Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 6 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2014 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. P.

przeciwko (...) S.A. w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kępnie

z dnia 9 lipca 2013r. sygn. akt I C 152/13

1.  zmienia punkt 3 zaskarżonego wyroku w ten sposób, że występująca tam kwotę 1.146 zł zastępuje kwotą 796,50 zł ,

2.  w pozostałym zakresie apelacje oddala

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym

II Ca 583/13

UZASADNIENIE

Powód R. P. wystąpił przeciwko (...) S.A. w S. o zasądzenie kwoty 12.936,60 zł tytułem odszkodowania za wynajęcie przez powoda pojazdu zastępczego za czas od 9 marca 2012 r. do 23 marca 2013 r. i od 27 marca 2012 r. do 22 maja 2012 r. licząc po 200 zł za jeden dzień wynajmu z pomniejszeniem tej należności o kwotę 1.463,40 zł otrzymaną już od pozwanego z tego tytułu.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy w Kępnie wyrokiem z dnia 9 lipca 2013 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 8.455,10 zł ,z ustawowymi odsetkami od 6 marca 2013 r. od kwoty 8.336,60 zł. Oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania. Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach:

Powód R. P. prowadził działalność gospodarczą w postaci handlu detalicznego w trzech sklepach branży spożywczej i przemysłowej w R. i G.. Sklepy te zaopatrywał codziennie swoim samochodem dostawczym marki P. (...) nr rej. (...). Sklep czynny był w sobotę i święta.

W dniu 7 marca 2012 r. powód uszkodził swój pojazd, a sprawca szkody był ubezpieczony u pozwanego. Powód z braku możliwości korzystania ze swego pojazdu wynajął pojazd zastępczy. Było to w dniach od 10 marca 2012 r. do 24 marca 2012 r., a następnie od 27 marca 2012 r. do 22 maja 2012 r. Za pierwszy okres zapłacił kwotę 2000 zł brutto, za drugi kwotę 10.200 zł brutto.

Pozwany wypłacił powodowi odszkodowanie za najem pojazdu za 9 dni.

Sąd ustalił, że uzasadniony czas naprawy pojazdu i zarazem czas niezbędny to czas od 9 marca 2012 r. doi dnia 22 maja 2012 r. Powód za wynajem pojazdu zastępczego zapłacił kwotę 9918,70 zł netto. Na poczet tej należności powód otrzymał od pozwanego kwotę 1463,60 zł. Do zapłaty pozostała więc kwota 8.455,10 zł. Powód jest podatnikiem VAT kwota odszkodowania nie obejmuj więc tego podatku (III CZP 42/98).

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniósł pozwany. Zaskarżył wyrok w części :

⚫

w punkcie 1 w części ponad zasądzona od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.276,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 6 marca 2013 r. do dnia zapłaty tj. co do kwoty 6.178,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 6.060,36 zł od dnia 6 marca 2013 r.,

⚫

w punkcie 3 rozstrzygnięcia o kosztach procesu w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. przez przyjęcie, że powód wykazał zasadność i celowość czasu trwania najmu w dniach 10 marca 2012 r. – 24 marca 2012 r. oraz od 27 marca 2012 r. do dnia 22 maja 2012 r., gdy tymczasem w opinii pozwanego po otrzymaniu w dniu 13 kwietnia 2012 r. odszkodowania najem przestał być celowy,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 822 k.c., art. 65 k.c., w zw. z § 4 pkt. 11 owu i w zw. z § 24 i 25 owu przez pominięcie, że na podstawie umowy ubezpieczenia pozwany jest obowiązany do zwrotu jedynie uzasadnionych kosztów najmu pojazdu, a nie do pokrycia wszystkich poniesionych przez powoda w tym względzie, a w konsekwencji stwierdzenie, że szkoda powoda z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego , równa się kwocie 9.918,70 zł netto, gdy tym czasem zdaniem pozwanego zasadny czas trwania najmu pojazdu winien wynosić 23 dni, co odpowiada kwocie 4600 zł brutto,

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k,.p.c. przez ustalenie, że powód otrzymał odszkodowanie z tytułu uszkodzenia pojazdu w dniu 13 kwietnia 2012 r. i nie wysunięcie na tej podstawie wniosku, że po tym dniu aż do dnia 22 maja 2012 r. najem pojazdu zastępczego nie był celowy i uzasadniony,

4.  naruszenie przepisów regulujących rozstrzyganie o kosztach postępowania,

5.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 328 § 2 k.p.c.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1 przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2.276,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 6 marca 2013 r. do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałej części oraz prawidłowe rozstrzygnięcie o kosztach postępowania i rozliczenie kosztów za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie w części dotyczącej kosztów postępowania. W pozostały zakresie jest bezzasadna.

Należy podkreślić, że w postępowaniu likwidacyjnym przedsiębiorcy muszą wykazać tylko istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy utratą możliwości korzystania z uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu mechanicznego, który był wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej, a poniesionymi kosztami najmu pojazdu zastępczego (por. uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 5/11).

Również Rzecznik Ubezpieczonych podzielił stanowisko zajęte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03 (nie publ.), że utrata możliwości korzystania z rzeczy stanowi szkodę majątkową, w związku czym poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego podlegają wyrównaniu - jako wydatki konieczne - jeżeli odpowiadają lokalnym stawkom czynszu najmu pojazdu o zbliżonej klasie. Przy szkodzie częściowej czas koniecznego najmu powinien być - zdaniem Rzecznika - wyznaczony rzeczywistym czasem naprawy w normalnym jej toku, z uwzględnieniem czynności likwidacyjnych, natomiast czas koniecznego najmu przy szkodzie całkowitej obejmuje okres od dnia zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany może nabyć podobny pojazd, nie dłuższy niż do dnia zapłaty odszkodowania.

