Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2018 r. w Warszawie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 21 czerwca 2017 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 789/17

UZASADNIENIE

J. S. w dniu 12 lipca 2017 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 21 czerwca 2017 r., znak: (...) mocą, której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony J. S. podniósł, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając zaskarżoną decyzję powołał się fakt, że wymienione w poszczególnych świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach stanowiska pracy nie są zgodne ze stanowiskami pracy zawartymi w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na okoliczność pracy w warunkach szczególnych, ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, będących jego współpracownikami w spornych okresach czasu. W konkluzji odwołania J. S. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie na jego rzecz prawa do dochodzonego świadczenia (odwołanie z dnia 12 lipca 2017 r. k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy w uzasadnieniu odwołania podniósł między innymi, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, warunkującym prawo do świadczenia. Zaznaczył, że zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku. Powyższe okresy pracy stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego z uwagi na fakt, że wskazane w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach stanowiska pracy nie są zgodne ze stanowiskami pracy zawartymi w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jednocześnie w przypadku niektórych okresów zatrudnienia, ubezpieczony w ogóle nie przedłożył świadectwa pracy opatrzonego adnotacją o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Dodał przy tym, że ubezpieczony legitymuje się ogólnym stażem pracy, wynoszącym na dzień 1 stycznia 1999 r. 27 lat, 2 miesiące i 5 dni, w dniu 15 marca 2015 r. ukończył wiek 60 lat oraz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony nie legitymuje się jednak wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Z tego też względu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 17 lipca 2017 r. k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. S., urodzony w dniu (...), w dniu 30 maja 2017 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 30 maja 2017 r. wraz z załącznikiem k. 1-11, tom II a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w szczególnych warunkach (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego okresu takiej pracy. Z tych też względów, organ rentowy na gruncie decyzji z dnia 21 czerwca 2017 r., znak: (...)odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury. Do stażu pracy organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu żadnego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze z uwagi na fakt, że wskazane w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach stanowiska pracy nie są zgodne ze stanowiskami pracy zawartymi w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zaznaczył także, że w przypadku niektórych okresów zatrudnienia, ubezpieczony w ogóle nie przedłożył świadectwa pracy opatrzonego adnotacją o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Na tej podstawie organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych (decyzja z dnia 21 czerwca 2017 r., znak:(...) k. 81, tom II a.r.).

Ubezpieczony J. S. od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego z dnia 21 czerwca 2017 r., znak: (...), złożył odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w toku którego ustalono, że:

