Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dubinowicz – Motyk

Protokolant: sekr. sąd. Anna Fesz

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2017 roku na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Komendanta (...) (...) Bazy Logistycznej w W.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w S.

o zapłatę kwoty 120 884,40zł

I oddala powództwo;

II zasądza od Skarbu Państwa – Komendanta (...) (...) Bazy Logistycznej w W. na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w S. kwotę 5532zł (pięć tysięcy pięćset trzydzieści dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt II C 840/17

UZASADNIENIE

W dniu 9 grudnia 2015 roku Skarb Państwa – Komendant Jednostki Wojskowej nr (...) w W. (obecnie: Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta (...) (...) Bazy Logistycznej w W.) wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., domagając się zasądzenia od pozwanej spółki kwoty 120 884,40zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 marca 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż strony łączyła zawarta w dniu 10 lipca 2014 roku umowa nr (...) o modernizację 3 kompletów laboratoriów chemiczno-radiometrycznych (...) na samochodzie S. (...) wraz z dostawą i montażem wyposażenia. Przewidywała ona, że usługa ma zostać wykonana do 28 listopada 2014 roku, a tymczasem przedmiot umowy został odebrany przez zamawiającego dopiero w dniu 31 grudnia 2014 roku. Powołując się na zastrzeżoną w §8 umowy stron karę umowną za nienależyte wykonanie umowy, strona powodowa wskazała sposób wyliczenia jej wysokości na kwotę 284 941,80zł, zaznaczając iż w wykonaniu gwarancji bankowej otrzymała kwotę 86 814,44zł oraz iż pozwana spółka w dniu 26 maja 2015 roku uiściła na jej rzecz kwotę 77 242,96zł, a dochodzona pozwem kwota stanowi nieuiszczoną część kary umownej. (k.3-17)

W dniu 21 grudnia 2015 roku tut. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym sygn. II Nc 267/15, uwzględniając żądanie pozwu. (k.354)

W/w nakaz zapłaty utracił moc w całości na skutek wniesienia sprzeciwu przez pozwaną spółkę. (...) sp. z o.o. w S. domagała się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana spółka przyznawała, że opóźnienie w realizacji umowy w okresie od 12 do 31 grudnia 2014 roku nastąpiło z przyczyn leżących po jej stronie, jednak zaznaczyła iż uiściła już z tego tytułu na rzecz powoda karę umowną w kwocie 164 057,40zł. Wskazywała zaś, że nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w okresie od 28 listopada do 12 grudnia 2014 roku, jako że strona powodowa wytypowała do modernizacji nadwozia pojazdów S., wymagające docelowo zasilania z instalacji samochodowej (tj. z podwozia) 24V, podczas gdy samochody dysponowały jedynie zasilaniem 12V, a następnie zwlekała przez miesiąc z decyzją o udzieleniu dodatkowego zamówienia dotyczącego modernizacji instalacji elektrycznej podwozi. Dodatkowo pozwana podnosiła, że na czas realizacji umowy miały wpływ i inne okoliczności dotyczące przekazanych do modernizacji pojazdów, takie jak awaria układu hamulcowego czy upływ terminu na wykonanie przeglądów rejestracyjnych oraz że strona powodowa nie poniosła żadnej szkody w następstwie opóźnienia w realizacji umowy. (k.359-364)

Skarb Państwa – Komendant Jednostki Wojskowej nr (...) w W. podtrzymywał żądanie pozwu, akcentując iż pozwana spółka przystąpiła do realizacji umowy dopiero 25 lipca 2014 roku, a do końca grudnia 2014 roku nie dysponowała wymaganą dokumentacją techniczną modernizowanych nadwozi, której istnienie było warunkiem odbioru wojskowego i odbioru przez zamawiającego. W ocenie powoda wymiana instalacji elektrycznej podwozi stanowiła dodatkowe zamówienie, które nie musiało być wykonywane łącznie z umową nr (...). (k.484-493) Strona pozwana podtrzymywała stanowisko i argumenty wyrażone w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, dodatkowo wnosząc o miarkowanie przez sąd kary umownej do kwoty 164 057,40zł, tj. sumy już uiszczonej na rzecz powoda i w konsekwencji o oddalenie powództwa. (k.531-544)

