Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy Miejskiej K.

przeciwko T. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie

z dnia 7 kwietnia 2014 r., sygnatura akt VI C 1876/13/S

1.  zmienia zaskarżony wyrok poprzez nadanie mu brzmienia:

„I. zasądza od pozwanej T. K. na rzecz powoda Gminy Miejskiej K. kwotę 4 427,50 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia siedem złotych 50/100) z odsetkami ustawowymi:

- od kwoty 4 111,25 zł (cztery tysiące sto jedenaście złotych 25/100) od dnia 27 grudnia 2011 roku,

- od kwoty 316,25 zł (trzysta szesnaście złotych 25/100) od dnia 15 października 2013 roku

do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III. koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.”;

2. oddala apelację w pozostałym zakresie;

3. koszty postępowania odwoławczego wzajemnie znosi;

4. przyznaje pełnomocnikowi z urzędu adwokat A. C. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia
w K. kwotę 1 107 zł (jeden tysiąc sto siedem złotych) brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu
w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 grudnia 2014r.

Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2014r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia Wydział VI Cywilny zasądził od pozwanej T. K. na rzecz strony powodowej Gminy miejskiej K. kwotę 6887,33 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 6571,08 złotych od dnia 27/12/2011 do dnia zapłaty i od kwoty 316,25 złotych od dnia 01/10/2013 do dnia zapłaty oraz kwotę 1.200 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, iż T. K. była zobowiązana uiszczać kwotę 516,50 zł miesięcznie z tytułu czynszu za mieszkanie przy ul. (...) w K. stanowiące własność J. L. i K. L.. W okresie 28.12.2009 r. - 30.11.2011 r. T. K. wpłacała po 200 zł miesięcznie wobec zajmowania tego lokalu bez tytułu prawnego. Gmina Miejska K. zapłaciła na rzecz J. L. i K. L. kwotę 6 887,33 zł tytułem odszkodowania za korzystanie przez T. K. w okresie 28.12.2009 r. - 30.11.2011 r. z przedmiotowego lokalu bez tytułu prawnego. W tym czasie nie dostarczyła bowiem pozwanej lokalu socjalnego.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 04.12.2009 r. w punkcie I nakazano T. K. aby opuściła i wydała J. L. i K. L. lokal mieszkalny nr (...) położony w K. przy ul. (...) oraz ustalono, iż przysługuje jej prawo do lokalu socjalnego. Jednocześnie wstrzymano wykonanie punktu I wyroku do czasu złożenia T. K. przez Gminę Miejską K. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Wyrokiem z dnia 04.11.2010 r. zasądzono od Gminy Miejskiej K. do niepodzielnej ręki K. L. i J. L. kwotę 3600 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot: 430 zł od dnia 05.02.2010 r. do dnia zapłaty, 430 zł od dnia 18.03.2010r. do dnia zapłaty oraz 2.740 zł od dnia 01.09.2010 r. do dnia zapłaty, jak również kwotę 189 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

K. L. i J. L. wezwali Gminę Miejską K. do zapłaty kwoty 4.289,20 zł należnej na mocy wyroku z dnia 04.11.2010 r. oraz odszkodowania w łącznej kwocie 7.800 zł z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot, które na dzień 02.08.2011r. wynosiły 488,70 zł. Stąd wezwali stronę powodową do uiszczenia odszkodowania wraz z odsetkami w łącznej kwocie 8.288,70 zł. Następnie wezwali Gminę Miejską K. do zapłaty odszkodowania z tytułu niedostarczenia lokalu T. K. i E. M. zamieszkałym w nieruchomości przy ul. (...)
w K. wynoszącego na dzień 08.11.2011 r. 4.049,69 zł, w tym za T. K. 1.290 zł, po 430 zł za wrzesień, październik i listopad 2011 r. Wyjaśnili, że kwota odszkodowania zasądzona wyrokiem z dnia 04.11.2010 r. wynosi 630 zł miesięcznie, z czego T. K. wpłaca 200 zł miesięcznie. Gmina Miejska K., w wypadku T. K., uznała żądanie zapłaty kwoty 5.534,52 zł za okres 05.08.2010 r. - 31.08.2011 r. oraz kwoty 1.290 zł za okres 01.09.2011 r. - 30.11.2011 r.