W okresie od dnia 1 września 1970 r. do dnia 7 września 1973 r. ubezpieczony J. S. był uczniem (...) Szkoły Zawodowej dla Pracujących (...) Przedsiębiorstwa (...) w R.. W trakcie odbywania nauki w ww. placówce oświatowej, ubezpieczony przez 6 godzin w tygodniu pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. na zasadzie odbywania praktyk zawodowych, które odbywały się pod nadzorem instruktora oraz kierownika zakładu, a przez pozostały czas uczęszczał na zajęcia szkolne. W pierwszym roku nauki, ubezpieczony wykonywał wyłącznie pomocnicze prace remontowe, natomiast już w drugim roku nauki był odpowiedzialny za czyszczenie maszyn ze smaru oraz ich malowanie. Po ukończeniu trzyletniej zasadniczej szkoły zawodowej, ubezpieczony został zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowisku ślusarza remontów maszyn i urządzeń hutniczych. W powyższym zakładzie pracy, ubezpieczony był zatrudniony w okresie od dnia 8 września 1973 r. do dnia 31 grudnia 1975 r. W tym okresie czasu do jego obowiązków należało przede wszystkim remontowanie pieców hutniczych, które były wyburzane za pomocą koparek, przecinarek oraz młotków. Czynności te polegały na cięciu palnikiem, wyburzaniu oraz wymianie całych elementów urządzeń sterujących maszynami oraz ich podzespołów. W tym zakresie, ubezpieczony dokonywał także odpowiednich pomiarów poszczególnych części składkowych maszyn, a także wypalał i wyburzał poszczególne elementy. Ubezpieczony wykonywał także prace na wysokości w zakresie przeprowadzania remontów suwnic na walcowniach. Prace te były wykonywane na wysokości 6-8 metrów nad ziemią. Ubezpieczony nie wykonywał natomiast prac spawalniczych z uwagi na brak posiadania w tym zakresie stosownych uprawnień. Osoba zatrudniona na stanowisku spawacza uczestniczyła jednak w czynnościach realizowanych przez ubezpieczonego, pilnując m.in. aby suwnica nie najechała na niego podczas wykonywania prac remontowych. Wszystkie ww. czynności w zakresie remontów maszyn i urządzeń hutniczych ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, czasem także w nadgodzinach, w narażeniu na takie czynniki jak hałas, kurz i przeciągi. Z tytułu wykonywania powyższych prac, ubezpieczonemu, jak również pozostałym pracownikom wykonującym analogiczne zadania przysługiwał dodatkowy urlop w wymiarze 12-14 dni, dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, a także posiłki regeneracyjne i mleko. Wypłata dodatków za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia była odnotowywana przez ww. zakład pracy w tzw. karcie hutnika, którą posiadał każdy pracownik zatrudniony na stanowisku analogicznym do stanowiska ubezpieczonego. Następnie w okresie od dnia 3 maja 1979 r. do dnia 30 września 1981 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku montera maszyn i urządzeń przemysłowych w pełnym wymiarze czasu pracy. W trakcie powyższego okresu zatrudnienia, ubezpieczony w okresie od dnia 2 lipca 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r. wykonywał pracę na kontrakcie przy budowie Elektrowni (...) na terenie Czechosłowacji na stanowisku operatora wytwórni do betonu (...). W tym okresie czasu, ubezpieczony pracował głównie przy kruszywie oraz rozlewaniu betonu. Była to praca na zewnątrz, która polegała na tym, że beton najpierw był kruszony, a następnie przygotowywany w formie ciekłej i wlewany z kubika do betoniarki. Kruszywo trzeba było załadować i rozdrobnić beton. Praca ta z uwagi na wysokie temperatury powietrza była najbardziej uciążliwa w porze letniej. Powyższe obowiązki, odwołujący wykonywał w wymiarze 12 godzin na dobę, a ich realizacja odbywała się w narażeniu na zapylenie, hałas oraz zmienne warunki atmosferyczne. Po powrocie z kontraktu, w okresie od dnia 1 września 1981 r. do dnia 30 września 1981 r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym. W dniu 12 października 1981 r. (...) Przedsiębiorstwo (...) w W. wystawiło odwołującemu świadectwo pracy, w którym potwierdziło, że w okresie od dnia 3 maja 1979 r. do dnia 30 września 1981 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace na stanowisku montera maszyn i urządzeń przesyłowych, za które otrzymywał wynagrodzenie określone według IV tabeli płac w wysokości odpowiadającej VII kategorii zaszeregowania, określonej stawką godzinową w wysokości 17,60 zł. Powyższe świadectwo pracy nie zostało opatrzone adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze (kwestionariusz osobowy k. 1-3, świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej k. 5, umowa o pracę z dnia 3 maja 1979 r. k. 7, życiorys k. 9, pismo z dnia 3 maja 1979 r. k. 10, karta obiegowa zwolnienia k. 12, porozumienie k. 13-15, aneks Nr:1 z dnia 2 lipca 1979 r. k. 17, podanie o urlop bezpłatny k. 18, aneks z dnia 30 listopada 1980 r. k. 19, pismo z dnia 12 grudnia 1980 r. k. 20, świadectwo pracy z dnia 12 października 1981 r. k. 27 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego, zeznania świadka H. J. k. 67-68, zeznania świadka G. P. k. 68, zeznania odwołującego k. 69-70 a.s.).

