego wypłaconego tymczasowo z sum Skarbu Państwa.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 20 grudnia 2017 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ należący do J. S. pojazd marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Sprawca zdarzenia posiadał zawartą z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych aktualną na dzień zdarzenia. Powód zgłosił pozwanemu szkodę. Pozwany przyznał swoją odpowiedzialność za szkodę i decyzją z dnia 13 stycznia 2018 r. wypłacił powodowi kwotę 4.167,95 zł tytułem odszkodowania.

Uznając wypłacone odszkodowanie za zaniżone powód zlecił prywatnemu rzeczoznawcy samochodowemu wykonanie ekspertyzy celem ustalenia uszkodzeń pojazdu i kosztów jego naprawy. Rzeczoznawca ustalił wysokość szkody na kwotę 7 381,35 zł. Powód z tytułu zleconej ekspertyzy poniósł wydatek w wysokości 400 zł.

Pismem z dnia 25 stycznia 2018 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.613,40 zł tytułem dopłaty do odszkodowania za szkodę powstałą w pojeździe marki T. (...). Decyzją z dnia 21 lutego 2018 r. pozwany wypłacił powodowi dalszą kwotę odszkodowania w wysokości 1.432,00 zł oraz kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów prywatnej kalkulacji. W toku postępowania likwidacyjnego na rzecz powoda wypłacono łączną kwotę 5.599,95 zł.

W następstwie zdarzenia z 20 grudnia 2017 r. w pojeździe powoda uszkodzone zostały następujące elementy – w stopniu kwalifikującym do wymiany – zderzak przedni, osłona zderzaka przedniego, krata nawiewu zderzaka przedniego prawego, klamry mocujące, reflektor prawy, reflektor przeciwmgielny prawy komplet, zestaw mocujący błotnika przedniego, napis przedni, osłona silnika oraz w stopniu kwalifikującym do naprawy – maska silnika, błotnik przedni prawy, zabezpieczenie antykorozyjne błotnika przedniego prawego. W związku z jakością uszkodzonych w kolizji części oryginalnych sygnowanych znakiem ,,O’’ posiadających logo T., do uzyskania stanu sprzed szkody konieczna jest naprawa pojazdu częściami takiej samej jakości. Zastosowanie do naprawy wyłącznie części oryginalnych z logo producenta niweluje skutki naprawy pokolizyjnej, a klasa użytych części potwierdza, iż naprawa zostałaby wykonana w sposób profesjonalny. Koszt naprawy pojazdu powoda przy użyciu części innej klasy niż części uszkodzone jest nieprawidłowy, gdyż obniża wartość handlową uszkodzonego pojazdu i nie gwarantuje przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody.

Koszt naprawy uszkodzeń pojazdu, powstałych w związku ze zdarzeniem z 20 grudnia 2017 r. z użyciem części oryginalnych z logo T. przy zastosowaniu stawki roboczogodziny na poziomie średnim w regionie (125 zł) dla prac blacharsko-mechaniczno lakierniczych, (130 zł) dla prac lakierniczych wynosi kwotę 7.643,06 zł. brutto. Naprawa pojazdu powoda z uwzględnieniem rabatów przyznanych przez pozwanego na części zamienne w wysokości 24% oraz rabatu na materiał lakierniczy w wysokości 40% wynosi kwotę 6.050,52 zł brutto. Wartość rynkowa pojazdu powoda na dzień zdarzenia z dnia 20 grudnia 2017 r. wynosiła kwotę 14.400,00 zł. Przeprowadzenie naprawy uszkodzonego pojazdu w nieautoryzowanym zakładzie naprawczym lub bez audytu technologicznego nie zagwarantuje przywrócenia pojazdu do stanu sprzed zaistniałego zdarzenia. Naprawa pojazdu w serwisach bez autoryzacji producenta lub bez audytu technologicznego nie jest prawidłowa ze względu na brak kabin lakierniczych, ale także ze względu na brak wyszkolonej załogi, odpowiedniej klasy wyposażenia, jak i dostępu do technologii naprawy akceptowanej przez producenta.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części. .

