Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 27.11.2018 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w V Wydziale Gospodarczym w składzie:

Przewodniczący: SSR Robert Roliński

Protokolant: Justyna Porada

po rozpoznaniu w dniu 13.11.2018 r. w Kaliszu

na rozprawie sprawy

z powództwa: (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko: I. Ł.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej I. Ł. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 4 000,00 zł (cztery tysiące złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 25.10.2017 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 522,98 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt V GC 1930/18

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 25 października 2017r. powód (...) S.A. z/s w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej I. Ł. kwoty 6.354,24 zł. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 5.779,03 zł. od dnia 25.10.2017r. do dnia zapłaty, od kwoty 575,21 zł. od dnia 25.10.2017r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie kosztów postępowania, w tym zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz innych kosztów w kwocie 0,24 zł.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powoda podniósł, że strony zawarły umowę o współpracy. Strona powodowa wywiązała się z zawartej umowy. Natomiast pozwana nie uregulowała należności wobec powoda wynikającej z wystawionej faktury.

(pozew k. 3-5 akt)

W dniu października 201 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty, w którym zasądził zgodnie z żądaniem pozwu.

W ustawowym terminie pozwana wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

(sprzeciw k. akt)

Postanowieniem z dnia 22.01.2018r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kaliszu.

W piśmie procesowym z dnia 13 lipca 2018r. pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Ponadto podał, iż pozwana rozwiązała umowę z powodem przed upływem okresu jej obowiązywania, co stanowi przesłankę do dochodzenia kary umownej zastrzeżonej w § 7 umowy. W tej sytuacji pozwana, która zobowiązała się do pozostawania w stałych relacjach biznesowych z powodem przez określony czas, czego nie wykonała została skutecznie obciążona karą umowną przez powoda w kwocie 5.779,03 zł. jako średnia obrotu z trzech miesięcy.

(pismo k. 52-54 akt)

Z kolei w piśmie procesowym z dnia 18 lipca 2018r. zatytułowanym odpowiedź na pozew pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie powództwa w całości, podniósł zarzuty braku dokumentów uzasadniających roszczenie zarówno co do zasady jak i co do wysokości, braku potwierdzenia doręczenia wezwania do zapłaty i noty obciążeniowej, sprzeczność zapisu umowy uniemożliwiających nałożenie kary umownej w przypadku rezygnacji z przedłużenia umowy, brak możliwości naliczenia kary umownej w przypadku zgłoszenia przez pozwaną rezygnacji z umowy w dniu 27.10.2015r. oraz wniósł o zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1.800 zł.

(odpowiedź na pozew k. 65-68 akt)

W piśmie procesowym z dnia 07 listopada 2018r. pełnomocnik powoda podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie jednocześnie wskazując, iż dokumenty w postaci wydruków komputerowych powinny być ocenione jako inny środek dowodowy.

(pismo k. 89-90 akt)

Sąd poczynił następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 10 stycznia 2013r. strony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarły umowę o współpracy w zakresie sprzedaży prasy. W ramach zawartej umowy powód jako dostawca zobowiązał się wobec pozwanej jako odbiorcy m.in. do dostarczania prasy do punktu sprzedaży odbiorcy, ustalania wielkości nadziału prasy, oraz do odbioru niesprzedanej prasy, a pozwana zobowiązała się m.in. do ciągłej sprzedaży dostarczonej prasy oraz rozliczeń za sprzedaną prasę wg zasad określonych w umowie oraz instrukcjach dostawcy. Stosownie do § 7 ust. 1 umowy okres obowiązywania umowy określono w załączniku nr 1, zgodnie z którym umowa została zawarta na okres 36 miesięcy tj. do dnia 09 stycznia 2016r. przy czym umowa weszła w życie 10.01.2013r. Jeśli żadna ze stron nie złoży drugiej oświadczenia na piśmie (pod rygorem nieważności) o rezygnacji z przedłużenia umowy w terminie nie późniejszym niż 90 dni przed końcem jej obowiązywania, umowa ta ulegnie automatycznemu przedłużeniu o kolejny wskazany w załączniku nr 1 okresu czasu, na który została zawarta. Z kolei stosownie do pkt. 4 § 7 umowy w przypadku wypowiedzenia umowy przez odbiorcę przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1. Dostawca może żądać od odbiorcy zapłaty kary umownej w wysokości miesięcznej wartości sprzedaży prasy liczonej jako średnia z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym zostało przez odbiorcę złożone oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, nie mniej niż 4.000 zł. Pozwana znała pobieżnie treść umowy, czytała ją.

