Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. na rozprawie w Szczecinie

sprawy z powództwa I. S.

przeciwko M. K.

o zachowek

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt I C 122/12

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II, III i IV w taki sposób, iż nadaje im brzmienie:

II. zasądza od pozwanego M. K. na rzecz powódki I. S. kwotę 4.666 (czterech tysięcy sześciuset sześćdziesięciu sześciu) złotych i 66 (sześćdziesięciu sześciu) groszy z odsetkami ustawowymi od dnia 23 kwietnia 2013 roku i oddala powództwo w pozostałej części,

III. znosi wzajemnie koszty postępowania między stronami,

IV. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa-Sąd Okręgowy w Szczecinie: od pozwanego kwotę 1.931 (jednego tysiąca dziewięciuset trzydziestu jeden) złotych i 56 (pięćdziesięciu sześciu) groszy, zaś od powódki I. S. kwotę 731 (siedmiuset trzydziestu jeden) złotych i 57 (pięćdziesięciu siedmiu) groszy,

2. oddala apelację w pozostałym zakresie,

3. zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 510 (pięciuset dziesięciu) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Z. Ciechanowicz SSA E. Skotarczak SSA M. Iwankiewicz

Sygn. akt I ACa 568/13

Uzasadnienie wyroku z dnia 28 listopada 2013 r.:

Powódka I. S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego M. K. kwoty 85 834 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 27 marca 2011 r. tytułem zachowku. Powódka wskazała, iż jest córką zmarłego spadkodawcy S. K., a gdyby dziedziczenie odbywało się z mocy ustawy, jej udział spadkowy wynosiłby 1/3, ponieważ do spadkobierców należy też syn zmarłego i jego żona. W związku z czym wywiodła, iż tytułem zachowku należy jej się równowartość 1/6 masy spadkowej. Wartość masy spadkowej po S. K. powódka wyceniła na łączną kwotę 1 130 000 zł.

Pozwany M. K. oświadczył, iż uznał roszczenie powódki co do zasady i co do kwoty 35 000 zł. Pozwany podał, iż wartość masy spadkowej wynosi 476 000 zł, a zachowek powinien być obliczony od kwoty 238.000,00 zł. Pozwany wskazał ponadto, iż podstawa obliczenia zachowku powinna być pomniejszona o długi i ciężary: kredyt w kwocie 15 000 zł spłacony przez pozwanego za spadkodawcę i koszt wykonania nagrobka dla spadkodawcy w wysokości 13 000 zł. Pozwany wskazał również, iż poniósł koszty stypy w kwocie 3 000 zł na co nie ma rachunku.

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie o sygn. akt I C 122/12 zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 40 149,17 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 23 kwietnia 2013 r. (pkt I), oddalił powództwo w pozostałe części (pkt II), zasądził od powódki na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3 617 zł (pkt III) i nakazał ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 1940, 76 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie oparto o następujące ustalenia:

Prawomocnym postanowieniem z dnia 21 lutego 2011r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 87/10 Sąd Rejonowy w Choszcznie stwierdził, że spadek po S. K. zmarłym w dniu 22 grudnia 2009r. w S., na podstawie testamentu ustnego z dnia 21 grudnia 2009 r. nabył w całości syn M. K.. Do kręgu spadkobierców ustawowych zmarłego S. K. należą: żona Z. K., córka I. S. (powódka) oraz syn M. K. (pozwany).

W skład spadku po S. K. wchodzą:

1.  udział w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości gruntowych niezabudowanych oznaczonych ewidencyjnie jako dz. nr (...), (...) (obr. (...), gm. (...)), (...), (...), (...), dla których Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...);

2.  udział w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi, oznaczonej ewidencyjnie jako dz. nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Choszcznie prowadzi księgę wieczysta nr KW (...).

Nieruchomości gruntowe oznaczone jako działki o nr (...) stanowią jeden kompleks. Na działkach nr (...) znajdują się stawy hodowlane rybne, karpiowe o nazwie (...). W samym centrum kompleksu stawów posadowiony jest niewielki murowany budynek socjalny.