W okresie od dnia 4 stycznia 1982 r. do dnia 10 kwietnia 1982 r. ubezpieczony był zatrudniony w Fabryce (...) w W. na stanowisku ślusarza w pełnym wymiarze czasu pracy. Następnie w okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 29 lutego 1984 r. świadczył pracę na rzecz (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w W. na stanowisku ślusarza. W tym okresie czasu, ubezpieczony w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace ślusarza-montażysty konstrukcji stalowych hal przemysłowych. Wówczas do obowiązków odwołującego należało skręcanie elementów konstrukcji metalowych, które następnie były ustawiane dźwigiem. W okresie od dnia 1 marca 1984 r. do dnia 30 kwietnia 1985 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) w W. na stanowisku operatora wytwórni do produkcji mas betonowych. W tym okresie czasu do jego obowiązków należało wykonywanie prac przy produkcji betonu kruszywowego. W okresie od dnia 15 maja 1985 r. do dnia 30 czerwca 1986 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) „ (...)-6” w W.. W tym okresie czasu odwołujący pracował jako ślusarz-spawacz elektryczno-gazowy, a do jego obowiązków należało wycinanie palnikiem z blach o grubości 20-70 mm elementów, które następnie były układane i spawane, jako kołnierze do rur. Z kolei w okresie od dnia 12 sierpnia 1986 r. do dnia 30 czerwca 1990 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie (...) przy Areszcie Śledczym W.-B. na stanowisku majstra warsztatu samochodowego. Ubezpieczony, jako majster warsztatu samochodowego nadzorował pracę mechaników samochodowych w zakresie przeglądów eksploatacyjnych, wymiany olejów i płynów eksploatacyjnych, szczęk hamulcowych i klocków hamulcowych, a także wykonywał prace lakiernicze i poprzedzające je naprawy uszkodzeń i wgnieceń karoserii. Opisane powyżej czynności ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. co najmniej przez 8 godzin dziennie (podanie z dnia 27 lutego 1984 r. k. 29, pismo z dnia 29 lutego 1984 r. k. 30, umowa o pracę z dnia 29 lutego 1984 r. k. 32, aneks z dnia 30 września 1984 r. k. 35, podanie z dnia 19 marca 1985 r. k. 37, karta obiegowa zwolnienia k. 41, świadectwo pracy z dnia 2 maja 1985 r. k. 46 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego, zeznania świadka T. K. k. 24, zeznania świadka M. M. k. 69, zeznania odwołującego k. 69-70 a.s.).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego we wszystkich wskazanych powyżej okresach zatrudnienia wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów, dotyczących I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów (postanowienie z dnia 25 kwietnia 2018 r. k. 70 a.s.).

W opinii z dnia 14 czerwca 2018 r. biegły sądowy z zakresu bhp J. P. stwierdził, że uznanie prac za wykonywane w szczególnych warunkach jest możliwe, gdy stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika ściśle odpowiada odpowiedniemu zapisowi zawartemu w wykazie A, stanowiącemu załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W treści opinii biegły sądowy wskazał, że materiał dowodowy zebrany w sprawie daje podstawy do zaliczenia pracy wykonywanej przez odwołującego do prac w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej w następujących okresach zatrudnienia: od dnia 8 września 1973 r. do dnia 31 grudnia 1975 r., od dnia 2 lipca 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r., od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 29 lutego 1984 r., od dnia 3 stycznia 1984 r. do dnia 30 kwietnia 1985 r. oraz od dnia 12 sierpnia 1986 r. do dnia 30 czerwca 1990 r., albowiem w tych okresach czasu odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z kolei nie podlegają uznaniu za wykonywane w szczególnych warunkach prace odwołującego w okresach: od dnia 1 września 1970 r. do dnia 7 września 1973 r., od dnia 9 lutego 1976 r. do dnia 30 kwietnia 1979 r., od dnia 3 maja 1979 r. do dnia 1 lipca 1979 r., od dnia 1 września 1981 r. do dnia 30 września 1981 r., od dnia 4 stycznia 1982 r. do dnia 10 kwietnia 1982 r. oraz od dnia 15 maja 1985 r. do dnia 30 czerwca 1986 r. (opinia biegłego sądowego z zakresu bhp J. P. z dnia 14 czerwca 2018 r. k. 73-86 a.s.).

