Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód E. T. (1) domagał się uchylenia alimentów zasądzonych na rzecz pozwanej E. T. (2) wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R. z 8 grudnia 2014 roku w sprawie II RC 1522/13 w kwocie po 500 zł.

W uzasadnieniu żądania powód podał, że alimenty zostały zasądzone na rzecz pozwanej, kiedy nie miała żadnych dochodów i przez długi czas przebywała na zwolnieniu lekarskim. Z dniem 1 października 2017 roku pozwana uzyskała prawo do świadczeń emerytalnych, a nadto korzystała z pomocy finansowej dorosłej córki, która partycypowała w kosztach mieszkaniowych. Powód wskazał, że od 1 listopada 2017 roku nie pracuje, ponieważ rozwiązano z nim umowę o pracę z powodu likwidacji stanowiska pracy. Powód podał też, że jest osobą bezdomną, od trzech lat mieszka u siostry (k. 2-4).

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa, zarzucając, że jakkolwiek od października 2017 roku otrzymuje emeryturę w wysokości 862,12 zł netto miesięcznie, to kwota ta tylko w części zaspokaja jej usprawiedliwione potrzeby. Sytuację finansową pozwanej dodatkowo utrudnia fakt, że jest zobowiązana do spłaty powoda w wyniku podziału majątku dorobkowego stron. Pozwana zaprzeczyła, aby zamieszkiwała wraz z dorosłą córką, która partycypuje w kosztach mieszkaniowych. Ponadto podała, że powód jest zdolny do pracy, gdyż z przeprowadzonych badań lekarskich nie wynika, by jego stan zdrowia uległ pogorszeniu. (k. 35-39, k. 135-136).

W toku postępowania jurysdykcyjnego strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe (k. 3

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R.
z 8 grudnia 2014 roku, w sprawie o sygn. akt II RC 1522/13, rozwiązano przez rozwód związek małżeński stron, z winy obojga małżonków.

W punkcie 2 wyroku rozwodowego zasądzono od powoda na rzecz pozwanej alimenty w wysokości 500 zł miesięcznie.

Powód w dacie rozwodu nie pracował, pobierał zasiłek dla bezrobotnych w wysokości około 800 zł. Chorował przewlekle, rozpoznano u niego m.in. naczyniaki na wątrobie oraz dyskopatię.

Pozwana utraciła pracę z powodu likwidacji dotychczasowego miejsca pracy, była zarejestrowana jako bezrobotna. Cierpiała na dolegliwości jelitowo- żołądkowe oraz na zapalenie jelita grubego, posiadała orzeczenie lekarskie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, została zaliczona do II grupy inwalidzkiej i mogła podjąć pracę jedynie w warunkach pracy chronionej. Z powodu złego stanu zdrowia nie mogła pracować w wyuczonym zawodzie położnej. Nie otrzymywała świadczeń rentowych, dorywczo roznosiła ulotki, uzyskując z tego tytułu symboliczną kwotę 30 zł, poza tym utrzymywała się z pomocy finansowej swoich dzieci.

Sąd rozwodowy, orzekając w przedmiocie alimentów uznał, że pozwana znajdowała się w niedostatku, gdyż nie posiada żadnych dochodów, a orzeczona niepełnosprawność i stan zdrowia ( zwolnienie lekarskie) eliminowały ją z możliwości podjęcia zatrudnienia. Sąd Okręgowy ocenił możliwości zarobkowe powoda na poziomie 2000 zł miesięcznie i uznał, że powód rezygnując z własnej woli z zatrudnienia, doprowadził do obniżenia własnych dochodów.

