Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa E. W.

przeciwko Towarzystwu (...) w W. przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - M. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego oraz interwenienta ubocznego M. J.

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 27 lutego 2014 roku, sygn. akt I C 1360/12

1. z obu apelacji zmienia zaskarżony wyrok w punktach: pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5.000 złotych obniża do kwoty 2.000 ( dwa tysiące) złotych oraz czwartym sentencji w ten sposób, że podlegającą ściągnięciu od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim kwotę 303, 70 złotych obniża do kwoty 132 ( sto trzydzieści dwa) złote i nie obciąża powódki pozostałą częścią nieuiszczonych wydatków w sprawie;

2. oddala obie apelacje w pozostałej części;

3. znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 680/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim:

1/ zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki E. W. tytułem dalszego zadośćuczynienia kwotę 5.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 września 2012 roku do dnia zapłaty,

2/ oddalił powództwo w pozostałej części,

3/ zniósł wzajemnie koszty postępowania między stronami,

4/ nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie M.. od pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwotę 303,70 złotych od powódki E. W. kwotę 300,00 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych w postaci wydatków poniesionych w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu(...)roku, około godziny 11.55 w miejscowości M., gmina L. kierujący samochodem osobowym marki F. (...), numer rej. (...)- M. J., będąc w stanie po użyciu alkoholu i prowadząc samochód po drodze publicznej nie mając do tego uprawnień, nie zachował szczególnej ostrożności podczas wyprzedzania samochodu osobowego S. (...) w wyniku czego doszło do zderzenia się pojazdów, czym przyczynił się do spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Za wykroczenia te M. J. skazany został prawomocnym wyrokiem nakazowym z dnia 27 grudnia 2011 roku przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie M..

Pojazd kierowany przez sprawcę wypadku posiadał obowiązkowe ubezpieczenie komunikacyjne w Towarzystwie (...) w W..

Powódka była pasażerką samochodu S. (...), kierowanego przez jej męża. Siedział obok kierowcy, przytomności nie straciła i bezpośrednio po wypadku nie odczuwała żądnych dolegliwości. Następnego dnia w niedzielę zaczęła odczuwać bóle w okolicy lędźwiowo- krzyżowej nasilające się przy ruchach. Kolejnego dnia w poniedziałek powódka zgłosiła się do lekarza i otrzymała skierowanie na prześwietlenie RTG kręgosłupa oraz skierowanie do poradni neurologicznej i ortopedycznej. Od dnia 6 czerwca 2010 roku do dnia 18 lipca 2011 roku powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim z numerem statystycznym S30 /powierzchowny uraz brzucha, dolnej części grzbietu i miednicy/. W dniu 15 czerwca 2011 roku powódka zgłosiła się do prywatnego gabinetu neurologicznego, gdzie w badaniu przedmiotowym odnotowano ograniczenie ruchomości kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego, bez objawów korzeniowych i ubytkowych. Dokonano rozpoznania -pourazowy zespół korzeniowy z pogranicza piersiowo- lędźwiowego z lateralizacją na prawo, pourazowy. Powódka w okresie dwóch miesięcy po wypadku około 4 razy była w prywatnym gabinecie neurologicznym.

W dniu 19 czerwca 2011 roku powódka była konsultowana przez lekarza ortopedę, który w badaniu przedmiotowym stwierdził bolesność okolicy lędźwiowo- krzyżowej po stronie prawej, wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych na wysokości L2 - L5 oraz bólowe ograniczenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego. W rozpoznaniu podano- stłuczenie okolicy lędźwiowo- krzyżowej z zespołem bólowym lędźwiowym prawostronnym. Powódce zalecono i otrzymała ona jedną serię zabiegów fizykoterapii na kręgosłup lędźwiowo- krzyżowy. Leczenie powódki zakończono w dniu 18 lipca 2011 roku.

Biegły specjalista - neurolog potwierdził, że w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 4 czerwca 2011 roku powódka doznała stłuczenia pleców w okolicy pogranicza piersiowo- lędźwiowego. W następstwie tych obrażeń przez około 1,5 miesiąca utrzymywał się u niej zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego, głównie prawostronny, bez objawów korzeniowych i ubytkowych. Była z tego powodu leczona przez neurologa, ortopedę i lekarza rejonowego. Na zwolnieniu lekarskim przebywała do 18 lipca 2011 roku. w późniejszym okresie nie leczyła się nigdzie.

Obecnie powódka zgłasza, że odczuwa dolegliwości bólowe kręgosłupa pojawiające się po ciężkiej pracy fizycznej, jednak nigdzie nie leczy się z tego powodu.