Treścią zobowiązania przejętego w granicach umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przez ubezpieczyciela jest kompensacja szkody wyrządzonej w majątku poszkodowanego w rozmiarze określonym w art. 361 i 363 k.c. Wynajęcie przez poszkodowanego pojazdu zastępczego będące normalnym następstwem deliktu nie narusza obowiązku współdziałania wierzyciela z dłużnikiem (art. 354 k.c.) i odpowiada społeczno-gospodarczemu celowi tego uprawnienia oraz zasadom współżycia społecznego.

W wyroku z dnia 6 stycznia 1999 r., II CKN 109/98 (nie publ.), Sąd Najwyższy przyjął, że poniesienie przez przedsiębiorcę kosztów wynajęcia samochodu zastępczego do kontynuowania działalności gospodarczej pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym i stanowi stratę określoną w art. 361 § 2 k.c. Z kolei w wyroku z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1916/00 (nie publ.) wyraził pogląd, że wynajmowanie pojazdu zastępczego do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej w sytuacji, w której uszkodzony pojazd służył powodowi w takim właśnie celu, należy ocenić jako prawidłowe działanie poszkodowanego, minimalizujące szkodę, ponieważ dochody utracone w wyniku zawieszenia działalności gospodarczej mogłyby przewyższyć koszty wynajęcia pojazdu zastępczego.

W wyroku z dnia 5 listopada 2004 r., II CK 494/03 (nie publ.) Sąd Najwyższy stwierdził że refundowane koszty najmu pojazdu zastępczego obejmują tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy samochodu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym. Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyroku z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1397/00 (nie publ.).

Dominuje pogląd, że kompensacji podlegają wydatki faktycznie poniesione, nie ma natomiast rozbieżności, że w przypadku definitywnej utraty rzeczy odszkodowanie przysługuje za okres od jej utraty do uzyskania odszkodowania (zwrotu innego przedmiotu), a w przypadku utraty czasowej - do chwili odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z niej.

Stanowiska te są zgodne z art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm. - dalej: "u.u.o."), z których wynika, że z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Należy pamiętać, że w sytuacji, w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu to wydatki te są poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które by nie powstały bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.). Przeważa w piśmiennictwie stanowisko, że muszą to być wydatki zmierzające do wyłączenia lub ograniczenia szkody i niewątpliwie są nimi koszty wynajmu pojazdu zastępczego w celu kontynuowania działalności gospodarczej lub zawodowej, ponieważ zapobiegają utracie określonych dochodów (art. 361 § 2 k.c.). Szkodę stanowią również konieczne wydatki związane ze zdarzeniem szkodzącym. Przy takim ujęciu, stratą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. są objęte także te wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest tu utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności. W takiej sytuacji poszkodowanemu przysługuje roszczenie o zwrot wydatków na najem pojazdu zastępczego można je bowiem uznać za stratę (art. 361 § 2 k.c.).

Zwrotowi mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem. W orzecznictwie Sądu Najwyższego, m.in. w uchwałach z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01 (OSNC 2002, nr 6, poz. 74) i z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06 (OSNC 2007, nr 10, poz. 144) oraz w wyrokach z dnia 20 lutego 2002 r., V CK 908/00 (nie publ.), z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 226/00 (OSP 2002, nr 3, poz. 40) i z dnia 7 sierpnia 2003 r., IV CKN 387/01 (nie publ.), ukształtował się wprawdzie pogląd, że naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, bo istotne znaczenie ma fakt powstania szkody, a nie jej naprawienie, ale nie jest on adekwatny w omawianej sytuacji, w której strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zstępczego.

W kontekście wyżej wymienionych rozważań zarzuty podniesione w apelacji są zupełnie bezzasadne. Skarżący bowiem zasady stosowane przy zaistnieniu szkody całkowitej chce zupełnie bezpodstawnie rozciągnąć i zastosować do sytuacji utraty czasowej rzeczy. Natomiast w tym ostatnim przypadku poszkodowanemu należy się zwrot kosztów najmu pojazdu – nie do czasu wypłacenia odszkodowania – ale do czasu odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że auto powoda zostało przyjęte do naprawy 9 marca 2012 r. a odebrane przez właściciela 22 maja 2012 r. Okres ten, w którym auto przebywało w naprawie było czasem niezbędnym i rzeczywistym, w którym dokonano takich operacji jak ustalenie odpowiedzialności za zaistniałą szkodę przez firmę ubezpieczeniową, przygotowanie i zgłoszenie oględzin wstępnych oraz dodatkowych. Po przedstawieniu przez pozwanego zgody na naprawę zostały zamówione części i po ich dostarczeniu przystąpiono do naprawy pojazdu. Był to optymalny czas naprawy.

Natomiast pozwany zasadnie kwestionuje w apelacji prawidłowość rozliczenia kosztów postępowania. Łączna suma kosztów poniesionych przez obie strony wynosi 3.081 zł . Z czego powód poniósł kwotę 1864 zł ( 417 + 230 + 17 + 1200 ), a pozwany 1217 zł . Powód wygrał sprawę w 65,35 % (wnosił o 12.936,60 zł a otrzymał 8.455,10 zł). Pozwany natomiast wygrał sprawę w 34,65 %. Powód więc powinien ponieść koszty w wysokości 1.067,56 zł ( 34,65 % z kwoty 3081 zł) , a poniósł w wysokości 1864 zł, czyli należy mu się zwrot od pozwanego w kwocie 796,40 zł. W tym więc zakresie należało zmienić punkt 3 zaskarżonego wyroku.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 i 386 k.p.c., orzec jak w sentencji.