Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE WYROKU KOŃCOWEGO

Powodowie, M. i P. P., wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kwoty 100.000 zł. Żądana kwota obejmowała odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości powodów / 47.000 zł/ i koszt nakładów dla zapewnienia prawidłowego klimatu akustycznego w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi /po 53.000 zł/.

Wnieśli też o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za szkody, które na skutek funkcjonowania obszaru ograniczonego użytkowania mogą powstać w przyszłości.

Dnia 17 grudnia 2015 r. sąd wydał wyrok częściowy zasądzając odszkodowanie w kwocie 66.275 zł za spadek wartości nieruchomości powodów /k.482- wyrok, k.487- 500- uzasadnienie/.

Wyrokiem z dnia 13 października 2016 r. wyrok ten został zmieniony w zakresie roszczenia akcesoryjnego /k.663/, a postępowanie skargowo- kasacyjne umorzone postanowieniem z dnia 28 lutego 2017 r. /k.724/.

Powództwo o odszkodowanie stanowiące równowartość nakładów koniecznych dla zapewnienia prawidłowego klimatu akustycznego w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi powodowie ograniczyli do kwoty 29.705 zł domagając się zasądzenia odsetek ustawowych od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu /k. 842/, a w pozostałej części cofnęli pozew o to odszkodowanie /k.865- oświadczenie na rozprawie/.

Żądali się też zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych /k 1./, a następnie w wysokości 3- krotnej stawki minimalnej /k.474/, oraz kwoty 5400 zł za postępowanie w II instancji związane z rozpoznaniem apelacji od wyroku częściowego /k.630/.

Jako podstawę prawną swoich roszczeń wskazali art.129 ust. 2 i art. 136 ust. 2 ustawy Prawo o ochronie środowiska, w związku z art. 140 k.c. i 144 k.c.

/k.4 i 7/.

Pozwany, (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., konsekwentnie wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego , solidarnie, kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych /k. 122 i k.844/.

Wyraził zgodę na częściowe cofnięcie pozwu /k.865/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie od 18 kwietnia 2000 r. współwłaścicielami, na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, nieruchomości o obszarze 0,0690 ha, położonej w P. przy ul. (...), zapisanej w księdze wieczystej (...) /k. 13- 25- wydruk księgi wieczystej, której stan wpisów pozostaje bez zmian w zakresie istotnym dla meritum sprawy/.

Budynek mieszkalny został postawiony na nieruchomości w latach 70- tych, a następnie rozbudowany w 2001 r. a więc w okresie, gdy funkcjonowało już pozwane lotnisko, natomiast nie był ustanowiony obszar ograniczonego użytkowania /k. 251 i 252, k.264, k.268 i 269. - opis stanu technicznego budynku mieszkalnego i dokumentacja fotograficzna w opinii biegłego R. D. z 27 marca 2015 r., k.17-18 – opinia biegłego J. W. z 29 października 2018 r. w czerwonej okładce przy IV tomie akt//.

Dnia 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę w sprawie utworzenia strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska P.- Ł. w P. . Weszła ona w życie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (...), czyli w dniu

28 lutego 2012 r.

Nieruchomość powodów znalazła się w całości w strefie wewnętrznej o.o.u.

/bezsporne/.

Ograniczenia użytkowania w strefie wewnętrznej polegają na:

a/ zakazie budowy nowych szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym, lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b/dopuszczeniu rozbudowy, odbudowy, oraz nadbudowy istniejących szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym, lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c/ zakazie tworzenia stref A uzdrowisk,

d/ dopuszczeniu lokalizowania zabudowy mieszkaniowej pod warunkiem zapewnienia właściwego komfortu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej /§ 8 ust.2 uchwały/.

Nieruchomość powodów znalazła się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania /bezsporne, też k. 20 opinii biegłego W./.

W obszarze ograniczonego użytkowania uchwała wprowadziła wymagania techniczne dotyczące budynków, które w strefie wewnętrznej polegały na zapewnieniu właściwego klimatu akustycznego w budynkach i pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej /§9 ust. 2 uchwały/.

Przed wprowadzeniem o.o.w. budynek zamieszkiwany przez powodów spełniał wymogi prawidłowej ochrony pomieszczeń przed dźwiękami dochodzącymi z zewnątrz w myśl przepisów prawa budowlanego i Polskich Norm dla dopuszczalnego hałasu w środowisku z wyłączeniem hałasu spowodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, ustalonymi Rozporządzeniem Ministra Ochrony (...) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku jak to ustalił biegły J. W. po oględzinach budynku /k.23 opinii biegłego J. W. i poprzedzająca tę stronę tabela/.

