Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2012 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania Firmy Handlowo-Usługowej (...) I. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanej B. C.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 4 kwietnia 2012 r. sygn. akt VIII U 3135/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz I. O. kwotę 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., decyzją nr (...)
z 1 lipca 2011 roku, znak (...), na podstawie art. 38 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1a, oraz art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 6 ust.1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art.. 13 pkt 2, art. 36 ust. 1, 2, 4 i 11 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 roku
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stwierdził, że B. C. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek(...) F.H.U. I. O. z siedzibą w P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 roku.

W odwołaniu od decyzji płatnik składek (...) F.H.U. I. O.
z siedzibą w P., wniósł o zmianę decyzji przez stwierdzenie, iż B. C. w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 roku nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca.

Odwołująca za nieuzasadnione uznała stanowisko Zakładu, jakoby umowa łącząca ją
z B. C. była umową zlecenia.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem
z 4 kwietnia 2012 roku, w sprawie VIII U. 3135/11 zmienił zaskarżoną decyzję, stwierdzając iż zainteresowana B. C. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) F.H.U. I. O. z siedzibą w P. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca w okresie od 1 stycznia
do 31 grudnia 2009 roku (pkt 1) oraz orzekł o kosztach procesu (pkt 2).

Sąd Okręgowy dokonał następujących ustaleń faktycznych:

Przedmiotem działalności firmy handlowo usługowej (...) jest utrzymanie czystości w obiektach. Firma zatrudnia na podstawie umowy o pracę około
20 pracowników. W okresie objętym kontrolą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pracownicy ci wykonywali bieżące sprzątanie obiektów obsługiwanych przez firmę.

W latach 2008 – 2009 płatnik składek zawierał także umowy o dzieło, których przedmiotem było doprowadzenie do czystości obiektów przejmowanych po innych firmach. Firma otrzymywała także od swoich kontrahentów zamówienia na dokonanie gruntownego czyszczenia określonych części obiektu, sprzątanie takie miało być wykonane w umówionym terminie i nie dotyczyło pomieszczeń zwykle sprzątanych przez pracowników etatowych.

Osoba zawierająca umowę o dzieło, była oprowadzana po obiekcie w którym miała sprzątać, co umożliwiało jej wybranie zakresu prac, których zamierzała się podjąć.

Osoba sprzątająca w oparciu o umowę o dzieło sama organizowała sobie pracę, nie miała obowiązku wykonywania jej w narzuconych przez płatnika składek godzinach, mogła wywiązać się z umowy powierzając jej wykonanie innej osobie. Wynagrodzenie wypłacane było co miesiąc, w zależności od rezultatów pracy, po dokonaniu przez firmę (...) częściowego odbioru dzieła.

B. C. zawarła z F.H.U. (...)umowę o dzieło na okres
od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 roku. Przedmiotem umowy było doprowadzenie pomieszczenia (w gimnazjum w M.) do czystości i porządku. Wynagrodzenie ryczałtowe ustalono na 100 zł miesięcznie, w przypadku niewykonania zdania miało ono ulec 30 % obniżeniu. Zakres zadań do realizacji wskazano w załączniku do umowy; zainteresowana miała wyczyścić 198 sztuk okien oraz doczyścić podłogi na parterze o powierzchni 618 m(2).

Sąd Okręgowy uznał, iż przedmiot spornych umów stanowił konkretny, indywidualnie oznaczony rezultat – dzieło polegające na doprowadzeniu do czystości oznaczonych elementów budynku.

Apelację od całości wyroku wniósł organ rentowy, wnosząc o jego zmianę
w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Apelujący podniósł zarzuty:

- naruszenia prawa materialnego, tj. art. 627 i nast. k.c. oraz art. 734 i nast. k.c., poprzez ich niewłaściwa interpretację i zastosowanie a wskutek tego błędne przyjecie przez Sąd I instancji, że zainteresowana wykonywała w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 roku na rzecz F.H.U. (...) umowę o dzieło, której przedmiotem było doprowadzenie pomieszczenia do czystości i porządku, a w konsekwencji nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tego tytułu,

- naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że w sprawie zachodzą okoliczności uzasadniające uznanie, iż zainteresowana w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 roku realizowała zawartą z F.H.U. (...) umowę o dzieło, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia prawa materialnego – art. 38 ust. 2 w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1. art. ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 art. 36 ust. 1 i 4 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 8 ust. 1 pkt 1e, art. 21 ust. 1 i 2c ustawy z 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozbawiona jest uzasadnionych podstaw.

Tytułem wstępu zaznaczyć należy, iż uzasadnienie zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c. jest w znacznej mierze zbieżne z uzasadnieniem naruszenia norm prawa materialnego, w części zaś kwestionującej prawidłową ocenę dowód, wyklucza możliwość skutecznego podnoszenia zarzutu prawa materialnego.

Podnosząc w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc , strona musi wykazać, jakich dowodów sąd nie ocenił lub ocenił wadliwie, jakie fakty pominął i jaki wpływ pominięcia faktów czy dowodów miało na treść orzeczenia.