( dowód: akta sprawy II RC 1522/13, a w szczególności k.254, 262-265)

Obecnie powód ma 62 lata. Przez kilka lat zamieszkiwał u siostry w pomieszczeniu przejściowym. Aktualnie zamieszkuje w G. w użyczonym lokalu mieszkalnym o powierzchni użytkowej 39,02 m ², które składa się z 2 pokoi, łazienki i kuchni. Uiszcza opłaty mieszkaniowe na poczet czynszu i mediów w łącznej kwocie około 600 zł miesięcznie. Pobiera świadczenie przedemerytalne z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., którego wysokość począwszy od 1 marca 2019 roku wynosi 1140,99 zł. Poza w/w świadczeniem powód nie uzyskuje innych dochodów, nie posiada żadnych oszczędności. Na odzież wydaje około 50 zł miesięcznie, a zakup środków czystości to koszt rzędu około 100 zł miesięcznie. W celu pokrycia bieżących wydatków powód korzysta z pomocy finansowej brata, który przekazuje mu kwotę rzędu 200-300 zł miesięcznie na wizyty u lekarzy specjalistów. Siostra powoda z kolei przekazuje mu pieniądze na zakup żywności. Powód nadal choruje przewlekle. Od 2018 roku leczy się prywatnie u urologa, ma stwierdzone naczyniaki na wątrobie oraz polipy jelita co wymaga stosowania rygorystycznej i specjalnie zbilansowanej diety. Przebył zabiegi kolonoskopii. Ponadto powód cierpi na bóle reumatoidalne kręgosłupa, zażywa leki przeciwbólowe, ma zwyrodnienie stawów kolanowych i uczęszcza co miesiąc na wizyty do ortopedy. W ostatnim czasie powód zachorował na depresję, ma regularne wizyty w poradni zdrowia psychicznego, zażywa lekarstwa antydepresyjne.

W najbliższym czasie powód planuje doposażyć mieszkanie i zaopatrzyć je w artykuły AGD, garnki i pościel.

Pozwana ma obecnie 62 lata. Zamieszkuje w mieszkaniu stanowiącym jej wyłączną własność. Miesięczne koszty utrzymania pozwanej przedstawiają się następująco: czynsz- 186 zł ( w tym woda), prąd- 54 zł , gaz- 29 zł, ubezpieczenie – 50 zł, Internet i telewizja- 64,80 zł, telefon- 15 zł, wyżywienie około 200 zł miesięcznie, lekarstwa- 350-400 zł, środki czystości i kosmetyki – 50 zł, utrzymanie psa- 13 zł. Pozwana otrzymuje dofinansowanie do mieszkania w wysokości 40 zł.

Od 1 października 2017 roku pozwana pobiera świadczenie emerytalne z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. w wysokości 1110,52 zł miesięcznie. Poza emeryturą pozwana nie ma innych dochodów. Nie posiada oszczędności ani majątku. Nie otrzymuje świadczeń w ramach pomocy społecznej i nie może liczyć na pomoc finansową ze strony swoich dzieci.

Pozwana choruje na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nadciśnienie tętnicze, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, nowotwór złośliwy. Wymaga stałego leczenia onkologicznego - regularnie uczęszcza do szpitala w B. kilka razy w miesiącu, gdzie dojeżdża autobusem z kilkoma przesiadkami. Jednorazowy koszt dojazdu wynosi 25 zł. Pozwana ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, jest niezdolna do podjęcia pracy zawodowej.

(dowód: zeznania powoda k.358v, zeznania pozwanej k. 394v-395, zeznania świadka A. T. k. 357v-358, umowy o pracę k. 10-12, rozwiązanie umowy o pracę k. 14, orzeczenie lekarskie k. 42-43, dokumentacja medyczna powoda k. 92-124, 183-201, 206-213, 264-272, 275-289, k.324-328, 333-337, 340, 348, 350-356, recepty k. 270-273, 338-339, 343 rachunki k. 137-141, dokumentacja medyczna pozwanej k. 144, k. 252, faktury k. 145-159, 253-259, zeznania podatkowe PIT – 37 k. 230-241,329-332, informacja pracodawcy powoda k. 243, informacja komornika k. 263, 290-292, 321-322,388- 356, umowa użyczenia lokalu k. 341-342, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pozwanej k. 365-366, rachunki i faktury k. 367-383, decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. k. 366, decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. k. 384).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań stron i świadka A. T. oraz w oparciu o dokumenty zebrane w sprawie, powyżej opisane. Strony szczegółowo przedstawiły własne koszty utrzymania i możliwości zarobkowe, które znalazły odzwierciedlenie w przedłożonych dokumentach i nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Pozostałe dowody zgromadzone w toku postępowania Sąd uznał za spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniające, a przeprowadzone postępowanie za wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył co następuje.

