Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Jolanta Stasińska

Protokolant: protokolant sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania M. C. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 maja 2018 roku, Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że w miejsce kary pieniężnej w kwocie 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy złotych) nakłada na M. C. karę pieniężną w wysokości 1.000,00 zł (jeden tysiąc złotych),

2.  oddala odwołanie w pozostałej części,

3.  odstępuje od obciążania M. C. kosztami procesu na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

SSR (del.) Jolanta Stasińska

Sygn. akt XVII AmE 317/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 28 maja 2018 r., Nr (...), na podstawie art. 168 pkt 11 i art. 170 ust. 4 pkt 1 oraz art. 169 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1148 z późn. zm.), oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1257 z późn. zm.), w związku z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 650, 685 i 755); po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej Przedsiębiorcy - Panu M. C. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) M. C. z siedzibą w miejsc. M. (...) ((...)-(...) Z.), posiadającemu nr NIP: (...); orzekł:

1. że Przedsiębiorca - Pan M. C. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) M. C. z siedzibą w miejsc. M. (...) ((...)-(...) Z.), posiadający nr NIP: (...) - naruszył art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, w ten sposób, iż nie przedłożył Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 30 dni od zakończenia III (trzeciego) kwartału 2016 r. sprawozdania kwartalnego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii - za III (trzeci) kwartał 2016 r.;

2. za działanie opisane w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy - P.- M. C. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) M. C. z siedzibą w miejsc. M. (...) ((...)-(...) Z.), karę pieniężną w wysokości 10.000,00 złotych.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył M. C., zaskarżając ją w części, tj. co do punktu 2 sentencji decyzji i wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji co do punktu 2 w ten sposób, iż albo odstąpi się od wymierzenia kary za działanie opisane w punkcie 1 decyzji albo zostanie wymierzona kara w wysokości 500,00 zł, zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, nieobciążanie, w razie oddalenia odwołania, na podstawie przepisu art. 102 k.p.c. powoda kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji:

1) naruszenie art. 174 ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii poprzez jego niezastosowanie,

2) naruszenie art. 170 ust. 4 punkt 1 w zw. z przepisem art. 174 ust. 1 ustawy o odnawialnych źródłach energii poprzez jego błędną wykładnię.

Zdaniem skarżącego zaistniały podstawy do odstąpienia od nałożenia kary. W ocenie powoda nie zostało wykazane, iż pozwany powziął wiadomość o niezłożeniu sprawozdania, zanim zostało ono złożone. Powzięcie wiadomości musi nastąpić zanim, a zatem przed jego złożeniem. Powód wskazał, że niezasadnie pozwany powołał się na notatkę służbową, która może stanowić wyłącznie o tym, że sprawozdanie kwartalne nie znajduje się fizycznie w aktach urzędu. W ocenie powoda, w dniu 22 listopada 2016 roku, tj. w dniu wszczęcia postępowania zakończonego wydaniem zaskarżonej decyzji pozwany nie mógł wiedzieć czy powód nie złożył sprawozdania za pośrednictwem operatora pocztowego. Z tego względu, skoro pozwany sam przyznał w treści decyzji, iż zakres naruszenia był znikomy, należało dostąpić od wymierzenia kary. Powód wskazał również, że przyjęcie przepisów przewidujących niedopuszczalność miarkowania kary budzi duże wątpliwości co do ich zgodności z konstytucją, wskazując przy tym na zasadność wniosku o zmianę decyzji w jej zaskarżonej części. Wskazał dalej, że jako sprzeczną z zasadą demokratycznego państwa prawnego należy uznać taką wykładnię przepisów prowadzącą do tego, że za niedopełnienie obowiązku ujawnienia obrotu energią o wartości 10 zł nakłada się grzywnę 10.000,00 zł. W odniesieniu do wniosku o zastosowanie art. 102 k.p.c. powód wskazał w szczególności na jego sytuację materialną, w tym obowiązek regulowania należności z zaciągniętego kredytu na poczet budowy elektrowni wiatrowej. Straty z przedmiotowej działalności uniemożliwią uregulowanie kary administracyjnej z przychodów z tej działalności, ani też nie umożliwią tego dochody powoda uzyskiwane z prowadzonej działalności rolniczej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes URE wniósł o:

1. oddalenie odwołania,

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podtrzymał stanowisko wyrażone w treści decyzji. Wskazał, że powód nie zakwestionował ustaleń faktycznych, które były podstawą do wydania zaskarżonej decyzji. Podniósł, iż nie miał możliwości miarkowania wysokości kary pieniężnej w „sztywnej” kwocie 10.000,00 zł. Ponadto, powołany przepis art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy o OZE nie został uchylony wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, toteż pozwany nie mógł odmówić zastosowania tego przepisu jako niezgodnego z Konstytucją.

