Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Emilia Szczurowska

Protokolant: Michał Lutrzykowski

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G. (1) i G. G. (1)

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. do majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej (...) kwotę 271 849,34 zł (dwieście siedemdziesiąt jeden tysięcy osiemset czterdzieści dziewięć złotych trzydzieści cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 listopada 2013 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. do majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej (...) kwotę 20 810 zł (dwadzieścia tysięcy osiemset dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu a w tym kwotę 7 217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

III.  nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie do majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej (...) kwotę 1 zł (jeden złoty) tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od pozwu.

SSO Emilia Szczurowska

Sygn. akt XXVI GC 1053/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy

z 17 stycznia 2017 r.

Pozwem z 30 listopada 2015 r. (k. 174), powodowie M. G. (1) i G. G. (1), prowadzący działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej pod nazwą Zakład Budownictwa (...) s.c. M. G., G. G., wnieśli o zasądzenie od pozwanej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 271 849,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (k. 440, zapis audio 00:01:18-00:03:10) od 23 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarli w dniu 9 kwietnia 2012 r., umowę podwykonawczą nr (...) z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B., w ramach której zobowiązali się do wykonania zadania inwestycyjnego (...) D., „zadanie 2a” w zakresie wymienionym w § 1 ust 2 umowy, w tym m.in. do wykonania obiektu w km 132,186 – roboty odwodnieniowe objęte kosztorysem nr 4, gdzie inwestorem była (...) spółka akcyjna z siedzibą w W.. Powodowie podnieśli, że zostali zatwierdzeni jako podwykonawcy, na co - ich zdaniem - bezsprzecznie wskazuje dokument „zatwierdzenie podwykonawcy”. Ponadto wyjaśnili, że rozliczenie za wykonane prace następowało na podstawie faktur przejściowych, wystawionych przez podwykonawcę w okresach miesięcznych na podstawie stanu zaawansowania robót oraz na podstawie faktury, wystawionej przez podwykonawcę po odbiorze całości robót przez zamawiającego. Wskazali, że w dniu 18 stycznia 2013 r., zostały podpisane przez strony protokoły stanu zaawansowania robót w obiektach drogowych w km 134,170, 147.200, 133,044 i 134,170 a następnie wystawione zostały faktury VAT: nr (...) na kwotę 63 452,26 zł, nr (...)na kwotę 70 990,41 zł, nr (...)na kwotę 91 334,18 zł i nr (...)na kwotę 46 072,49 zł. Łączne wynagrodzenie, należne powodom z tytułu wykonanych na powyższych obiektach prac, zatwierdzone przez przedstawiciela (...) sp. z o.o. – kierownika kontraktu P. G. wynosiło 271 849,34 zł brutto i kwota ta została objęta roszczeniem w niniejszej sprawie. Wobec okoliczności, że (...) sp. z o.o., jako generalny wykonawca, nie wywiązał się z płatności, określonych w powyższych fakturach, w dniu 15 lutego 2013 r., powodowie przekazali pozwanej spółce (jako inwestorowi) informację na temat zaległych płatności. Pomimo wezwania pozwanej jako inwestora, pismem z dnia 10 kwietnia 2013 r., do zapłaty nieuiszczonej kwoty objętej ww. fakturami, kwoty nie zostały zapłacone ani przez (...) sp. z o.o., ani przez pozwaną. ( pozew k. 2-9v.).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu a w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Nade wszystko pozwana podniosła, że w niniejszej sprawie nie zaktualizowały się okoliczności, mogące decydować o zaistnieniu przesłanek, określonych w art. 647 ¹ § 5 k.c., ponieważ pozwana spółka nie wyraziła zgody na udział powodów jako podwykonawców w procesie budowlanym. Co więcej, w ocenie pozwanej, powodowie nie wykazali, ani zakresu powierzonych im prac, ani nie udowodnili wysokości dochodzonego roszczenia ( odpowiedź na pozew k. 189-195)

W piśmie procesowym, datowanym na dzień 4 maja 2016 r., powodowie podtrzymali żądanie pozwu wskazując, że zgoda pozwanego inwestora na zatwierdzenie podwykonawcy następowała w sposób sukcesywny poprzez zatwierdzenie podwykonawcy w odniesieniu do poszczególnych robót objętych umową podwykonawczą, co wynika z faktu dokonywania odbioru poszczególnych prac przez inspektora nadzoru właścicielskiego a zatem osobę, działającą w imieniu zamawiającego. Ponadto pozwana spółka miała pełną kontrolę nad wykonywaniem robót przez powodów w trakcie procesu budowlanego, o czym świadczą wpisy pozwanej w dzienniku budowy i księdze obmiaru robót, odnoszących się do obiektów w km 133.044, 134.170, 147.200 a tym samym, akceptowała powodów na placu budowy. Co więcej, na terenie budowy mogli przebywać tylko zatwierdzeni podwykonawcy generalnego wykonawcy, czego pilnował inspektor nadzoru właścicielskiego ( pismo procesowe k. 393-398).

