Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:SSA Joanna Wiśniewska-Sadomska

Sędziowie:SA Beata Byszewska

SO del. Małgorzata Sławińska (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Konrad Stanilewicz

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W.

przeciwko J. O. (1) i M. O.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 1 lutego 2018 r., sygn. akt XXIV C 17/17

I.  oddala apelację,

II.  zasądza solidarnie od J. O. (1) i M. O. na rzecz (...) W. kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego.

Małgorzata Sławińska Joanna Wiśniewska-Sadomska Beata Byszewska

Sygn. akt I ACa 695/18

UZASADNIENIE

W dniu 9 stycznia 2017 r. (...) W. wniosło o zasądzenie od M. O. i J. O. (1) tytułem opłat za udziały w użytkowaniu wieczystym za lata 2014-2015 solidarnie kwoty 102.349 zł wraz z odsetkami ustawowymi:

- od kwoty 51.174,50 zł od dnia 01.04.2014 r. do dnia 31.12.2015 r. oraz ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 51.174,50 zł od dnia 01.04.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. oraz ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty.

Ponadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od solidarnie pozwanych kosztów procesu.

J. O. (1) i M. O. wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów postępowania.

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. XXIV C 17/17 : zasądził od J. O. (1) i M. O. solidarnie na rzecz (...) W. kwotę 51.174,50 zł z odsetkami ustawowymi od 1 kwietnia 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt I); zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 51.174,50 zł z odsetkami ustawowymi od 1 kwietnia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt II); zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 10.518 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III).

Zgodnie z ustaleniami faktycznymi Sądu Okręgowego (...) W. jest właścicielem nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), aktualnie stanowiącej dz. ew. nr(...) o pow. 0,9862 ha, zaś wcześniej działki o nr (...) o pow. 0.8733 ha i (...) o pow. 0,1129 ha . W dniu 24 października 1970 r. ustanowiono na rzecz J. i M. O. (w ½ na zasadach wspólności ustawowej) oraz S. O. (1) (w ½) użytkowanie wieczyste nieruchomości, dla której prowadzono wówczas księgę wieczystą nr (...), zaś działka posiadała nr ew. (...). W umowie opłatę roczną ustalono w wysokości 2.465,50 zł . S. O. (1) zmarł 29 września 1973 r. Spadek po nim nabyli J. O. (1), J. O. (2), Z. G. i W. O. po ¼ części .

Pismem z dnia 10 listopada 2005 r. skierowanym do S. O. (1) oraz M. i J. O. (1) (...) W. wypowiedziało dotychczasową wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości opisanej w KW nr (...), stanowiącej dz. ew. nr (...), proponując nową wysokość opłaty od dnia 1 stycznia 2006 r. w wysokości 102.349 zł . Pismo doręczono pozwanym dnia 16 grudnia 2005 r .

Pismem z dnia 5 listopada 2005 r. skierowanym do S. O. (1) oraz M. i J. O. (1) (...) W. wypowiedziało dotychczasową wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości opisanej w KW nr (...), stanowiącej dz. ew. nr (...), proponując nową wysokość opłaty od dnia 1 stycznia 2006 r. w wysokości 16.014,80 zł .

Pozwani odwołali się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. (SKO), kwestionując zasadność wypowiedzenia z 10 listopada 2005 r. i wysokość nowej opłaty. SKO ich wniosek oddaliło, od czego z kolei pozwani wnieśli sprzeciw, co skutkowało zarejestrowaniem sprawy w Sądzie Okręgowym w Warszawie. Prawomocnym zarządzeniem z 11 maja 2007 r. pozew J. O. (1) i M. O. został zwrócony .

Pismem z dnia 27 grudnia 2007 r. powód poinformował pozwanych o skutkach prawnych zwrotu pozwu . Pozwani nie uiścili opłat rocznych za lata 2014-2015 .

Przy tak ukształtowanym stanie faktycznym Sąd Okręgowy przywołał normy z art. 232 § 1 k.c. i art. 236 § 1 k.c., art. 238 k.c. oraz z ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jt. Dz. U. z 2018 r. poz. 121, ze zm., dalej u.g.n.): art. 71 ust. 4, art. 77 ust. 1, art. 78 ust. 1, art. 78 ust. 2, art. 79 ust. 4 i 5, art. 80.