Gmina Miejska K. wezwała T. K. do zapłaty kwoty 6.571,08 zł
w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, co nastąpiło dnia 12.12.2011 r. Poinformowała ją o wpłacie w/w kwoty dokonanej na rzecz właścicieli przedmiotowego lokalu z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z niego w okresie 28.12.2009 r.- 30.11.2011 r. Następnie wezwała ją do zapłaty kwoty 7.242,77 zł z tytułu regresu za zwrot kwoty dotyczącej zajmowania lokalu przez osoby uprawnione do mieszkania socjalnego wraz
z dalszymi odsetkami w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150 j. t.) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie (ust. 1). W wypadku osób uprawnionych do lokalu socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, odpowiada ono wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł (ust. 3). Jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm. (ust.5).

Odpowiedzialność gminy za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego oraz tej osoby jest odpowiedzialnością in solidum (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 07.12.2007 r., III CZP 121/07, OSNC 2008/12/137, Biul.SN 2007/12/7). Ponieważ, jak stwierdzono w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19.06.2008 r. V CSK 31/08 (LEX nr 457701, OSNC-ZD 2009/1/16, Biul.SN 2008/10/12, M.Prawn. 2009/20/1128-1129), odpowiedzialność odszkodowawcza gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego służy ochronie właściciela, a nie byłego lokatora uprawnionego do lokalu socjalnego, gminie, która zapłaciła właścicielowi odszkodowanie, przysługuje regres w stosunku do tego lokatora w granicach jego obowiązku określonego
w art. 18 ust. 1 i 3 u.o.p.l. (zachowujące w tym względzie aktualność uwagi zawarte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2004 r., sygn. akt I CK 581/03, BiuL SN 2004, nr 11, s. 9).

Niewątpliwie pozwana była zobowiązana do zapłaty kwoty wskazanej w pozwie. Nie kwestionowała bowiem tego, że w okresie 28.12.2009 r. - 30.11.2011 r. zamieszkiwała
w przedmiotowym lokalu. Nie podważała również wysokości czynszu ciążącego na niej za używanie mieszkania oraz faktu, iż w związku z zajmowaniem go bez tytułu prawnego uiszczała we wspomnianym czasie jedynie po 200 zł miesięcznie. Ponadto nie negowała faktu zapłaty przez stronę powodową na rzecz K. L. i J. L. należnej im z tego tytułu kwoty w łącznej wysokości dochodzonej pozwem, której pozwana mimo wezwania nie zwróciła Gminie Miejskiej K.. Stąd domaganie się przez nią zapłaty należności z tytułu bezumownego korzystania z lokalu we wskazanym okresie było zasadne, także w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 k.c., a więc od dnia następnego po upływie 14 dniowego terminu wyznaczonego pozwanej w wezwaniu do zapłaty kwoty 6.571,08 zł oraz od dnia wniesienia pozwu odnośnie kwoty 316,25 zł.

Zgłoszone przez pozwaną zarzuty Sąd Rejonowy uznał za chybione. Objęte pozwem roszczenie powstało bowiem wskutek braku uiszczania przez nią należnego od niej odszkodowania za korzystanie z lokalu mieszkalnego, a nie dlatego, że Gmina Miejska K. nie dostarczyła jej lokalu socjalnego. W niniejszej sprawie brak było również okoliczności pozwalających na zastosowanie art. 5 k.c. Zgłoszone przez stronę powodową roszczenie nie prowadzi do pokrzywdzenia pozwanej w żaden sposób, zmierza bowiem jedynie do odzyskania świadczenia, które powinna była spełnić z racji zamieszkiwania
w lokalu.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na zasadzie art. 98 § 1, § 3 i § 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z obowiązkiem ponoszenia ich przez stronę przegrywającą sprawę.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana, która zaskarżyła wyrok
w całości.