W dalszym toku postępowania strony pozostały przy uprzednio zaprezentowanych stanowiskach.

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powodowie M. G. (1) i G. G. (1) prowadzą działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej, działającej pod nazwą Zakład Budownictwa (...) s.c. M. G., G. G. (dowód: CEDiG k. 21-22v.)

Pozwana (...) S.A. jest inwestorem w odniesieniu do robót budowlanych w obszarze (...) D. zadanie 2A (okoliczność niesporna a nadto odpis z KRS pozwanej k. 13-20v., ogłoszenie o zamówieniu k. 163-169, zawiadomienie k. 172-172v.).

W wyniku przeprowadzonego postępowania przetargowego, w dniu 21 czerwca 2011 r., (...) S.A. z siedzibą w W. jako inwestor zawarła z (...) sp. z o.o. z siedzibą w B., jako wykonawcą, umowę nr (...) na wykonanie robót budowlanych w obszarze (...) D., zadanie 2A (dowód: okoliczność bezsporna na nadto oferta k. 211-215, umowa z 21 czerwca 2011 r. wraz z załącznikami k. 216-373, warunki kontraktu k. 406-439).

W celu wykonania tejże umowy, w dniu 9 kwietnia 2012 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. zawarła z M. G. (1) i G. G. (1), umowę podwykonawczą nr (...), zgodnie z którą podwykonawcy zobowiązali się do wykonania zadania inwestycyjnego (...) D., zadanie „2A”, zlokalizowanego w D., w zakresie wymienionym w § 1 ust 2 tejże umowy. Roboty zlecone M. G. (1) i G. G. (1) obejmowały cztery obiekty opisane jako: obiekt w km 132,186, obiekt w km 133,044, obiekt w km 134,170 i obiekt w km 136,600. Szacunkowe wynagrodzenie podwykonawcy za wykonanie przedmiotu umowy wynosiło 7.798.402,62 zł + należny podatek VAT i stanowiło 94% wartości robót określonych w kosztorysach inwestorskich. Zgodnie z § 6 ust 1 umowy, rozliczenie za wykonane prace miało następować w oparciu o faktury przejściowe, wystawiane przez podwykonawcę w okresach miesięcznych na podstawie stanu zaawansowania robót oraz na podstawie faktury wystawionej przez podwykonawcę po odbiorze całości robót przez zamawiającego. Zgodnie zaś z § 6 ust 2 podstawą do wystawienia faktury jest protokół stanu zaawansowania robót lub protokół odbioru robót potwierdzony przez przedstawiciela zamawiającego. W preambule umowy zawarto zapis, że inwestor wyraził zgodę na wykonanie przedmiotu umowy przez powódkę jako podwykonawcę. Z kolei, w aneksie do umowy nr (...) z 19 października 2012 r., strony ustaliły, że zamawiający zapłaci wynagrodzenie podwykonawcy w terminie 14 dni od daty złożenia faktury. Nadto, aneksem nr (...) z dnia 26 października 2012 r., strony rozszerzyły zakres umowy o wskazane w nim prace dotyczące obiektu w km 147.200, po uprzednim uzyskaniu w tym zakresie zgody inwestora (dowód: okoliczności bezsporne; umowa k. 23-29 z załącznikami, aneks z 19 października 2012 k. 30, aneks nr (...) k. 31 projekty wykonawcze (...) D. k. 32-56, k. 67-147v., pismo z 22 sierpnia 2012 r. k. 148, pismo z 4 września 2012 r. k. 149, zeznania świadków: P. G. k. 441-443, zapis audio z 11 października 2016 r. 00:10:36-00:35:07, A. D. zapis audio z 11 października 2016 r. 00:36:29-00:48:52, przesłuchanie powoda G. G. (1) k. 802-803, zapis audio z 17 stycznia 2017 r. 00:04:17-00:20:12).

