Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący SSR Marek Szcześniak

Protokolant sekr.sądowy Karol Kotoński

Po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2019 r. w Toruniu.

przy udziale -

sprawy z powództwa mał. S. B. działającego przez ojca D. B.

przeciwko E. B.

o zmianę orzeczenia w zakresie alimentów i alimenty

I.  powództwo oddala,

II.  nie obciąża mał. S. B. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz E. B..

III.  kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Toruniu,

III RC 622/18

UZASADNIENIE

D. B., działając w imieniu swojego małoletniego syna S. B., wniósł w dniu 13 sierpnia 2018r. pozew przeciwko E. B. domagając się zmiany orzeczenia w zakresie alimentów zawartego w wyroku rozwodowym i zasądzenia na rzecz małoletniego alimentów w kwocie 900 zł miesięcznie, poczynając od dnia wniesienia pozwu, ze wskazaniem m.in., że sytuacja majątkowa ojca małoletniego uległa pogorszeniu, a wydatki na utrzymanie małoletniego S. są wysokie, natomiast pozwana znajduje się dobrej sytuacji materialnej i nie ma nikogo na utrzymaniu albowiem jej obowiązek alimentacyjny wobec drugiego syna stron, dorosłego J. B. już wygasł. W wyroku rozwodowym z 2016r. władzę rodzicielską nad małoletnim S. B. powierzono ojcu D. B. a władzę rodzicielską nad wówczas małoletnim J. B. powierzono matce E. B., oraz rozstrzygnięto, że D. B. będzie ponosić w całości koszty utrzymania i wychowania syna S. a E. B. będzie w całości ponosić koszty wychowania i utrzymania syna J.. (k. 3-29).

Pozwana E. B. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa wskazując m.in., iż od chwili wydania wyroku przez sąd rozwodowy w dniu 17 sierpnia 2016r. nie zaszła zmiana stosunków o których mowa w art. 138 kro. Nie miało miejsca ani istotne zmniejszenie czy ustanie możliwości zarobkowych ojca powoda ani zwiększenie możliwości finansowych pozwanej, czy też istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb powoda. Natomiast ojciec powoda prowadzi działalność gospodarczą i jego sytuacja materialna jest dobra, np. w ostatnim czasie zakupił motocykl. Ponadto nie doszło do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego E. B. wobec dorosłego syna J. B., gdyż J. kontynuuje naukę i obecnie nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. W rezultacie to D. B. nadal jest zobowiązany ponosić w całości koszty utrzymania małoletniego S. (w ramach swojego obowiązku alimentacyjnego) a E. B. nadal jest zobowiązana ponosić w całości koszty utrzymania syna J. (w ramach jej obowiązku alimentacyjnego) – tak jak zostało rozstrzygnięte w wyroku w sprawie o rozwód. Złożono ponadto wniosek o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. (k. 51-61).

S ą d u s t a l i ł c o n a s t ę p u j e

Małoletni S. B. urodził się w dniu (...). i jest dzieckiem pochodzącym ze związku małżeńskiego D. B. i E. B.. Z tego związku pochodzi też syn J. B. urodzony w dniu (...).

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2015r. Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawie I C 947/13 rozwiązał małżeństwo D. B. i E. B. przez rozwód. Władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi stron J. B. i S. B. powierzono D. B. i ograniczono władzę rodzicielską E. B. do współdecydowania o istotnych sprawach związanych z wychowaniem, wykształceniem i leczeniem dzieci. Nałożono też na obie strony obowiązek ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletnich dzieci.

Na skutek apelacji E. B. od powyższego wyroku, Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2016r. wydanym w sprawie V ACa 429/15 zmienił zaskarżony wyrok o tyle tylko, że władzę rodzicielską nad małoletnim synem stron J. B. powierzył E. B. i ustalił miejsce pobytu małoletniego każdorazowo w miejscu zamieszkania matki oraz ograniczył władzę rodzicielską D. B. do współdecydowania o istotnych sprawach związanych z wychowaniem i leczeniem. Ponadto orzeczono, że E. B. będzie w całości ponosić koszty wychowania i utrzymania małoletniego J. B., a D. B. będzie ponosić w całości koszty utrzymania i wychowania małoletniego S. B..