Wobec przekształcenia (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w S. (k.517-526), tut. Sąd postanowieniem z dnia 30 czerwca 2017 roku zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 174§1 pkt 1 kpc i podjął je z udziałem następcy prawnego pozwanej spółki – (...) sp. z o.o. spółka komandytowa z siedzibą w S.. (k.560)

Do chwili zamknięcia rozprawy strony popierały dotychczasowe stanowiska, z tym iż pozwana spółka domagała się zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu, zgodnie z przedłożonym spisem kosztów, w kwocie 20 198,20zł, a na wypadek nieuwzględnienia wniosku w zakresie wynagrodzenia pełnomocnika – zasądzenia wynagrodzenia w dwukrotnej wysokości stawek minimalnych, z uwagi na nakład pracy włożony przez pełnomocnika do rozwiązania sprawy i jej zawiłość. (k.607-609)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W maju 2014 roku Jednostka Wojskowa nr (...) w W., jako zamawiający zaprosiła do składania ofert w trybie przetargu na podstawie art. 70 ¹ kodeksu cywilnego na wykonanie usługi modyfikacji 3 kompletów laboratorium chemiczno-radiometrycznego (...)na samochodzie S. (...) i przyczepie jednoosiowej (poprzez dostosowanie istniejącego laboratorium do wykonywania analiz skażeń chemicznych, biologicznych i promieniotwórczych z wykorzystaniem najnowszych przyrządów i sprzętów w wojsku), w tym jego wyposażenie o laboratorium chemiczne polowe, automatyczny przyrząd rozpoznania skażeń chemicznych, domek ołowiany, testy immunochromatograficzne i radiostację. Elementem zamawianej usługi było także opracowanie i przekazanie zamawiającemu dokumentacji technicznej i przeszkolenie etatowych załóg oraz personelu obsługowo – naprawczego. Dowód: warunki przetargu (k.44-79)

W dniu 10 lipca 2014 roku pomiędzy Skarbem Państwa – Jednostką Wojskową nr (...), jako zamawiającym a (...) sp. z o.o. w S., jako wykonawcą zawarta została umowa usługi nr (...). Jej przedmiotem była realizacja usługi modyfikacji 3 kompletów laboratoriów chemiczno – radiometrycznego(...) na samochodzie S. z przyczepą, wraz z dostawą i montażem wyposażenia laboratorium, przeszkoleniem użytkowników laboratorium oraz opracowaniem i przekazaniem dokumentacji technicznej. Stanowiąca załącznik do umowy specyfikacja techniczna przewidywała m.in. iż laboratorium (...) wyposażone będzie w instalację elektryczną 230VAC oraz 24V DC. Łączna wartość umowy brutto wynosiła 1 726 920zł.

Zgodnie z §3-5 umowy, pozwana spółka miała zapewnić transport laboratoriów z jednostek wojskowych nr (...) w G., nr (...) w T. i nr (...) w O., zaś laboratoria po ich modyfikacji miały zostać odebrane przez użytkowników. Modyfikowane laboratoria musiały zostać zgłoszone przez wykonawcę do odbioru wojskowego. Protokół z dokonanego odbioru wojskowego sporządzić miało Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe i miał on stanowić podstawę do odbioru wykonanego przedmiotu umowy przez odbiorcę. Ustalono, że odbiór powinien zostać dokonany komisyjnie, przy czym wykonawca zobowiązany był dostarczyć do dnia odbioru: 1) dokumenty gwarancyjne, 2) oryginał protokołu odbioru usługi przez Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe, 3) instrukcję użytkowania i książkę urządzenia w formie elektronicznej i papierowej, 4) oryginał deklaracji zgodności OiB dla elementów wyposażenia laboratorium, 5) świadectwa wzorcowania wydane przez akredytowane laboratoria pomiarowe, 6) kserokopię faktury Vat.

W umowie przewidziano - poza odbiorem wojskowym przedmiotu umowy- bieżące nadzorowanie jakości dostarczanego wyposażenia laboratorium wykonywane w imieniu zamawiającego przez Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe, stosownie do przepisów ustawy z dnia 17 listopada 2006 roku o systemie oceny zgodności wyrobów przeznaczonych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa oraz przepisów rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 stycznia 2013 roku w sprawie szczegółowego wykazu wyrobów podlegających ocenie zgodności oraz sposobu i trybu przeprowadzenia oceny zgodności wyrobów przeznaczonych na potrzeby obronności państwa.