W zakresie powierzonych M. G. (1) i G. G. (1) robót budowlanych, zostali oni zatwierdzeni przez inwestora – (...) S.A., jako podwykonawcy (...) sp. z o.o. (dowód: pismo „zatwierdzenie podwykonawcy” k. 56v., k. 57-57v., k. 399, zapisy dziennika budowy i ksiąg obmiarów k. 450-777, zeznania świadków: P. G. k. 441-443, zapis audio z 11 października 2016 r. 00:10:36-00:35:07, J. M. k. 794-796, zapis audio z 13 grudnia 2016 r. 00:09:28-00:39:19, przesłuchanie powoda G. G. (1) k. 802-803, zapis audio z 17 stycznia 2017 r. 00:04:17-00:20:12).

Z tytułu wykonanych przez M. G. (1) i G. G. (1) a następnie odebranych robót budowlanych, wystawione zostały (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. następujące faktury VAT:

- nr (...)na kwotę 63 452,26 zł,

- nr (...)na kwotę 70 990,41 zł,

- nr (...) na kwotę 91 334,18 zł

- nr (...)na kwotę 46 072,49 zł.

M. G. (1) i G. G. (1) wykonali całość robót budowlanych objętych ww. fakturami, uprzednio uzyskując zatwierdzenie materiałów, obmiarów robót i wystawionych faktur VAT. (...) sp. z o.o. nie uiścił należności wynikających z tytułu ww. faktur VAT (dowód: zatwierdzenie materiałów k. 57-57v., faktury VAT k. 58-66, zeznania świadków: P. G. k. 441-443, zapis audio z 11 października 2016 r. 00:10:36-00:35:07, A. D. zapis audio z 11 października 2016 r. 00:36:29-00:48:52, J. M. k. 794-796, zapis audio z 13 grudnia 2016 r. 00:09:28-00:39:19, przesłuchanie powoda G. G. (1) k. 802-803, zapis audio z 17 stycznia 2017 r. 00:04:17-00:20:12).

Wobec okoliczności odstąpienia przez (...) S.A. od umowy nr (...) z 21 czerwca 2011 r., zawartej z (...) sp. z o.o. w lutym 2013 r., inwestor wezwał M. G. (1) i G. G. (1) do przedstawienia wszystkich wymagalnych należności według stanu na dzień 31 stycznia 2013 r., a w piśmie z dnia 28 lutego 2012 r. i z dnia 4 kwietnia 2013 r. do złożenia wskazanej dokumentacji (dowód: pismo z 15 lutego 2013 r. k. 150-151, pismo z 12 lutego 2013 r. k. 152 ).

W odpowiedzi, M. G. (1) i G. G. (1) przedstawili zestawienie wymagalnych wierzytelności w stosunku do (...) sp. z o.o. a następnie, w piśmie z 9 kwietnia 2013 r., także żądane przez inwestora dokumenty (dowód: pismo z 15 lutego 2013 r. k. 152v.-153, pismo inwestora k. 154, pismo z 9 kwietnia 2013 r. k. 155-157).

Pismem z 10 kwietnia 2013 r., M. G. (1) i G. G. (1) wezwali (...) S.A. do zapłaty łącznie kwoty 2.490.966,68 zł w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. W odpowiedzi, inwestor poinformował, że przygotowuje końcowe rozliczenie robót wykonanych zgodnie z warunkami kontraktu a nadto zwrócił się do M. G. (1) i G. G. (1), jako zatwierdzonych podwykonawców, o dostarczenie kompletu dokumentów niezbędnych do dokonania bezpośredniej płatności na ich rachunek bankowy, w terminie 30 dni roboczych od przyjęcia końcowego rozliczenia (dowód: wezwanie do zapłaty z 10 kwietnia 2013 r. wraz z potwierdzeniem odbioru przez pozwaną k. 158-160v., pismo z 24 kwietnia 2013 r. k. 161).

Objęte niniejszym postępowaniem sądowym faktury VAT: nr (...) na kwotę 63 452,26 zł, nr (...) na kwotę 70 990,41 zł, nr (...) na kwotę 91 334,18 zł, nr(...) na kwotę 46 072,49 zł zostały ujęte w oświadczeniu (...) sp. z o.o. o ich nieuregulowaniu wobec podwykonawców umowy nr (...) (dowód: oświadczenie (...) sp. z o.o. datowane na dzień 16 maja 2013 r. k. 162-162v.).

