Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2019 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu

w składzie:

Przewodniczący: SSR Agnieszka Chlipała - Kozioł

Protokolant: Katarzyna Kunik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 maja 2019 r. we Wrocławiu

sprawy z odwołania A. P.

od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

z dnia 21 listopada 2017 r. znak: (...)

o zasiłek chorobowy

I.  zmienia zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 21 listopada 2017 r. w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni A. P. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 7 listopada 2017 r. do dnia 5 grudnia 2017 r.;

II.  zasądza od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  orzeka, że koszty sądowe ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. P. wniosła odwołanie od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 21.11.2017 r. znak (...) - (...), w której organ odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 7.11.2017 r. do 5.12.2017 r. i domagała się jej zmiany poprzez przyznanie jej prawa do spornego świadczenia za w/w okres.

Uzasadniając odwołanie wnioskodawczyni podniosła, że wydana przez organ rentowy decyzja została nadana listem zwykłym, bez potwierdzenia odbioru. Tym czasem zgodnie z przepisami k.p.a. organ doręcza pisma za pokwitowaniem. Podniosła, że odebrała decyzję w dniu 1.12.2017 r. Wskazała, że do 31 sierpnia 2017 r. była funkcjonariuszem służby celnej i z tego tytułu podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu od dnia zawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby, przez co po zakończeniu służby przysługiwał jej zasiłek chorobowy. Organ rentowy odmówi jej jednak jego wypłaty twierdząc, że nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. wniósł o jego oddalenie z uwagi na brak podstaw prawnych do jego uwzględnienia.

Uzasadniając swoje stanowisko, organ rentowy zarzucił, że wnioskdoawczyni, będąc funkcjonariuszem Służby Celnej:

- od 01.12.1993 r. do 31.08.2017 r. pozostawała w służbie w Izbie Administracji Skarbowej z siedzibą we W.,

- od 19.09.2017 r. do 5.12.2017 r. wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego, po ustaniu stosunku służbowego.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, należy stwierdzić, że od 1.07.2000 r. wnioskodawczyni była zgłaszana jedynie do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego i zdrowotnego. Funkcjonariusze Służby Celnej nie są objęci ubezpieczeniem społecznym w pełnym zakresie. Podlegają obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Nie podlegają natomiast ani obowiązkowo ani dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, z którego ZUS wypłaca zasiłki chorobowe.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. P. w okresie od 1 grudnia 1993 r. do 28 lutego 2017 r. pełniła służbę w charakterze funkcjonariusza celnego w Izbie Celnej we W., a od 1 marca 2017 r. do 31 sierpnia 2017 r. pełniła służbę w charakterze funkcjonariusza służby celno-skarbowej w Izbie Administracji Skarbowej we W..

Jako funkcjonariusz celny A. P. nie podlegała i nie była zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego.

Od 2016 r. A. P. przebywała na zwolnieniu lekarskim w następujących okresach:

- od 6 czerwca 2016 o 10 czerwca 2016 r.,

- od 1 lutego 2017 r. do 5 lutego 2017 r.,

- od 26 sierpnia 2017 r. do 30 sierpnia 2017 r.,

- od 31 sierpnia 2017 r. do 19 września 2017 r.

- od 19 września 2017 r. do 10 października 2017 r.,

- od 10 października 2017 r. do 6 listopada 2017 r.,

- od 7 listopada 2017 r. do 5 grudnia 2017 r.

Dowód: okoliczności bezsporne, a nadto świadectwo służby k. 58-59,

zaświadczenie k. 42

Decyzją z dnia 27.10.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego za okres od 19.09.2017 r. do 6.11.2017 r.

Dowód: okoliczność bezsporna

Prawomocnym wyrokiem z dnia 16.05.2018 r. (X U 777/17), sprostowanym wyrokiem Sąd Okręgowego we Wrocławiu z 29.11.2018 r. (VIII Ua 66/18), Sąd zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 27.10.2017 r. w tren sposób, ze przyznał wnioskodawczyni prawo do zasiłku chorobowego za okres od 19.09.2017 r. do 6.11.2017 r.

Dowód: wyrok SO we Wrocławiu k. 26

wyrok SR dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 16.05.2018 r. z uzasadnieniem k. 29-

Decyzją z dnia 21.11.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego za okres od 7.11.2017 r. do 5.12.2017 r.