Po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania i ze względu na obowiązywanie norm PN-B- (...)-3 i PN-B- (...)-2 zachodzi konieczność doizolowania pomieszczeń domu powodów przeznaczonych na stały pobyt ludzi. /k.24-30- w/w opinia biegłego W. i k.864- zeznania tego biegłego/

Ze względu na treść §9 ust. 2 w/w uchwały powodowie zostali zobowiązani do poniesienia, własnym kosztem i staraniem, nakładów mających na celu poprawę izolacji akustycznej pomieszczeń wymagających takiej ochrony.

Powinni dokonać wymiany stolarki okiennej i wykonać instalację wentylacyjną, czyli zamontować: nawiewniki ścienne z mufą akustyczną i okapem z wkładką akustyczną, stabilery i turbowent hybrydowy na wylocie kominów wentylacyjnych /k. 32- 40- opinia biegłego J. W./.

Koszt tych nakładów, według cen z daty wydania opinii, czyli z 29 października 2018 r., wynosił 29.705,68 zł /k. 40- w/w opinii/.

Wobec stabilności cen na rynku budowlanym opinia zachowała aktualność do daty orzekania.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie w/w wydruku księgi wieczystej, którego autentyczności strony nie kwestionowały.

Sąd z urzędu, z innych spraw podobnego rodzaju, zna treść wyżej cytowanej uchwały Sejmiku Województwa (...), a dowody z istotnych dla meritum sprawy fragmentów raportu o oddziaływaniu lotniska Ł. na środowisko i zaleceń dotyczących procedur podchodzenia do lądowania, startów i zastosowania urządzeń obsługi samolotów /k.201-208/ /, oraz decyzję regionalnego dyrektora ochrony środowiska w P. dotyczącą rozbudowy i modernizacji lotniska Ł. /k. k.163-188/ dopuścił jako dowody na okoliczność, że pozwany czyni starania mające na celu ograniczanie hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska.

Zeznaniom świadka B. G. /k.203- 206/ i pozwanego, czyli członka jego zarządu G. B. /k.206-208/ sąd uznał za wiarygodny materiał dowodowy.

Opinia biegłego J. W. z 29 października 2018 r. uwzględnia wyczerpująco wszelkie istotne okoliczności dotyczące nieruchomości i budynku powodów, wydana została w oparciu o jak najszerszą wiedzę dostępną w dacie jej wydania, precyzyjnie odpowiada na pytania zawarte w zleceniu opinii i jest tak dokładna jak to jest możliwe.

W swych zeznaniach złożonych na rozprawie w dniu 23 maja 2019 r. biegły J. W. opinię w pełni obronił przekonywująco wyjaśniając wątpliwości stron w odpowiedziach na ich szczegółowe pytania /k.864-865- skrót protokolarny zeznań, k.872- płyta CD z nagraniem rozprawy/. Sąd uznał tę opinię i zeznania biegłego J. W. za wysoce przydatne dla końcowego rozstrzygnięcia sprawy wobec czego oddalił wnioski pozwanego o kolejne opinie biegłych z dziedziny akustyki i budownictwa /k.865/.

To, że pozwany odmiennie niż sąd oceniał w/w opinię i uznawał ją za niekorzystną dla siebie, nie mogło być podstawą dopuszczenia dowodów z kolejnych opinii i przedłużania postępowania na czas nieprzewidywalny.

Sąd ograniczył też dowód z przesłuchania stron do przesłuchania pozwanego, bowiem przesłuchanie powodów stało się zbędne wobec dostatecznego wyjaśnienia okoliczności sprawy przy pomocy dowodów z dokumentów, zeznań w/w świadka i pozwanego i dowodu z opinii biegłego W..

Sąd zważył, co następuje:

Powodowie opierali swe roszczenia przede wszystkim na tzw. normatywnym związku przyczynowym. Jako jego podstawę prawną wskazali art.129 ust. 2 oraz 136 ust.2 i ust.3 ustawy Prawo o ochronie środowiska.

Przepis art.129 ust.2 u.p.o.ś. stanowi, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. W myśl ust.4 tego przepisu z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Według art. 136 ust.1 u.p.o.ś. w razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania właściwymi w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu nieruchomości są sądy powszechne. Ustęp 2 tego przepisu stanowi, iż obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Zgodnie zaś z art.136 ust. 3 u.p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Niewątpliwie powodowie złożyli niniejsze powództwo w terminie wskazanym przez ustawę, tj. przed dniem 24 kwietnia 2015 r.

Powodowie nie mieli obowiązku dołączenia do pozwu opinii biegłego, jednak wskazane w wezwaniu do zapłaty z dnia 9 grudnia 2013 r. /k.113/ informacje ich pełnomocnika, że oszacował należne powodom odszkodowanie na kwotę 120.000 zł na podstawie opinii dotyczącej innej nieruchomości /k.100-102/ nie mogło stanowić podstawy niezwłocznej zapłaty odszkodowania dotyczącego konkretnej nieruchomości i konkretnego budynku mieszkalnego.

Wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania równoznaczne jest z publicznym potwierdzeniem, że lotnisko emituje hałas oddziaływujący na ten obszar w stopniu skutkującym ograniczone, w określony sposób, możliwości korzystania z nieruchomości na tym obszarze położonych, a hałas jest do tego stopnia dokuczliwy, że wskazane jest sfinansowanie urządzeń, elementów wyposażenia domów, lub wręcz przebudowy domów, aby się przed nim chronić.

Tak więc fakt, że aktualnie pozwany monitoruje hałas i stara się go ograniczać nie ma wpływu na spadek wartości nieruchomości powodów położonej w strefie wewnętrznej o.o.u. dopóki obszar ograniczonego użytkowania istnieje, dopuszczalna jest w jego obrębie możliwość emisji hałasu w stopniu ponadnormatywnym, a natężenie ruchu lotniczego w przyszłości może emisję hałasu potęgować.

Oceniając zasadność roszczenia powodów o odszkodowanie stanowiące równowartość nakładów na ich nieruchomość niezbędnych dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach budynku wymagających ochrony akustycznej stwierdzić należy, iż przepis art. 136 ust. 3 u.p.o.ś wyraźnie stanowi, iż tylko w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Ugruntowany w orzecznictwie jest pogląd, że odszkodowanie powinno obejmować koszty przystosowania istniejących budynków w taki sposób, aby w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej zapewniony był właściwy klimat akustyczny niezależnie od tego, czy nakłady na rewitalizację akustyczną zostały poniesione w całości, w części, czy wcale.

W/w art. 136 ust. 2 u.o.o.ś. nie zawęża wypłaty odszkodowania do kosztów poniesionych w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie, lecz wskazuje tę sytuację jako dodatkowy element szkody.

Odmienna interpretacja wprowadzałaby zróżnicowanie właścicieli na bardziej rzutkich i zamożnych, lub mających wiedzę z dziedziny akustyki, lub budownictwa, którzy załatwili i opłacili materiały, fachowców i dokonali stosownych nakładów, aby ochronić swe mieszkania przed hałasem i właścicieli, którzy nie mają wiedzy jakich konkretnie nakładów trzeba dokonać i nie mają dostatecznych możliwości finansowych, aby te nakłady ponieść i ochronić przed hałasem zajmowane pomieszczenia wymagające ochrony akustycznej.

Biegły J. W. konkretnie wskazał w swej opinii jakie nakłady są konieczne, aby zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach domu mieszkalnego powodów, które tego wymagają /k. 32- 40 opinii/.

Wartość tych nakładów wynosi 29.705,68 zł według cen z daty wydania opinii, czyli z października 2018 r.

Powodowie wysłali do pozwanego żądanie zapłaty odszkodowania w łącznej kwocie 120.000 zł wskazanego w wezwaniu do zapłaty z dnia 9 grudnia 2013 r. /k.112- 113/. Do pozwu dołączyli kserokopię opinii inżyniera L. E. z 6 lipca 2012 r. zleconą prywatnie przez inne osoby /J. i Z. C./ i nie dotyczącą nieruchomości powodów. Ta 3- stronna opinia z szacunkowym wyliczeniem kosztów rewitalizacji akustycznej wskazywała kwotę 64.263 zł jako koszt nakładów.

Powodowie w pozwie doręczonym pozwanemu 24 lutego 2014 r. /k.120/ domagali się zapłaty kwoty 53.000 zł z tego tytułu, a z treści pozwu wynikało, że takich nakładów dotąd nie ponieśli.

Pozwanemu został w dniu 15 stycznia 2019 r. doręczony odpis opinii biegłego J. W. i wówczas pozwany powziął realną wiedzę o wysokości należnego powodom odszkodowania .

Przyczyną określenia i zasądzenia kwoty roszczeń odszkodowawczych z tytułu niezbędnych nakładów akustycznych, których powodowie dotąd nie ponieśli jest zapewnienie im konkretnych środków finansowych na dokonanie rewitalizacji akustycznej. Wzbogacanie powodów o odsetki ustawowe, a następnie odsetki za opóźnienie za okres od daty doręczenia pozwu z nieuprawdopodobnionym roszczeniem o tę część odszkodowania jest, w ocenie sądu, bezpodstawne.

Na rzecz powodów, zgodnie z celem przepisów stanowiących podstawę prawną wyrokowania została zasądzona kwota umożliwiająca powodom dokonanie koniecznych nakładów stosownie ograniczających hałas w ich domu mieszkalnym i taka właśnie kwota powodom się należy, a odsetki za 8 lat wstecz stanowiłyby bezpodstawne wzbogacenie powodów.