Wobec braku płatności, pismem z dnia 8 stycznia 2014 r., M. G. (1) i G. G. (1) ponownie wezwali (...) S.A. do zapłaty łącznie kwoty 2 490 966,68 zł z tytułu nieuiszczonych należności, wynikających z wystawionych faktur VAT, w tym o numerach: (...) na kwotę 63 452,26 zł, (...) na kwotę 70 990,41 zł, nr (...) na kwotę 91 334,18 zł i nr (...)na kwotę 46 072,49 zł (dowód: wezwanie do zapłaty wraz z dowodem doręczenia k. 170-171 akt sprawy XXVI GC 1018/14 i k.155-156v akt sprawy XXVI GC 1080/14)

Prace na obiektach wiaduktów kolejowych i drogowych w km: 132,186, 133,044, 134,170 i 136,600, zostały wykonane i odebrane (protokół odbioru końcowego k. 173-173v.).

Wobec braku płatności, M. G. (1) i G. G. (1) skierowali do tutejszego Sądu Okręgowego pozew o zapłatę.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów złożonych w sprawie a znajdujących się w aktach sądowych, twierdzeń stron co do okoliczności niespornych. Autentyczność złożonych dokumentów nie była kwestionowana i aczkolwiek dokumenty te w większości stanowiły dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., to stosowanie do treści art. 233 k.p.c. Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia fatycznego a w konsekwencji, poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne. Co prawda dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., nie korzystają z domniemania zgodności z prawdą oświadczeń w nich zawartych, a jedynie – poza domniemaniem autentyczności – korzystają z domniemania wyłączającego potrzebę dowodu, że osoba, która dokument podpisała, złożyła zawarte w nim oświadczenie (postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 1982 roku, III CRN 65/82), Sąd uznał je za dokumenty w pełni wiarygodne. Materialna moc dowodowa dokumentu prywatnego zależy od jego treści merytorycznej. O materialnej mocy dowodowej dokumentów prywatnych rozstrzyga sąd zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów (art. 233; też K. Knoppek: Glosa do wyroku SN z 25 września 1985 roku, IV PR 200/85, PiP 1988, nr 5). Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je w za wiarygodne i przydatne dla ustalenia faktycznego a w pozostałym zakresie jako odzwierciedlające treść art. 245 k.p.c.

Z kolei, Sąd dał także wiarę zeznaniom przesłuchanym w sprawie świadków: A. D., P. G., J. M. w całości, gdyż zostały one złożone w sposób szczery, bez woli zatajania czegokolwiek a przy tym były spójne i logiczne oraz znajdowały oparcie w dokumentach przyjętych za podstawę dokonanych ustaleń faktycznych, które nie były sporne między stronami procesu a rozbieżności dotyczyły raczej ich oceny prawnej. Jako wiarygodne ocenić należy zeznania świadka A. D., z których wprost wynika zarówno fakt zawarcia umowy podwykonawczej z (...) jak i fakt wykonywania przez powodów prac w ramach umowy podwykonawczej z dnia 9 kwietnia 2012 r., bez żadnych zastrzeżeń ze strony inwestora. Z kolei zeznania świadka P. G., który był kierownikiem kontraktu, zawartego pomiędzy pozwaną (tj. inwestorem) a (...) sp. z o.o. (tj. wykonawcą) jednoznacznie wskazywały, że powodowie wykonywali prace objęte fakturami VAT, których zapłaty dochodzą w niniejszym postępowaniu oraz że należności z tych faktury nie zostały uregulowane a przy tym powodowie zostali zatwierdzeni przez inwestora jako podwykonawcy generalnego wykonawcy. Zeznania te znalazły także potwierdzenie w zeznaniach świadka J. M., który kategorycznie potwierdził zarówno fakt wykonywania przez stronę powodową robót na przedmiotowej inwestycji, jak i jej rolę jako podwykonawcy, zatwierdzonego przez inwestora. Zeznania tego świadka korespondują z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Wreszcie też Sąd dał wiarę wynikom przesłuchania powoda G. G. (1), którego zeznania znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym w postaci dokumentów i zeznań świadków.

Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2016 r. (k. 793, zapis audio z 13 grudnia 2016 r. 00:03-43-00:04:51), pełnomocnik powodów cofnął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. K. a na rozprawie w dniu 17 stycznia 2017 r. wniosek zgłoszony w pkt 5 pisma procesowego z 4 maja 2016 r. (k. 801, zapis audio z 17 stycznia 2017 r. 00:01:29-00:01:44).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Źródłem roszczenia powodów była umowa o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 k.c. Zgodnie z tym przepisem, przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania projektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. W ocenie Sądu meriti, nie budzi najmniejszej wątpliwości, że (...) sp. z o.o. z (...) S.A. łączyła umowa o roboty budowlane, zaś tę pierwszą spółkę z powodami łączyła umowa o podwykonawstwo robót budowlanych. Treść stosunków prawnych z tych umów nie odbiegała od twierdzeń powodów a przy tym nie była również kwestionowana przez stronę przeciwną. Umowa z 9 kwietnia 2012 r. nr (...), łącząca powodów i generalnego wykonawcę, stanowiła faktycznie umowę o roboty budowlane w rozumieniu art. 647 k.c., skoro wykonanie tych prac wymagało korzystania z opracowanej dokumentacji technicznej. Ponadto umowa ta różniła się od umowy o dzieło profesjonalnym w praktyce charakterem bezpośredniego wykonawcy robót, bardzo obszernym, odrębnym uregulowaniem problematyki budowlanej w przepisach prawa administracyjnego oraz tym, że przedmiotem niepieniężnego świadczenia wykonawcy jest zawsze obiekt o większych rozmiarach, który powstaje na podstawie projektu w wyniku robót budowlanych, podlegających przepisom prawa budowlanego a nadto że występuje szczególna postać współdziałania inwestora z wykonawcą w zakresie przygotowania i wykonania przedmiotu świadczenia, przejawiająca się w dostarczeniu projektu i przekazaniu terenu. Odnośnie odpowiedzialności pozwanej (...) S.A., Sąd Okręgowy za podstawę zasądzenia świadczenia przyjął art. 647 w zw. z art. 647 ¹ § 5 k.c. Inwestor, zgodnie z art. 647 ¹ § 2 k.c., ma kompetencję do wyrażenia zgody na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą, przy czym chodzi tutaj zarówno o osobę podwykonawcy, jak i o zakres konkretnych robót, jakie mają mu być powierzone. I w tym miejscu wskazać należy, że aczkolwiek, może budzić wątpliwości, czy umowa z podwykonawcą (tu z powodem) jest umową o roboty budowlane, ponieważ podwykonawca nie zobowiązuje się do oddania obiektu, to niemniej jednak podwykonawca jest uczestnikiem złożonej, trójstronnej sytuacji prawnej wprowadzonej przez art. 647 ¹ k.c. a związanej właśnie z umową o roboty budowlane i pozostaje w stosunku prawnym także wobec inwestora, dlatego też umowę łączącą strony procesu należy poddać reżimowi umowy o roboty budowlane.

