Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 01 kwietnia 2015 r. L. O. wystąpił przeciwko Skarbowi Państwa – Areszt Śledczy W. M. w W. z pozwem o zapłatę kwoty 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty, wniósł nadto o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wywiedzionego powództwa powód wskazał, iż w dniu 27 stycznia 2015 r. Dyrektor Aresztu Śledczego W. M. w W. wymierzył mu karę nagany. Powód podał, iż złożył zażalenie na powyższą decyzję a Sąd penitencjarny w dniu 25 lutego 2015 r., sygn. akt XI KOW 476/15 przyznał mu rację i uchylił przedmiotową decyzję dyrektora. Wydanie kary dyscyplinarnej bez podstawy prawnej spowodowało, iż powód utracił wiarę w porządek prawny, miał myśli samobójcze. Powód domaga się zadośćuczynienia za straty moralne jakie poniósł.

(pozew - k. 2-2 verte ,pismo powoda - k. 99-99 verte)

W odpowiedzi na pozew z dnia 14 marca 2013 r. pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy W. M. w W. wniósł o oddalenie wywiedzionego powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Ustosunkowując się do meritum żądania powoda, strona pozwana podniosła, iż udzielenie powodowi przez Dyrektora pozwanego Aresztu kary nagany nastąpiło w wykonaniu dyspozycji Sądu Okręgowego w Warszawie, XII Wydziału Karnego. Powodem ukarania było użycie przez powoda w podlegającej kontroli korespondencji prywatnej wulgaryzmów znieważających funkcjonariusza publicznego. Pozwany podał, iż kara nagany jest najniższym wymiarem sankcji przewidzianych dla osadzonych. Pozwany wskazał na to, że powód nie wykazał, iż w wyniku otrzymanej kary doznał uszczerbku fizycznego lub psychicznego, który uprawniałby do dochodzenia zadośćuczynienia. Uchylenie kary nagany znalazło odzwierciedlenie w jego aktach personalnych, zwanych teczką osobo-poznawczą.

(odpowiedź na pozew k. 26)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 grudnia 2014 r. funkcjonariusz D. Ochrony Aresztu Śledczego w W. sporządził wniosek o wymierzenie kary dyscyplinarnej na osadzonego w rzeczonym areszcie L. O.. Powodem sporządzenia przedmiotowego wniosku było popełnienia przez osadzonego przekroczenia polegającego na użyciu sformułowań znieważających funkcjonariusza publicznego – sędzi referent. Zgodnie z dyspozycją Sądu Okręgowego w Warszawie, XII Karny, sygn. akt XII K 177/12 w związku z zatrzymaniem przez Sąd listu osadzonego, wymierzono mu karę dyscyplinarną. W dniu 27 stycznia 2015 r. obwiniony wyjaśnił Dyrektorowi, że nie przyznaje się do winy, twierdząc, że nie używał w liście słów wulgarnych wobec żadnej z osób. Wobec powyższego Dyrektor Aresztu Śledczego W. M. podtrzymał decyzję dotyczącą wymierzenia kary nagany. Powód wniósł skargę na w/w decyzję. W dniu 12 lutego 2015 r. Dyrektor podtrzymał decyzję o wymierzeniu kary dyscyplinarnej z dnia 27 stycznia 2015 r.

(dowód: wniosek k. 63, wyjaśnienia k. 61-62)

Postanowieniem z dnia 25 lutego 2015 r., sygn. akt XI Kow 476/15 Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XI Penitencjarny uchylił zaskarżoną decyzję Dyrektora Aresztu Śledczego w W. M. z dnia 27 stycznia 2015 r. o ukaraniu L. O. karą dyscyplinarną nagany i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania. W uzasadnianiu Sąd podał, iż brak powołanej podstawy prawnej ukarania oraz faktycznie jednozdaniowe uzasadnienie uniemożliwiają sadowi penitencjarnemu dokonanie kontroli decyzji w trybie skargowym. Sąd nakazał organowi decyzyjnemu ponowne poczynienie ustaleń w sprawie i przy wydaniu ewentualnej decyzji o wymierzeniu kary dyscyplinarnej powołanie jej podstawy prawnej oraz przytoczenie wystarczających argumentów na jej poparcie.

(dowód: postanowienie k. 64)

Kara nagany, nałożona decyzją Dyrektora Aresztu Śledczego W. – M. z dnia 27 stycznia 2015 r. została anulowana.

(dowód: wydruk k. 39)

Powyższe ustalenia faktyczne Sądu zostały poczynione na podstawie przywołanych dowodów z dokumentów, których prawdziwości ani autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Wywiedzione powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie powód L. O. domagał się od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w W. – M. zapłaty kwoty 10.000 zł na jego rzecz tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wywołaną wydaniem przez Dyrektora rzeczonego Aresztu decyzji nakładającej na niego karę dyscyplinarną.