Pozwana zarzuciła wyrokowi:

1. nieważność postępowania na skutek pozbawienia pozwanej możności obrony jej praw

2. błędną ocenę okoliczności sprawy przez Sąd I instancji, skutkującą:

- oddaleniem wniosku pozwanej o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, pomimo nieporadności strony,

- prowadzeniem rozprawy pod nieobecność pozwanej, pomimo że jej nieobecność została wywołana okolicznościami niezawinionymi przez pozwaną,

- zaniechaniem otwarcia rozprawy na nowo w związku ze stawieniem się pozwanej na rozprawie przed ogłoszeniem wyroku i ustaleniem przyczyn jej nieobecności, pomimo iż przyczyny te uzasadniały ponowne otwarcie rozprawy,

- jednoczesnym wysłaniem zawiadomienia do pozwanej o ustanowieniu w sprawie pełnomocnika z urzędu i wezwania do tego pełnomocnika do usunięcia braków formalnych apelacji,

3. naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 299 w związku z art. 217 § 3 k.p.c., poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania pozwanej, podczas gdy pozostawały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, co skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego i w konsekwencji uwzględnieniem powództwa,

4. naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej i wnikliwej analizy i oceny dowodów, co doprowadziło do bezkrytycznego przyjęcia twierdzeń strony powodowej, nieznajdujących potwierdzenia w przedstawionym materiale dowodowym i przez to dowolnego przyjęcia kwot należnych stronie powodowej,

5. naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 230 k.p.c., poprzez bezpodstawne przyjęcie, że pozwana przyznała fakty powoływane przez stronę powodową, a to wysokość wpłat dokonanych przez stronę powodową na rzecz właścicieli lokalu tytułem kwot należnych od pozwanej i wysokość roszczeń strony powodowej wobec pozwanej, i
w konsekwencji błędne ustalenie, że stronie powodowej przysługuje wobec pozwanej roszczenie o zapłatę kwot dochodzonych pozwem,

6. naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 k.c., poprzez przyjęcie za udowodnione twierdzeń pozwu, pomimo ich zakwestionowania przez stronę pozwaną, i naruszenie w ten sposobu zasady rozkładu ciężaru dowodu w procesie,

7. naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 k.c., poprzez jego błędną wykładnię i w rezultacie przyjęcie, że przepis ten nie znajduje zastosowania, podczas gdy wystąpienie z pozwem przez stronę powodową, o ile przyjąć, że zgłaszane roszczenie
w istocie jej przysługuje, co strona pozwana kwestionuje, stanowi nadużycie prawa podmiotowego, które nie zasługuje na ochronę.

Wobec powyższego pozwana wniosła o:

1.  uchylenie zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania dotkniętego nieważnością i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanej na okoliczność niezawinionego spóźnienia na rozprawę w dniu 7 kwietnia 2014 r., wywołanego zmianą sali rozpraw oraz brakiem należytego powiadomienia pozwanej o tej okoliczności.

3.  zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

4.  przyznanie kosztów nieopłaconej w całości ani w części pomocy prawnej
w postępowaniu apelacyjnym, udzielonej przez adwokata z urzędu, według norm przepisanych, powiększonych o stawkę podatku VAT;

ewentualnie

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości,

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów:

- zarządzenia o wyznaczeniu przez Dziekana ORA wraz z kopertą, w której zostało przesłane do pełnomocnika,

- wydruku ze strony www.poczta-polska.pl na okoliczność terminu zawiadomienia pełnomocnika z urzędu o fakcie wyznaczenia w sprawie,

- pisma strony powodowej z dnia 13 lutego 2012 r., na okoliczność wskazywania przez stronę powodową różnych wysokości kwot rzekomo należnego od pozwanej odszkodowania,

- orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia 17 czerwca 2010 r.,

- zaświadczeń lekarskich z dnia 10 lutego 2010 r. oraz 24 marca 2014 r.,

- decyzji o waloryzacji emerytury z dnia 1 marca 2014 r. na okoliczności związane ze stanem zdrowia pozwanej, jej sytuacją zarobkową i majątkową,

- wydruku z Biuletynu Informacji Publicznej Miasta K., na okoliczność wysokości czynszu w lokalu socjalnym;

3. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanej, na okoliczności związane z zajmowaniem lokalu, stanem zdrowia pozwanej, jej sytuacją zarobkową i majątkową, przebiegiem postępowania przed Sądem I instancji, w szczególności rozprawy w dniu 7 kwietnia 2014 r., terminem zawiadomienia pozwanej
o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu;

4. zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

5. przyznanie kosztów nieopłaconej w całości ani w części pomocy prawnej
w postępowaniu apelacyjnym, udzielonej przez adwokata z urzędu, według norm przepisanych, powiększonych o stawkę podatku VAT;

Pozwana zaprzeczyła wszystkim twierdzeniom strony powodowej, których wyraźnie nie przyznała oraz podniosła zarzut przedawnienia roszczenia.

W uzasadnieniu apelacji pozwana podniosła, iż w postępowaniu prowadzonym przed Sądem I instancji, wskutek szeregu nieprawidłowości, od odmowy ustanowienia w sprawie fachowego pełnomocnika dla pozwanej, poprzez przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność pozwanej i nieprzeprowadzenie wnioskowanych przez nią dowodów, po podejmowanie czynności w związku ze złożoną apelacją w sposób uniemożliwiający ustanowionemu pełnomocnikowi z urzędu należytą reprezentację pozwanej, doszło do faktycznego pozbawienia pozwanej możności obrony jej praw.

Zarzuciła, iż wskutek pominięcia dowodu z przesłuchania pozwanej w sprawie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. doszło do naruszenia art. 299 w związku z art. 217 § 3 k.p.c.

Zdaniem pozwanej w złożonym pozwie strona powodowa nie wyjaśniła, w jaki sposób została ustalona kwota żądana od pozwanej. Jedynym dowodem oferowanym na tę okoliczność są wezwania do zapłaty takiej właśnie kwoty kierowane przez stronę powodową do pozwanej. W żadnym z tych pism powódka nie wyjaśniła jednak, w jaki sposób i na jakiej podstawie obliczyła żądaną kwotę. Wobec rozkładu ciężaru dowodu pomiędzy stronami postępowania cywilnego, wynikającego z art. 6 k.c., to na powódce spoczywał ciężar wykazania okoliczności, na których opierała swoje żądanie. Także w wysyłanych do pozwanej wezwaniach do zapłaty pojawiały się różne kwoty.

Wobec zakwestionowania przez pozwaną samej zasady jej rzekomej odpowiedzialności względem powódki, okoliczności sprawy nie pozwalały na przyjęcie jakichkolwiek twierdzeń powódki za przyznane. Skoro bowiem strona kwestionuje istnienie roszczenia, to tym bardziej kwestionuje jego wysokość. W świetle całego przebiegu sprawy brak było podstaw do przyjęcia, że strona pozwana przyznała wysokość kwot zapłaconych przez powódkę czy tytuł prawny, będący podstawą takiej zapłaty.