W niniejszej sprawie bezsporna była okoliczność zawarcia przez powodów umowy podwykonawczej o roboty budowlane z wykonawcą inwestycji – tj. (...) sp. z o.o. z siedzibą w B., której inwestorem była z kolei pozwana – (...) S.A. W ramach niniejszego postępowania pozwana spółka nade wszytko podniosła, iż powodowie nie wykazali przesłanek do zaistnienia fikcji prawnej określonej w art. 647 ¹ § 2 zd. 2 k.c. I co prawda rację ma pozwana, wskazując, że z żadnych dowodów ujawnionych w niniejszej sprawie nie wynika, że zgłoszenie podwykonawcy, które co do zasady winno być skierowane do osób uprawnionych do reprezentowania inwestora, zawierało wymagane treścią tego przepisu: umowę oraz część dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, to niemniej jednak całokształt materiału dowodowego, zgromadzonego w niniejszej sprawie pozwala na konstatację o wyrażeniu przez pozwaną zgody na zawarcie przez wykonawcę umowy podwykonawczej ze stroną powodową i tym samym, akceptację jej postanowień. W ocenie Sądu Okręgowego, nade wszystko należy zwrócić uwagę na dokument w postaci „zatwierdzenia podwykonawcy” z 5 kwietnia 2012 r. (k. 56v., k. 399), podpisany przez inżyniera projektu ze strony zamawiającego T. M., w którym wprost wskazano powodów jako „zatwierdzonego podwykonawcę”. Co więcej, okoliczność ta wynika także z pisma pozwanej spółki, datowanego na dzień 24 kwietnia 2013 r., skierowanego do powodów a informującego o przygotowywaniu końcowego rozliczenia robót na przedmiotowej inwestycji (k. 161), już po odstąpieniu od umowy z (...) sp. z o.o., gdzie osoba uprawniona do reprezentowania pozwanej spółki na tym kontrakcie wprost określa powodów jako „zatwierdzonego podwykonawcę”. I co prawda, dokumenty te nie zostały podpisane przez osoby uprawnione do reprezentacji pozwanej (...) S.A., zgodnie ze sposobem reprezentacji, ujawnionym w KRS, to jednak należy zwrócić uwagę na istotną w tym zakresie okoliczność skomplikowanej struktury organizacyjno-prawnej pozwanej spółki, która na terenie Rzeczypospolitej Polskiej prowadzi wiele inwestycji, na których osobisty nadzór przez członków zarządu (...) S.A. z przyczyn faktycznych nie jest możliwy. Stąd też pozwana spółka stworzyła określoną strukturę organizacyjną, pozwalając na skuteczne zarządzanie nią przez poszczególnego osoby, nadzorujące wykonanie poszczególnych kontraktów i reprezentowanie spółki na tych kontraktach. Okoliczności te potwierdzili w swych zeznaniach świadkowie P. G. i J. M.. Nade wszystko zwrócić należy uwagę na zeznania J. M., który – jako kierownik kontraktu z ramienia (...) S.A. – doskonale wiedział o powierzeniu prac powodom a komentując pismo z 24 kwietnia 2013 r. przyznał, że skoro zostało ono skierowane do powodów, to de facto, zostali ono zatwierdzeni przez inwestora jako podwykonawcy (...) S.A. (k. 795, zapis audio 00:25:39-00:26:48). Wreszcie też wprost zeznał, że skoro T. M., jako osoba odpowiedzialna za wprowadzenie na plac budowy podwykonawców, zgodziła się na wykonywanie prac przez powodów a mogła to uczynić jedynie w przypadku przedstawienia inwestorowi całości dokumentacji dotyczącej rozliczeń z generalnym wykonawcą (w tym umowy, dokumentacji technicznej), to bezspornie takie dokumenty w przypadku powodów zostały inwestorowi przekazane (k. 795, zapis audio 00:35:10-00:36:32). Pozwana spółka, skoro zaś miała świadomość co do zakresu powierzonych powodom prac i warunków, na jakich je wykonywali i nie zgłosiła w tym zakresie zastrzeżeń, to tym samym, wyraziła zgodę na ich wykonywanie przez powodów. Wniosek ten jest tym bardziej uzasadniony, że – jak wynika z zeznań świadka J. M. – na spornej inwestycji (...) sp. z o.o. w przeważającym zakresie posiłkował się podwykonawcami (k. 794, zapis audio 00:14:35-00:16:17), więc konieczność ich zgłaszania inwestorowi nie stanowiła wyjątku. I nawet jeżeli (co akcentuje pozwana w odpowiedzi na pozew) umowa, zawarta pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. przewidywała możliwość powierzenia tylko niektórych prac podwykonawcom, to okoliczność ta pozostaje bez wpływu na odpowiedzialność inwestora, wynikającą z treści art. 647 ¹ § 5 k.c., ponieważ decydujące znaczenie ma faktyczne powierzenie tych prac podwykonawcy a nie intencja stron umowy o generalne wykonawstwo. Oczekiwania inwestora w zakresie osobistego świadczenia wykonawcy pozostają irrelewantne, skoro ten ostatni de facto nie dysponował na tym kontrakcie stosownym potencjałem bo – jak wynika z zeznań świadka P. G. – (...) sp. z o.o. nie posiadał własnych sił, wszystkie roboty były wykonywane podwykonawcami, którzy byli powszechnie znani i akceptowani na budowach” (k. 442 zapis audio z 11 października 2016 r. 00:17:32-00:17:59). W świetle zaś powyższych dowodów, jako niezasadny sąd ocenił zarzut strony pozwanej że nie doszło do skutecznego wyrażenia wymaganej przez ustawę zgody inwestora na zawarcie umowy podwykonawczej. Zarówno bowiem treść wskazanych wyżej dokumentów, w tym pism zatytułowanych „zatwierdzenie podwykonawcy”, podpisanych przez Inżyniera Projektu T. M. – działającego na rzecz pozwanej, a także pisma pozwanej z dnia 24 kwietnia 2013 r., w którym jednoznacznie stwierdzono zatwierdzenie powodów jako podwykonawcy firmy (...), jak i zeznania powołanych świadków nie pozostawiają wątpliwości nie tylko co do samej wiedzy pozwanej o podwykonawcy tj. stronie powodowej, ale również o wyrażeniu przez pozwaną zgody na wykonywanie przez powodów jako podwykonawców robót w ramach umowy zawartej z wykonawcą. I tylko na marginesie powyższych rozważań należy wskazać, że nawet gdyby przyjąć za słuszne stanowisko pozwanej spółki, że powodowie nie zostali zgłoszeni inwestorowi w sposób, o którym mowa w art. 647 ¹ § 2 zd. 2 k.c., to za trafne należy uznać stanowisko, że pozwany inwestor wyraził zgodę na podwykonawstwo powoda w sposób dorozumiany. Podkreślenia bowiem wymaga, że wyrażenie zgody inwestora na podwykonawstwo może nastąpić w każdy sposób ujawniający jego wolę w sposób dostateczny, stosownie do dyspozycji art. 60 k.c. Nie jest to w szczególności zgoda, o której mowa w art. 63 § 2 k.c., albowiem przyjęcie takiego poglądu prowadziłoby to trudnych do zaakceptowania konsekwencji. W szczególności uznanie, iż z jednej strony zgoda inwestora musi zostać wyrażona w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a z drugiej jest niezbędna do ważności umowy o podwykonawstwo, prowadziłoby do zachwiania pewnością obrotu gospodarczego i daleko idącej niespójności z wspomnianą wcześniej instytucją fikcji prawnej zgody, wynikającej z bierności inwestora. Skoro bowiem do przyjęcia, iż inwestor wyraził zgodę wystarcza upływ czasu, tym bardziej należy stwierdzić, że może on wyrazić zgodę w dowolnej formie, wprost lub w sposób dorozumiany. Zastrzec należy przy tym, że analizując treść art. 647 ¹ § 2 k.c. nie sposób nadać wymogowi załączenia umowy i projektu do zgłoszenia podwykonawcy znaczenie szersze niż tylko przesłanek koniecznych do wywarcia skutku fikcji prawnej. Sąd podziela tym samym w pełni poglądy wyrażone w uchwale SN w składzie 7 sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r. (sygn. akt III CZP 6/08, LEX nr 369669). Skoro pozwana spółka nigdy nie zgłosiła sprzeciwu wobec faktu wykonywania prac przez powodów a jej przedstawiciele na budowie (J. M. i T. M.) mieli pełną świadomość co do zakresu powierzonych M. G. (1) i G. G. (1) i wykonywanych przez prac, dokonywano jednocześnie w dzienniku budowy i księgach obmiaru stosownych wpisów, odnoszących się do powodów, to uprawnionym jest pogląd, że inwestor zaakceptował powodów jako podwykonawców (...) sp. z o.o. ze wszystkimi konsekwencjami z tego płynącymi.