Pierwotna struktura anatomiczna układu nerwowego nie została naruszona na skutek urazu doznanego w dniu 4 czerwca 2011 roku.

Biegły ortopeda traumatolog stwierdził, że w wyniku wypadku z dnia 4 czerwca 2011 roku powódka doznała urazu (kontuzji) odcinka lędźwiowo- krzyżowego bez zmian w układzie kostnym i istotnych ograniczeń ruchowych. Stopień cierpień fizycznych powódki był umiarkowany przez okres około 4 tygodni. W zakresie ortopedii i traumatologii narządu ruchu powódka z powodu bólowego ograniczenia aktywności wymagała pomocy osób trzecich przez około 2 godziny dziennie przez maksymalnie 4 tygodnie. W przyszłości powódka nie wymaga leczenia ortopedycznego w związku ze skutkami przedmiotowego urazu.

Biegły określił stopień uszczerbku na zdrowiu powódki, doznanego na skutek wypadku z dnia 4 czerwca 2011 r. na 0% - w oparciu o załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002r. (Dz. U. nr 234, poz. 1974) w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania.

Strona pozwana przyznała powódce tytułem zadośćuczynienia kwotę 3.000,00 złotych /w dniu 2 maja 2012 roku/.

Sąd Rejonowy mając takie ustalenia uznał , iż powództwo jest częściowo zasadne.

W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty (....). Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać (...) / art. 444 § 1 i 2 k.c.. W wypadkach przewidzianych w artykule 444 k.c. sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumą tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę / art. 445 § 1 k.c./.

Ustalenia faktyczne oparto w większej mierze na bezosobowych źródłach dowodowych, mianowicie na dokumentach w postaci dokumentacji lekarskiej / w aktach szkodowych oraz opisanej przez biegłych/. Przy ocenie rozmiaru i stopnia doznanych przez powoda cierpień fizycznych i rozstroju zdrowia Sąd posiłkował się dowodem z opinii biegłych- neurologa B. S. /k- 69 do k-70/, ortopedy R. E..

Zebrany materiał dowodowy nie budzi wątpliwości, co do rodzaju uszkodzenia ciała u powódki pozostającego w bezpośrednim związku przyczynowym ze zdarzeniem z dnia 4 czerwca 2011 roku. Opinie biegłych jako wiarygodne, obiektywne i zrozumiałe zostały przez Sąd przyjęte, stanowiąc również podstawę rozstrzygnięcia.

Podstawą żądania zadośćuczynienia mogą być cierpienia fizyczne i psychiczne występujące oddzielnie lub łącznie. Przyznanie zadośćuczynienia zależy od uznania sądu. Nie oznacza to jednak dowolności. Sąd powinien umotywować zarówno przyznanie, jak i odmowę zadośćuczynienia. Roszczenie jest zasadne także wówczas, gdy zdarzenie pogłębiło istniejący rozstrój zdrowia albo zaostrzyło cierpienia fizyczne doznawane przez poszkodowanego.

Określając wysokość zadośćuczynienia, sąd powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a zwłaszcza stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych ( pobyt w szpitalu, bolesność zabiegów, dokonywane operacje, leczenie sanatoryjne itp.), trwałość skutków czynu niedozwolonego ( kalectwo, oszpecenie, bezradność życiową, poczucie nieprzydatności), prognozy na przyszłość ( polepszenie lub pogorszenie stanu zdrowia), wiek poszkodowanego, niemożność wykonywania ulubionego zawodu, pracy twórczej itp. Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, nie może więc być symboliczne ani też nadmierne w stosunku do doznanej krzywdy.

Wysokość zadośćuczynienia musi być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie społeczeństwa.

Mając na uwadze powyższe wskazówki oraz podany wcześniej stan faktyczny Sąd doszedł do przekonania, że zadośćuczynienie w wysokości 5.000,00 złotych nie jest ani nadmierne, ani wygórowane. Orzekając o zadośćuczynieniu Sąd wziął również pod rozwagę zakres cierpień fizycznych powódki, rodzaj i charakter doznanych uszkodzeń oraz jej wiek .