Zdaniem Sądu I instancji nie należało do jego kognicji badanie skuteczności aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości stanowiącej dz. ew. nr (...), dokonanej w piśmie z 10 listopada 2005 r. Tryb zaskarżania zasadności lub wysokości zaktualizowanych opłat uregulowany jest odrębnie i to w postępowaniu administracyjnym wszczętym w trybie art. 78 ust. 2 u.g.n., jak również w postępowaniu sądowym wszczętym w trybie art. 80 u.g.n., do zadań właściwych organów należy badanie skuteczności wypowiedzenia zmieniającego opłatę. W związku z tym, badanie wszystkich tych przesłanek może odbywać się tylko w tym postępowaniu. Prawomocne orzeczenie kolegium albo prawomocny wyrok sądu wydany w trybie art. 78-80 u.g.n. są wiążące co do wysokości obowiązującej strony opłaty rocznej, a zatem są wiążące także co do skuteczności wypowiedzenia zmieniającego, w tym skuteczności jego doręczenia. Sąd rozstrzygający sprawę o zapłatę nowej opłaty rocznej, której wysokość została skontrolowana przed kolegium, jest związany prawomocnym orzeczeniem SKO i nie jest już uprawniony do badania skuteczności wypowiedzenia zmieniającego wysokość opłaty. Na marginesie Sąd Okręgowy zauważył, że pozwani zaskarżając wypowiedzenie z 10 listopada 2005 r. do SKO, a następnie zaskarżając orzeczenie SKO do sądu powszechnego, nie zgłaszali zarzutów co do skuteczności dokonanego wypowiedzenia.

Zdaniem Sądu I instancji uprawomocnienie się orzeczenia SKO skutkuje tym, że nowa opłata za użytkowanie wieczyste nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) określona przez powoda w piśmie z 10 listopada 2005 r. stała się dla pozwanych wiążąca.

Odnośnie zarzutu dokonania przez pozwanych zapłaty opłat rocznych za cały okres użytkowania wieczystego (wpłata z 23 grudnia 1992 r. w kwocie 275.000 zł na rzecz Urzędu Gminy W.-(...)) Sąd I instancji odwołał się do art. 76 ust. 2 u.g.n. regulującego kwestię opłat rocznych od użytkowników wieczystych, którzy na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. z 1969 r. poz. 159, z 1972 r. poz. 193 oraz z 1974 r. poz. 84) wnieśli jednorazowo opłaty roczne za cały okres użytkowania wieczystego. Sąd Okręgowy zaznaczył, iż wniesienie opłat rocznych za cały okres użytkowania wieczystego po dniu 31 grudnia 1985 r. nie powoduje wygaśnięcia obowiązku zapłaty opłat rocznych podwyższonych na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, który to przepis stanowił odpowiednik obecnego art. 77 u.g.n. Po wejściu w życie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (1 stycznia 1986 r.) ustawodawca zrezygnował z dalszego przyznania wieczystym użytkownikom możliwości spełnienia świadczenia przez jednorazowe wniesienie opłat rocznych za cały okres. Wniesienie jednorazowo opłaty, nawet za zgodą wierzyciela, nie ma wpływu na obowiązek wnoszenia opłat rocznych. Może ona zostać zaliczona na poczet tych opłat i w zakresie, w jakim to nastąpi, zobowiązanie wieczystego użytkownika wygaśnie. Przepisy normujące zasady i tryb ustalania oraz wnoszenia opłat rocznych są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, wobec czego strony nie mogą ze skutkiem prawnym tych kwestii uregulować inaczej.

W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenie pozwanych, jakoby ich zobowiązanie wynikające z art. 238 k.c. wygasło, jest zatem błędne.

Sąd I instancji wskazał, że zasada, iż zmiana opłaty rocznej powinna dotyczyć nieruchomości traktowanej jako całość nie oznacza, że zmiana ta nie może mieć miejsca także w częściach, zwłaszcza gdy jest to uzasadnione właściwościami danej nieruchomości. Zdaniem Sądu Okręgowego aktualizacja opłaty rocznej dokonana w 2005 r. technicznie dwoma oświadczeniami, dotyczyła całej nieruchomości objętej KW nr (...).