Działka nr (...) stanowi łąkę położoną poza granicami administracyjnymi gminy (...). Znajduje się ona w odległości ok. 1km od kompleksu stawów (...). Grunt tej działki ma podmokłe podłoże.

Łączna powierzchnia w/w nieruchomości gruntowych wynosi 30,9731ha.

Łączna wartość nieruchomości wynosi 444.830 zł – w tym wartość działek tworzących kompleks stawów - 437 500 zł, a wartość dz. nr (...) - 7330 zł.

Udział w wysokości ½ w prawie własności w/w nieruchomości stanowi równowartość kwoty 222 415 zł

Nieruchomości stanowiące działki ewidencyjne nr (...), położone są w miejscowości (...), w osadzie (...). Działka nr (...) zajmuje powierzchnię 899m ^{( 2)}, a dz. nr (...) powierzchnię 2 547m ^{( 2)}. Działka nr (...) zabudowana jest budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 80m ^{( 2 )}oraz trzema budynkami gospodarczymi o powierzchni odpowiednio – 35,10m ^{( 2)}, 48,60m ^{( 2)} i 16,20 m ^{( 2)}. Budynek mieszkalny jest budynkiem parterowym, podpiwniczonym z nieużytkowym poddaszem. Na budynek ten składają się: trzy pokoje, kuchnia, łazienka i korytarz.

Działka nr (...) stanowi przedłużenie dz. nr (...) i pełni rolę przydomowego ogródka.

Wartość dz.nr (...) i (...) wynosi łącznie 92 966,67 zł

Wartość udziału w wysokość ½ w prawie własności tych nieruchomości wynosi 46.480 zł.

Łączną wartość nieruchomości, wchodzących w skład spadku po S. K. Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o opinię biegłego sądowego na kwotę 537 790 zł, zaś udział w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości, który pozwany odziedziczył po ojcu S. K. obliczono na kwotę 268 895,00 zł.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy powództwo wywodzone z treści art. 991 § 1 k.c. uznał za częściowo zasadne, gdyż powódce jako córce S. K., która nie została przez niego wydziedziczona, przysługuje od pozwanego jako jedynego spadkobiercy S. K., zachowek w wysokości połowy wartości udziału spadkowego, który przypadłby powódce, gdyby zmarły nie pozostawił testamentu.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż pozwany uznał powództwo co do zasady, więc poza sporem pozostawało samo uprawnienie powódki do żądania od niego zapłaty zachowku.

Wobec sporu co do wartości składników majątkowych, które wchodziły do spadku po zmarłym S. K., Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego. Według opinii biegłej sądowej G. M., która została uznana za przydatną w sprawie, wartość nieruchomości będących dz. nr (...), (...), (...) i (...) według stanu na dzień 22 grudnia 2009 r. tj. według stanu na dzień otwarcia spadku wynosi w całości 444 830,00 zł., a wartość ½ udziału to 222 415zł, natomiast wartość udziału w wysokości ½ w nieruchomościach będących dz. nr (...) i (...) wynosi 46 480, 00 zł.

Sąd ustalił, że wartość składników majątkowych spadku w postaci nieruchomości zabudowanych i niezabudowanych opiewa na kwotę 268 895,00 zł (222 415zł + 46 480zł) i uznał, iż postępowanie dowodowe wskazało istnienie długów spadkowych. I tak, odliczeniu od ustalonej wyżej wartości podlega kwota 13 000 zł poniesiona na postawienie pomnika zmarłemu, co miało wynikać z treści umowy zlecenia przedstawionej przez pozwanego na wykonanie do dnia 9 września 2010 r. nagrobka. Skoro faktowi temu powódka nie zaprzeczyła, w związku z czym Sąd I instancji uznał, że twierdzenia o postawieniu nagrobka są prawdziwe. Koszt postawienia pomnika zgodnie z istniejącym orzecznictwem i poglądami doktryny, zalicza się do długów spadkowych, jako koszt pochówku, rozumianego szerzej niż sam tylko pogrzeb. Powódka nie kwestionowała bowiem, że pomnik został wykonany i że to pozwany opłacił jego postawienie, a jedynie wskazywała że koszt wykonania pomnika nie może wpływać na wysokość należnego jej zachowku. Koszty stypy w kwocie 3000 zł nie mogły ulec odliczeniu od wartości spadku jako że pozwany nie przedstawił na ich poniesienie żadnych dowodów.