Wówczas starszy z synów J. B. od 13 lipca 2016r. przebywał u matki w Wielkiej Brytanii i deklarował chęć kontynuowania tam nauki. W Polsce nie zdał do trzeciej klasy technikum do którego uczęszczał. E. B. miała (...) lat i mieszkała w Wielkiej Brytanii w B.. Pracowała na lotnisku w systemie trzyzmianowym i zarabiała (...)funtów miesięcznie. Dorabiała sprzątając, za co dostawała (...) funtów za 4 godziny sprzątania. Łącznie miała około (...)funtów miesięcznie. Wynajmowała dwupokojowe mieszkanie, w którym od lipca 2016r. mieszkała wraz z synem J. B.. Za mieszkanie płaciła 480 funtów miesięcznie. Za media płaciła 60 funtów miesięcznie.

Małoletni S. B. miał ok. (...)roku, przebywał w Polsce i pozostawał pod bezpośrednią pieczą ojca D. B.. Był dzieckiem rozwijającym się w aspekcie rozwoju mowy i dojrzałości społecznej z opóźnieniem około rocznym. Wymagał zintensyfikowanych zabiegów wychowawczych i logopedycznych. Od (...) roku życia chodził do publicznego przedszkola. W przedszkolu przebywał w godzinach 8-14. Opłata za przedszkole wynosiła 220 zł miesięcznie. Małoletni był w przedszkolu pod stałą opieką logopedyczną, tj. około pół godziny w tygodniu. Chodził również prywatnie do logopedy raz w tygodniu na jedną godzinę i ojciec płacił za to 50 zł. Małoletni nosił obuwie profilaktyczno-ortopedyczne. Ojciec szacował, że koszty utrzymania syna S. wynoszą około 800-1 000 zł miesięcznie. W opiece nad S. pomagali jemu rodzice, którzy byli na emeryturach. D. B. miał (...) lat, mieszkał w T. z synem S. B. w domu swoich rodziców. Prowadził działalność gospodarczą w zakresie instalacji wodno-kanalizacyjnej i zarabiał około (...) zł miesięcznie.

(dowód: akta spawy I C 947/13 Sądu Okręgowego w Toruniu k. 2-15, 23-34, 41-50, 68-130, 132, 137-143, 150-152, 165-174, 203-205, 208-211, 217-225, 232-247, 276-278, 282-293, 296-312, 319-320, 324-327, 330, 331, 333, 342-352, 404-408, 410, 412, 439-451, 456, 457, 468)

Małoletni S. B. ma obecnie (...) lat. Nadal mieszka z ojcem w T.. Małoletni nadal musi nosić specjalne obuwie ortopedyczne z uwagi na koślawość. Nadto ma stwierdzoną alergię więc musi na stałe przyjmować leki na receptę. Od sierpnia 2018r. pobiera korepetycje z nauczania wczesnoszkolnego.

Ojciec małoletniego szacuje, że miesięczny koszt utrzymania syna S. wynosi łącznie około 1 860 zł, w tym: 185 zł – opłaty związane z mieszkaniem, 17,50 zł – opłata za prąd, 20 zł – opłata za gaz, 600 zł – zakup żywności, 200 zł - zakup obuwia, 100 zł – rozrywka, 200 zł – korepetycje, 100 zł – wakacje, 40 zł – wyprawka szkolna, 100 zł na rok – opłaty szkolne, 50 zł – leki, 350 zł – kredyt mieszkaniowy.