W ocenie Sądu powód nie wywiązał się z wynikającego z art. 354 § 2 k.c. obowiązku współdziałania z dłużnikiem – tu ubezpieczycielem.

Sąd zwrócił uwagę, iż pozwany wskazał powodowi na możliwość naprawienia szkody poprzez naprawę pojazdu powoda we współpracy z pozwanym na preferencyjnych warunkach: poprzez naprawę samochodu powoda w sieci partnerskiej oraz poprzez zakup części zamiennych i materiałów lakierniczych z rabatem.

Zaniechania po stronie powoda skutkowało tym, że pozbawił się on możności skorzystania z preferencyjnych warunków naprawy swego pojazdu (w sposób nieuzasadniony zrezygnował z możliwości obniżenia kosztu naprawy).

Sąd podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Białymstoku z dnia 9 marca 2018 r. (II Ca 1143/17), którym podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie, gdzie wskazano, że nieskorzystanie przez poszkodowanego z możliwości zakupu części oryginalnych po niższej cenie uwzględniającej rabat, należy traktować jako przejaw uchybienia obowiązkowi wierzyciela współdziałania z dłużnikiem w celu realizacji zobowiązania i obowiązku zapobiegania powiększania szkody. Zatem ustalenie wysokości szkody na poziomie wyższym, nie uwzględniającym rabatów proponowanych przez pozwanego, stanowiłoby nieuzasadnione zwiększenie wysokości szkody.

W konsekwencji Sąd podzielając wnioski płynące z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej ustalił, że koszty naprawy pojazdu powoda z uwzględnieniem rabatu na części zamienne w wysokości 24% oraz rabatu na materiał lakierniczy w wysokości 40% wyniosły 6.050,52 zł.

Sąd I instancji uznał za zasadne roszczenie dotyczące kosztu ekspertyzy prywatnej uznają, iż pozostaje ono w normalnym związku przyczynowym z zaistniałą kolizją drogową.

Uwzględniając kwotę wypłaconą przez pozwanego (5.599,95 zł), zdaniem Sądu, na rzecz powoda należało zasądzić kwotę 650,57 zł, do której doliczono kwotę 200 zł z tytułu kosztów za opinię prywatną, tytułem odszkodowania za naprawę pojazdu, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 1.432 zł z uwagi na cofnięcie pozwu w tej części przed rozpoczęciem rozprawy.

O odsetkach orzekł w oparciu o przepis art. 817 k.c.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 100 k.p.c. O kosztach sądowych Sąd orzekł w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych w zw. z art. 83 ust. 2 tejże ustawy i art. 100 k.p.c.

Powód wniósł apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w części oddalające powództwo co do kwoty 1/792,54 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (pkt III) oraz rozstrzygnięcia o kosztach procesu (pkt IV i V). Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wyprowadzenie wniosków z niego niewynikających, która doprowadziła do uznania, że pozwana złożyła powodowi propozycję nabycia części zamiennych z uwzględnieniem rabatu w wysokości 24% oraz materiałów lakierniczych z rabatem 40%, co skutkowało zasądzeniem niższej sumy tytułem odszkodwoania, w sytuacji gdy w istocie taka propozycja nie została przedstawiona poszkodowanemu, albowiem z treści decyzji z dnia 13 stycznia 2018 r., a więc przed wytoczeniem powództwa, jednoznacznie wynika, że ubezpieczyciel zawarł wyłącznie informację o możliwości nawiązania kontaktu w przypadku wystąpienia trudności z nabyciem części samochodowych i materiałów lakierniczych;

- przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, a nadto dokonanie jej w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, co determinowało wadliwe ustalenie stanu faktycznego sprawy, że powód nie spełnił ciążącego na nim obowiązku minimalizacji szkody, gdyż nie skorzystał z rabatów proponowanych przez ubezpieczyciela, podczas gdy w rzeczywistości pozwana domagała od poszkodowanego wykazywania się ponadprzeciętną starannością oraz aktywnością, albowiem wymagała od niego pozostawania w kontakcie i współdziałania jednocześnie z czterema podmiotami, z z siedzibami z różnych miejsc w kraju, tj. (i) z zakładem ubezpieczeń, (ii) dostawcą części zamiennych, (iii) dostawcą materiałów lakierniczych oraz (iv) warsztatem, który przeprowadzi czynności naprawcze;

b)  art. 98§ 1 k.p.c. oraz art. 100 zd. 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że powód wygrał proces w 20%, zaś pozwana w 80%, w sytuacji gdy wypłata przez ubezpieczyciela odszkodowania w kwocie 1.432 zł miała miejsce dopiero po wytoczeniu powództwa, zatem pozwana winna być uznana za stronę przegrywającą sprawę w tym zakresie, co w konsekwencji powinno determinować uznanie, że powód wygrał postępowanie w 54%, a pozwana w 46% i w takiej też proporcji winno nastąpić stosunkowe rozdzielenie kosztów procesu za postępowanie przed sądem pierwszej instancji;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

a)  art. 65 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię oświadczenia woli pozwanej, które zostało przez nią wyrażone w treści decyzji z dnia 13 stycznia 2018 r., co skutkowało przyjęciem, iż stanowi ono propozycję nabycia części samochodowych i materiałów lakierniczych po niższych cenach z rabatem, podczas gdy oświadczenie to winno być zakwalifikowane jedynie jako informacja, która nie wywołuje żadnych skutków prawnych i nie zawiera istotnych elementów, a przede wszystkim nie wskazuje na uprawnienia przysługujące poszkodowanemu z tego tytułu, nie zakreśla ram jej zastosowania, a także konsekwencji nieskorzystania z niej;

b)  art. 361 k.c. oraz art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 4 k.c. poprzez ich błędną wykładnię, która doprowadziła do uznania, że sumą odpowiednią tytułem naprawienia szkody z dnia 20 grudnia 2017 r. jest kwota 6.050,52zł, podczas gdy sumą tą winno być odszkodowanie w wysokości 8.043,06 zł, na które składają rzeczywiste koszty naprawy pojazdu powoda w kwocie 7.643,06 zł oraz koszt sporządzenia prywatnej ekspertyzy w wysokości 400 zł;

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zamianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dodatkowo kwoty 1.792,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 23 lutego 2018 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postepowania za instancje odwoławczą, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, jednakże nie zgadza się ze stanowiskiem, iż należne powodowi odszkodowanie powinno uwzględniać rabat na części zamienne i materiały lakiernicze.

W orzecznictwie jednolicie przyjmowane jest, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy i czy w ogóle zamierza naprawić. Roszczenie takie należy obliczać na podstawie ustaleń co do zakresu uszkodzeń i technicznie uzasadnionych kosztów naprawy, przy przyjęciu przewidzianych kosztów materiału i robocizny według cen z daty ich ustalenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1988 r., I CR 151/88, uchwała SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97, wyrok SN z dnia 20 lutego 2002r. V CKN 908/00, uchwała SN z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2003r., IV CKN 387/01, LEX nr 141410 ).

Szkodą poniesioną przez poszkodowanego jest sam fakt pogorszenia stanu należącego do niego pojazdu, a wysokość szkody uzależniona jest jedynie od ekonomicznie uzasadnionych kosztów jego naprawy bez względu na to, czy naprawa ta w ogóle nastąpiła lub ma nastąpić. Szkodą nie jest poniesiony przez poszkodowanego wydatek na naprawę pojazdu, lecz szacunkowa wysokość tych wydatków, bowiem żadne przepisy prawa nie nakładają na poszkodowanego obowiązku naprawienia uszkodzonego pojazdu.

W związku z powyższym w przypadku podjęcia decyzji o wyborze sposobu naprawienia szkody poprzez wypłatę kwoty odszkodowania na rachunek poszkodowanego jako miarodajne koszty naprawy pojazdu powinny być brane pod uwagę obiektywne i uśrednione koszty części na rynku, nie zaś koszty proponowane przez podmiot wskazany przez zakład ubezpieczeń.