Odnośnie zaś do kwestionowanej przez pozwaną wysokości roszczeń objętych niniejszą sprawą a także zarzutu, sprowadzającego się podważania prawidłowego wykonania przez stronę powodową robót budowlanych, co – zdaniem pozwanej – miało wpływać na obowiązek uiszczenia należności z tytułu solidarnej odpowiedzialności wobec powodów, to zarzuty te nie mogły skutkować oddalenie powództwa. Zdaniem Sądu Okręgowego, skoro pozwana posiadała wszelkie informacje, niezbędne do weryfikacji roszczeń powodów już w kwietniu 2013 r., kiedy to powodowie przesłali na jej żądanie posiadane przez siebie dokumenty, dotyczące wykonanych prac a przy tym z załączonych przez stroną powodową ksiąg obmiarów oraz kosztorysów powykonawczych jednoznacznie wynika, że prace wykonane przez powodów były odebrane, na co z kolei wskazują podpisy kierownika budowy oraz kierownika kontraktu, to uzasadnionym jest stanowisko, że pozwana nie zaprzeczyła skutecznie dokumentom przedstawionym do akt sprawy a obrazującym wartość i zakres prac wykonanych przez powodów. Co więcej, stanowisko to potwierdzają przesłuchani w sprawie świadkowie, którzy zgodnie przyznali, że prace zlecone stronie powodowej zostały wykonane zgodnie z kontraktem, następnie odebrane a wreszcie też nigdy też nie były kwestionowane jako wykonane prawidłowo. Pozwana nie wykazała przy tym, aby ona lub wykonawca kierowali uwagi w jakiejkolwiek formie pod adresem jakości wykonanych przez powodów robót a zakres oraz prawidłowość wykonania spornych robót potwierdził swoim podpisem inżynier projektu. Wyłącznie na potrzeby niniejszego procesu pozwana podniosła zarzuty dotyczące niewykonania lub nieprawidłowego wykonania robót budowlanych, niepoparte jednak żadnym materiałem dowodowym, ograniczając się w tym zakresie do twierdzeń, w szczególności nie przedstawiając wykazu robót niewykonanych ani wad robót wykonanych. Odnośnie zaś wysokości wynagrodzenia zauważyć należy, że powodowie wykazali, że wykonali roboty budowlane objęte umową zawartą z wykonawcą oraz wystawili faktury VAT z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty według zaakceptowanego kosztorysu powykonawczego/danych do faktury, co jednoznacznie wynikało również z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków. Kwoty, na jakie opiewają wystawione faktury VAT dochodzone w niniejszym postępowaniu, są kwotami zgodnymi z umową, co wynika m.in. z faktu ich zaakceptowania przez Kierownika kontraktu P. G., który w złożonych zeznaniach wyjaśnił tryb weryfikacji i akceptacji prac podwykonawców, przyjęty w ramach przedmiotowej inwestycji a przy tym pozwana nie wykazała, że wynagrodzenie powodów przewyższało to, które zostało ustalone w relacji (...) sp. z o.o. – inwestor.