D. B. posiada mieszkanie w T. przy ul. (...). Mieszkanie kupił w październiku 2017r. za 225 000 zł. Na połowę ceny wziął kredyt, a resztę zapłacił z oszczędności. Kredyt wziął na 20 lat i z tego tytułu płaci ratę około 650 zł miesięcznie. W tym mieszkaniu D. B. mieszka w czasie weekendów. Obok tego mieszkania jest garaż, którego D. B. jest właścicielem i który kupił osobno za 25 000 zł. Jest z byłą żoną współwłaścicielem działki ziemi w Z. o powierzchni 1,6 ha. Działka jest niezabudowana i ziemia jest użytkowana przez sąsiada, który kosi siano. D. B. nie otrzymuje za to żadnych pieniędzy. D. B. nie jest właścicielem innych nieruchomości. Jest właścicielem motocykla, który kupił w 2016r. za około 15 000 zł. Ma 2 samochody i oba są wykorzystywane w firmie, tj.: marki V. (...) rok produkcji (...) oraz P. (...) rok produkcji (...). D. B. nie posiada oszczędności. Prowadzi wspólny budżet z synem S..

D. B. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) D. B. z siedzibą w T.. W 2017r. w zeznaniu rocznym w podatku dochodowych od osób fizycznych wykazał roczny dochód brutto ok. (...) zł, tj. ok. (...) zł netto rocznie, czyli przeciętnie ok. 8.000 zł netto miesięcznie.

W 2018r. w czasie od stycznia do października D. B. z działalności gospodarczej osiągnął łączny dochód w wysokości ok. (...) zł netto, tj. przeciętnie ok. (...) zł netto miesięcznie.

(okoliczności bezsporne: k. 13-15,18, 61)

(dowód: historia spłaty kredytu 16,

zawiadomienie o zmianie wysokości opłat czynszowych k. 17,

zestawienie przychodów i dochodów za I-VI 2018r. – k. 19,

zestawienie przychodów i dochodów za VII-X 2018r. – k. 148,

testy alergiczne dot. małoletniego S. B. k. 20

karta badania i zdrowia małoletniego S. B. k. 21,

informacja pielęgniarki szkolnej k. 22

zeznanie roczne PIT za 2017r. k. 85-89 i k. 153,

zeznania świadka R. M. k. 155-156,

zeznania D. B. k. 160-161)

E. B. nadal z synem J. B. mieszka w Wielkiej Brytanii w B.. Razem z nimi mieszka też przyjaciel E. B.. E. B. pracuje na lotnisku i jest pracownikiem obsługi podróżnych. Roczny dochód E. B. wynosi ok. (...) funtów, czyli około (...) funtów miesięcznie. E. B. nie pobiera w Wielkiej Brytanii zasiłku rodzinnego na syna S. B. od 08 sierpnia 2016r.

Wydatki miesięcznie które ponosi to: czynsz mieszkaniowy 700 funtów, podatek miejski 120 funtów, internet - 38 funtów, ubezpieczenie auta – 36 funtów, podatek drogowy – 22 funtów, benzyna – 60 funtów, prąd - 50 funtów, telefon - 20 funtów, rata za kredyt za mieszkanie w T. – 245 funtów, bilety lotnicze na spotkanie z synem S. w Polsce - 50-250 funtów. E. B. szacuje, że razem wydatki jakie ponosi kształtują się w granicach 966-1 166 funtów miesięcznie. Połowę wydatków związanych z czynszem, podatkiem miejskim i opłatą za prąd ponosi przyjaciel E. B..

Dodatkowo E. B. płaci czynsz za mieszkanie w T., w przeliczeniu ok. 192 funtów miesięcznie. Mieszkanie w T. kupiła z TBS w 2016r. Na kupno mieszkania wzięła kredyt na 5 lat w wysokości 11 000 funtów. Klucze do mieszkania odebrała w październiku 2018r. Mieszkanie ma około 42 m ² i składa się z 2 pokoi. Obecnie jest najemcą tego mieszkania. Mieszkanie na własność może wykupić dopiero po kilku latach. Mieszkanie było w stanie tzw. dewoloperskim, obecnie rozpoczęła remont mieszkania. E. B. jest właścicielką samochodu V. (...), rok produkcji (...).