Gdyby powodowie sfinansowali nakłady wcześniej np. po otrzymaniu od pozwanego kwoty zasądzonej wyrokiem częściowym ocena daty wymagalności roszczenia byłaby odmienna.

Roszczenie o zapłatę odszkodowania za konieczne nakłady stało się wymagalne od dnia 15 stycznia 2019 r., a zasądzona kwota jest odpowiednia i wystarczająca, aby powodowie mogli sfinansować nakłady według cen średnich.

Odsetki ustawowe zasądzono więc na podstawie art. 481§1 i 2 k.c. w związku z art. 476 k.c. jak w punkcie I wyroku.

Powodowie, jako małżeństwo są współwłaścicielami nieruchomości na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, czyli bezudziałowo wobec czego należało na ich rzecz zasądzić solidarnie w/w kwotę odszkodowania.

Odszkodowanie za spadek wartości nieruchomości i konieczne nakłady zasądzone zostało na podstawie przepisów w/w przepisów szczególnych.

Powodom zostały zrekompensowane wszelkie szkody wynikające z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, zatem powodowie nie mają interesu prawnego, aby ustalać odpowiedzialność pozwanego na przyszłość z tego tytułu.

Jeśli pozwany wyrządzi powodom szkodę innego rodzaju niż wynikającą z oddziaływania o.o.u. mogą dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych, co jest oczywiste i nie wymaga ustalania na podstawie art. 189 k.p.c.

Powództwo o ustalenie /pkt.2 pozwu/ zostało w tym stanie rzeczy oddalone podobnie jak powództwo o nieuwzględnione roszczenia akcesoryjne.

Podstawą prawną umorzenia postępowania w pozostałej części jest art. 355§1 k.p.c. , bowiem nie zachodzi sytuacja wskazana w art. 203§4 k.p.c.

Opłata od żądań powodów w ich łącznej kwocie wynosiła 5500 zł /5000 zł za roszczenie materialne i 500 zł za roszczenie o ustalenie/. Koszty opinii biegłego R. D. to kwota 2707,21 zł /k.506- 507- 2618,72 zł i k.481- 88,49 zł/, koszty opinii biegłego J. W., to kwota 3270,75 zł /k.770- 3104,27 zł i k.874- 166,48 zł/.

W sumie koszty opinii biegłych, to kwota 5977,96 zł, w zaokrągleniu 59788 zł, a całość kosztów sądowych, to kwota 11.478 zł /5500+ (...).

Powodowie w toku postępowania uiścili opłatę od pozwu w kwocie 5500 zł /k.12/ i zaliczkę wynoszącą 5000 zł /k.486/.

Pozwany uiścił opłatę za apelację od wyroku częściowego, która została oddalona w zakresie roszczenia głównego, a także opłaty po 30 zł za dwa zażalenia i skargę na postanowienie referendarza sądowego w przeważającej większości nie uwzględnione /k.777, k.745- 746, k.506 /.

Roszczenie główne powodów zostało uwzględnione niemal w całości, bowiem suma zasądzonych w wyroku częściowym i końcowym kwot, to 95.980,68 zł /66,275+ 29.705,68/. Powództwo o ustalenie zostało oddalone.

W tym stanie rzeczy należało obciążyć powodów uiszczoną już opłatą od powództwa o ustalenie, czyli kwotą 500 zł, a pozwanego obciążyć kosztami sądowymi w pozostałej części.

Pozwany powinien więc zwrócić powodom, solidarnie, kwotę 10.000 zł, a Skarbowi Państwa zapłacić 978 zł /11.478-500-10.000/ z tytułu rozliczenia kosztów sądowych.

Pozwany powinien też zwrócić powodom koszty zastępstwa procesowego w kwocie 10.800 zł /§6 ust.6 w związku z § 2 pkt. 1 i 2 w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych…- Dz. U. z 2013 r. poz.490./, bowiem nakład pracy pełnomocnika powodów uzasadnia zasądzenie 3- krotnej stawki podstawowej.

Zgodnie z żądaniem /k.630/ należna też jest powodom kwota 5.400 zł za działania ich pełnomocnika przed sądem II instancji /§12 pkt.1 podpunkt 2 w/w Rozporządzenia/.

Tytułem zwrotu całości kosztów postępowania należało więc zasądzić od pozwanego, solidarnie na rzecz powodów kwotę 26.200 zł /10.000+10.800+5400/.

Podstawą prawną orzeczenia o kosztach postępowania jest art. 100 k.p.c. w związku z art. 105§2, oraz w/w przepisy dotyczące kosztów zastępstwa procesowego.

/-/ E. Hoffa