Na rozprawie w dniu 16 stycznia 2019 roku powód podtrzymał wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej, zmienił natomiast żądanie zmiany decyzji, poprzez zmianę kary pieniężnej na kwotę 1000,00 zł.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorca, M. C. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) M. C. z siedzibą w miejsc. M. (...) ((...)-(...) Z.), posiadający nr NIP: (...) (zwany dalej Przedsiębiorcą), został decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (zwanego dalej Prezesem URE) wpisany do rejestru wytwórców energii elektrycznej w małej instalacji dnia 20 kwietnia 2016 r. pod nr (...)./k. 9 akt adm./

Termin do złożenia sprawozdania o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o OZE za trzeci kwartał 2016 roku upłynął 30 października 2016 r./okoliczność bezsporna/

W związku z powyższym Prezes URE pismem z dnia 5 grudnia 2016 r. nr zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, w związku z nieprzedłożeniem sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 tej ustawy. Ponadto, mając na uwadze dyspozycję art. 50, art. 77 § 1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego, Prezes URE wezwał Przedsiębiorcę do złożenia szczegółowych wyjaśnień w tej sprawie, wniosków dowodowych oraz przesłanie uwierzytelnionych kopii dokumentów mających związek z ujawnionym naruszeniem art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, polegającym na nieprzedłożeniu sprawozdania kwartalnego za trzeci kwartał 2016 r. Powyższe wezwanie doręczono Przedsiębiorcy w dniu 12 grudnia 2016r. /k. 1, 2 akt adm./

W dniu 13 grudnia 2016 r. Przedsiębiorca złożył wyjaśnienia w sprawie oraz zaległe sprawozdanie za III kwartał 2016 r., wnosząc o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie przepisu art. 174 ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii. Przedsiębiorca wyjaśnił, że rozpoczął wytwarzanie energii elektrycznej w małej instalacji dopiero w dniu 01.06.2016 r., bo 31 maja 2016 r. zakończył uzyskiwanie wszelkich niezbędnych uprawnień potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej. W miesiącu grudniu 2015 r. została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie prowadzonej przeze niego elektrowni, a decyzja o udzieleniu mu koncesji zapadła 20 kwietnia 2016 r./k. 10-11, 13, akt adm./

Pismem z dnia 15 listopada 2017 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w przedmiotowej sprawie, a także poinformował go o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym i o możliwości ostatecznego wypowiedzenia się w sprawie - w terminie 7 dni od dnia doręczenia ww. zawiadomienia (pismo zostało doręczone w dniu 27 listopada 2017 r.). /k. 38, 39 akt adm./Termin dla strony przewidziany do dokonania czynności procesowej zapoznania z aktami i ostatecznego wypowiedzenia w sprawie upłynął bezskutecznie./okoliczność bezsporna/

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Bezsporna była w niniejszej sprawie okoliczność, że powód naruszył art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii w ten sposób, że nie przedłożył Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 30 dni od zakończenia III (trzeciego) kwartału 2016 r. sprawozdania kwartalnego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii – za III (trzeci) kwartał 2016 r. – pkt 1 decyzji.

Zgodnie z treścią art. 168 pkt 11 uoze, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przedkłada w terminie Prezesowi URE sprawozdania, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 uoze, lub podaje w tym sprawozdaniu nieprawdziwe informacje. Zdaniem powoda, w niniejszej sprawie zachodziły jednak przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary względem powoda.

Zgodnie z treścią art.174ust. 2 uoze, organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, mogą odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, powzięły o tym wiadomość.

Istotnie, w treści powołanego przepisu została przewidziana przedmiotowa instytucja. Z treści powołanego przepisu wynika jednak w szczególności, iż pozwany miał jedynie „możliwość” zastosowania tej instytucji, nie zaś obowiązek, co wpływa na fakultatywny, a nie obligatoryjny charakter tej instytucji. W przypadku zatem nawet łącznego wystąpienia przesłanek wymienionych wyżej, wskazany organ może, ale nie musi skorzystać z tej kompetencji.