Do powyższej opinii żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń. Na rozprawie w dniu 20 listopada 2018 r. odwołujący wniósł jednak o uwzględnienie do jego stażu pracy wszystkich okresów zatrudnienia, w tym również tych nieuwzględnionych przez biegłego sądowego we ww. opinii. Jednocześnie w piśmie procesowym z dnia 11 września 2018 r. pełnomocnik organu rentowego stwierdził, że okresy uznane przez biegłego sądowego za pracę w warunkach szczególnych i tak nie dają podstaw do przyznania świadczenia z tego tytułu, albowiem ubezpieczony udokumentowałby jedynie 11 lat, 4 miesiące i 12 dni takiej pracy (pismo procesowe z dnia 11 września 2018 r. k. 97, protokół rozprawy z dnia 20 listopada 2018 r. k. 112-113 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego, a także na podstawie wiarygodnych zeznań odwołującego J. S. (k. 69-70 a.s.) oraz świadków: T. K. (k. 24 a.s.), H. J. (k. 67-68 a.s.), G. P. (k. 68 a.s.) oraz M. M. (k. 69 a.s.). Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Zeznania świadków: T. K., H. J. oraz G. P., Sąd Okręgowy co do zasady ocenił, jako wiarygodne biorąc pod uwagę fakt, że świadkowie, jako osoby niespokrewnione i niepowiązane z żadną ze stron, nie miały interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Wskazani powyżej świadkowie w osobach T. K., H. J. i G. P. w sposób dokładny wyjaśnili na czym polegała praca odwołującego w zakładach pracy: (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. oraz w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W., w tym na kontrakcie zagranicznym przy budowie Elektrowni (...) na terenie Czechosłowacji. Zeznania te były także zgodne z twierdzeniami odwołującego. Powyższym zeznaniom odwołującego, jak i świadków Sąd Okręgowy dał wiarę w całości, jako że były one spójne, logiczne, a także w pełni korespondowały z treścią dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego, w tym także z opinią biegłego sądowego z zakresu (...) z dnia 14 czerwca 2018 r. Sąd Okręgowy nie dał natomiast wiary zeznaniom świadka M. M., który zeznawał na okoliczność wykonywania przez odwołującego pracy w Fabryce (...) w W. oraz w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) „ (...)-6” w W.. Wskazać bowiem należy, że w tym okresie czasu, świadek nie współpracował z odwołującym, ani nie widział go przy pracy, nie mógł zatem posiadać wiedzy na temat warunków zatrudnienia odwołującego w ww. zakładach pracy. Wskazać także należy, że odwołujący zeznając na okoliczność aktywności zawodowej w poszczególnych okresach zatrudnienia także pominął okres wykonywania pracy w Fabryce (...) w W. na stanowisku ślusarza od dnia 4 stycznia 1982 r. do dnia 10 kwietnia 1982 r.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy oparł się także na wskazanej powyżej opinii biegłego sądowego z zakresu (...) z dnia 14 czerwca 2018 r. (k. 73-86 a.s.). Odnosząc się do sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłego, Sąd uznał ją za przekonującą, rzeczową i merytorycznie uzasadnioną. Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinia ta uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornych okresach czasu i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegły szczegółowo omówił. Opinia ta jest również zgodna z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami świadków i odwołującego. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu Okręgowego okoliczność, że odwołujący nie we wszystkich wskazanych powyżej okresach zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych – spowodowała, że okresy te nie mogą być zaliczone do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 21 czerwca 2017 r., znak:(...) jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1338 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych w tym akcie prawnym, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1. posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi

i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2. wykonywać pracę wymienioną w Wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3. osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz

4. być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt.

