Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2018r. w Gliwicach

sprawy z odwołania D. G. (G.)

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
w Województwie (...) w K.

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

na skutek apelacji odwołującego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 6 października 2015 r. sygn. akt VI U 281/14

oddala apelację.

(-) SSO Teresa Kalinka (-) SSO Małgorzata Andrzejewska (spr.) (-) SSR del. Magdalena Kimel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt VIII Ua 9/16

UZASADNIENIE

Odwołujący D. G. domagał się zmiany zaskarżonego orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K. z 27 marca 2014r., przez zaliczenie go do znacznego stopnia niepełnosprawności.

Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K. wniósł o oddalenie odwołania.

W uzasadnienie swego stanowiska podał, że odwołujący nie wymaga w chwili obecnej stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Wyrokiem z 6 października 2015r. w sprawie o sygn. akt VI U 281/14 Sąd Rejonowy w G. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd Rejonowy ustalił, że Orzeczeniem z 29 stycznia 2014r. (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w B. zaliczył odwołującego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na stałe z przyczyn otolaryngologicznych ( 03-L zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu ).

Zaskarżonym orzeczeniem z 27 marca 2014r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w K. utrzymano orzeczenie w mocy orzeczenie z 29 stycznia 2014r.

Odwołujący ma 22 lata, zakończył naukę w szkole średniej. Jego głównym schorzeniem jest niedosłuch odbiorczy obustronny; z tego powodu odwołujący nosi aparat słuchowy, dzięki któremu ma zachowaną zdolność odbiorczą. Odwołujący samodzielnie wykonuje czynności życia codziennego, takie jak mycie, ubieranie, sprzątanie, pomaga matce w zakupach. Do szkoły odwołujący udawał się autobusem wraz ze swoją matką, ze szkoły co do zasady wracał już sam. Odwołujący brał udział w zajęciach z wychowania fizycznego, poza szkołą grał także w siatkówkę. W domu odwołujący sam uczył się na sprawdziany, wolne chwile spędzał z rodzeństwem. Raz w tygodniu odwołujący korzysta z pomocy psychologa, nie zażywa żadnych lekarstw psychotropowych.

Sąd pierwszej instancji postanowieniem z 26 lutego 2015r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych psychiatry w zespół z psychologiem na okoliczność do jakiego stopnia niepełnosprawności kwalifikuje się odwołujący, od kiedy i na jaki okres czy też trwale oraz czy wymaga stałej opieki osoby trzeciej.

Opinię lekarską z 27 kwietnia 2015r. sporządzili biegli: specjalista psychiatra E. R. oraz psycholog W. B.. Na podstawie przeprowadzonego badania psychiatrycznego i psychologicznego biegli stwierdzili u odwołującego nieharmonijny rozwój umysłowy, poziom funkcjonowania struktur poznawczych poniżej przeciętnej. Biegli wskazali, że odwołujący pracuje mało wytrwale, nadmiernie szybko, szybko ulega zmęczeniu, ma problemy z zachowaniem uwagi i koncentracji, występują zaburzenia z pamięcią. Dodatkowo odwołujący pisze i czyta słabo, ma trudności ze zrozumieniem tekstu. Podczas badania biegli zaobserwowali u niego także niepokój oraz napięcie psychoruchowe. Reasumując, biegli stwierdzili u odwołującego poziom funkcjonowania struktur poznawczych w granicach poniżej inteligencji przeciętnej, rozwój nieharmonijny, cechy nadpobudliwości psychoruchowej. W ocenie biegłych odwołujący kwalifikuje się do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od 3 miesiąca życia na trwale, a nadto nie wymaga stałej opieki osoby trzeciej.

Odwołujący zakwestionował opinię biegłych, nie przedstawiając jednak żadnych merytorycznych uwag, a nadto zakwestionował opinię po upływie zakreślonego terminu. Jednakże nie wniósł o dopuszczenie dowodu z dalszej opinii psychiatryczno-psychologicznej.

Sąd Rejonowy podzielił w całości opinię biegłych E. R. i W. B., jako opinię przekonującą i zawierającą stanowcze wnioski.
W ocenie Sądu Rejonowego opinia ta została sporządzona rzetelnie i wyczerpująco, zgodnie z tezą dowodową, na podstawie akt sprawy i badania odwołującego. Brak podstaw do kwestionowania tej opinii.

Sąd Rejonowy pominął wnioski dowodowe strony odwołującej się o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych neurologa, laryngologa, gastrologa, albowiem zakres przedmiotu sporu został wyznaczony treścią żądania, zgodnie z którym odwołujący domagał zaliczenia go do znacznego stopnia niepełnosprawności z przyczyn psychiatrycznych. Tym samym ewentualne dopuszczenie dowodu z biegłych lekarzy innych specjalności było bezprzedmiotowe dla miarodajnej oceny zasadności odwołania.