Biegli określili stopień uszczerbku na zdrowiu powódki, doznanego na skutek wypadku z dnia 4 czerwca 2011 r. na 0%, posiłkując się załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002r. (Dz. U. nr 234, poz. 1974) w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego procentowy uszczerbek nie może być jedynym i wyłącznym wyznacznikiem przy ustalaniu należnego zadośćuczynienia. Na wysokość zadośćuczynienia wpływa bowiem rozmiar i stopień doznanych cierpień / szeroko rozumianych/. Wskazywany przez biegłych poziom procentowy uszczerbku w sposób pomocniczy akcentować może rozmiar cierpień poszkodowanego. Powódka na skutek zdarzenia z dnia 4 czerwca 2011 roku utracił czasowo zdolność do wykonywania pracy- przebywała na zwolnieniu lekarskim do dnia 18 lipca 2011 roku. Biegła neurolog stwierdziła, że u powódki przez okres około 1,5 miesiąca utrzymywał się zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego. Z kolei biegły ortopeda z punktu widzenia swojej dziedziny określił stopień cierpień fizycznych powódki na poziomie umiarkowanym przez okres 4. tygodni. Stwierdził również, iż powódka z powodu bólowego ograniczenia aktywności wymagała przez 2 godziny dziennie w okresie 4 tygodni pomocy osób trzecich.

Okoliczności te przemawiają za stwierdzeniem, że wprawdzie na skutek wypadku z dnia 4 czerwca 2011 roku powódka nie doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu, to jednak odczuwany przez nią ból, jego stopień intensywności i czas trwania doprowadziły do czasowego wyłączenia powódki z aktywności zawodowej i życiowej, co świadczy o rozmiarze krzywdy powódki, dającej podstawę do żądania zadośćuczynienia.

Strona pozwana przyznała i wypłaciła powódce z tytułu zadośćuczynienia kwotę 3.000,00 złotych. Zatem zasądzona z tytułu dalszego zadośćuczynienia kwota 5.000,00 złotych daje w sumie zadośćuczynienie w wysokości 8.000,00 złotych.

Odsetki od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia przyjął Sąd od daty 12 września 2012 roku, tj. od dnia następnego od daty odmowy wypłaty zadośćuczynienia w wyższej kwocie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. - przyjmując zasadę wzajemnego ich zniesienia.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie przepisu art.113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych /Dz. U. nr 167, poz. 1389 z późniejszymi zmianami/ w związku z art. 100 k.p.c. Na koszty te składają się wydatki w łącznej wysokości 603,70 złotych związane z wydaniem opinii przez biegłych, a wyłożone tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył zarówno pozwany jak i interwenient uboczny.

Interwenient uboczny zaskarżył wyrok w punkcie pierwszym, to jest w części zasądzającej od pozwanego Towarzystwa (...) na rzecz powódki E. W. kwotę 5.000.-zł oraz w punkcie czwartym zasądzającym od pozwanego kwotę 303,70zł na rzecz Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- błędne ustalenia faktyczne polegające na przyjęciu, że w oparciu o dowody zebrane w sprawie, a w szczególności dokumentację lekarską zawartą w aktach szkodowych jak również opinie biegłych sądowych wydane w przedmiotowej sprawie zasadnym jest zasądzanie na rzecz powódki kwoty 5.000.-zł tytułem dalszego zadośćuczynienia, podczas gdy dowody te sprzeciwiają się zasądzaniu jakichkolwiek kwot tytułem dalszego zadośćuczynienia, a więc nie dają podstaw do takiego rozstrzygnięcia jak zawarte w zaskarżonym wyroku ,

- pominięcie faktu, że M. J. kierujący ubezpieczonym pojazdem stosownie do treści wyroku wydanego w sprawie II W 979/11 przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie M.. jedynie przyczynił się do spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, natomiast mąż powódki -D. W. kierujący samochodem S. (...) także przyczynił się do zdarzenia nie tylko poprzez nie włączenie kierunkowskazu sygnalizującego zamiar skrętu w lewo ale również przez brak obserwacji w lusterku samochodu czy nie jest wyprzedzany przez inny pojazd.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania .

Pozwany zaskarżył wyrok w części: w zakresie pkt 1 wyroku - co do całości zasądzonej tytułem zadośćuczynienia kwoty, to jest w zakresie kwoty 5.000,00 zł., oraz w pkt 5 wyroku - w zakresie orzeczenia o kosztach procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę prawa materialnego - art. 445 § 1 k.c. - poprzez ustalenie zadośćuczynienia dla powódki w kwocie nie mieszczącej się w kryteriach zadośćuczynienia odpowiedniego do zakresu doznanej przez powódkę krzywdy.

Powołując się na powyższy zarzut wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o orzeczenie o kosztach procesu według norm przepisanych, a także o zwrocie kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

W odpowiedzi na apelację pozwanego i interwenienta ubocznego pełnomocnik powódki wnosił o ich oddalenie w całości jako bezzasadnych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Obie apelacje są po części zasadne.