Sąd Okręgowy zaliczył w poczet długów spadkowych kredyt zaciągnięty w Gospodarczym Banku Spółdzielczym, gdyż pozwany miał wykazać, że kredyt ten został zaciągnięty przez spadkodawcę oraz że konkretna kwota kredytu pozostała do spłaty w dniu śmierci spadkodawcy. Pozwany wskazując że dokonał spłaty kredytu w kwocie 15 000 zł na dowód przedstawił zezwolenie Banku na wykreślenie hipoteki w kwocie 15 000 zł z księgi wieczystej nr KW (...), prowadzonej dla nieruchomości niezabudowanych, które weszły do spadku. W ocenie Sądu Okręgowego taki dokument przy braku sprzeciwu ze strony powódki oraz dowodów przeciwnych stanowi dowód na to, że zobowiązanie z tytułu kredytu rzeczywiście weszło do długów spadkowych i zostało przez pozwanego zaspokojone.

Sąd ustalił, że czynna wartość spadku, po odliczeniu długu spadkowego w kwocie 13 000 zł poniesionej na wykonanie pomnika oraz 15 000zł z tytułu spłacenia kredytu spadkodawcy wynosi 240 895,00zł (268 895zł - 15 000zł - 13 000zł = 240 895zł), zaś zachowek należny powódce od pozwanego wynosi 40 149,17 zł (sposób obliczenia: 240 895 zł x 1/6= 40 149,17 zł).

Rozliczając koszty procesu Sąd Okręgowy uznał, iż należy to uczynić w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 101 k.p.c., bowiem pozwany prawie w całości wyliczył zachowek w wysokości należnej powódce i przy pierwszej czynności to uznał. Powódka tymczasem wnosiła o zapłatę kwoty dwukrotnie przewyższającej ostateczną należną jej z tytułu zachowku, co każe przyjąć, iż niezasadnie odmawiała uznania zachowku proponowanego przez pozwanego. Opłata sądowa została w całości uiszczona przez powódkę, pozostały do opłacenia należności z tytułu opinii w wysokości 1940 zł 76 gr (powódka wpłaciła zaliczkę 1200 zł). Taką też kwotę z tytułu kosztów sądowych zasądzono od powódki. Tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzono zgodnie z obowiązującymi stawkami przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu 3617zł.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 23 kwietnia 2013 r. złożyła powódka skarżąc do w części, tj. w zakresie pkt II, III, i IV. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

I.  naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wydanie rozstrzygnięcia, a mianowicie:

1.  art. 229 k.p.c., art. 230 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powódka przyznała fakty postawienia i opłacenia pomnika w miejscu pochówku zmarłego spadkodawcy w wysokości 13 000 zł, a także fakt spłaty przez pozwanego kredytu zaciągniętego w Gospodarczym Banku Spółdzielczym w wysokości 15 000 zł, podczas, gdy wskazanym okolicznościom powódka zaprzeczyła już w pozwie, a nadto pozwany nie złożył skutecznie odpowiedzi na pozew i nie wykazał zapłaty długów spadkowych, tak co do zasady, jak i wysokości;

2.  art. 132 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nie dokonanie zwrotu, odpowiedzi na pozew, pomimo tego, że pełnomocnik pozwanego nie doręczył wskazanego pisma procesowego bezpośrednio na adres pełnomocnika powódki;

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że „Zezwolenie na wykreślenie hipoteki” z dn. 22.12.2011 r. oraz „Umowa - Zlecenie” z dn. 8.08.2010 r. stanowią dowód tego, że pozwany poniósł wydatki odpowiednio w kwocie 15 000 zł oraz 13 000 zł, podlegające odliczeniu jako długi spadkowe;

II.  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.
poprzez jego niezastosowanie i pominięcie, że termin wymagalności roszczenia o zachowek, jako roszczenia bezterminowego, wyznacza data doręczenia wezwania zobowiązanego do zapłaty;

III.  naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wydanie rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 101 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powódka powinna ponieść w całości koszty sądowe, w tym koszty zastępstwa procesowego pozwanego;

IV.  naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wydanie rozstrzygnięcia, a
mianowicie art. 100 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji nie zastosowanie stosunkowego rozdzielenia lub wzajemnego zniesienia kosztów postępowania.