3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. W rozpatrywanej sprawie jedynymi okolicznościami, co do których istniał spór pomiędzy stronami, było to, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś sporne, ponieważ J. S. z dniem (...) ukończył 60 lat, posiada ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 27 lat, 2 miesięcy i 5 dni oraz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Oceniając spełnienie spornej przesłanki zatrudnienia należy podnieść, że organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych żadnych okresów jego zatrudnienia w poszczególnych zakładach pracy, gdyż ubezpieczony nie przedłożył za te okresy prawidłowo wystawionych świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych albo świadectw z adnotacją o takiej pracy. Odnosząc się do stanowiska organu rentowego wskazać jednak należy, że powoływana przez organ rentowy okoliczność nie niweczy prawa ubezpieczonego do wnioskowanego świadczenia. Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 02 lutego 1996 r., II URN 3/95 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu, w szczególności dowody z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w poszczególnych zakładach pracy nie pozwoliły jednak na uznanie, że wnioskodawca spełnia warunek posiadania, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Odnosząc się do poszczególnych okresów zatrudnienia odwołującego wskazać należy, że w okresie od dnia 8 września 1973 r. do dnia 31 grudnia 1975 r. był on zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowisku ślusarza remontów maszyn i urządzeń hutniczych. W wymienionym powyżej okresie czasu odwołujący J. S. wykonywał prace wymienione pod poz. 25 Wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., tj. prace związane z bieżącą konserwacją - w oddziałach będących w ruchu - pieców stalowniczych oraz suwnic w walcowniach. Jednocześnie są to prace wymienione w Dziale III - W hutnictwie i przemyśle metalowym poz. 10 i 11 ww. Wykazu. Nie spełniają natomiast przesłanek uznania za wykonywane w szczególnych warunkach prace odwołującego wykonywane w trakcie nauki w zasadniczej szkole zawodowej w okresie od dnia 1 września 1970 r. do dnia 7 września 1973 r. Z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika bowiem, że w okresie tym odwołujący, jako młodociany był zatrudniony w celu nauki zawodu w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G.. Wykonywana w trakcie nauki zawodu praktyka zawodowa jest natomiast formą przygotowania zawodowego. Jej celem jest nabycie, pogłębianie i doskonalenie umiejętności praktycznych w danym zawodzie w szczególności umiejętności praktycznego zastosowania wiadomości teoretycznych nabytych w szkole i doskonalenie umiejętności praktycznych przy wykonywania czynności i prac różnego rodzaju, wykształcenie umiejętności pracy i współdziałania w zespole, przygotowanie do samodzielnej pracy i podejmowania decyzji, zapoznanie się z zakresem i rodzajem produkcji, opanowanie umiejętności posługiwania się dokumentacją techniczną, wyrobienie poczucia odpowiedzialności za jakość pracy oraz poszanowanie mienia. Pod rządem obowiązujących do 1975 r. przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (także wtedy, gdy po ukończeniu 16 roku życia obowiązywał odwołującego normalny czas pracy) do obowiązującego odwołującego - młodocianego czasu pracy podlegał wliczeniu czas dokształcania - w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo - bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy. Taka ocena znajduje oparcie w stanowisku wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2011 r., (II UK 169/2010), że chociaż okres nauki zawodu odbywanej przed dniem 1 stycznia 1975 r. w ramach umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy był w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, to jednak nie jest to wystarczające do uznania tych okresów za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Również w wyroku z dnia 24 kwietnia 2009 r., (II UK 334/2008), Sąd Najwyższy stwierdził, że okres nauki zawodu połączony z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach. Z tego też względu, okres ten nie mógł zostać zaliczony do okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Odnosząc się do okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. od dnia 9 lutego 1976 r. do dnia 30 kwietnia 1979 r. na stanowisku kierowcy to wskazać należy, że w tym okresie zatrudnienia, tj. od dnia 27 października 1976 r. do dnia 16 października 1978 r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Jednocześnie z zamieszczonej w świadectwie pracy nazwy stanowiska pracy kierowcy nie wynika, jakimi pojazdami kierował odwołujący i czy były to pojazdy ciężarowe o ładowności powyżej 3,5 tony. W materiale dowodowym brak jest także zeznań odwołującego oraz świadków na okoliczność rodzajów prac wykonywanych przez J. S. w tym okresie czasu. Na tej podstawie, Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw do przyjęcia, że odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie od dnia 9 lutego 1976 r. do dnia 30 kwietnia 1979 r. W okresie od dnia 3 maja 1979 r. do dnia 30 września 1981 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku montera maszyn i urządzeń przemysłowych w pełnym wymiarze czasu pracy. W trakcie powyższego okresu zatrudnienia, ubezpieczony w okresie od dnia 2 lipca 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r. wykonywał pracę na kontrakcie przy budowie Elektrowni (...) na terenie Czechosłowacji na stanowisku operatora wytwórni do betonu (...). Co do tego okresu czasu, biegły sądowy z zakresu (...) wyraźnie stwierdził, że spełniają przesłanki uznania za wykonywane w szczególnych warunkach prace odwołującego wykonywane w okresie od dnia 2 lipca 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r. W wymienionym okresie czasu, odwołujący wykonywał bowiem prace maszynisty ciężkich maszyn budowlanych (pompa do betonu typu S.), które zostały wymienione w Wykazie A, Dziale V pod pozycją 3, stanowiącym załącznik do powołanego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Nie spełniają natomiast przesłanek uznania za okres wykonywania w szczególnych warunkach okresy: od dnia 1 września 1981 r. do dnia 30 września 1981 r., tj. okres przebywania przez odwołującego na urlopie bezpłatnym oraz okres od dnia 3 maja 1979 r. do dnia 1 lipca1979 r. W odniesieniu do tego ostatniego okresu czasu odwołujący nie sprostał bowiem obowiązkowi należytego zaprezentowania dowodów w zakresie wystarczającym dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi zasadność uznania prac w spornych okresach za wykonywane w szczególnych warunkach. To samo dotyczy okresu zatrudnienia od dnia 4 stycznia 1982 r. do dnia 10 kwietnia 1982 r. na stanowisku ślusarza w Fabryce (...) w W.. W tym zakresie, Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom świadka M. M., który zeznawał na okoliczność wykonywania przez odwołującego pracy w ww. zakładzie pracy. Wskazać bowiem należy, że w tym okresie czasu, świadek nie współpracował z odwołującym, ani nie widział go przy pracy, nie mógł zatem posiadać miarodajnej wiedzy na temat warunków zatrudnienia odwołującego w tym okresie czasu. Wskazać także należy, że odwołujący zeznając na okoliczność aktywności zawodowej w poszczególnych okresach zatrudnienia także pominął okres wykonywania pracy w Fabryce (...) w W. na stanowisku ślusarza od dnia 4 stycznia 1982 r. do dnia 10 kwietnia 1982 r. Z tych też względów, okresy te nie mogły zostać zaliczone do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych.