Zgodnie z przepisem art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Katalog zawarty w przepisie art. 23 k.c. ma charakter otwarty. Stosownie natomiast do treści art. 24 § 1 zd. 3 k.c. ten czyje dobro osobiste zostało naruszone może - na zasadach przewidzianych w Kodeksie - żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Zgodnie z art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa jest zatem wykazanie bezprawnego działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, którego skutkiem stała się szkoda, co implikuje także konieczność wskazania związku przyczynowego między niezgodnym z prawem działaniem lub zachowaniem przy wykonywaniu władzy publicznej a zaistniałą szkodą. Szkodą natomiast jest wszelki uszczerbek majątkowy wynikły z bezprawnego działania lub zaniechania organów władzy publicznej oraz krzywda pozostająca w normalnym związku przyczynowym z takim zdarzeniem. Przepis ten przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, zdefiniowanym jako ”niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej”. Stanowi więc on ogólną podstawę odpowiedzialności władz publicznych za ich władcze działania, która nie znajduje zastosowania lub znajduje ograniczone zastosowanie tylko wówczas, gdy ustawodawca odrębnym unormowaniem określa konsekwencje niektórych działań organów władz publicznych. Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej władz publicznych, obok zdarzenia sprawczego, konieczne jest ustalenie pozostałych przesłanek odpowiedzialności deliktowej, a więc szkody i związku przyczynowego. Przepis art. 417 k.c. nie zawiera w tej kwestii żadnej regulacji, a tym samym znajdą zastosowanie ogólne reguły dotyczące kompensaty szkody w mieniu (majątkowej) i na osobie (majątkowej i niemajątkowej) oraz koncepcji związku przyczynowego – w szczególności ujęte w przepisach art. 361, 444–448 k.c. (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00, OTK 2001, nr 8, poz. 256; oraz wyroku z dnia 23 września 2003 r., K 20/02, OTK-A 2003, nr 7, poz. 76, oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2013 r., V CSK 519/12, LEX nr 1391709).

Sąd uznał, że powód nie udowodnił żadnej z powyższych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego dla W. -M.. W szczególności nie udowodnił on ani powstania szkody, ani też związku przyczynowego pomiędzy szkodą a ewentualnym działaniem lub też zaniechaniem (czynem niedozwolonym) Dyrektora Aresztu Śledczego. To na powodzie - zgodnie z art. 6 k.c.- spoczywał obowiązek wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej. W przekonaniu Sądu wydanie przez Dyrektora wadliwej decyzji na podstawie której powód otrzymał karę dyscyplinarną – naganę, która to decyzja została następnie uchylona przez Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XI Penitencjarny wywołało u osadzonego żadnej szkody.

Powód nie wykazał za pomocą jakiegokolwiek środka dowodowego, aby doznał cierpień psychicznych czy rozstroju zdrowia (cierpień fizycznych), na skutek wydania przedmiotowej decyzji. Za gołosłowne i przesadzone Sąd uznał twierdzenia powoda o tym, że wydanie decyzji wywołało u niego myśli samobójcze i spowodowało u niego utratę wiary w porządek prawny. Wskazać należy, że wydanie decyzji wadliwiej zostało w wyniku postępowania kontrolnego Sądu penitencjarnego naprawione. Sąd uchylił przedmiotową decyzję i skierował sprawę do ponownego rozpoznania, a w rezultacie kara nagany została anulowana. W świetle powyższego Sąd uznał, że skoro powód uzyskał w trybie przewidzianym przepisami kodeksu karnego wykonawczego ochronę swoich praw, to w niniejszym procesie o ochronę dóbr osobistych, wytoczonym z powodu wydania wadliwej decyzji, należy przyjąć brak bezprawności działania pozwanego Skarbu Państwa - Aresztu Śledczego dla W. – M.. Nie racji powód twierdząc, że kara nagany jest specyficzną karą, którą wymierzono natychmiast i której nie da się cofnąć. Zważyć należy bowiem, iż w aktach osobo – poznawczych powoda znajduje się adnotacja o anulowaniu w dniu 25 lutego 2015 r., udzielonej powodowi przez Dyrektora pozwanej jednostki kary.

W tym stanie rzeczy, uwzględniając wynik przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy oddalił powództwo w całości.

Na marginesie wskazać należy, iż powód pozostaje w błędzie przyjmując, że Sąd penitencjarny uznał jego skargę na decyzję Dyrektora Aresztu Śledczego w W. – M. z powodu wydania jej bez podstawy prawnej. Sąd uchylił zaskarżoną decyzję z powodu braku wskazania przez Dyrektora podstawy jej wydania oraz sporządzenia doń lakonicznego uzasadnienia, co uniemożliwiało jej kontrolę w trybie skargowym i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Wydanie decyzji bez zachowanych wymogów formalnych powoduje, że decyzja nie poddaje się kontroli instancyjnej a przez to jest sprzeczna z prawem. To jednak, że Dyrektor nie podał podstawy prawnej nałożenia na powoda kary dyscyplinarnej nie oznacza, że takiej podstawy nie było. Rzeczona decyzja został uchylona jedynie ze względów uchybień formalnych, Sąd penitencjarny nie badał jej pod względem merytorycznym, tj. czy zasadnie została wydana - czyli czy powód dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążając powoda kosztami postępowania uznając, że po jego stronie zachodzą szczególnie uzasadnione przesłanki, usprawiedliwiające zastosowanie art. 102 k.p.c. Jest on bowiem od wielu lat osadzony w zakładzie karnym, a ze złożonego oświadczenia wynika, że nie posiada żadnego majątku, ani żadnych dochodów.

SSR Piotr Grenda

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć powodowi – za pośrednictwem Dyrektora Aresztu Śledczego w P. (z pouczeniem o apelacji).