Dowód: decyzja ZUS w aktach rentowych (załącznik)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. z Dz. U. z 2017 r., poz. 1368 ze zm., zwanej dalej ustawą zasiłkową), zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Bezspornym w sprawie było, że wnioskodawczyni była funkcjonariuszem służby celnej, a w ostatnim okresie celno-skarbowej, że została zwolniona ze służby z dniem 31 sierpnia 2017 r. oraz to, że od 31 sierpnia 2017 r. przebywała nieprzerwanie na zwolnieniu lekarskim. Organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku chorobowego uznając, że jako funkcjonariusz służby celnej, nie podlegała ona ubezpieczeniu chorobowemu.

Sądu Rejonowy w całości podziela stanowisko wyrażone przez tut. Sad w wyroku i uzasadnieniu wyroku z dnia 16.05.2018 r. (X P 777/17), dotyczącym wcześniejszego okresu niezdolności do pracy wnioskodawczyni A. P., potwierdzone przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w wyroku z dnia 29.11.2018 r. (VIII Ua 66/18).

Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 7b, 8 i 10.

Jak zaś wynika z art. 6 ustawy systemowej, ust. 1 tego artykułu nie wymienia funkcjonariuszy celnych.

Należy wskazać, że do czasu zmiany ustawy systemowej, dokonanej ustawą z 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 1321), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2018 r., przepis art. 6 ust. 1 pkt 18a stanowił, że funkcjonariusz służby celnej, a później celno-skarbowej, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Mogło to, przy interpretacji z art. 11 ustawy systemowej prowadzić do wniosku, że funkcjonariusz służby celnej, a później celno-skarbowej do 31 grudnia 2017 r. nie podlegał ani obowiązkowemu, ani dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Należy jednak zwrócić uwagę, że choć przepis art. 11 ust. 1 i 2 ustawy systemowej, nie wymienia celników wśród osób podlegających obligatoryjnie lub fakultatywnie (na swój wniosek) ubezpieczeniu chorobowemu, to jednak z art. 13 pkt 12 ustawy systemowej wynika, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają funkcjonariusze Służby Celnej od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby. Dosłowne zatem odczytywanie treści tego ostatniego przepisu prowadziłoby do uznania, że celnicy podlegają jednak obligatoryjnie również ubezpieczeniu chorobowemu.

Sporne w niniejszym procesie zagadnienie było przedmiotem analizy orzecznictwa Sądu Najwyższego, w którym wskazano, że ocena przysługiwania funkcjonariuszowi Służby Celnej (obecnie Administracji Celnej) prawa do zasiłku chorobowego po zwolnieniu ze służby powinna być dokonywana z uwzględnieniem zasady równego traktowania ubezpieczonych (art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej w związku z art. 2a, 11 i 13 pkt 12 ustawy systemowej). Ponieważ zasiłek chorobowy wypłacany po ustaniu ubezpieczenia jest świadczeniem o charakterze wyjątkowym, udzielanym po ustaniu okresu ubezpieczenia, bez ekwiwalentu w składce na ubezpieczenie chorobowe, przysługujące z tytułu spełnienia się ryzyka określonego ogólnie jako „niezdolność do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia” – należałoby rozważyć, czy dopuszczalna jest taka wykładnia art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej w związku z art. 13 pkt 12 ustawy systemowej, iż funkcjonariusz Służby Celnej (obecnie Administracji Skarbowej) może nabyć prawo do zasiłku chorobowego po zakończeniu służby, jeżeli niezdolność do jej wykonywania powstała przed jej zakończeniem, nie doszło do przekroczenia okresu zasiłkowego wymienionego w art. 8 ustawy zasiłkowej i nie wystąpiły okoliczności negatywne – opisane w art. 12 – 17 ustawy zasiłkowej. Zawarte w art. 13 pkt 12 ustawy systemowej expressis verbis zdanie, że „obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu” podlegają funkcjonariusze Służby Celnej (obecnie Administracji Skarbowej) od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby mogłoby implikować taką wykładnię teleologiczną przepisów art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej w związku z art. 13 pkt 12 ustawy systemowej, że celem ustawodawcy nie było pozbawienie funkcjonariuszy celnych po dniu zwolnienia ze służby prawa do zasiłku chorobowego na podstawie ustawy zasiłkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2013 r., I UK 125/13, Legalis nr 1024850).