W §8 umowy strony zastrzegły kary umowne na rzecz zamawiającego z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, przewidując m.in. iż wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną w wysokości 0,5% brutto części przedmiotu umowy (tj. jednego laboratorium) niezrealizowanego w terminie za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, ale nie więcej niż 20% wartości brutto przedmiotu umowy. Wykonawca wyraził zgodę na pomniejszenie zabezpieczenia należytego wykonania umowy, złożonego przez siebie w formie pieniężnej w kwocie 86 346zł w dniu zawarcia umowy, o wysokość naliczonych kar umownych.

Z inicjatywy pozwanej spółki w dniu 20 sierpnia 2014 roku strony podpisały aneks do umowy, modyfikujący techniczne aspekty wyposażenia modyfikowanego laboratorium.

Dowód: umowa usługi nr (...) z dnia 10 lipca 2014 roku wraz z załącznikami (k. 123-161), pismo z 23 lipca 2014 roku (k.163-171), aneks nr (...) z dnia 20 sierpnia 2014 roku (k. 172-175)

Wyznaczone jednostki wojskowe przekazały pozwanej spółce po 1 samochodzie S. z przyczepą do modyfikacji w dniach 30 lipca 2014 roku, 31 lipca 2014 roku i 6 sierpnia 2014 roku, w następstwie wezwania wystosowanego przez pozwaną pismem z 25 lipca 2014 roku. Dowód: protokoły przekazania (k.184-186, 187-188 i 189-193), zeznania świadka J. B. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku) W pozwanej spółce rozpoczęły się prace modernizacyjne nadwozi w/w pojazdów, natomiast podwozia pojazdów i stanowiące własność wojska dotychczasowe wyposażenie laboratoriów zdeponowano w magazynie. Na tym etapie nie weryfikowano czy zasilanie podwozi jest kompatybilne z przewidywanym zasilaniem zmodyfikowanych nadwozi, zakładając iż zamawiający wytypował do modernizacji odpowiednie samochody. Dowód: zeznania świadka J. J. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku)

Pismem z 16 października 2014 roku zamawiający zwrócił się do (...) sp. z o.o. w S. o informacje o stopniu zaawansowania realizacji umowy, zwracając uwagę na krótki termin do jej wykonania i przysługujące mu uprawnienie odstąpienia od umowy w razie zwłoki wykonawcy. W odpowiedzi, pismem z 22 października 2014 roku (...) sp. z o.o. poinformowała, iż nie dostrzega zagrożenia terminu realizacji umowy, gdyż kończone są już prace przy nadwoziach samochodów, a prawie całość niezbędnego wyposażenia laboratoriów zamówionego od podwykonawców znajduje się w posiadaniu pozwanej spółki. Dowód: pismo z 16 października 2014 roku (k.180), pismo z 22 października 2014 roku (k.181)