Poszkodowany nie ma bowiem obowiązku dokonywać zakupu części lub przeprowadzać naprawy pojazdu we wskazanym warsztacie naprawczym, a do tego w konsekwencji sprowadza się argumentacja ubezpieczyciela, dowodzącego, że określone części zamienne można zakupić w cenie odpowiednio niższej we wskazanym indywidualnie podmiocie.

Poszkodowany ma prawo do tego, aby za ustaloną kwotę odszkodowania móc naprawić pojazd w wybranym warsztacie naprawczym, zaś rabaty nie są elementami powszechnie obowiązujących cen na rynku części zamiennych. Jeżeli w procesie wyceny wysokości szkody przyjmuje się czynniki niewystępujące na rynku lub też występujące sporadycznie, to należy uznać, że nie jest to obiektywna wycena kosztów naprawy pojazdu.

W ocenie Sądu Okręgowego brak podstaw do przypisania powodowi nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące go, jako wierzyciela, na podstawie art. 354 k.c., wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania.

Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody (wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006r. IV CSK 299/06.; z dnia 14 lutego 2002, V CKN 745/00).

Obowiązek minimalizacji skutków szkody musi być jednak utrzymany i stosowany w rozsądnych granicach i nie powinien być wykorzystywany do nakłaniania poszkodowanego by zrezygnował z realizacji przysługujących mu praw podmiotowych. Ubezpieczyciel nie ma prawa do narzucania poszkodowanemu warsztatu, w którym ma zostać dokonana naprawa pojazdu, a także stawek za prace naprawcze czy rodzaju części zamiennych. Powszechnie wiadomym jest również, iż warsztaty niechętnie świadczą usługi naprawcze z użyciem części innych, niż nabyte u naprawiającego. Podzielić należy również argumenty zawarte w odpowiedzi na apelację, które wskazują na ponadnormatywne obowiązki poszkodowanego w zakresie kontaktu z kilkoma różnymi podmiotami w przypadku woli skorzystania z usług dostawców części polecanych przez ubezpieczyciela.

Tym samym należna powodowi kwota odszkodowania powinna wynosić 7.643,06 zł tytułem kosztów naprawy pojazdu oraz 400 zł opinii prywatnej.

Po pomniejszeniu powyższej kwoty o sumy dotychczas wypłacone przez ubezpieczyciela oraz kwotę zasądzoną przez Sąd I instancji (która zawiera 200 zł pozostałych kosztów ekspertyzy prywatnej), należało zaskarżony wyrok zmienić w punkcie III na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i dodatkowo zasądzić na rzecz powoda 1.792,54 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 lutego 2019 r. do dnia zapłaty (w zakresie odsetek żądanie apelacji różni się od pierwotnie zgłoszonego w pozwie, stąd konieczność pozostawienia w orzeczeniu rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w pozostałej części).

Stosownie do zmiany rozstrzygnięcia, co do roszczenia głównego, zmianie podlegało również postanowienie o kosztach procesu za pierwszą instancję. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 100 zd. 2 k.p.c. Ponieważ pozwany przegrał sprawę co do zdecydowanej części roszczenia powinien zwrócić powodowi niezbędnego koszty celowego dochodzenia praw, które stanowiła opłata od pozwu, opłata skarbowa od pełnomocnictwa, wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika reprezentującego stronę powodową oraz zaliczka na wynagrodzenie biegłego, tj. łącznie 1.945 zł (art. 386 § 1 k.p.c.). Podkreślenia wymaga, iż apelujący częściowo cofnął pozew wskutek zapłaty przez pozwanego dokonanej po wniesieniu pozwu, co przesądza o konieczności traktowania go jako wygrywającego proces również w zakresie, w którym postępowanie umorzono.

W tożsamej proporcji pozwany został obciążony obowiązkiem poniesienia kosztów sądowych (art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 2 k.p.c.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. obciążając nim w całości stronę pozwaną.

Agnieszka Żegarska Jacek Barczewski Krystyna Skiepko