Odnosząc się do powyższego podkreślić należy w pierwszej kolejności, za Sądem Okręgowym, iż to na organie rentowym, stosownie do art. 6 k.c., spoczywał
w niniejszym postępowaniu ciężar dowodu w zakresie wykazania, że strony łączyła umowa o świadczenie usług, odwołująca zaś winna udowodnić, że sporna umowa, zgodnie z nadaną jej nazwą, jest w istocie umową o dzieło.

Skarżący Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zaprezentował w niniejszym postępowaniu żadnych dowodów, nie przedstawił również żadnych rzeczowych argumentów, które nakazywałyby zweryfikować ustalenia Sądu Okręgowego. Przy czym Zakład nie podważył wiarygodności przeprowadzonych dowodów, a ich moc – podnosząc, iż dokonane w oparciu o nie ustalenia są niejednoznaczne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo, w granicach wyznaczonych przez art. 233 § 1 k.p.c., ustalił stan faktyczny w sprawie, opierając się na wiarygodnych dowodach z dokumentów oraz zeznań świadków. Nie ma podstaw by dowody te uznać za nieprzekonujące.

Nie zasługiwały na uwzględnienie również zarzuty odnoszące się wprost do naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa materialnego. Sąd właściwe zinterpretował przepisy prawa mające zastosowanie w sprawie, tj. art. 627 i nast. k.c. oraz art. 734
i nast. k.c.

Zgodnie z art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zgodnie z treścią art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa taka jest bez wątpienia umową rezultatu, co odróżnia ją od umowy zlecenia (art. 734 i następne k.c.) oraz od umowy o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Z kolei umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.

Wobec różnych cech charakterystycznych wykonywania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający.

Od umowy zlecenia umowę o dzieło odróżnia konieczność jej sfinalizowania
w każdym wypadku konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. Obowiązek osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie będzie miał w odniesieniu do umowy o dzieło mniejsze znaczenie, jeżeli rezultat końcowy zostanie osiągnięty.
W wypadku umowy zlecenia rezultat nie jest elementem koniecznym, występuje natomiast jako zasada obowiązek osobistego spełnienia świadczenia przez zleceniobiorcę, z uwagi na osobiste zaufanie między stronami. Dodatkowo należy wskazać, że inaczej niż w ramach umowy o dzieło, dołożenie przez zleceniobiorcę należytej staranności i mimo tego nie osiągnięcie przezeń zamierzonego skutku nie może stanowić przypadku niewykonania zobowiązania.

Nie znajduje również potwierdzenia zarzut niewłaściwego zastosowania powyższych norm przez Sąd Okręgowy.

Realizowane przez zainteresowaną w ramach spornej umowy czynności stanowiły oznaczony, konkretny rezultat. W załączniku do umowy zaakcentowano wyczyszczenie jakich i ilu elementów pomieszczeń stanowi dzieło. Skonstruowanie przez odwołującą tego rodzaju umowy, bez rzeczywistej woli osiągnięcia określonego w niej efektu, nie miałoby racjonalnego uzasadnienia. Dla utrzymania ogólnego porządku w obsługiwanych obiektach płatnik zatrudnia przecież pracowników na podstawie umowy o pracę. Świadek M. O. wskazał, iż w przypadku obiektów przejmowanych przez firmę (...) do sprzątania po innych firmach, koniecznym było uporządkowanie pomieszczeń, tak by mogli je sprzątać pracownicy etatowi. Odwołującej chodziło zatem o osiągnięcie konkretnego rezultatu. Dopiero po doprowadzeniu pomieszczeń do stanu określonego w umowach - poprzez realizację czynności wskazanych w załącznikach do umów o dzieło - sprzątanie w tych pomieszczeniach przejmowali pracownicy.

Ponadto tak oznaczony rezultat można poddać testowi na istnienie wad, co jest jedną
z cech charakterystycznych umowy o dzieło.

W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Okręgowy szczegółowo przeanalizował również wszystkie ujawnione okoliczności towarzyszące realizacji umowy. I tak, niewątpliwie zainteresowana przy wykonywaniu dzieła nie podlegała żadnemu nadzorowi, nie musiała wykonywać zobowiązania osobiście, a odwołująca dokonywała jego odbioru. B. C. otrzymywała pełne wynagrodzenie tylko w przypadku poprawnego terminowego wyczyszczenia określonych elementów.

Do powyższego dodać należy, że przed zawarciem umowy przyjmujący zamówienie był dokładnie informowany o tym jakiego rezultatu oczekuje zamawiający; zainteresowana wiedziała zatem, że będzie czyściła oznaczoną ilość konkretnych elementów, a nie jedynie sprzątała ogólnie nazwany obiekt, z należytą starannością.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu art.385 k.p.c. oddalił apelację.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie 2 wyroku znajduje swoje uzasadnienie
w treści art. 98 i art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSA Katarzyna Wołoszczak SSA Dorota Goss-Kokot SSA Maria Michalska-Goźdź