Sąd I instancji nie miał wątpliwości, że kwota 102.349 zł nie stanowi całej opłaty rocznej za lata 2014-2015 należnej od pozwanych w związku z ich udziałem, opłata ta została bowiem naliczona jedynie w odniesieniu do dawnej działki nr (...) o pow. 8733 m ², podczas gdy powierzchnia całego gruntu wynosi 9.862 m ². Powód ma natomiast prawo dochodzić jedynie części przysługującego mu roszczenia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał roszczenie za udowodnione zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, wskazując, że skoro udział w wysokości ½ w prawie użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości przysługuje pozwanym na zasadzie wspólności ustawowej, są oni solidarnie zobowiązani do zapłaty opłaty rocznej (art. 370 k.c.).

Mając na uwadze art. 71 ust. 4 u.g.n. Sąd Okręgowy uznał, że opłata za rok 2014 stała się wymagalna z dniem 1 kwietnia 2014 r., a opłata za rok 2015 – z dniem 1 kwietnia 2015 r. O odsetkach ustawowych Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 481 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 r. i art. 481 § 2 k.c.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu.

Apelację od ww. wyroku złożyli pozwani, zaskarżając go w całości i zarzucając:

I.  naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 78 ust. 1 u.g.n. w zw. z art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 60 k.c. w zw. z art. 61 k.c. w zw. z 46 ust. 1 k.c. w zw. z art. 24 ust. 1 zd. 1 u.k.w.h. w zw. z art. 4 pkt 1 i pkt 3 u.g.n. przez uznanie oświadczenia (...) W. z 10 listopada 2005 r. za ważne i skuteczne pomimo objęcia nim tylko jednej z działek tworzących nieruchomość,

2.  art. 78 ust. 1 u.g.n. art. 61 k.c. przez uznanie oświadczenia (...) W. za ważne i skuteczne pomimo skierowania go do zmarłego w 1973 r. S. O. (1),

1.  art. 221 ust. 2 i 3 u.g.n. w zw. z art. 67 ust. 1, art. 71 ust. 1 u.g.n., art. 72 ust. 3 pkt 3a i 4 u.g.n., art. 73 ust. 2 i 5 u.g.n, art. 77 ust. 1 u.g.n., art. 78 ust. 1 i 2 u.g.n. w zw. z art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 60 k.c. w zw. z art. 61 k.c. przez uznanie, że skuteczne jest wypowiedzenie wysokości opłaty rocznej przy przyjęciu stawki w wysokości 3 %,

3.  art. 238 k.c. w zw. z art. 71 ust 1 i art. 72 ust. 1 u.g.n. przez uznanie, że powód mógł naliczać dalsze opłaty roczne pomimo zapłaty przez pozwanych całej kwoty za pozostały do końca okres użytkowania wieczystego,

4.  art. 5 k.c. w zw. z art. 71 ust. 1 i ust. 4 u.g.n. w zw. z art. 238 k.c. przez uznanie, iż nie ma znaczenia dla ustalenia wysokości opłaty rocznej uiszczenie przez pozwanych w dniu 23 grudnia 1992 r., kwoty 275 000 zł,

II.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1.  art. 2 § 3 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. z art. 80 u.g.n. w zw. art. 78 ust. 1 i 2 u.g.n. w zw. z art. 79 ust. 4 i 5 u.g.n. przez uznanie, iż doszło do uprawomocnienia się orzeczenia SKO, podczas gdy straciło ono moc,

1.  art. 365 § 1 k.p.c. zw. z art. 228 § 2 k.p.c. w zw. art. 78 ust. 1 u.g.n. w zw. z art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 60 k.c. w zw. z art. 61 k.c. w zw. z 46 ust. 1 k.c. w zw. z art. 24 ust. 1 zd. 1 u.k.w.h. w zw. z art. 4 pkt 1 i pkt 3 u.g.n. przez odstąpienie od oceny prawnej zawartej w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2017 r. (sygn. XXIV C 255/17), co do tych samych okoliczności faktycznych i stron,

2.  art. 233 § 1 k.p.c. przez brak oceny skuteczności wypowiedzenia opłaty rocznej dotyczącej części nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną Nr (...),