Sąd Rejonowy stwierdził, że odwołanie od orzeczenia z 27 marca 2014r. zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Powołując się na treść art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznego z 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności Sąd Rejonowy uznał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że odwołujący nie wymaga stałej pomocy i opieki osób drugich w celu pełnienia ról społecznych. Potwierdzili to w swojej opinii biegli sądowi wskazując, że odwołujący z przyczyn psychiatrycznych powinien być zaliczony jedynie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Sąd Rejonowy przyjął, że odwołujący winien być zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, dodatkowo z przyczyn psychiatrycznych, bowiem nie spełnia wymaganych przepisami prawa warunków do zaliczenia go do znacznego stopnia niepełnosprawności.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Rejonowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że ustalił, iż odwołujący należy do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym również z przyczyn psychiatrycznych (symbol 02-P), oddalając odwołanie w pozostałym zakresie jako nieuzasadnione.

Sąd przekazał nowy wniosek z 6 października 2015r. o zaliczenie odwołującego
do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym z przyczyn psychiatrycznych (symbol 02-P) organowi rentowemu zgodnie z właściwością, celem rozpoznania.

W apelacji od wyroku sprecyzowanej na rozprawie przed Sądem Okręgowym
w G. 10 grudnia 2018r. odwołujący D. G. domagał się jego zmiany przez uznanie, że należy do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Nie domaga się natomiast ustalenia niższego stopnia niepełnosprawności z innych przyczyn.

Odwołujący zarzucił wyrokowi niewyjaśnienie wszystkich okoliczności koniecznych do wydania wyroku, w szczególności przez niepowołanie biegłych z zakresu laryngologii, gastrologii, neurologii i logopedii, jak również pominięcie dokumentacji lekarskiej znajdującej się w (...) Oddział w Z., na podstawie której odwołujący otrzymał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja odwołującego D. G. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy było ustalenie, czy odwołujący spełnia przesłanki do zaliczenia go do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że postępowanie apelacyjne ma charakter kontrolny, ale jest także kontynuacją postępowania przed sądem pierwszej instancji i zmierza do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy. Wiąże się z tym możliwość, a niekiedy konieczność prowadzenia przez sąd drugiej instancji postępowania dowodowego. Następnie sąd drugiej instancji dokonuje samodzielnej oceny dowodów zgromadzonych przez sąd pierwszej instancji oraz przeprowadzonych przed sądem odwoławczym, a także ustala podstawę faktyczną rozstrzygnięcia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2016r. III UK 270/15, Lex nr 2139253 ).

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie celowe jest uzupełnienie materiału dowodowego przez dopuszczenie w sprawie dowodu z opinii biegłych sądowych z zakresu medycyny pracy, psychiatrii, psychologii, neurologii, gastrologii
i laryngologii dla kompleksowej oceny stanu zdrowia odwołującego pod kątem istniejącego u niego stopnia niepełnosprawności. Sąd dopuścił również dowód z akt rentowych odwołującego dotyczących pobieranej przez niego renty socjalnej.

Opinie w sprawie wydali biegli z zakresu medycyny pracy R. S., psychiatrii M. J., psychologii A. S., neurologii A. N., gastroenterologii J. K. i otolaryngologii J. Ł..

Z opinii tych wynika, że ubezpieczony nie kwalifikuje się do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Odwołującego można natomiast zaliczyć do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z przyczyn psychiatryczno – psychologicznych od 3 miesiąca życia i na trwale. Biegli M. J. i A. S. stwierdzili u odwołującego nieharmonijny rozwój sprawności intelektualnej, który nie osiąga jednak poziomu upośledzenia umysłowego. Odwołujący był w stanie kontynuować naukę w zakresie szkoły policealnej. Biegli stwierdzili, że w zakresie funkcji poznawczych obserwuje się u odwołującego deficyty o umiarkowanym stopniu, które nie determinują jego niesamodzielności, mimo że utrudniają adekwatne do wieku funkcjonowanie intelektualne. U odwołującego występują objawy organicznych zaburzeń osobowości wynikających z porażenia mózgowego, które wyrażają się głównie zmiennymi zachowaniami emocjonalnymi, emocjonalną chwiejnością, niskim progiem drażliwości, deficytem zdolności hamowania reakcji impulsywnych. Również z przyczyn otolaryngologicznych odwołujący kwalifikuje się do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na stałe, od około 2 roku życia. U odwołującego rozpoznaje się obustronny niedosłuch typu mieszanego stopnia znacznego od wczesnego dzieciństwa, skrzywienie przegrody nosa, zmiany przerostowe śluzówek zatok obocznych nosa oraz nieżyt alergiczny nosa i zatok obocznych nosa. Obustronne oprotezowanie narządu słuchu pozwala na swobodną komunikację wokalną odwołującego z otoczeniem. Schorzenia gastrologiczne powodują u odwołującego lekki stopień niepełnosprawności od 12 lipca 1999r. na stałe.