Stan faktyczny sprawy został ustalony w sposób prawidłowy. Nie sposób podzielić stanowiska interwenienta ubocznego aby Sąd pominął fakt, iż M. J. jedynie przyczynił się do wypadku, a mąż powódki który kierował samochodem S. (...) także przyczynił się do stworzenia zagrożenia bezpieczeństwa na drodze. Okoliczność ta nie ma bowiem istotnego znaczenia w niniejszej sprawie gdyż w myśl art.441§ 1 k.c. jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym ich odpowiedzialność jest solidarna. Istota solidarności sprowadza się do tego, że powódka w takiej sytuacji mogłaby żądać swojego świadczenia zarówno od wszystkich dłużników łącznie jak i od każdego z osobna. Skoro powódka zdecydowała się wystąpić przeciwko ubezpieczycielowi bezpośredniego sprawcy zdarzenia to okoliczność czy do zdarzenia przyczyniła się inna osoba dla rozstrzygnięcia sprawy nie ma najmniejszego znaczenia. Sąd bowiem w procesie o odszkodowanie przeciwko jednemu z dłużników solidarnych nie ma obowiązku badania w jakim zakresie ten dłużnik przyczynił się do powstania szkody.

Sąd oddalił wniosek interwenienta ubocznego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. J. na okoliczności wskazane w apelacji na podstawie art. 381 k.p.c. jako nie noszący cech nowości. Nie było bowiem żadnych przeszkód aby wniosek ten został złożony w postępowaniu przed Sądem I instancji.

Obie apelacje poza tym zarzucają Sądowi naruszenie prawa materialnego tj. art. 445 k.c. poprzez zawyżenie wysokości zadośćuczynienia. W tym zakresie zarzuty obu apelacji są po części zasadne.

O wysokości należnego zadośćuczynienia pieniężnego decyduje w zasadzie rozmiar doznanej krzywdy. Jednakże niewymierny w pełni charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokość zadośćuczynienia, zależy od oceny sądu. Sąd przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia dysponuje pewnym luzem decyzyjnym. Oznacza to względną swobodę przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia. Ocena sądu nie może jednak nosić cech dowolności. W razie wyraźnych dysproporcji pomiędzy rozmiarem krzywdy, a wielkością rekompensaty majątkowej, występuje możliwość kwestionowania uznania sądowego w postępowaniu odwoławczym .

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22.05.2012 r. w sprawie I ACa 1468/2012 Lex Polonica nr 679353 korygowanie przez Sąd II instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być aktualne wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy mających wpływ na jego wysokość jest niewspółmiernie nieodpowiednie tj. albo rażąco wygórowane albo rażąco niskie.

W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił ogólną wartość należnego powódce zadośćuczynienia na poziomie 8.000 zł i po zaliczeniu kwoty 3.000 zł wypłaconej w postępowaniu likwidacyjnym zasądził na rzecz powódki 5.000 zł.

W ocenie Sądu odwoławczego tak określone zadośćuczynienie jest zawyżone w stopniu usprawiedliwiającym jego zmianę. Słusznie skarżący zarzucają, iż okoliczności sprawy uwzględniając rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy i brak jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu nie uzasadniają w żaden sposób przyznania na rzecz powódki ogółem kwoty 8.000 zł. Powódka co prawda doznała pewnych dolegliwości bólowych kręgosłupa, przez kilka tygodni przebywała na zwolnieniu lekarskim, przez pewien czas leczyła się neurologicznie, była rehabilitowana za pomocą zabiegów fizykoterapii. Jednakże należy zwrócić uwagę, iż ostatecznie stwierdzono brak zmian w układzie kostnym i brak istotnych ograniczeń ruchowych.

Ma rację Sąd Rejonowy, iż stopień uszczerbku na zdrowiu nie może być jedynym i wyłącznym wyznacznikiem przy ustalaniu należnego zadośćuczynienia albowiem zawsze trzeba uwzględniać całokształt okoliczności sprawy a przede wszystkim rozmiar i stopień doznanych cierpień. Okolicznościom przywołanym w zaskarżonym orzeczeniu Sąd nadał jednak zbyt dużą wagę co w efekcie doprowadziło do przyznania zadośćuczynienia w zawyżonej wysokości.

Spowodowało to konieczność korekty zadośćuczynienia i w konsekwencji obniżenie kwoty należności podlegającej ściągnięciu na rzecz Skarbu Państwa.

Dlatego też na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. należało orzec jak w pkt 1 wyroku.

Dalej idące apelacje jako nie znajdujące podstaw podlegały oddaleniu, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art.100 k.p.c.

Na oryginale właściwe podpisy