(dowód : odpis pełny z rejestru przedsiębiorców k. 35-46 akt;

umowa k. 24-26,55-57 akt;

załącznik nr 1 do umowy k. 27,58 akt;

częściowo zeznania pozwanej e-protokół z dnia 13.11.2018r. 00:05:33 min)

Pozwana pismem datowanym na dzień 09 października 2015r., które wpłynęło do powoda w dniu 27 października 2015r. oświadczyła, iż rezygnuje z przedłużenia umowy łączącej strony. Przy czym pozwana, nie złożyła reklamacji na poczcie celem wyjaśnienia dlaczego to oświadczenie trafiło do powódki dopiero w dniu 27 października 2015r. Pozwana uznała, iż od 09 stycznia 2016r. nie obowiązuje ją żadna umowa z powodem, odsyłała prasę przesyłaną przez powoda.

(dowód: pismo k. 31,62 akt;

częściowo zeznania pozwanej e-protokół z dnia 13.11.2018r. 00:05:33 min)

W piśmie z dnia 19 listopada 2015r. powód poinformował pozwaną, iż umowa zgodnie z jej treścią została automatycznie przedłużona do dnia 08 stycznia 2019r. jednocześnie powód poinformował pozwaną, iż w przypadku zerwania umowy zgodnie z § 7 ust. 4 umowy zostaną naliczone kary umowne.

(dowód: pismo k. 29,63 akt)

W dniu 10 maja 2016r. powód wystawił pozwanej notę obciążeniową z tytułu kary umownej na podstawie § 7 ust. 4 umowy w kwocie 5.779,03 zł. płatną w terminie do dnia 24 maja 2016r. oraz poinformował pozwaną, iż żądanie zapłaty kary umownej wynika z faktu rozwiązania przez nią umowy przed upływem okresu obowiązywania umowy określonego w załączniku nr 1 do umowy.

(dowód: nota obciążeniowa k. 30 akt;

pismo k. 32v,59 akt)

Pismem datowanym na dzień 08 lutego 2017r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 6.067,19 zł w terminie 10 dni na wskazy rachunek bankowy.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 28 akt)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w postaci dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała. Dokumenty te, w ocenie Sądu nie budzą wątpliwości co do ich rzetelności i zgodności z treścią łączącego strony stosunku prawnego, albowiem ich treść i autentyczność nie była przez strony kwestionowana, a w toku postępowania nie pojawiły się żadne okoliczności rzutujące na ich autentyczność. Ponadto sąd dopuścił dowód z wydruków wygenerowanych elektronicznie na podstawie art. 309 k.p.c.

Ponadto Sąd poczynił ustalenia faktyczne na podstawie zeznań pozwanej, jednakże tylko w części, w jakiej były zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Natomiast Sąd odmówił wiary zeznaniom w/w osoby, w części dotyczącej jej twierdzeń, że w dniu 09 października 2015r. wysłała pocztą oświadczenie o nieprzedłużaniu umowy bowiem nie znalazły potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie budzi wątpliwości okoliczność, że strony w ramach przewidzianej w art. 353 ¹k.c. zasady swobody umów zawarły umowę o współpracy w zakresie sprzedaży prasy, czyli zawarły umowę o tzw. kolportaż prasy, do której to umowy należy stosować odpowiednio przepisy regulujące umowę sprzedaży.

Mając na uwadze okoliczności faktyczne sprawy należy stwierdzić, iż fakt zawarcia umowy, oraz prawa i obowiązki stron nie budziły wątpliwości. Natomiast przedmiotem sporu pomiędzy stronami była kwestia obciążenia pozwanej kara umowną na podstawie § 7 ust. 4 łączącej strony umowy.