Powódka zażądała:

1. zmiany zaskarżonego wyroku w pkt. II poprzez:

a)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki dalszej kwoty 4.666,66 zł wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2011 r. do dnia zapłaty;

b)  określenie terminu początkowego biegu odsetek od kwoty 40.149,17 zł od dnia 21 września 2011 r.;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. III poprzez wzajemne zniesienie kosztów zastępstwa procesowego stron postępowania, bądź też ich stosunkowe rozdzielenie;

3.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. IV poprzez jego uchylenie, ewentualnie nakazanie ściągnięcia od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie kwoty 1940,76 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Pozwany zażądał oddalenia apelacji i obciążenia powódki kosztami postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja była częściowo zasadna, zaś zarzuty w niej wyrażone prowadziły do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego pozwana zakwestionowała co do zasady i wysokości twierdzenia pozwanego o poniesionych wydatkach na spłatę długów spadkowych, w postaci wystawienia nagrobka oraz spłaty części zobowiązań kredytowych zmarłego. Świadczy o tym wprost treść uzasadnienia pozwu, gdzie nie tylko wyrażono pogląd, iż nie jest zasadne odliczenie przez pozwanego od wierzytelności z tytułu zachowku kosztów pogrzebu, nagrobka i kredytu, gdyż stanowią one długi spadkowe i obciążają jedynie spadkobiercę testamentowego, lecz również stwierdzono, iż pozwany nie przedstawił powódce dowodów na poniesienie owych kosztów (k. 3 i 4). Mimo oczywistej niesłuszności poglądu powódki na istotę tak zakwalifikowanych długów spadkowych, trudno potraktować taką wypowiedź jako przyznanie faktu poniesienia przez pozwanego kosztów pogrzebu czy spłaty kredytu zaciągniętego przez zmarłego. Przeczy temu również kwestionowanie wartości dowodowej twierdzeń pozwanego dotyczących tej kwestii.

Równocześnie zauważyć należy, iż dowody zaproponowane przez pozwanego dla wykazania faktu poniesienia wydatków na nagrobek S. K. oraz tytułem spłaty kredytu w kwocie 15 000 zł nie mogą zostać uznane za przekonujące. Pozwany twierdzenie o wystawieniu nagrobka ojcu i jednocześnie o wysokości kosztów z tego tytułu dowodzi przedkładając dokument umowy zlecenia z dnia 8 sierpnia 2010 r. na wykonanie nagrobka granitowego. Z treści tego dokumentu nie wynika jednak fakt poniesienia przez pozwanego takiego wydatku. Dokument wskazuje na cenę za wykonanie nagrobka w kwocie 13 000 zł. W umowie nie uzgodniono kwoty zaliczki, chociaż przewidywał to szablon umowy, lecz wskazano, że pozostała kwota zostanie wpłacona po postawieniu nagrobka. Do dnia orzekania przez Sąd Apelacyjny pozwany nie próbował dowodzić, iż faktycznie nagrobek został postawiony, a on sam poniósł koszty jego nabycia.

Pozwany nie dowiódł również prawdziwości twierdzenia o spłacie długów spadkodawcy wobec (...) w C. w kwocie 15 000 zł. Treść dokumentu z dnia 22 grudnia 2011 r. wystawionego przez ten bank wskazuje jedynie na zgodę na wykreślenie m.in. hipoteki zwykłej w kwocie 15 000 zł. z księgi wieczystej KW nr (...) z związku ze spłatą kredytu. Zezwolenie na wykreślenie hipoteki nie wskazuje jednak na to, kto i kiedy dokonał spłaty kredytu.

Marginalnie tylko podkreślić należy, iż analiza oświadczeń i wniosków dowodowych pozwanego nie wskazuje na to, aby zaproponował on inny materiał dowodowy na poparcie twierdzeń o postawieniu nagrobka zmarłemu i spłaty jego zadłużenia aniżeli dwa omówione wyżej dokumenty.