Mimo jednoznacznej treści przepisu art. 13 pkt 12 ustawy systemowej, należałoby zatem pominąć stosowaną najczęściej wykładnię językową i przyznać prymat wykładni systemowej. Z drugiej strony - gdyby ustawodawca chciał uregulować tylko okresy podlegania ubezpieczeniu, z łatwością mógł to uczynić, zdaniu pierwszemu art. 13 nadając treść: „Ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, w zakresie określonym w art. 6, art. 11 oraz art. 12 ustawy, podlegają osoby fizyczne w następujących okresach…” Ponieważ tak się nie stało, nakazuje to rozważenie, czy ustawodawca kierował się zamiarem osiągnięcia innego celu.

W ramach badania tego celu należy uwzględnić szczególne unormowanie sytuacji ubezpieczeniowej funkcjonariuszy celnych, które umożliwia porównanie ich sytuacji prawnej do pozostałych osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Niewymienienie celników w art. 11 ust. 1 i 2 ustawy systemowej jest konsekwencją obowiązującego w spornym okresie art. 152 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. Nr 168, poz. 1323 ze zm.), zgodnie z którym w przypadku urlopu lub choroby funkcjonariusz otrzymuje uposażenie i inne świadczenia pieniężne należne na zajmowanym stanowisku służbowym. Natomiast stosownie do ust. 2 i 3 tego artykułu - przepis ust. 1 stosuje się także w razie niemożności wykonywania służby z innych przyczyn uprawniających do świadczeń określonych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przez okres określony w tych przepisach. W razie niezdolności do służby z powodu choroby spowodowanej wypadkiem przy pełnieniu służby lub chorobą zawodową funkcjonariusz zachowuje prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pełnieniu służby i chorób zawodowych, przez okres określony w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.

W przedstawionym aspekcie w ustawie o Służbie Celnej unormowano więc uprawnienia celników związane z niezdolnością do pracy na skutek choroby - zasadniczo w sposób bardziej korzystny w porównaniu do pracowników. Dotyczy to np. długości otrzymywania uposażenia za okres choroby (w myśl art. 105 pkt 6 ustawy o Służbie Celnej funkcjonariusza można zwolnić ze służby w przypadku nieobecności w służbie z powodu choroby trwającej dłużej niż rok), a także wysokości uposażenia w okresie niezdolności do pracy. Uposażenie to jest finansowane z budżetu Państwa; nie było więc potrzeby odprowadzania składek na ubezpieczenie chorobowe, czego konsekwencją stała się treść art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego zostały przyznane celnikom na takich samych zasadach, jak innym osobom, podlegającym obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Ustawa o Służbie Celnej nie reguluje natomiast sytuacji celnika, który stał się niezdolny do służby, jeżeli niezdolność do pracy z tej przyczyny trwa nadal po zwolnieniu ze służby, a stał się on niezdolny do służby w krótkim okresie przed jej zakończeniem, jak to zdarzyło się w niniejszej sprawie. Pragmatyki służbowe nie powinny regulować kwestii świadczeń z tytułu choroby poniżej standardu, wyznaczonego przez ustawę z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Brak unormowania spornej kwestii w ustawie o Służbie Celnej mógł być determinowany poglądem o komplementarnej regulacji zawartej w ustawie zasiłkowej.

Ratio legis uregulowania z art. 7 ustawy zasiłkowej stanowi zabezpieczenie materialne pracownika na wypadek czasowej przeszkody w podjęciu nowego zatrudnienia, ujmowane również jako zabezpieczenie pracownika przed utratą zarobków na wypadek przemijających przeszkód w ich zdobywaniu, wywołanych chorobą. Unormowanie to ma więc charakter gwarancyjny, ochronny, zabezpieczający środki utrzymania ubezpieczonego i jego rodziny na czas uniemożliwiający wyszukanie nowego źródła dochodu. Prawo do tego świadczenia dyktowane jest koniecznością ochrony wytworzonej przez chorobę przerwy w pracy (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1996 r., II UZP 23/95, OSNAPiUS 1996, nr 24, poz. 376). W przepisie art. 7 ustawy ustawodawca wyróżnił sytuacje nadające się do ochrony ze względów społecznych i uznał, że - poza wypadkami opisanymi w art. 12 oraz 15-16 ustawy - prawa do zasiłku nie można nabyć w okolicznościach opisanych w art. 13, jako niewymagających tej ochrony (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01).