J. B. ma obecnie (...) lat. W roku szkolnym 2018/2019 kontynuuje naukę w szkole na kierunku wprowadzanie do informatyki na poziomie 1. W ramach tego kierunku został zapisany także na kursy z matematyki, angielskiego, rozwoju osobistego i społecznego. Nauka odbywa się w trybie dziennym, planowo zakończy się w czerwcu 2019r. Nie ma opłat za naukę w tej szkole. J. B. w poprzednim roku szkolnym 2017/2018 uczył się w tej samej szkole, ale na innym kierunku. J. B. miał kłopoty zdrowotne, w listopadzie i grudniu 2017r. przebywał w szpitalu a w styczniu 2018r. przeszedł operację, dlatego nie ukończył nauki w roku szkolnym 2017/2018.

W czasie wakacji i ferii dorabia. W wakacje 2018r. pracował w Anglii, jedna praca była na lotnisku, a druga w sklepie i zarobił łącznie około (...) funtów netto. Podczas ostatnich ferii w 2019r. nie pracował, przebywał w Polsce.

J. B. po ukończeniu obecnej szkoły w czerwcu 2019r. planuje kontynuować naukę jeszcze przez rok w podobnym systemie. Później gdy będzie on samodzielny życiowo to obowiązek alimentacyjny wobec niego wygaśnie i wówczas E. B. będzie partycypować finansowo w kosztach utrzymania młodszego syna S..

(okoliczności bezsporne k. 23-29, 51-54, 67, 76, 98-121, 139-141, 158-159)

(dowód: informacja o wysokości opłat czynszowych k. 58

zaświadczenie o nauce J. B. k. 59-60,96-97,158-159,

zaświadczenie o dochodach E. B. k. 94-95,

pismo (...) Polityki Społecznej w T. k. 66

zeznania E. B. k. 160)

S ą d z w a ż y ł c o n a s t ę p u j e

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie zeznań świadka i stron procesu, które uznano za wiarygodne, gdyż były spójne, logiczne i znalazły potwierdzenie, w odpowiednim zakresie, w stosownych dokumentach urzędowych i prywatnych, których domniemanie autentyczności wynikające z art. 245 kodeksu postępowania cywilnego – a w odniesieniu do dokumentów urzędowych również zgodności z prawdą tego co zostało w nich zaświadczone, wynikające z art. 244 kpc – nie zostały podważone.

Na mocy z art. 230 kpc uznano za bezsporne okoliczności faktyczne zawarte w pozwie i innych pismach procesowych, oraz przytoczone w ramach informacyjnego wysłuchania stron, którym strona przeciwna nie zaprzeczyła, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym zgromadzonym w sprawie.

Wniosek dowodowy powoda o zobowiązanie pozwanej do złożenia dokumentów (z tłumaczeniem na język polski) w postaci: planu zajęć szkolnych syna J., wykazu przeprowadzonych sprawdzianów i uzyskiwanych ocen (k.82-83 i k.145) oddalano w trybie art. 217 § 3 kpc (k.160) jako nie dotyczący okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Do akt sądowych zostały bowiem złożone zaświadczenia o kontynuowaniu przez J. B. nauki w szkole, natomiast szczegółowe fakty w postaci planu zajęć szkolnych czy uzyskiwanych ocen nie mają istotnego znaczenia dla oceny czy obowiązek alimentacyjny wobec syna J. nadal istnieje.

Przepis art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

W myśl art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

W treści art. 135 kro uregulowano, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Zgodnie z w/w przepisami kwota alimentów należnych dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie a nie posiada majątku przynoszącego dochód, zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości każdego z jego rodziców, albowiem obowiązek alimentacyjny spoczywa w odpowiednich częściach na obojgu rodzicach, stosownie do ich aktualnych możliwości finansowych.

Na podstawie art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Stosownie do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 9 listopada 1994r., sygn. akt IIICZP 138/94, podstawę obliczenia wysokości alimentów stanowi dochód netto (a nie brutto) zobowiązanego (OSNC z 1995r. Nr 3, poz.43, glosy aprobujące: Tadeusz Smyczyński OSP z 1995r., Nr 9, poz. 194, oraz Zdzisław Krzemiński „Monitor Prawniczy” z 1995r., Nr 4, str. 113).