W niniejszej sprawie przyjąć jednak należało, iż powód nie spełnił przesłanki w postaci zrealizowania obowiązku, zanim organy, o których mowa w art. 169 ust. 1, powzięły o tym wiadomość.

Z treści zawiadomienia z dnia 5 grudnia 2016 roku (k. 1 akt adm.) wprost wynika, iż Prezes URE zawiadomił powoda niniejszym pismem o wszczęciu postępowania, wobec powzięcia przez Prezesa URE wiedzy o niedopełnieniu przez powoda przedmiotowego obowiązku. Zawiadomienie to zostało odebrane przez powoda w dniu 12 grudnia 2016 r. który, dopełnił obowiązku sprawozdawczego dopiero składając je przy piśmie, które wpłynęło do urzędu w dniu 13 grudnia 2016 roku. Tym samym nie została spełniona przesłanka wymieniona w art. 174 ust. 2 uoze, co przesądza o niedopuszczalności zastosowania względem powoda instytucji odstąpienia od wymierzenia kary.

W świetle powyższego Prezes URE, prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy i zastosował art.168 pkt.11 uoze. Wskazać przy tym należy, że nałożenie kary we wskazanej przez ustawodawcę wysokości za uchybienie wskazane w tym przepisie ma charakter obligatoryjny, zatem pozwany zobowiązany był nałożyć na Powoda karę w kwocie 10.000 zł.

W niniejszej sprawie, w odniesieniu do wysokości kary należało jednak, zgodnie z treścią art. 316 § 1 k.p.c., wziąć pod uwagę fakt, iż w dniu 14 lipca 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018, poz. 1276). Według treści art. 1 pkt 59a ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw ustawodawca doszło do zmiany treści art. 170 ust. 4 pkt 2 uoze. Od dnia 14 lipca 2018 roku, w myśl art. 170 ust. 4 pkt 2 uoze kara pieniężna z tytułu naruszenia, o którym mowa w art. 168 pkt 11 uoze wynosi 1 000 zł., a nie jak uprzednio 10 000 zł. Zgodnie zatem z treścią art. 316 § 1 k.p.c., Sąd wydając wyrok, wziął za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, tj. zarówno stan faktyczny, ustalony w niniejszej sprawie jak i stan prawny. Wobec powyższego, wysokość wymierzonej kary podlegała obniżeniu ze względu na nowelizację przepisu art. 170 ust. 4 pkt. 2 uoze, zwłaszcza, że wskazana nowelizacja nie zawierała odpowiedniego przepisu intertemporalnego.

Z powyższych względów, Sąd przyjął za uzasadnione zastosowanie a przepisu ustawy względniejszego dla sprawcy w dacie orzekania, zwłaszcza, iż rozwiązanie takie jest zgodne z zaleceniami Rekomendacji Nr 91(1) Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich w sprawie kar administracyjnych, w zakresie stosowania sankcji mniej uciążliwej obowiązującej w czasie od daty zdarzenia do zastosowania sankcji.

W związku z tym, na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w zakresie wysokości nałożonej kary pieniężnej obniżając ją do kwoty 1000 zł.

Odwołanie w pozostałej części, zgodnie z treścią art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Mając na uwadze, iż nałożenie na powoda kary było uzasadnione, a zmiana decyzji co do wysokości kary wynikała jedynie ze zmiany treści przepisu prawa i z tego względu odwołanie w pozostałej części podlegało oddaleniu jako niezasadne, za stronę przegrywającą niniejszy proces należało uznać stronę powodową. Zgodnie jednak zasadą słuszności wyrażoną w treści art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Zasada słuszności, jaką kieruje się Sąd stosując omawiany przepis jest wyjątkiem od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy. Zastosowanie art. 102 KPC powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. post. SN z 14.1.1974 r., II CZ 223/73, Legalis). Mając powyższe na względzie oraz okoliczności związane z przebiegiem niniejszego postępowania po stronie powoda, jak również niezwykle trudną sytuację finansową powoda, w tym zobowiązanie do regulowania kredytu zaciągniętego na sfinansowanie budowy przedmiotowej elektrowni (k. 17) przy osiąganiu niskich dochodów zarówno z elektrowni wiatrowej jak i działalności rolniczej (k. 13, 15-17, 23-34) należało odstąpić od obciążania powoda kosztami procesu na rzecz strony pozwanej.

SSR (del.) Jolanta Stasińska