Za niezasadne uznać natomiast należy zarzuty powódki o naruszeniu przez Sąd Okręgowy prawa materialnego w postaci art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.
poprzez ich niezastosowanie i pominięcie, że termin wymagalności roszczenia o zachowek, jako roszczenia bezterminowego, wyznacza data doręczenia wezwania zobowiązanego do zapłaty. Powódka podkreślając deklaratoryjny charakter orzeczenia zasądzającego zachowek przywołała jako przykład orzeczniczy takiego ujęcia kwestii uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 stycznia 2013 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I ACa 688/12. Słusznie jednak apelująca wskazuje, za Sądem Apelacyjnym, iż rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek powinno uwzględniać przede wszystkim okoliczności konkretnej sprawy. Pomimo jednak takiego stwierdzenia Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu analizowanego orzeczenia poprzestał na niejako mechanicznym odniesieniu charakteru orzeczenia o zachowek do zasady ustalenia wysokości odszkodowania opisanej w art. 363 § 2 k.c. pomijając cel i charakter roszczenia o odsetki. W efekcie wymagalność roszczenia o zachowek przyjęto na dzień wezwania do zapłaty, przy jednoczesnym określeniu wartości masy spodkowej (nieruchomości) na dzień orzekania, co mogło prowadzić do niejako podwójnej waloryzacji należnego stronie powodowej świadczenia: przy pomocy odsetek ustawowych biegnących od dnia wezwania do zapłaty i dodatkowo poprzez fakt określenia wartości przedmiotów spadkowych na dzień orzekania.

W sposób kompleksowy zaistniały tu problem orzeczniczy opisał w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 listopada 2012 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt I ACa 1105/12. Zauważono, iż w orzecznictwie i doktrynie występują dwa stanowiska dotyczące określenia wymagalności świadczenia z tytułu zachowku. Pierwsze z nich wskazuje, że roszczenie o zachowek jest roszczeniem bezterminowym i jego wymagalność należy ustalić w oparciu o regułę z art. 455 k.c. Zatem, dopóki dłużnik nie zostanie wezwany do spełnienia świadczenia, dopóty obowiązek zapłaty kwoty pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku nie aktualizuje się. Odsetki ustawowe za opóźnienie należą się dopiero od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty zachowku (np. wyrok SA w Warszawie z 23 marca 2007 r., VI Ca 1285/06, Lex Polonica 1867204). Drugie stanowisko podkreśla, że skoro ustalenie wartości spadku w celu określenia zachowku oraz obliczenie zachowku następuje według cen z chwili orzekania o roszczeniu o zachowku, to odsetki od tak ustalonego świadczenia pieniężnego powinny być naliczane dopiero od daty wyrokowania w sprawie, skoro dopiero z tym momentem roszczenie o zapłatę - tak ustalonej kwoty - stało się wymagalne. Powyższe stanowisko znajduje oparcie przede wszystkim w uchwale SN z 26 marca 1985 r., III CZP 75/84, OSNC 1985/10/147 (patrz też wyrok SN z 25 maja 2005 r., I CK 765/04, Lex 180835). Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zwraca uwagę na to, że zasądzenie odszkodowania według cen z daty wyrokowania może uzasadniać przyznanie odsetek dopiero od tej daty (patrz też wyrok SN z 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC 2000, Nr 9, poz. 158), gdyż przy zasądzaniu zachowku według cen z chwili orzekania wraz z odsetkami za opóźnienie od chwili wcześniejszej, wysokość zachowku może być częściowo zawyżona, bowiem zarówno aktualna cena, jak i odsetki za opóźnienie zawierają w sobie inflację. Aby uniknąć istotnego zawyżenia wielkości roszczenia, czyli nadmiernego uprzywilejowania uprawnionego z pokrzywdzeniem spadkobiercy, zasadą winno być przyznanie odsetek od daty wyrokowania o zachowku. Nie wyłącza to jednak w konkretnym przypadku i przy szczególnych okolicznościach przyjęcie cen z innej chwili i liczenie odsetek od tak ustalonej wymagalności.