Podsumowując powyższe, pozwana jest odpowiedzialna solidarnie wobec powodów w zakresie wskazanym w art. 647 ¹ §5 k.p.c., tj. za zapłatę wynagrodzenia za roboty wykonane w ramach umowy z wykonawcą, jako składnika świadczenia wykonawcy wobec inwestora (...) S.A. W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że powodowie roboty objęte umową z wykonawcą wykonali a po stronie wykonawcy powstał obowiązek zapłaty, którego on nie wykonał. W związku z tym powodowie skierowali swoje roszczenia wobec pozwanej i w toku procesu wykazali na zaistnienie przesłanek z art. 647 ¹ § 5 k.p.c., do powstania solidarnej odpowiedzialności pozwanej wobec strony powodowej. I tylko na marginesie należy jeszcze dodać, że w oświadczeniu z dnia 16 maja 2013 r., wykonawca kontraktu - (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. wskazał, że m.in. faktury objęte niniejszym postępowanie nie zostały uregulowane. W konsekwencji nie ulega wątpliwości, że pozwana posiadała wiedzę zarówno o nieuiszczaniu należności przez wykonawcę na rzecz podwykonawców, jak również, że powodowie wykonali roboty budowlane, w związku z którymi dochodzą należności w niniejszej sprawie.

O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. i art. 455 k.c. Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. (art. 476 zd. 1 k.c.). Z uwagi na subsydiarny charakter odpowiedzialności strony pozwanej względem strony powodowej, zasadnie strona powodowa żądała zapłaty odsetek od 23 listopada 2013 r. Termin spełnienia zobowiązanie inwestora wobec podwykonawcy do zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę, wyznacza skierowane do niego wezwanie do zapłaty z mocy art. 455 k.c. Inwestor nie odpowiada za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia podwykonawcy według terminów, w jakich powinno ono zostać zapłacone przez wykonawcę (np. określonego w fakturach lub umowie podwykonawczej), lecz za własne opóźnienie, dla którego decydujące jest ustalenie, w jakim terminie inwestor powinien zaspokoić skierowane w stosunku do niego roszczenie podwykonawcy o zapłatę wynagrodzenia. Skoro zatem wezwanie do zapłaty kwot objętych niniejszym postępowaniem zostało doręczone pozwanej w dniu 15 kwietnia 2013 r., obciążenie odsetkami ustawowymi od dnia 23 listopada 2013 r., uznać należy za uzasadnione w świetle powołanych przepisów.

O kosztach procesu Sąd meriti orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c., obciążając kosztami poniesionymi przez powodów pozwana spółkę. Na koszty te złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 13 593 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powodów, będącego adwokatem – 7 200 zł oraz uiszczona opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa – 17 zł . Łącznie powodowie ponieśli koszty procesu w kwocie 20 810 zł i taką też kwotę zasądzono od pozwanej spółki na ich rzecz w pkt II wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego sprawowanego przez adwokata ustalono na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013 poz. 461 t.j.), który to przepis ma zastosowanie w tej sprawie z mocy § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804), ponieważ sprawa niniejsza została wszczęta przed wejściem w życie tegoż ostatniego rozporządzenia.

W punkcie III wyroku, z mocy art. 80 ust. 1 u.k.s.c., Sąd nakazał wypłacić na rzecz powodów kwotę 1 zł, stanowiącą nadpłaconą część opłaty sadowej od pozwu.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSO Emilia Szczurowska

(...)

(...)

(...)