Z ostrożności procesowej strona pozwana wskazała, że wystąpienie z żądaniem zapłaty przez powódkę w niniejszej sprawie stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego, w postaci z jednej strony zakazu czerpania korzyści z własnej niegodziwości, a
z drugiej strony nakazu szczególnej ochrony i troski wobec osób starszych, ubogich, samotnych, cierpiących na poważne choroby, które znalazły się w takim położeniu bez własnej winy. Pozwana ma 69 lat, zamieszkuje samotnie, cierpi na liczne choroby - nadciśnienie, nerwicę, nietrzymanie moczu, schorzenia kręgosłupa. W 2007 r. przeszła zabieg wszczepienia endoprotezy biodra, obecnie oczekuje na operację drugiego biodra. Z powodu złego stanu zdrowia pozwana wcześnie była zmuszona przejść na rentę. Z tego względu jej obecna emerytura nie jest wysoka i wynosi 825 zł netto miesięcznie. Z tej kwoty pozwana musi opłacać wszystkie bieżące wydatki. Po opłaceniu rachunków, kosztów leków i środków higienicznych (z uwagi na chorobę niezbędny jest comiesięczny wydatek 200 zł na podpaski, a także około 100 zł na leki) oraz wyżywienia, pozwana nie jest w stanie uiszczać kwoty wyższej niż 200 zł za zajmowane mieszkanie. Pozwana nie ma też możliwości podjęcia zatrudnienia, celem uzyskania dodatkowych środków finansowych.

Wyrokiem z 2009 r. Sąd orzekł o eksmisji pozwanej z zajmowanego lokalu i ojej prawie do lokalu socjalnego, który obowiązana jest dostarczyć powódka. Pomimo upływu 5 lat od wydania tego orzeczenia, powódka dotąd nie wywiązała się z tego obowiązku. W tym stanie rzeczy żądanie zapłaty od pozwanej stanowiłoby domaganie się świadczenia na podstawie własnego bezprawnego działania strony powodowej. Gdyby obowiązek dostarczenia lokalu socjalnego został przez powódkę należycie wypełniony, pozwana zajmowałaby lokal socjalny, za który uiszczałaby czynsz wynoszący 1,54 zł za m2.

Pozwana podniosła także zarzut przedawnienia całości roszczeń dochodzonych
w niniejszym postępowaniu. W szczególności zarzut ten dotyczy należności za okres przed 1 października 2010 r. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 1 października 2013 r. (data stempla pocztowego). Roszczenia oparte na art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów są roszczeniami o świadczenia okresowe, dla których właściwy jest trzyletni termin przedawnienia.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja strony pozwanej była częściowo uzasadniona i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku..

Sąd Okręgowy uzupełnił i zmienił ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie poprzez ustalenie, iż czynsz jaki była by zobowiązana płacić pozwana za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego w okresie od 28.12.2009r. do 30.11.2011r. wynosi 516,25 zł. miesięcznie (pismo k. 9-10).

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy przyjmuje za własne poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego i rozważania prawne, czyniąc je za podstawę niniejszego rozstrzygnięcia.

W ocenie sądu II instancji nietrafny był podniesiony przez apelującą zarzut nieważności postępowania. Pozbawienie strony możliwości obrony jej praw może być skutecznie podniesione tylko wówczas, gdy ma ono charakter całkowity i w sposób bezwzględny wyłącza obronę. Tymczasem pozwana była prawidłowo zawiadomiona
o terminie rozprawy, nadto na drzwiach sali sądowej znajdowała się informacja o zmianie sali rozprawy, co pozwana sama przyznała w treści apelacji, przyznając jednocześnie, iż informacji tej nie zauważyła. Zatem nieobecność pozwanej na rozprawie była przez nią zawiniona, ponieważ Sąd zamieścił stosowną informację na drzwiach sali rozpraw a to pozwana nie zwróciła na nią uwagi. Z protokołu rozprawy i oświadczenia pełnomocnika powoda wynika także, iż rozprawa została rozpoczęta z 5-minutowym opóźnieniem. Stawiennictwo pozwanej po zamknięciu rozprawy nie nakładało na Sąd obowiązku otwarcia zamkniętej rozprawy, zwłaszcza, iż pozwana nie była wzywana do osobistego stawiennictwa a jedynie zawiadomiona o terminie rozprawy.