3.  art. 233 § 1 k.p.c. w z w. z art. 78 ust. 1 in fine u.g.n. w zw. z 77 ust. 1 i 3 u.g.n. w zw. z art. 4 pkt. 1 i 3 u.g.n. przez brak zważenia, iż aktualizacja była oparta o odmienną wycenę dla każdej z działek wchodzących w skład jednej nieruchomości,

4.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. w zw. z art 229 k.p.c. przez brak oceny wypowiedzenia wysokości opłaty rocznej wyłącznie co do części nieruchomości,

5.  art. 233 § 1 k.p.c. przez błędne ustalenie, iż pozwani nie dokonali zapłaty pełnej kwoty za cały okres użytkowania wieczystego poprzez wpłatę 275 000 zł.

Pozwani wnieśli o:

1. zmianę w całości wyroku Sądu Okręgowego poprzez oddalenie powództwa w całości;

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania za I i II instancję,

ewentualnie o:

3. uchylenie w całości wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wystąpiła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych okazała się niezasadna.

Sąd Apelacyjny w całości podzielił dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne i przyjął je za własne. Zarzuty naruszenia prawa procesowego, przemieszane po części z odwoływaniem się do norm o charakterze materialnym (m.in. art. 60 k.c.) okazały się jedynie nieuprawnioną polemiką z rozważaniami Sądu I instancji, a w rzeczywistości polegały na kwestionowaniu wniosków prawnych wyciągniętych przez Sąd I instancji na tle stanu faktycznego sprawy. Tego ostatniego zaś skarżący w istocie nie negowali. Nie przeczyli ani chronologii zdarzeń, ani treści pism, a jedynie stawiali na ich podstawie odmienne tezy co do skutków prawnych czynności podejmowanych zarówno przez siebie, jak i gminę.

W tym stanie rzeczy, zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., art. 229 k.p.c., art. 231 k.p.c. w których pozwani forsują jedynie własną ocenę prawną faktów, nie mogły doprowadzić do wzruszenia zaskarżonego wyroku.

Wskazać należy, że między okolicznościami niniejszej sprawy, a sprawy zakończonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 4 marca 2015 r., sygn. I ACa 1412/14, występują różnice już choćby z uwagi na fakt, że roszczenia (...) W. w niniejszym postępowaniu dotyczyły opłat rocznych związanych z udziałem pozwanych (½) nabytym na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej bezpośrednio na podstawie umowy z 1970 r., podczas gdy w sprawie o sygn. akt I ACa 1412/14 gmina wywodziła swe roszczenia tylko przeciwko J. O. (1) i tylko z tytułu spadkobrania po S. O. (2) jego odrębnego udziału (½). Na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. rozstrzygnięcia zapadłe we wcześniej prowadzonych procesach między stronami wiążą wprawdzie strony i sądy, jednak nie oznacza to bezwzględnego związania polegającego na konieczności orzeczenia w ten sam sposób w innej sprawie, szczególnie jeśli żądanie oparte jest tylko częściowo na tej samej podstawie faktycznej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2018 r., sygn. IV CSK 123/17). Pozwani – powołując się na oddziaływanie art. 365 § 1 k.p.c. – pomijają natomiast milczeniem istnienie prawomocnych wyroków tut. Sądu w przedmiocie opłat rocznych za lata 2007-2008 (sprawa I ACa 1045/13) i 2009-2011 (sprawa I ACa 387/13), w których to orzeczeniach przychylono się do roszczeń powoda w niemal identycznych okolicznościach faktycznych (jedynie co do innych lat) i uwarunkowaniach prawnych.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny uznał za słuszne stwierdzić, że podziela stanowisko Sądu I instancji, iż w niniejszej sprawie o zapłatę nie należało do kognicji sądu badanie skuteczności aktualizacji opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości, zaś przyjęcie możliwości kwestionowania przez użytkownika wieczystego wysokości opłaty także w procesie o jej zapłatę pozostawałoby w sprzeczności z istotą i celem przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Sądowe badanie skuteczności i zasadności wypowiedzenia musi być poprzedzone etapem administracyjnym, a ponadto wymagane jest ścisłe zachowanie odpowiednich terminów. Regulacja ta jest szczegółowa, a zarazem pełna. Gdyby uznać, iż użytkownik wieczysty może zachować bierność po otrzymaniu wypowiedzenia i ustalenia nowej wysokości opłat rocznych, nie uiszczać ich, po czym dopiero w procesie o zapłatę wytoczonym przez właściciela gruntu, nawet po wielu latach, podnieść zarzuty przeciwko samemu wypowiedzeniu – doprowadziłoby to niemożliwego do zaakceptowania wypaczenia sensu regulacji art. 78-80 u.g.n., zachwiałoby pewnością obrotu, czyniąc zastrzeżone tam terminy pozornymi.