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14.11.1997r., sygn. akt III CKN 217/97 (Prokuratura i Prawo z 1998r., Nr 9, poz. 28) wskazano, iż:

„Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku "troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka" i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej (art. 96 krio). Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności - przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do zahamowywania, a co najmniej znacznego utrudniania dalszego rozwoju dziecka, a to przez pozbawianie go środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki po osiągnięciu pełnoletności, pozostawałoby zatem w sprzeczności ze wspomnianym wyżej podstawowym obowiązkiem rodzicielskim.”

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8.08.1980r., sygn. akt III CRN 144/80 (OSNC z 1981r., Nr 1, poz. 20) wyjaśnił, że:

„Rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które, będąc już przygotowane należycie do wykonywania przez nie odpowiedniego dla niego zawodu, podejmuje dla podniesienia swych kwalifikacji dalsze kształcenie się, ale w studiach się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza jeżeli z własnej winy powtarza lata studiów i wskutek tego nie kończy studiów w przewidzianym programem okresie”.

Ponadto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1976r., sygn. akt III CRN 280/76 (OSP z 1977r., Nr 11, poz. 196) wskazano m.in., że prawo do dalszego pobierania alimentów przysługuje dziecku pełnoletniemu które już posiada określone kwalifikacje zawodowe a które podjęło studia, o ile wiek dziecka nie przekracza znacznie normalnego wieku osób rozpoczynających studia wyższe.

Analiza w/w przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczących obowiązku alimentacyjnego prowadzi do wniosku, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec pełnoletniego uczącego się dziecka istnieje wówczas gdy wiek dziecka nie odbiega znacząco do wieku osób które podejmują naukę w zwykłym trybie (tj. bez opóźnień edukacyjnych) a ponadto pełnoletnie dziecko wykazuje chęć nauki i jego osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki.

W rezultacie dopuszczalne jest 3-letnie opóźnienie organizacyjne pełnoletniego uczącego się dziecka tj., że pomimo zmiany szkół, kierunków nauki bądź powtarzania klas czy lat studiów, alimenty nadal są należne pełnoletniemu dziecku jeżeli jego opóźnienie organizacyjne nie przekracza 3 lat.

Analiza materiału procesowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wskazuje, że nie ma podstaw aby żądanie zgłoszone w niniejszej sprawie uwzględnić. Od wydania orzeczenia w sprawie o rozwód przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w zakresie ponoszenia kosztów wychowania i utrzymania synów nie nastąpiły znaczne zmiany. W wyroku rozwodowym było rozstrzygnięte, że każdy z rodziców ponosi w całości obowiązek alimentacyjny na dziecko, które przy nim zostało na mocy wyroku rozwodowego, to jest, że E. B. w całości ponosi koszty utrzymania syna J. B., a D. B. ponosi w całości koszty utrzymania i wychowania małoletniego S. B..

Natomiast nadal istnieje obowiązek E. B. płacenia alimentów na rzecz jej starszego syna J. B., albowiem J. pomimo osiągnięcia pełnoletności, nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Kontynuuje on naukę w systemie dziennym i nie ma własnych źródeł dochodu. Nadal mieszka z matką i pozostaje na jej utrzymaniu, a jego opóźnienie edukacyjne nie przekracza 3 lat.

Zatem nie ma podstaw aby zmieniać wyrok rozwodowy i zasądzić alimenty od E. B. jako matki na rzecz jej młodszego syna S. – dlatego powództwo o zmianę orzeczenia o obowiązku alimentacyjnym i zasądzenie alimentów na rzecz małoletniego S. B. na mocy at. 138 kro oddalono jako niezasadne, rozstrzygając jak w punkcie I sentencji.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w trybie art. 102 kpc, albowiem jedynym dochodem małoletniego powoda są alimenty tj. pieniądze przeznaczone na jego utrzymanie i nie byłoby uzasadnione pobieranie z nich kwot tytułem zwrotu kosztów za sprawę sądową, o czym orzeczono w punkcie II sentencji. O kosztach sądowych rozstrzygnięto na mocy art. 113 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jt. Dz.U. z 2018r., poz. 300 ze zm.) orzekając jak w punkcie III sentencji.