Następnie w okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 29 lutego 1984 r. odwołujący świadczył pracę na rzecz (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) w W. na stanowisku ślusarza. W tym okresie czasu, ubezpieczony przez co najmniej 8 godzin dziennie wykonywał prace ślusarza-montażysty konstrukcji stalowych hal przemysłowych. W wymienionym okresie czasu odwołujący wykonywał zatem prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, które zostały wymienione w Dziale V pod poz. 5 Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r., na co uwagę zwrócił biegły sądowy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy i z tego też względu prace te powinny być zaliczone do stażu pracy w warunkach szczególnych. Ponadto spełniają przesłanki uznania za wykonywane w szczególnych warunkach również prace odwołującego wykonywane w okresie od dnia 1 marca 1984 r. do dnia 30 kwietnia 1985 r. W wymienionym okresie czasu, odwołujący, będąc zatrudnionym w (...) w W. wykonywał prace przy produkcji betonu kruszywowego, wymienione w Dziale V pod poz. 15 Wykazu A, stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów. Co do tego spornego okresu zatrudnienia, świadek G. P. potwierdził, że odwołujący zajmował się wykonywaniem prac polegających na kruszeniu betonu, a następnie przygotowywaniu go w formie ciekłej i wlewaniu z kubika do betoniarki. Odwołujący zajmował się także załadunkiem i rozładunkiem betonu. Nie było zatem podstaw, aby odmówić zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych ww. okresu zatrudnienia odwołującego. Także okres zatrudnienia odwołującego z Zakładzie (...) przy Areszcie Śledczym W.-B. na stanowisku majstra warsztatu samochodowego od dnia 12 sierpnia 1986 r. do dnia 30 czerwca 1990 r. podlega zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych. W tym czasie, odwołujący J. S. wykonywał bowiem prace wymienione w Dziale XIV pod poz. 24 Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w ten sposób, że sprawował kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny nad wykonywaniem prac przy przeglądach eksploatacyjnych oraz naprawach pojazdów samochodowych, wykonywanych z poziomu kanałów remontowych, a także zajmował się lakierowaniem ręcznym lub natryskowym nie zhermetyzowanym, które zostało wymienione w Dziale XIV odpowiednio pod poz. 16 i 17 wskazanego Wykazu. Nie spełniają natomiast przesłanek uznania za wykonywane w szczególnych warunkach prace wykonywane przez odwołującego w okresie od dnia 15 maja 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. na rzecz Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) „ (...) - 6” w W.. Co do tego okresu zatrudnienia odwołujący wskazał, że pracując na stanowisku ślusarza- spawacza elektryczno-gazowy wycinał palnikiem z blach o grubości 20-70 mm elementy, które następnie układał i spawał jako kołnierze do rur. W zgromadzonym w niniejszej sprawie materiale dowodowym brak jest jednak dokumentu potwierdzającego legitymowanie się przez J. S. uprawnieniami wymaganymi do wykonywania prac spawalniczych. W tym zakresie, Sąd nie oparł się także na zeznaniach świadka M. M. albowiem zawierały one jedynie przekaz odwołującego o rodzaju prac, które wykonywał w tym okresie zatrudnienia. Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności oraz całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, Sąd Okręgowy przyjął, że spełniają przesłanki uznania za wykonywane w szczególnych warunkach prace odwołującego w okresach: od dnia 8 września 1973 r. do dnia 31 grudnia 1975 r., od dnia 2 lipca 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r., od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 29 lutego 1984 r., od dnia 3 stycznia 1984 r. do dnia 30 kwietnia 1985 r. oraz od dnia 12 sierpnia 1986 r. do dnia 30 czerwca 1990 r., albowiem w tych okresach czasu odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Łączny staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych wynosi zatem 11 lat, 4 miesiące i 12 dni, zamiast wymaganych 15 lat.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego J. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 21 czerwca 2017 r., znak: (...), o czym orzekł w sentencji wyroku.

Zarządzenie: (...)