Sprzeciw pozwanych od orzeczenia SKO został przyjęty, powodując przeniesienie sprawy do sądu powszechnego, a orzeczenie Kolegium straciło moc. Natomiast skoro w postępowaniu sądowym pozew został prawomocnie zwrócony, oznacza to, iż nie odnosi on żadnych skutków, co prowadzi do przyjęcia, że brak jest skutecznie złożonego wniosku użytkownika wieczystego o ustalenie, iż aktualizacja opłaty jest niezasadna. W rozważaniach Sądu Okręgowego należało skorygować jedynie wskazanie, że to uprawomocnienie się orzeczenia SKO skutkowało tym, że opłata roczna określona w piśmie z 10 listopada 2005 r. stała się wiążąca od dnia 1 stycznia 2006 r. W realiach niniejszego przypadku ten skutek wiązał się z uprawomocnieniem się zarządzenia o zwrocie pozwu. Ta korekta pozostawała bez wpływu na ostateczny wynik sprawy. W każdym wypadku, zarzuty użytkowników wieczystych przeciwko skuteczności wypowiedzenia, podnoszone przeszło 10 lat po jego dokonaniu, należało uznać za spóźnione. Z tego względu bez wpływu na rozstrzygnięcie pozostawały zarzuty naruszenia przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o gospodarce nieruchomościami, a także ustawy o księgach wieczystych i hipotece, koncentrujące się na kwestionowaniu wypowiedzenia jako dokonanego z podziałem na działki ewidencyjne, a tym bardziej zarzuty kwestionujące przyjęcie 3-procentowej stawki opłaty. Sąd Okręgowy prawidłowo zinterpretował skutki działania art. 78-80 u.g.n. Ponadto, objęcie przedmiotowym powództwem tylko opłat z tytułu udziału pozwanych nabytego już w umowie z 1970 r. czyni zupełnie bezprzedmiotowymi zarzuty zawiązane ze skierowaniem wypowiedzenia w 2005 r. do nieżyjącego S. O. (2). Brak oceny wypowiedzenia w sposób właściwy dla sprawy prowadzonej na podstawie art. 80 u.g.n. nie prowadził w żaden sposób do nierozpoznania istoty sprawy przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy rzetelnie przedstawił rozważania w przedmiocie znaczenia prawnego uiszczenia przez użytkownika wieczystego opłat rocznych „na przyszłość” po 31 grudnia 1985 r., zatem to zagadnienie Sąd Apelacyjny uznaje za wystarczająco wyjaśnione, nie widząc potrzeby rozbudowywania argumentacji w tej kwestii. Skarżących należało odesłać ponownie do motywów wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Zdaniem Sądu odwoławczego wystarczające jest podkreślenie, że od 1 stycznia 1986 r., a więc już na blisko siedem lat przed dokonaniem wpłaty przez pozwanych, ustawodawca usunął z porządku prawnego możliwość wygaszenia obowiązku regulowania opłat rocznych poprzez ich jednorazową wpłatę na przyszłość. Nawet zgoda właściciela gruntu na dokonanie takiej wpłaty „z góry” nie powodowała wygaśnięcia obowiązku uiszczania kolejnych opłat rocznych, ani nie blokowała możliwości ich aktualizacji. Kwestia zaliczenia wpłaty użytkownika wieczystego na poczet dalszych należności jest tu odrębną kwestią. Zarzut potrącenia nie był zgłaszany. Pozwani, wywodząc korzystny dla siebie skutek w postaci hipotetycznego wygaśnięcia zobowiązania z uwagi na wpłatę kwoty 275 000 starych złotych, powinni byli na mocy art. 6 k.c. zaoferować materiał dowodowy na potwierdzenie, że ich wpłata została tak rozliczona, że pokryła w jakiejkolwiek części opłaty za lata 2014-2015. Pozwani ciężarowi dowodu jednak nie sprostali.