W ocenie Sądu Rejonowego dopuszczalna jest taka wykładnia art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej w związku z art. 13 pkt 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, iż funkcjonariusz Służby Celnej może nabyć prawo do zasiłku chorobowego po zakończeniu służby, jeżeli niezdolność do jej wykonywania powstała w okresie przed jej zakończeniem, nie doszło do przekroczenia okresu zasiłkowego wymienionego w art. 8 ustawy zasiłkowej i nie wystąpiły okoliczności negatywne, opisane w art. 12 - 17 ustawy. Dodatkowym argumentem przemawiającym za taką wykładnią jest fakt braku możliwości nawiązania przez chorego celnika nowego stosunku pracy, podjęcia działalności gospodarczej lub otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. Zawarte w art. 13 pkt 12 ustawy systemowej expressis verbis zdanie, że „obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu” podlegają funkcjonariusze Służby Celnej od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby może implikować taką wykładnię celowościową omawianych przepisów, że celem ustawodawcy nie było pozbawianie funkcjonariuszy celnych po dniu zwolnienia ze służby prawa do zasiłku chorobowego na podstawie ustawy zasiłkowej. Trudno bowiem zakładać, by sytuacja prawna funkcjonariusza korzystającego z większej ochrony trwałości stosunku służby i większych przywilejów służbowych, niż zwykły pracownik, miałaby być w intencji ustawodawcy gorsza po ustaniu stosunku służby w odniesieniu do prawa do zasiłku chorobowego.

Mając na uwadze powyższe rozważania, w niniejszej sprawie, w świetle specyficznego charakteru stosunku służbowego wnioskodawczyni jako funkcjonariusza celnego, a później celno-skarbowego, uznać należało, że wykładnia stosowana wobec tych funkcjonariuszy nie może być surowsza, niż wykładnia dotycząca innych osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu i powinna być dokonana z uwzględnieniem zasad równego traktowania.

Wnioskodawczyni była nieprzerwanie niezdolna do pracy od 26 sierpnia 2017 r. Bezspornie zatem jej niezdolność do pracy powstała przed rozwiązaniem stosunku służbowego i trwała nadal po jego zakończeniu. Nie występują również w niniejszej sprawie negatywne przesłanki, opisane w art. 12 – 17 ustawy zasiłkowej.

Sąd Rejonowy zbadał również poprzednie okresy niezdolności do pracy wnioskodawczyni od 2016 r., a także wziął pod uwagę łączny okres niezdolności do pracy po zakończeniu służby. Wobec okoliczności, że za okres niezdolności do pracy w czasie pełnienia służby wnioskodawczyni nie pobierała zasiłku chorobowego (pobierała uposażenie), zaś od dnia 1.09.2017 r. do 5.12.2017 r. nie wyczerpała okresu zasiłkowego.

Ponadto wnioskodawczyni na mocy prawomocnego wyroku tut. Sądu z dnia 16.05.2018 r., utrzymanego co do zasady w mocy po kontroli instancyjnej dokonanej przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu (sprostowano omyłkę w treści sentencji, apelacja organu rentowego została oddalona), przyznane zostało prawo do zasiłku chorobowego za okres od 19.09.2017 r. do 6.11.2017 r. W konsekwencji powyższego Sądu uznał, że wnioskodawczyni była uprawniona do zasiłku chorobowego za sporny okres.

Stan faktyczny w sprawie był bezsporny, nie kwestionowany przez żadną ze stron, dlatego Sąd oparł swoje ustalenia na dowodach z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, których treści ani prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron.

Z uwagi na powyższe, Sąd w punkcie I sentencji wyroku, na mocy przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzje organu rentowego w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni prawo do zasiłku chorobowego za okres od 7.11.2017 r. do 5.12.2017 r.

Orzeczenie o kosztach w punkcie II sentencji wyroku znajduje swój wyraz w treści art. 98 k.p.c., ustanawiającego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych (tj. opłat sądowych i wydatków). Zgodnie zaś z art. 98 u.k.s.c., w toku postępowania z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi Skarb Państwa. W niniejszej sprawie nieuiszczonymi kosztami sądowymi Sąd obciążył zatem Skarb Państwa (pkt III wyroku).

Z uwagi na powyższe, orzeczono jak w sentencji.