Stosownie do art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Wobec powyższego wierzyciel, dla którego zastrzeżona została kara umowna, nie ma obowiązku wykazywać faktu poniesienia szkody oraz że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Nie jest bowiem zasadne dopatrywanie się w art. 483 § 1 k.c. normy uzależniającej roszczenie o zapłatę kary umownej od faktu powstania lub zwiększenia się szkody. Zerwaniu ulega także związek przyczynowy pomiędzy sankcją w postaci kary umownej, a poniesieniem szkody przez wierzyciela. Wystąpienie szkody po stronie wierzyciela nie jest więc w ogóle przesłanką powstania roszczenia o zapłatę kary umownej (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 roku, V CK 869/04, Lex 150649; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 września 2012 roku, I ACa 756/12, Lex 1217710; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13 lutego 2013 r., I ACa 1391/12, LEX nr 1313455).

Odnosząc się do powyższej kwestii należy wskazać, iż w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy nie można kwestionować prawa powoda do domagania się od pozwanej zapłaty kary umownej bowiem niewątpliwie pozwana wbrew jej twierdzeniom nie zrezygnowała z przedłużenia pierwotnej umowy, ale wypowiedziała umowę, która uległa automatycznemu przedłużeniu. Pozwana składając oświadczenie o rezygnacji z przedłużenia umowy, które wbrew jej stanowisku złożyła po wskazanym w ust. 1 § 7 terminie, co też spowodowało jej automatycznie przedłużenie, wyraziła de facto wolę rozwiązania łączącej strony umowy. W tym zakresie wszelkie wątpliwości interpretacyjne, co do rzeczywistej woli pozwanej usunęła sama pozwana, która na rozprawie zeznała, iż uznała, że od dnia 09 stycznia 2016r. żadna umowa z powodem już nie obowiązuje, w związku z czym odsyłała prasę kierowana do niej przez powoda. Ponadto pozwana posiadała wiedzę, iż powód uznał, że umowa zgodnie z jej treścią została automatycznie przedłużona do dnia 08 stycznia 2019r., co też wynika z pisma powoda z dnia 19 listopada 2015r. Na marginesie należy zaznaczyć, że pozwana nie twierdziła, iż tego pisma nie otrzymała. Zatem pozwana miała świadomość, iż decydując się na odsyłanie prasy do powoda potwierdziła w ten sposób, iż uznaje umowę łączącą strony za rozwiązaną.

W tym miejscu należy wskazać, iż obowiązkiem pozwanej było wykazanie, iż w rzeczywistości skutecznie złożyła oświadczenie o nieprzedłużaniu umowy w dniu 09 października 2015r. pozwana temu obowiązkowi nie sprostała bowiem w żaden sposób nie uprawdopodobniła, iż dokonała tej czynności w/w dniu. Ponadto należy mieć na uwadze, iż skoro pozwana w chwili składania tego oświadczenia była przedsiębiorcą i rzekomo oświadczenie to składała w ostatnim dniu okresu, o którym mowa w ust. 1 umowy, to jej obowiązkiem było dokonać tej czynności w takiej formie, aby dysponowała dowodem potwierdzającym nadanie tego pisma w placówce pocztowej. Tymczasem z oświadczenia, którym, dysponował powód wynika, iż wpłynęło ono do powoda dopiero w dniu 27.10.2015r. Ponadto pozwana oświadczyła na rozprawie, iż nie składała reklamacji na poczcie celem wyjaśnienia dlaczego to oświadczenie trafiło do powódki dopiero w dniu 27 października 2015r.

Jakkolwiek powód wykazał, co do zasady, iż przysługuje mu prawo domagania się od pozwanej zapłaty kary umownej na podstawie § 7 ust. 4 umowy, to jednakże powód nie wykazał, iż kwota, której może domagać się z tego tytułu od pozwanej wynosi 5.779,03 zł.

Sąd nie podzielił stanowiska powoda w zakresie wysokości dochodzonego roszczenia bowiem uznał, iż powód nie wykazał w sposób prawidłowy wysokości kary umownej. Otóż w sytuacji, gdy pozwana kwestionowała także wysokość kary umownej obowiązkiem powoda było przedłożenie stosownych dokumentów księgowych, z których wynikało by jakie rzeczywiste obroty ze sprzedaży prasy osiągała pozwana w trzech ostatnich miesiącach poprzedzających rozwiązanie umowy i jaka była średnia miesięczna wartość sprzedaży prasy. Takim dokumentem nie jest z pewnością kserokopia pisma, nie podpisanego, jak również nie poświadczonego za zgodność z oryginałem, zawierającego informację dotyczącą podstawy wyliczenia kary, z którego wynika jedynie, że obroty w trzech kolejnych miesiącach oraz średnia sprzedaży miały wynosić wartości wskazane w tym piśmie.

Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 k.p.c., art. 3 k.p.c., art. 6 k.c.). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Wskazywane przepisy rysują zatem reguły dotyczące dochodzenia i dowodzenia roszczeń. Z przepisu art. 6 k.c. wynika ogólna reguła, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Tzw. fakty negatywne mogą być dowodzone za pomocą dowodów przeciwnych, których istnienie wyłącza twierdzoną okoliczność negatywną. W związku z tym w doktrynie przyjmuje się następujące reguły odnoszące się do rozkładu ciężaru dowodu: a) faktów, z których wywodzone jest dochodzone roszczenie (tworzących prawo podmiotowe) powinien w zasadzie dowieść powód ; dowodzi on również fakty uzasadniające jego odpowiedź na zarzuty pozwanego; pozwany dowodzi fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda; b) faktów tamujących oraz niweczących powinien dowieść przeciwnik tej strony, która występuje z roszczeniem, czyli z zasady - pozwany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2003 r., II CKN 1409/00, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 113; wyrok SN z 2004.10.13 III CK 41/04 LEX nr 182092). Art. 6 k.c. określa więc reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, przy czym Sąd nie ma obowiązku dążenia do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy oraz nie jest zobowiązany do zarządzania dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Nie ma też obowiązku przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na tej stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., sygn. akt I ACa 1457/03, OSA 2005/3/12; wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/poz. 76 wraz z glosa aprobującą A. Z., Palestra 1998/1-2/204).

W świetle powyższego ciężar dowodu w sprawie jest niewątpliwie przerzucany z jednej strony na drugą w zależności od wywodzonych twierdzeń i zarzutów. Obowiązkiem powoda jest przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.). Wszystkie okoliczności faktyczne doniosłe dla rozstrzygnięcia sprawy i składające się na podstawę faktyczną rozstrzygnięcia muszą mieć oparcie w dowodach przeprowadzonych w toku postępowania, o ile nie są objęte zakresem faktów przyznanych przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 k.p.c.) oraz co do faktów niezaprzeczonych (art. 230 k.p.c.) ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 listopada 2014 r. I ACa 677/14, LEX nr 1621085).

Niemniej jednak Sąd mając na uwadze zapis znajdujący się w ust. 4 § 7 umowy uznał, iż skoro strony uzgodniły, iż kara umowna nie może stanowić kwoty niższej niż 4.000 zł. zasądził w/w kwotę, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Ponadto Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od w/w kwoty, na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 476 k.c. , przy czym skoro powód nie wykazał, pomimo zarzutu pozwanej kiedy doręczył jej notę obciążeniową, jak również wezwanie do zapłaty Sąd zasądził w/w odsetki od dnia wytoczenia powództwa. W konsekwencji powyższego Sąd oddalił żądanie powoda o zasądzenie skapitalizowanych odsetek za opóźnienie liczonych od dnia 25.05.2016r. do dnia 24 października 2017r.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd oparł się na dyspozycji przepisu art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując stosunkowego ich rozdzielenia. Sąd uznał, iż pozwana przegrała sprawę w 63%, natomiast powód w 37% i w takim też zakresie każdy z nich powinien ponieść koszty procesu. W toku procesu powód poniósł koszty w postaci opłaty od pozwu w wysokości 80 zł, jak również koszty zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 1.800 zł ustalone na podstawie § 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, a także opłata manipulacyjna w kwocie 0,24 zł. Natomiast pozwana poniosła koszty w postaci kosztów zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 1.800 zł ustalone na podstawie § 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, Łącznie zatem koszty procesu wyniosły 3.714,24 zł. Ponieważ pozwana powinna ponieść 63% łącznych kosztów procesu, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 522,98 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, orzekając jak w pkt. 3 sentencji wyroku.