Nie sposób też wywodzić nieważności postępowania z odmowy ustanowienia pełnomocnika na etapie postępowania pierwszo-instancyjnego, a ustanowienia go dopiero na etapie postępowania odwoławczego. Odmowa ustanowienia pełnomocnika była przedmiotem orzekania Sądu Okręgowego w skutek wniesionego zażalenia i postanowienie to zostało utrzymane w mocy. Także wysłanie jednocześnie decyzji o ustanowieniu pełnomocnika i wezwania do pełnomocnika o uzupełnieniu braków apelacji nie może skutkować uznaniem nieważności postępowania, albowiem jest to powszechna praktyka, iż czynności tego typu są podejmowane jednocześnie a żaden przepis procedury cywilnej nie nakłada na Sąd obowiązku odczekania określonego czasu celem zapoznania się pełnomocnika z urzędu
z aktami sprawy.

Zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przez sąd I instancji przepisów prawa procesowego, skutkujące błędnym ustaleniem okoliczności sprawy są bezzasadne. Uzasadnienia nie znajduje przede wszystkim zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie
z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w tym przepisie, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W judykaturze podkreśla się, iż oznacza to uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5–6, poz. 21; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267). Moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność decyduje zaś o tym, czy konkretny środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana jedynie wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną
z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 r., I ACa 285/12, LEX nr 1162845).
W niniejszej sprawie taka sytuacja jednak nie zachodzi. Sąd Rejonowy prawidłowo i
w sposób logiczny ocenił wiarygodność dowodów, niekwestionowanych zresztą przez stronę pozwaną, która nie składała zarzutów co do ważności i zgodności z prawda treści dokumentów dołączonych do pozwu ani w sprzeciwie ani w apelacji. Postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może ograniczać się jedynie do negowania ustaleń Sądu i prezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Działanie takie zmierza jedynie do polemiki z decyzją Sądu i nie zasługuje na uwzględnienie. Ponad to odnośnie zarzutów dotyczących dowodów, z których wynika wysokość wypłaconych przez Gminę kwot – to wobec treści uzasadnienia pozwu roszczenie Gminy zostało ustalone nie w oparciu o kwoty wynikające z kopii przelewów tylko w oparciu o twierdzenia uzasadnienia. Także Sąd Rejonowy ustalił w ten sposób wysokość należnego odszkodowania, popełniając jedynie oczywistą omyłkę pisarską i ustalając, iż winna to być kwota 516,50 zł. podczas gdy z dołączonych pism wynika, iż
w uzasadnieniu pozwu doszło do oczywistej omyłki i jest to kwota 516,25zł.

Za bezzasadne należy nadto uznać zarzut naruszenie art. 230 k.p.c. oraz 299 k.p.c.
w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. Skoro pozwana nie stawiła się na rozprawę Sąd I instancji miał podstawy ku temu, by uznać okoliczności sprawy za przyznane. Z kolei dowód
z przesłuchania stron ma charakter subsydiarny i fakultatywny. Oznacza to, iż może być on przeprowadzony tylko wtedy, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku, pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia. O tym, czy w konkretnej sprawie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia decyduje sąd rozpoznający sprawę, a nie strony postępowania. Skoro zatem sąd I instancji uznał, iż sprawa została w sposób dostateczny wyjaśniona, nie sposób czynić mu zarzutu iż naruszył przepis 299 k.p.c. w zw.
z art. 217 § 3 k.p.c. Nie przesłuchanie strony pozwanej nie było uchybieniem Sądu Rejonowego także dlatego, iż nawet w apelacji pozwana nie podała jakie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pozostały nie wyjaśnione w skutek zaniechania jej przesłuchania.
W szczególności fakty dotyczące jej sytuacji majątkowej i zdrowotnej nie mają wpływu na zasadność ani wysokość roszczenia strony powodowej a więc nie są faktami istotnymi dla rozstrzygnięcia sprawy, a tylko taką tezę dowodową powołała pozwana w sprzeciwie. Z tego też powodu Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe zgłoszone na tę okoliczność
w apelacji.