Zgodnie z art. 60 k.r.o. małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Przepis art. 60 k.r.o. jest kontynuacją obowiązku wynikającego z art. 27 k.r.o. W tymże przepisie ustawodawca wskazuje na powinność wspólnego zaspokajania potrzeb założonej przez małżonków rodziny, regulacja zawarta w art. 60 k.r.o. jest ochroną prawno – ekonomiczną małżonków po rozwiązaniu małżeństwa.

W orzecznictwie przyjęto pogląd, zgodnie z którym pojęcie niedostatku z art. 60 § 1 k.r.o. oznacza tak brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 rroku, III CZP 91/86, LEX nr 3342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2000 roku, I CKN 226/00, LEX nr 51343). W orzeczeniu z dnia 19 maja 1975 roku, III CRN 55/75 (OSN 1976, poz. 133) Sąd Najwyższy wyjaśnił dodatkowo, że stan niedostatku zachodzi już wtedy, gdy uprawniony nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb.

Art. 138 k.r.o. stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Istotą niniejszej sprawy było zatem ustalenie, czy od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nastąpiła taka zmiana stosunków po stronie powoda oraz/lub pozwanej. Ustalenie, czy nastąpiła zmiana stosunków, o których mowa powyżej następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi poprzednio podczas ustalania wysokości alimentów (a zatem zakresu tego obowiązku w rozumieniu art. 135 k.r.o.). Zakres świadczeń alimentacyjnych, który ustawodawca określił w art. 135 § 1 k.r.o., jest bowiem uzależniony z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Ponieważ potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego mogą zmieniać się w czasie, w konsekwencji takim zmianom ulega również zakres obowiązku alimentacyjnego. Dlatego też w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego - zgodnie z art. 138 k.r.o., a taka zmiana stosunków może prowadzić do podwyższenia, obniżenia bądź uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Upływ niemalże pięciu lat od daty ustalenia ostatniego obowiązku alimentacyjnego warunkował istotną modyfikacją, pozwalającą uwzględnić w pełni żądanie powoda. Sąd dostrzegł przede wszystkim istotną modyfikację obowiązku alimentacyjnego po stronie pozwanej.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest fakt, że pozwana od 1 października 2017 roku pobiera świadczenie emerytalne w kwocie 1110,52 zł miesięcznie, a zatem jej sytuacja finansowa od czasu ustalenia alimentów w wyroku rozwodowym uległa poprawie.

Jednocześnie zważyć należy, że sytuacja życiowa powoda od czasu ustalenia alimentów w wyroku rozwodowym znacznie się pogorszyła. Powód nie ma żadnego majątku, mieszka u siostry, rodzeństwo finansuje mu lekarstwa, żywność i opłaty związane z utrzymaniem mieszkania. Emerytura powoda wynosi aktualnie 1140,99 zł miesięcznie.

Obie strony znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, ze względu na stan zdrowia (liczne poważne schorzenia), niskie świadczenia i wysokie koszty leczenia. Świadczenia emerytalne stron są w zasadzie w takiej samej wysokości. Obie strony też, ze względu na stan zdrowia nie mają możliwości pozyskania dodatkowych dochodów z tytułu pracy. Powód nie jest w stanie łożyć w dalszym ciągu alimentów na rzecz byłej żony, gdyż nie pozwala na to jego sytuacja majątkowa i finansowa, zwłaszcza, że nie może on zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb, nie stać go bowiem w pełni na realizację swojego leczenia wobec braku środków, Stan zdrowia powoda pogarsza się, a wydatki związane z leczeniem rosną (wizyty lekarskie, rehabilitacja, lekarstwa).

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na mocy art. 138 k.r.o. O kosztach orzeczono w oparciu o przepis art. 102 k.p.c. Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku prawo o adwokaturze (Dz.U.2018.1184 t.j. ) i § 8 pkt 4 rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 roku (Dz.U.2019.18 t.j.) przyznano na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. G. S. wynagrodzenie ze Skarbu Państwa w kwocie 1476,00 zł ( w tym 276 zł należnej stawki podatku VAT).

.