Z akt rentowych nadesłanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. wynika, że odwołujący od 1 września 2011r. jest uprawniony do renty socjalnej
na stałe. Podstawą przyznania tego świadczenia było orzeczenie lekarza orzecznika ZUS
z 24 października 2011r., który stwierdził u odwołującego całkowitą niezdolność do pracy na trwale z powodu rozpoznanych u niego obustronnego głębokiego niedosłuchu, mózgowego porażenia dziecięcego, opóźnienia rozwoju intelektualnego oraz zaburzeń połykania.

Dokonując oceny materiału dowodowego zgromadzonego przed sądami obu instancji, Sąd Okręgowy uznał, że apelacja odwołującego nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż odwołujący nie spełnia przesłanek do zaliczenia go do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ( t.j. Dz.U. z 2018r. poz.511 ) do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznego z 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności ( t.j. z 2018r., poz. 2027 ) określa kryteria kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności poprzez naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1.  niezdolność do pracy – co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2.  konieczność sprawowania opieki – co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3.  konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych – co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie
się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy (§ 29 rozporządzenia).

Jak wykazało uzupełnione przez Sąd Okręgowy postępowanie dowodowe odwołujący D. G. nie spełnia przesłanek do zaliczenia go do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności.

Za takim przyjęciem przemawiają wszystkie wydane w sprawie opinie biegłych sądowych, przeprowadzone zarówno w toku postępowania przed Sądem Rejonowym jak i przed Sądem Okręgowym. Sąd Okręgowy zasadniczo podzielił ocenę stanu zdrowia wyrażoną w tych opiniach w sytuacji, gdy wydane one zostały w oparciu o dokumentację medyczną, badanie przedmiotowe, są rzetelne, logiczne, należycie umotywowane. Podzielając te opinie Sąd Okręgowy miał na uwadze, że odwołujący nie zgłaszał względem nich żadnych uzasadnionych zastrzeżeń.

W świetle tych opinii odwołującego można zaliczyć wyłącznie do osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z przyczyn psychiatrycznych - w tym przypadku opinia psychiatryczno – psychologiczna sporządzona dla potrzeb postępowania przed Sądem pierwszej instancji w pełni koresponduje z opinią zespołu biegłych psychologa A. S. i psychiatry M. J. oraz z przyczyn laryngologicznych na stałe, a także do lekkiego stopnia niepełnosprawności ze względów gastrologicznych. Odnosząc się do wniosków opinii biegłego neurologa A. N., to biegła wprawdzie uznała odwołującego za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, niemniej jednak z treści tej opinii wynika, że podstawą takiego uznania były schorzenia słuchu i psychiatryczne, a nie neurologiczne, biegła bowiem odnośnie schorzeń neurologicznych wskazała, że brak jest objawów uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Zwróciła także uwagę, że ośrodki mózgowe u odwołującego znajdujące się w płatach skroniowych są w mniejszym stopniu rozwinięte niż u osoby słyszącej, co jednak w samo w sobie nie powoduje niepełnosprawności.

Z wszystkich wydanych w sprawie opinii wynika jednoznacznie i zgodnie, że odwołujący nie wymaga stałej pomocy i opieki osób drugich w celu pełnienia ról społecznych i stąd brak podstaw do zaliczenia go do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności z jakichkolwiek przyczyn.

Odnosząc się do uznania odwołującego przez lekarza orzecznika ZUS za osobę całkowicie niezdolną do pracy i w konsekwencji przyznanie renty socjalnej, to okoliczność ta nie świadczy równocześnie o znacznym stopniu niepełnosprawności odwołującego. Zgodnie bowiem z art.5 pkt 1 i 1a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dopiero orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, czy też o niezdolności samodzielnej do egzystencji ustalone na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz.U. 2018r., poz.1270 ) jest traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W myśl natomiast pkt 3 tego przepisu orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy – jak to ma miejsce w przypadku odwołującego - jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i w konsekwencji tego na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację odwołującego jako bezzasadną.

(-) SSO Teresa Kalinka (-) SSO Małgorzata Andrzejewska (-) SSR del. Magdalena Kimel

Sędzia Przewodniczący Sędzia