Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2019 r. w Warszawie

sprawy K. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania K. W. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 listopada 2018 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 1573/18

UZASADNIENIE

K. W. (1) w dniu 7 grudnia 2018 r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 listopada 2018 r., znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podkreślił, że legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych, wobec czego spełnia przesłanki niezbędne do nabycia prawa do w/w świadczenia (odwołanie z dnia 7 grudnia 2018 r. k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 01 stycznia 1999 r. nie spełnił przesłanki, co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych oraz przesłanki 25-letniego ogólnego stażu pracy. Zaznaczył, że zgodnie z § 1 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych, wymienione w wykazach A i B. Wykazy te muszą być zgodne z wykazami, stanowiącymi załącznik do ww. Rozporządzenia. Stosownie zaś do treści § 2 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Powyższe okresy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Organ rentowy dodał, że ubezpieczony udokumentował ogólny staż pracy w łącznym wymiarze jedynie 19 lat, 11 miesięcy i 9 dni. Ponadto nie udowodnił również 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Nie złożył także wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Na tej podstawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 21 grudnia 2018 r. k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. W. (1), urodzony w dniu 6 lutego1957 r., w dniu 8 listopada 2018 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzająca te okresy. Ubezpieczony K. W. (1) jest członkiem OFE, ale nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, na dochody budżetu państwa (wniosek z dnia 8 listopada 2018 r. k. 1-6, tom II a.r.).

W okresie od dnia 28 września 1977 r. do dnia 2 września 1991 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) z siedzibą w W. na stanowisku szlifierza. Z tytułu powyższego zatrudnienia K. W. (1) pobrał następujące kwoty wynagrodzeń: za 1980 r. – 64.507,00 zł, za 1981 r. – 83.041,00 zł, za 1982 r. – 124.174,00 zł, za 1983 r. – 173.047,00 zł, za 1984 r. – 208.279,00 zł, za 1985 r. – 376.834,00 zł, za 1986 r. – 556.473,00 zł, za 1987 r. – 554.432,00 zł, za 1988 r. – 1.022.543,00 zł, za 1989 r. – 3.740.987,00 zł, za 1990 r. – 14.413.675,00 zł o za 1991 r. – 1.959.058,00 zł. W okresie od dnia 24 października 1977 r. do dnia 18 października 1979 r. ubezpieczony pełnił czynną służbę wojskową. Następnie w okresie od dnia 15 września 1991 r. do dnia 31 października 1992 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku frezera w firmie (...) (...) (...) z siedzibą w L., a w okresie od dnia 1 kwietnia 1994 r. do dnia 31 marca 1996 r. świadczył pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku szlifierza narzędziowego na rzecz firmy (...) (...) J. I. z siedzibą w W.. Z kolei w okresie od dnia 4 sierpnia 1997 r. do dnia 31 grudnia 1999 r. ubezpieczony pozostawał zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza w (...) M. L. z siedzibą w W.. Żaden z w/w zakładów pracy nie wystawił odwołującemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. W okresie od dnia 10 maja 1996 r. do dnia 17 maja 1997 r. ubezpieczony był zarejestrowany w Urzędzie Pracy (...) W. w charakterze osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku, który pobrał w następującej wysokości: za 1996 r. – 2.225,90 zł i za 1997 r. – 1.307,90 zł. Łączny staż pracy odwołującego wynosi 19 lat, 11 miesięcy i 9 dni (świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, książeczka wojskowa k. 3-17, tom I a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r.: okresy składkowe w wymiarze 19 lat, 11 miesięcy i 9 dni. Jednocześnie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 39) w związku z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił okresu, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jak również ogólnego stażu pracy w wymiarze 25 lat. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył następujących okresów: od dnia 21 października 1977 r. do dnia 23 października 1977 r., ponieważ okres niewykonywania pracy od dnia zwolnienia do dnia podjęcia czynnej służby wojskowej w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. nie został wymieniony jako okres składkowy lub nieskładkowy, od dnia 19 października 1979 r. do dnia 5 listopada 1979 r. z tego samego powodu, od dnia 2 marca 1991 r. do dnia 1 września 1991 r., tj. okresu urlopu bezpłatnego, od dnia 15 września 1991 r. do dnia 31 grudnia 1991 r., gdyż nie został wystarczająco udowodniony - brak pieczątki imienno-stanowiskowej oraz brak informacji o zasiłkach chorobowych, od dnia 1 czerwca 1995 r. do dnia 6 czerwca 1995 r., gdyż brak jest podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne, od dnia 10 maja 1996 r. do dnia 10 maja 1996 r., ponieważ okres zarejestrowania w Urzędzie Pracy bez prawa do zasiłku dla osób bezrobotnych po dniu 14 listopada 1991 r. w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. nie został wymieniony jako okres składkowy lub nieskładkowy. Na tej podstawie organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z warunków szczególnych (decyzja ZUS z dnia 23 listopada 2018 r., znak: (...) k. 8, tom II a.r.).

Od powyższej decyzji, K. W. (1) złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 7 grudnia 2018 r. k. 3 a.s.).

Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2019 r. odwołujący oświadczył, że uzyskał odpowiedź z Archiwum Państwowego w W. udzieloną w dniu 21 stycznia 2019 r., z której wynika, że w zasobie Archiwum przechowywana jest dokumentacja z okresu jego zatrudnienia w Fabryce (...) z siedzibą w W., aczkolwiek nie odnaleziono świadectw pracy w szczególnych warunkach. Odwołujący podał także, iż nie kwestionuje okoliczności legitymowania się ogólnym stażem pracy w wymiarze 19 lat, 11 miesięcy i 9 dni, gdyż okoliczność ta jest zgodna z prawdą (protokół rozprawy z dnia 30 stycznia 2019 r. k. 16-18 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy, jak również w aktach rentowych odwołującego. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd Okręgowy oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd odstąpił od przesłuchania w charakterze świadków K. W. (2) i S. B., albowiem wobec braku spełnienia przez ubezpieczonego koniecznej przesłanki posiadania 25-letniego ogólnego stażu pracy, przeprowadzenie powyższego dowodu nie miałoby żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. W. (3) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 listopada 2018 r., znak: (...) jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych w tym akcie prawnym, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1. posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi

i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2. wykonywać pracę wymienioną w Wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3. osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz

4. być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt.

3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013 r., III AUa 783/13). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 32 ust. 1 cyt. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 . Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym przepisie, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W rozpoznawanej sprawie sporu nie budziło, że wnioskodawca w dniu (...) ukończył 60 lat. Sporny w sprawie pozostawał natomiast ogólny staż pracy wnioskodawcy, a nadto – staż jego pracy w warunkach szczególnych. Odnośnie ogólnego stażu ubezpieczeniowego wnioskodawca wskazywał, że poza okresami uwzględnionymi przez organ rentowy powinien zostać mu zaliczony okres od dnia 21 października 1977 r. do dnia 23 października 1977 r. i od dnia 19 października 1979 r. do dnia 5 listopada 1979 r., tj. okres niewykonywania pracy od dnia zwolnienia do dnia podjęcia czynnej służby wojskowej, okres od dnia 2 marca 1991 r. do dnia 1 września 1991 r., tj. okres urlopu bezpłatnego, a także okresy zatrudnienia od dnia 15 września 1991 r. do dnia 31 grudnia 1991 r., od dnia 1 czerwca 1995 r. do dnia 6 czerwca 1995 r. oraz okres zarejestrowania w Urzędzie Pracy od dnia 10 maja 1996 r. do dnia 10 maja 1996 r., w charakterze osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku.

W tym względzie wskazać należy, że bezpodstawne jest żądanie uwzględnienia do stażu pracy wnioskodawcy okresu zarejestrowania w Urzędzie Pracy od dnia 10 maja 1996 r. do dnia 10 maja 1996 r. bez prawa do pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Stosownie do treści art. 6 ust. 2 pkt. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okres pozostawania bez pracy i prawa do zasiłku dla bezrobotnych przypadający przed 15 listopada 1991 roku jest okresem składkowym. Z kolei po tej dacie, tak jak w przypadku ubezpieczonego, nie jest w ogóle uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury i renty, albowiem na mocy art. 6 ust. 1 pkt. 2 w związku z art. 30 ust. 1 ustawy o bezrobociu do okresów składkowych wliczane są jedynie okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych. Zasadnie również organ rentowy nie uwzględnił okresów niewykonywania przez odwołującego pracy po odbyciu służby wojskowej, tj. od dnia 21 października 1977 r. do dnia 23 października 1977 r. i od dnia 19 października 1979 r. do dnia 5 listopada 1979 r., gdyż taki okres nie jest wskazany zarówno w art. 6 (wymieniającym okresy składkowe) jak i art. 7 (dotyczącym okresów nieskładkowych) ustawy emerytalnej.

Mając to na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca nie udowodnił, aby do dnia 31 grudnia 1998 r. legitymował się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Z dokumentów z akt emerytalnych wnioskodawcy wnika, że staż ten wynosi zaledwie 19 lat, 11 miesięcy i 9 dni. Niespełnienie zaś przez wnioskodawcę tej przesłanki przyznania prawa do wcześniejszej emerytury implikowało pominięcie jego wniosków dowodowych na okoliczność posiadania wymaganego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach, albowiem nawet ustalenie, że wnioskodawca spełnia ten warunek, nie spowodowałoby korzystnego dla niego rozstrzygnięcia Sądu. Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2019 r. odwołujący oświadczył, że nie kwestionuje okoliczności legitymowania się ogólnym stażem pracy we w/w wymiarze. Z literalnego brzmienia art. 184 ustawy emerytalnej wynika bowiem wprost, że przesłanki przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym muszą być spełnione wszystkie łącznie. Bezprzedmiotowe więc było prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność spełnienia przesłanki wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach w sytuacji, gdy wnioskodawca nie spełnił warunku posiadania wymaganego ogólnego stażu ubezpieczeniowego 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2005 r. (I UK 160/04), w którym Sąd ten wskazał, że w postępowaniu odrębnym w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, toczącym się z odwołania od decyzji organu rentowego wydanej na wniosek o przyznanie emerytury, nie jest dopuszczalne przedmiotowe przekształcenie roszczenia (art. 193 k.p.c.) poprzez żądanie ustalenia tylko niektórych przesłanek warunkujących prawo do świadczenia. A żądaniem takim w niniejszym postępowaniu było żądanie ustalenia przesłanki stażu pracy w szczególnych warunkach. Na marginesie, Sąd Okręgowy ustalił także, że wnioskodawca jest członkiem OFE i nie złożył wniosku o przekazanie zgromadzonych tam środków na dochody budżetu państwa, a tym samym nie spełnił także tej przesłanki koniecznej do nabycia prawa do dochodzonego świadczenia.

Dlatego też, w okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle powyższych uwag, nie było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, a odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 23 listopada 2018 r., znak: (...), podlegało oddaleniu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym Sąd Okręgowy orzekł w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)