Konstrukcja nadużycia prawa podmiotowego ze względu na czynienie z niego użytku sprzecznego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego nie odnosi się do jakiegokolwiek nadużycia, lecz do nadużycia konkretnego prawa podmiotowego. Przypomnieć należy, iż niniejsza sprawa jest procesem o zapłatę, podczas gdy pozwani jako nadużycie prawa literalnie wskazali dokonanie wypowiedzenia wysokości opłaty bez wzmianki co do losów dokonanej wpłaty.

Zaniechanie przez gminę pobierania i aktualizowania opłat wieczystych od pozwanych w latach 90-tych XX w., nie uprawnia pozwanych do stawiania (...) W. zarzutów naruszenia prawa podmiotowego w związku z domaganiem się uregulowania nowych opłat za lata 2014-2015, szczególnie w świetle wcześniejszych procesów o zapłatę przegranych przez użytkowników wieczystych. Argumentacja pozwanych, iż to gmina utrzymywała ich w przekonaniu o braku konieczności uiszczania kolejnych opłat, straciła rację bytu po roku 2005, kiedy gmina powiadomiła pozwanych o zmianie wysokości opłat, wzywając do ich opłacania i zastrzegając naliczanie odsetek. Zarzuty pozwanych wynikłe z ich poczucia krzywdy na skutek wywłaszczenia z innych, wartościowszych ich zdaniem nieruchomości, również nie mogły odnieść zamierzonego przez skarżących skutku, nie wykazują wystarczającego związku z przedmiotem sporu i nie w tym procesie winny być ewentualnie podnoszone. Ocena pozwanych, że przed 60-70 laty zostali niesprawiedliwie potraktowani przy wywłaszczeniu i zamianie gruntów w żaden sposób nie może teraz prowadzić do przyjęcia tezy, że są zwolnieni od jakichkolwiek zobowiązań wobec gminy.

Na zasady współżycia społecznego może powoływać się też tylko ten, kto swego prawa nie nadużywa (reguła czystych rąk). Pozwani, konsekwentnie odmawiający uiszczania wszelkich opłat rocznych za użytkowanie wieczyste od 2006 r., tego kryterium nie spełniają. Abstrahując od kwestii aktualizacji opłat od 1 stycznia 2006 r., podkreślić trzeba, że pozwanym niejednokrotnie wskazywano w poprzednich postępowaniach, iż ich teza o wygaśnięciu w ogóle obowiązku uiszczania kolejnych opłat od 1992 r. jest nieuprawniona.

Reasumując, z tych wszystkich względów apelacja pozwanych podlegała oddaleniu, myśl art. 385 k.p.c.

O kosztach Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Nie było podstaw, aby odstąpić na podstawie art. 102 k.p.c. od obciążania pozwanych kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej.

Ugruntowane w judykaturze jest stanowisko, że sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów procesu, nie stanowi samodzielnej podstawy zwolnienia od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności. Na etapie postępowania odwoławczego, po uwzględnieniu powództwa przez sąd pierwszej instancji, należy przyjmować, że ewentualne przekonanie strony pozwanej o słuszności swojego stanowiska uległo znacznemu osłabieniu. W tym momencie strona musi już bardzo realnie liczyć się z perspektywą poniesienia kosztów postępowania należnych przeciwnikowi. Biorąc zaś pod uwagę przebieg postępowania, uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji i kształt apelacji, Sąd Apelacyjny nie doszukał się obiektywnie usprawiedliwionych podstaw do przyjęcia, że okoliczności sprawy mogły utrwalać pozwanych w przekonaniu o celowości dalszego prowadzenia sprawy, co oczywiście generowało też dalsze koszty procesu.

Wysokość kosztów Sąd Apelacyjny ustalił w oparciu o § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Małgorzata Sławińska Joanna Wiśniewska-Sadomska Beata Byszewska