W ocenie sądu II instancji niezrozumiały jest wywodzony przez pozwaną zarzut naruszenia art. 6 k.c. Przepis ten dotyczy rozkładu ciężaru dowodu. Zatem Sąd może wadliwie zastosować niniejszą normę wyłącznie wówczas, gdy wbrew jego dyspozycji nakłada obowiązek wykazania faktów nie na stronę, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Wbrew twierdzeniom apelującej w toku postępowania sądowego pozwana nie zakwestionowała sposobu wyliczenia przez powódkę należnej jej kwoty odszkodowania
z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, skoro tak, to w braku zaprzeczenia okoliczność ta nie była sporna.

Bezzasadny jest także zarzut naruszenie art. 5 k.c. Jak trafnie zauważył Sąd Rejonowy odpowiedzialność gminy za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego oraz tej osoby jest odpowiedzialnością in solidum (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07, LEX nr 322099). Gminie, która zapłaciła właścicielowi odszkodowanie, przysługuje regres w stosunku do tego lokatora w granicach jego obowiązku określonego w art. 18 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. V CSK 31/08, LEX nr 457701). Strona powodowa wykonywała swoje uprawnienie wynikające z regresu, z tych względów zupełnie niezrozumiałe jest twierdzenie apelującej, iż strona powodowa nie może czerpać korzyści z własnej „niegodziwości”. Także wzgląd na szczególną ochronę osób starszych, ubogich i samotnych nie uzasadnia zastosowania art. 5 k.c. To nie działanie Gminy doprowadziło do obowiązku uiszczania przez pozwaną odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego tylko postępowanie pozwanej doprowadziło do wypowiedzenia jej umowy najmu i orzeczenia wobec niej eksmisji. Do czasu zwolnienia lokalu pozwana ma obowiązek uiszczania za ten lokal odszkodowania zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o o.p.l.

Natomiast zarzut przedawnienia Sąd Okręgowy uznał za częściowo uzasadniony. Utrwalony jest już pogląd orzecznictwa, iż także roszczenie regresowe Gminy jest świadczeniem okresowym, ponieważ z treści art. 18 ust. 1 wynika iż odszkodowanie jest świadczeniem miesięcznym. Wobec powyższego także roszczenie regresowe Gminy powstaje za każdy miesiąc odrębnie. Oznacza to, iż roszczenie o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu za okres od grudnia 2009 r. do września 2010r. uległo przedawnieniu i
w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

W pozostałym zakresie apelacja polegała oddaleniu. Roszczenie strony powodowej zostało obliczone w ten sposób, iż z kwoty 516,25 zł. odliczono 200 zł. wpłacane przez stronę pozwaną a powstałą w ten sposób kwotę 316,25 zł. pomnożono przez liczbę miesięcy od października 2010 do listopada 2011r. tj. 14 x 316,25 zł. = 4.427,50 zł. W zakresie tej kwoty powództwo podlegało uwzględnieniu. Prawidłowo także Sąd Rejonowy ustalił daty, od których naliczone zostały odsetki ustawowe.

Niewątpliwie uzasadnienie żądania pozwu było niespójne z treścią dołączonych do niego dokumentów, jednak skoro sam powód domagał się ustalenia, iż należne odszkodowanie wynosi 516,25 zł. to ustalenie kwoty wyższej stanowiło by orzeczenie ponad żądanie pozwu.

Odnośnie kosztów procesu przed Sądem I instancji i II instancji Sąd Okręgowy uznał, iż wobec częściowego uwzględnienia żądania pozwu zasadne jest zastosowanie art. 100 kpc i zniesienie kosztów pomiędzy stronami.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na zasadzie art. 386 § 1 kpc.

W punkcie 3 wyroku przyznano pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu w postępowaniu odwoławczym powiększone o stawkę podatku VAT (§ 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu).