Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 października 2018 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

PrzewodniczącySSR Marek Dziwiński

Protokolant Anna Kołatek

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2018 r. w Kamiennej Górze

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. z siedzibą w K.

przy udziale J. N.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia:

I ustanowić na czas nieokreślony na rzecz (...) S.A. z siedzibą w K. na nieruchomości będącej własnością uczestnika J. N., w obrębie działki (...), położonej w O. gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą za nr (...), służebność przesyłu polegającą na znoszeniu przez właściciela nieruchomości istniejących i mających powstać urządzeń przesyłowych w postaci kontenerowej stacji transformatorowej wraz ze słupem odporowym, dwoma słupami żelbetowymi, linii napowietrznej średniego napięcia L – 414 oraz linii kablowej średniego napięcia L – 284 oraz posadowienia tych urządzeń, korzystaniu z nich w zakresie niezbędnym do konserwacji, modernizacji, remontów i usuwania awarii urządzeń oraz ich eksploatacji, ustalając pas służebności o długości 144 metrów i szerokości 2,90 metra dla linii napowietrznej L - 414 oraz o długości 64,50 metrów i szerokości 1 metra dla linii kablowej L - 284 oraz powierzchni wyłączonej spod użytkowania w związku z słupem żelbetowym i stacją transformatorową kontenerową ze słupem odporowym – 112,78 m ², o łącznej powierzchni pasa służebności 553,68 m ² zgodnie z przebiegiem linii energetycznej utrwalonym na mapie dołączonej do opinii biegłej M. T. oraz zakresem pasa służebności opisanym w tej opinii,

II zasądzić od wnioskodawcy (...) S.A. z siedzibą w K. na rzecz uczestnika J. N. tytułem wynagrodzenia kwotę 3.000,00 zł płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia płatności tej kwoty w terminie;

III ustalić, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania stosownie do swojego udziału w sprawie;

IV ustalić i wypłacić biegłej M. T. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze kwotę 313,06 zł tytułem zwrotu kosztów osobistego stawiennictwa na rozprawie;

V nakazać uczestnikowi J. N. aby uiścił na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze kwotę 1.431,08 zł tytułem zwrotu wydatków wyłożonych przez Skarb Państwa, zaś wnioskodawcy (...) S.A w K. nakazuje aby z tego tytułu uiścił na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze kwotę 431,08 zł.

Sygn. akt I Ns 219/17

UZASADNIENIE

(...) S.A. z siedzibą w K. wniósł o ustanowienie na nieruchomości położonej w O., stanowiącej działkę gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) bezterminowej służebności przesyłu, której treścią jest prawo do korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez posadowienie i znoszenie istnienia na jej terenie urządzeń technicznych w postaci kontenerowej stacji transformatorowej, linii napowietrznej średniego napięcia oraz linii kabla średniego napięcia L-180 wraz z powiązaniami, stanowiącej własność (...) S.A. oraz prawo do korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń, kabli i instalacji elektroenergetycznych wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem i w dowolnym czasie – za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 3 000 zł, a także o zasądzenie od uczestnika J. N. zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że uczestnik nie wyraził zgody na przeprowadzenie inwestycji, która ma na celu poprawę i utrzymania ciągłości dostaw energii elektrycznej na obszarze miejscowości O.. Wnioskodawca podniósł, że w przypadku awarii miejscowość O. jest pozbawiona zasilania, bez możliwości przepięcia na inną linię. Jak wskazał wnioskodawca projektowana instalacja jest odpowiednia, a ominięcie działki uczestnika wiązałoby się z wielokrotnie większymi nakładami. Wnioskodawca podał, że uczestnik nie wyraził zgody na ustanowienie służebności na proponowanych warunkach.

Uczestnik postępowania J. N. nie zajął merytorycznego stanowiska w sprawie, jednakże po lekturze pisma z 12.02.2018 r. (k.139-143) należy przyjąć, że uczestnik nie sprzeciwia się ustanowieniu służebności lecz zgłasza zastrzeżenia co do wysokości wynagrodzenia.

Sąd ustalił, co następuje:

J. N. od 23.11.2015 r. jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w O., składających się z działek ewidencyjnych o numerach (...) przeznaczonych do korzystania jako pastwiska trwałe o łącznej powierzchni 15,55 ha, dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Dowód: treść księgi wieczystej nr (...) k. 22-24.

W granicach działki (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna średniego napięcia z słupami oraz zlokalizowana jest tam słupowa stacja transformatorowa. Planowana inwestycja ma polegać m.in. na budowie stacji kontenerowej w miejsce istniejącej słupowej stacji transformatorowej.

Dowody: zeznania świadka R. D. z 15.09.2017 r. e-protokół rozprawy od 00:20:52 do 00:50:49.

Istniejące na działce uczestnika urządzenia wchodzą w skład przedsiębiorstwa wnioskodawcy.

(okoliczności bezsporne)

Poprzedni właściciel nieruchomości, na etapie projektowania, wyraził zgodę na realizację planowanej inwestycji.

Dowód: uzgodnienie k. 52.

Prowadzone przez wnioskodawcę negocjacje z uczestnikiem nie doprowadziły do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu.

(okoliczności bezsporne)

W celu zapewnienia przedsiębiorstwu przesyłowemu możliwości prawidłowego korzystania z urządzeń przesyłowych należało na nieruchomości należącej do J. N., w obrębie działki (...), położonej w O. gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą za nr (...), ustanowić na czas nieokreślony na rzecz (...) S.A. z siedzibą w K. służebność przesyłu polegającą na znoszeniu przez właściciela nieruchomości istniejących i mających powstać urządzeń przesyłowych w postaci kontenerowej stacji transformatorowej wraz ze słupem odporowym, dwoma słupami żelbetowymi, linii napowietrznej średniego napięcia L – 414 oraz linii kablowej średniego napięcia L – 284 oraz posadowienia tych urządzeń, korzystaniu z nich w zakresie niezbędnym do konserwacji, modernizacji, remontów i usuwania awarii urządzeń oraz ich eksploatacji, ustalając pas służebności o długości 144 metrów i szerokości 2,90 metra dla linii napowietrznej L - 414 oraz o długości 64,50 metrów i szerokości 1 metra dla linii kablowej L - 284 i szerokości 1 metra dla obu linii oraz powierzchni wyłączonej spod użytkowania w związku z słupem żelbetowym i stacją transformatorowa kontenerową ze słupem odporowym – 112,78 m ², o łącznej powierzchni pasa służebności 553,68 m ² zgodnie z przebiegiem linii energetycznej utrwalonym na mapie dołączonej do opinii biegłej M. T. oraz zakresem pasa służebności opisanym w tej opinii za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 3 000 zł.

Dowód: opinia sądowa biegłej M. T. z 29.12.2017 r. k. 63-117, wyjaśnienia do opinii z 31.10.2018 r. e-protokół rozprawy od 00:08:38 do 01:22:26.

Sąd zważył, co następuje:

Ustaleń stanu faktycznego dokonano przede wszystkim w oparciu o treść księgi wieczystej nieruchomości uczestnika, opinii sądowej rzeczoznawcy majątkowego, a także zeznań świadka R. D..

Mamy do czynienia z żądaniem ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości, na której już wcześniej zlokalizowane były urządzenia przesyłowe. Wnioskodawca zamierza zmodernizować linię poprzez m.in. wybudowanie kontenerowej stacji transformatorowej (w miejsce istniejącej słupowej stacji transformatorowej) oraz wymianę przewodów linii średniego napięcia na przewody izolowane. Sąd nie przeprowadzał dowodu z oględzin, gdyż wytyczenie służebności było niesporne (art. 626§2 w zw. z art. 626§3 k.p.c.). Jak można wywnioskować z treści pisma uczestnika nie sprzeciwiał się on bowiem samego ustanowienia służebności, zgłaszał jednak zastrzeżenia co do wysokości wynagrodzenia. Spór zatem zmierzał do określenia wysokości odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego.

Służebność przesyłu polega na tym, że nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (art. 305 ¹ k.c.). Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa (art. 49§1 k.c.). Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305 ² § 1 k.c.). Analogiczne uprawnienie właścicielowi nieruchomości przyznaje § 2 art. 305 ² k.c.

Na wstępie należy zaznaczyć, że choć przedłożona przez wnioskodawcę treść księgi wieczystej jest niekompletna, to z publicznego rejestru jednoznacznie wynika, że właścicielem nieruchomości objętej służebnością jest J. N..

Ustanowienie służebności na nieruchomości należącej do J. N., który odmówił zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, było konieczne dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych przez (...) S.A. Służebność ta będzie polegać na znoszeniu przez właściciela nieruchomości istniejących i mających powstać urządzeń przesyłowych w postaci kontenerowej stacji transformatorowej wraz ze słupem odporowym, dwoma słupami żelbetowymi, linii napowietrznej średniego napięcia L – 414 oraz linii kablowej średniego napięcia L – 284 oraz posadowienia tych urządzeń, korzystaniu z nich w zakresie niezbędnym do konserwacji, modernizacji, remontów i usuwania awarii urządzeń oraz ich eksploatacji, ustalając pas służebności o długości 144 metrów i szerokości 2,90 metra dla linii napowietrznej L - 414 oraz o długości 64,50 metrów i szerokości 1 metra dla linii kablowej L - 284 i szerokości 1 metra dla obu linii oraz powierzchni wyłączonej spod użytkowania w związku z słupem żelbetowym i stacją transformatorowa kontenerową ze słupem odporowym – 112,78 m ², o łącznej powierzchni pasa służebności 553,68 m ² zgodnie z przebiegiem linii energetycznej utrwalonym na mapie dołączonej do opinii biegłej M. T. oraz zakresem pasa służebności opisanym w tej opinii,

Na potrzeby niniejszego postępowania wystarczyło oznaczenie przebiegu linii energetycznych na istniejących już mapach. Wprawdzie Sąd Najwyższy w postanowieniu z 18.04.2012 r., sygn. akt V CSK 190/11 wyraził pogląd o celowości oznaczenia służebności przesyłu na mapie geodezyjnej, sporządzonej według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych, lecz faktycznie brak jest prawnego obowiązku sporządzania takiej mapy w postępowaniu sądowym toczącym się z wniosku właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu.

Przepisy art. 305 ² k.c. nie dookreślają co należy rozumieć poprzez sformułowanie „odpowiednie” wynagrodzenie. Per analogiam sięgnąć można do dorobku orzecznictwa i doktryny dotyczącego wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wynagrodzenie ustala sąd, z reguły przy pomocy biegłego, kierując się rodzajem urządzeń i związanym z nim sposobem korzystania z nieruchomości przez uprawnionego oraz wpływem, jaki mają te urządzenia na ograniczenie wykonywania własności nieruchomości ( szerzej w: Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II, publ. WK 2016, LEX). Ponadto wskazówki interpretacyjne dotyczące odpowiedniego wynagrodzenia podaje Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 września 2012 r. IV CSK 56/12 (postanowienie SN z 20.09.2012 r., IV CSK 56/12, LEX nr 1227856), gdzie stwierdził, że wynagrodzenie należne na podstawie art. 305 ² § 2 k.c. powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności przesyłu, w tym także zmniejszenie jej wartości.

Sąd ustalając zakres i przebieg służebności oparł się na fachowej i kompletnej opinii rzeczoznawcy majątkowego M. T., która wydała opinię zgodnie z tezą dowodową, a ponadto wyjaśniła wszystkie podniesione przez uczestnika kwestie. Biegła przeprowadziła oględziny nieruchomości, uwzględniła jej aktualne przeznaczenie w studium uwarunkowań. Należy wskazać, że dla nieruchomości nie została wydana żadna decyzja o warunkach zabudowy co do ewentualnej lokalizacji wyciągu narciarskiego. Brak było podstaw do wydawania opinii w oparciu o hipotetyczne założenia sugerowane przez uczestnika. Skoro teren obecnie przeznaczony jest na cele rolnicze i w taki sposób jest użytkowany to opinia powinna uwzględniać taki stan rzeczy. Biegła przekonująco wyjaśniła sposób liczenia powierzchni służebności. Wskazała, że na podstawie symbolu słupa określiła jego powierzchnię w oparciu w obowiązujące normy (k.107). Biegła wyjaśniła w jaki sposób wyliczyła powierzchnię stacji kontenerowej. Wbrew zarzutom uczestnika biegła wskazała, że do oszacowań przyjęła szerokość pasa 2,90 m dla linii napowietrznej (k. 109). Należy również zgodzić się z biegłą, że to do jej kompetencji należy wybór metody wyceny. Biegła uzasadniła zarówno wybrane podejście (porównawcze) jak też metodę (korygowania ceny średniej).

Podsumowując, biegła w sposób wielowymiarowy podeszła do wyceny, uwzględniając m.in. lokalizację, przeznaczenie, klasę gruntów. Nie było podstaw, aby w ramach wyceny nieruchomości brać pod uwagę planów uczestnika, które na dzień opiniowania nie przyjęły konkretyzacji. Brak było informacji aby uczestnik uzyskał jakiekolwiek zgody administracyjne.

W sytuacji gdy wynagrodzenie zaproponowane przez wnioskodawcę
(3 000 zł) było wyższe niż wartość szacunkowa służebności przesyłu podana przez biegłą sądową (1 000 zł), należało ustanawiając służebność zasądzić wyższe, zaproponowane wynagrodzenie. Jego płatność w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia nie będzie przekraczało możliwości finansowych wnioskodawcy.

Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny po myśli art. 305 ¹ k.c. i art. 305 ² § 1 k.c. należało orzec jak w punkcie I i II sentencji postanowienia.

Orzeczenie o kosztach w punkcie III sentencji wydano zgodnie z zasadą ogólną ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym. Zgodnie bowiem z przepisem art. 520 § 1 k.p.c. każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Wydanie przez Sąd postanowienia leżało w interesie wszystkich uczestników, którzy w równym stopniu byli zaineresowani wynikami postępowania.

W punkcie IV postanowienia przyznano biegłej wynagrodzenie w kwocie 313,06 zł za udział w rozprawie w dniu 31.10.2018 r., a środki te przyznano od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze.

Skarb Państwa tymczasowo wyłożył łącznie 1 862,16 zł na pokrycie wydatków, które obejmowały wynagrodzenie biegłej za udział w rozprawie w dniu 31.10.2018 r. w kwocie 313,06 zł, a także różnicę między sumą wpłaconej zaliczki na opinię (1 000,00 zł), a faktycznymi kosztami opinii pisemnej (2 549,10 zł) – to jest kwotę 1 549,10 zł. Zgodnie z przepisem art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o poniesionych przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepis art. 113. Kosztami postępowania obciążono strony po równo, przy czym wnioskodawca uiścił zaliczkę w kwocie 1 000 zł. Należało zatem nakazać wnioskodawcy uiszczenie kwoty 431,08 zł, zaś uczestnikowi kwoty 1 431,08 zł – tytułem zwrotu części wydatków wyłożonych przez Skarb Państwa, o czym orzeczono w punkcie V sentencji postanowienia.