Sąd Apelacyjny orzekając w niniejszej sprawie podziela pogląd wyżej opisany i zwraca uwagę na to, iż co prawda powódka wezwała pozwanego do zapłaty z dniem 27 marca 2011 r., ty niemniej wartość czynnej masy spadku ustalono według cen na dzień orzekania, posiłkując się opinią biegłego. Takie ustalenie będące wynikiem obiektywnych kryteriów rynkowych nie mogło naruszać słusznych roszczeń uprawnionego do zachowku, a stanowiło wyraz właściwej oceny normy wynikającej z treści art. 363 § 2 k.p.c. dokonanej przez Sąd Okręgowy, co powodowało bezzasadność apelacji w tej części.

Sąd Apelacyjny marginalnie zwraca uwagę, iż powódka nie wskazała na szczególne okoliczności, które stanowiły by podstawę dla odstąpienia od zasady opisanej przytoczonym wyżej przepisem.

Słuszne natomiast okazało się zawarte w apelacji powódki zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego dotyczące kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego.

Artykuł 101 k.p.c. zastosowany przez Sąd I instancji statuuje zasadę zawinienia będącą wyjątkiem od reguły odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98) i łączy jej realizację ze spełnieniem uprzednio i kumulatywnie przez stronę pozwaną wskazanych w omawianym przepisie obu przesłanek, tj. jeżeli pozwany nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. Co prawda, odpowiadając na pozew pozwany uznał powództwo co do zasady i co do kwoty 35 000 zł, tym niemniej analiza akt sprawy nie wskazuje, aby kwota ta została uiszczona powódce mimo tego, iż strony prowadziły w tej kwestii korespondencję od września 2011 r. Trudno w takim kontekście bronić tezy, iż pozwany nie dał powodu do wytoczenia powództwa. Sąd Apelacyjny podziela pogląd prawny wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1968 r. w sprawie o sygn. akt I PR 316/68 (OSNC 1969/6/114), iż samo oświadczenie o uznaniu roszczeń bez jednoczesnej zapłaty lub zaofiarowania dłużnej sumy oraz uiszczenie należności dopiero po wyroku nie czyni zadość wymaganiom art. 101 k.p.c. i nie uzasadnia żądania pozwanego przyznania mu zwrotu kosztów procesu. Podobny pogląd został wyrażony w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 30 listopada 1995 r. w sprawie I ACz 366/95 (OSA 1996/7-8/34). Apelację powódki w tej części należało więc oddalić.

Reasumując, uwzględniając częściowo apelację powódki należało zmienić zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w pkt II, III i IV zasądzając od pozwanego na rzecz powódki dodatkowo kwotę 4 666 zł i 66 gr z odsetkami ustawowymi od dnia 23 kwietnia 2013 r., a w pozostałej części powództwo oddalić. Dodatkowo stosując regułę opisaną w art. 100 k.p.c. wobec faktu uwzględnienia powództwa w około 50% zależało znieść koszty postępowania pierwszoinstancyjnego między stronami. Stosując przyjętą tu regułę rozliczyć należało wydatki w sprawie związane z kosztami opinii biegłego. Skoro powódka uiściła zaliczkę na takie wydatki w kwocie 1200 zł, a wynagrodzenie biegłej wyniosło 3 863,13 zł, to należało nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Szczecinie od pozwanego kwotę 1 931,56 zł, zaś od powódki 731,57 zł.

Rozstrzygnięcie powyższe nastąpiło w oparciu o treść art. 386 § 1 k.p.c.

Rozliczając koszty postępowania apelacyjnego zwrócono uwagę na to, iż powódka wartość przedmiotu zaskarżenia określiła na 13 925 zł, z czego dochodzone odsetki stanowiły 9 257,85 zł, zaś 4 666 zł i 66 gr to część należności głównej. Powódka przegrała sprawę w około 70%, zatem zobowiązana została stosownie do treści art. 100 k.p.c. zwrócić pozwanemu kwotę 510 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Zbigniew Ciechanowicz SSA Eugeniusz Skotarczak SSA Maria Iwankiewicz