Przy próbie połączenia zmodernizowanych nadwozi z podwoziami, pracownicy pozwanej spółki stwierdzili, że zasilania w/w części pojazdów nie są kompatybilne. Dowód: zeznania świadka W. C. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku), zeznania reprezentanta pozwanej spółki (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku) Pismem z dnia 24 października 2014 roku (...) sp. z o.o. poinformowała zamawiającego, iż dostarczone pojazdy S. posiadają instalację 12V DC, podczas gdy modyfikowane nadwozia zostały wyposażone zgodnie z umową w instalację 24 V DC oraz że dla prawidłowej pracy całego zestawu konieczne jest wymienienie instalacji elektrycznej podwozi. Zaznaczono jednocześnie, że zawarta przez strony umowa nie przewiduje obowiązku wykonania w/w prac. Pozwana informowała, że wymiana instalacji w jednym pojeździe zajmie ok. 5 dni roboczych i będzie kosztować 7500zł netto, zwracając się o pilne podjęcie decyzji co do konieczności wymiany instalacji w dostarczonych samochodach S.. Dowód: pismo z 24 października 2014 roku (k.409) Po uzyskaniu zgody tzw. centralnego organu logistycznego na przerobienie instalacji pojazdów bazowych, w dniu 5 listopada 2014 roku Jednostka Wojskowa nr (...) zwróciła się m.in. do (...) sp. z o.o. z zapytaniem o cenę usługi wymiany instalacji elektrycznej z 12V DC na 24V DC w pojeździe S. (...), wskazując iż miałaby ona zostać wykonana do 28 listopada 2014 roku. (...) sp. z o.o. zaoferowała wykonanie w/w usługi w 3 pojazdach za kwotę 25 830zł brutto w styczniu 2015 roku. Dowód: zapytanie z 5 listopada 2014 roku (k.410), odpowiedź na zapytanie z 6 listopada 2014 roku (k.411-418), zeznania świadka J. B. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku), zeznania reprezentanta pozwanej spółki (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku) Ostatecznie, w dniu 24 listopada 2014 roku Jednostka Wojskowa (...) zleciła pozwanej spółce w/w usługę, zakreślając termin jej wykonania do 12 grudnia 2014 roku. Pozwana przyjęła w/w zamówienie do realizacji, wskazując iż dodatkowo przeróbka instalacji dotyczyć będzie przyczep pojazdów. Dowód: zamówienie (k.419), potwierdzenie przyjęcia zamówienia (k.420), zeznania świadka J. B. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku), zeznania świadka W. C. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku)

Pismem z 21 listopada 2014 roku, doręczonym 24 listopada 2014 roku, pozwana spółka zawiadomiła Jednostkę Wojskową w B. o gotowości przekazania sprzętu po wykonaniu modyfikacji, zgodnie z umową nr (...), wskazując termin przekazania nadwozia warsztatowego (...) z przyczepą na dzień 28 listopada 2014 roku oraz termin przekazania pojazdu z przerobioną instalacją z 12V na 24V na dzień 12 grudnia 2014 roku. Tożsame pismo wystosowano 22 listopada 2014 roku do jednostki wojskowej w T.. Dowód: zawiadomienie (k.186v i 202, k.219) Rozwiązanie takie zostało uprzednio ustnie uzgodnione z zamawiającym. Równocześnie zamawiający informował dowódców jednostek wojskowych w B., T. i O. oraz pozwaną spółkę, że odbiór modyfikowanych laboratoriów odbędzie się do dnia 28 listopada 2014 roku, natomiast po nim podwozia pojazdów mają być przekazane w depozyt pozwanej spółce w celu dokonania wymiany instalacji elektrycznej podwozia z 12V na kompatybilną z nadwoziem instalację 24V i odebrane po wykonaniu tej usługi w dniu 12 grudnia 2014 roku. Dowód: pismo z 24 listopada 2014 roku (k.421-422), zeznania świadka W. C. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku) Zamawiający pozostawał przekonany, że odbiór wojskowy ograniczony zostanie do modernizacji laboratorium na nadwoziu, nie będzie zaś dotyczył całego pojazdu. Dowód: zeznania świadka J. B. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku)

28 listopada 2014 roku do siedziby pozwanej spółki przybyli przedstawiciele jednostki wojskowej w B. i w T., którym okazano nadwozia warsztatowe (...)i których przeszkolono z zakresu obsługi filtrowentylacji, dygestorium, komory rękawicowej, ogrzewania i klimatyzacji. Reprezentanci odbiorcy zostali zapoznani przez przedstawiciela 6 Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego z procesem nadzoru nad realizacją umowy oraz poinformowani, iż modyfikowane pojazdy nie uzyskały dotychczas odbioru technicznego przez Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe z uwagi na trwające nadal prace przeróbkowe instalacji elektrycznej podwozia z 12V na 24V i brak przeglądu technicznego w (...). Przedstawiciele w/w jednostek wojskowych odstąpili od odbioru modernizowanych pojazdów z uwagi na brak uprzedniego odbioru usługi przez Rejonowe Przedstawicielstwo Wojskowe, wymaganego w §3 pkt 12 umowy, nie sprawdzając sposobu modernizacji i wyposażenia laboratorium, jednak naocznie stwierdzili że prace modernizacyjne nie były zakończone i wyposażenie laboratorium nie było skompletowane. Dowody: notatki służbowe (k.194 i 195, 205), zeznania świadka M. Ś. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku), zeznania świadka M. S. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku)

S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) i przyczepa uzyskały aktualne badania techniczne w (...) w dniu 5 grudnia 2014 roku. S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) i przyczepa uzyskały aktualne badania techniczne w (...) w dniu 9 grudnia 2014 roku. W samochodzie S. o nr rej. (...) pozwana spółka stwierdziła niesprawność układu hamulcowego i usterkę tę usunęła na własny koszt przed badaniem technicznym pojazdu. Dowody: protokoły odbioru technicznego (k.196-197), zawiadomienie o terminie przekazania (k.221)

12 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej z B. nie przyjęli usługi modernizacji pojazdu S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, stwierdzając brak protokołu odbioru wojskowego przez przedstawiciela Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego, brak wymaganych opinii dotyczących przygotowanej przez pozwaną spółkę dokumentacji technicznej oraz usterki dotyczące wyposażenia specjalnego w/w pojazdu. Główną przyczyną odmowy odbioru usługi był brak protokołu potwierdzającego odbiór wojskowy. Dowód: notatka służbowa (k.199-200 i 206-207), zeznania świadka R. K. (e-protokół rozprawy z 1 września 2017 roku), zeznania świadka M. Ś. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku)

12 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej z T. nie przyjęli usługi modernizacji pojazdu S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, stwierdzając brak protokołu odbioru wojskowego przez przedstawiciela Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego, brak wymaganych opinii dotyczących przygotowanej przez pozwaną spółkę dokumentacji technicznej oraz usterki dotyczące wyposażenia specjalnego w/w pojazdu. Przedstawiciel Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego stwierdzał, że powodem nieodebrania pojazdu był brak wymaganej dokumentacji i liczne usterki. Dowód: notatka służbowa (k.223-226 i 230-233), zeznania świadka M. S. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku) 23 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej w T. ponownie nie przyjęli od pozwanej spółki w/w pojazdu, z uwagi na brak protokołu odbioru wojskowego, brak zaopiniowania dokumentacji technicznej oraz usterki wyposażenia specjalnego (np. nieuszczelnione nadwozie, trwająca modernizacja instalacji wodno – kanalizacyjnej, brak części zamiennych). Dowód: notatka służbowa (k.234), zeznania świadka M. S. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku)

12 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej w O. nie przyjęli usługi modernizacji pojazdu S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, stwierdzając brak protokołu odbioru wojskowego przez przedstawiciela Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego, brak wymaganych opinii dotyczących przygotowanej przez pozwaną spółkę dokumentacji technicznej oraz usterki dotyczące wyposażenia specjalnego w/w pojazdu. Przedstawiciel Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego stwierdzał, że powodem nieodebrania pojazdu był brak wymaganej dokumentacji i liczne usterki. Zasadniczym powodem odmowy przyjęcia modernizowanego nadwozia był brak protokołu uprzedniego odbioru wojskowego i brak odpowiedniego zaopiniowania dokumentacji pojazdu. Dowód: notatka służbowa (k.243-245), zeznania świadka J. K. (e-protokół rozprawy z 1 września 2017 roku), zeznania świadka A. K. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku)

Ustosunkowując się do wskazywanych w dniu 12 grudnia 2014 roku przyczyn odmowy odbioru laboratoriów, pozwana spółka w piśmie z dnia 16 grudnia 2014 roku przyznała fakt występowania niektórych uchybień oraz braku zaakceptowanej dokumentacji technicznej zmodyfikowanego laboratorium i zobowiązywała się do usunięcia usterek do dnia 19 grudnia 2014 roku. W dniu 19 grudnia 2014 roku poprawiona dokumentacja użytkowania laboratorium została przekazana do akceptacji odpowiedniemu podmiotowi. Przygotowana przez pozwaną dokumentacja użytkowania i dokumentacja zabezpieczenia zostały zaakceptowane 24 grudnia 2014 roku. Dowód: pismo z 16 grudnia 2014 roku (k.259-260), pismo z 19 grudnia 2014 roku (k.276), pisma z 24 grudnia 2014 roku (k.501 i 502), zeznania świadka J. J. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku), zeznania świadka W. C. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku) Dla wykonania kompletnej dokumentacji modernizowanego laboratorium konieczne było m.in. wykonanie zdjęć całego pojazdu (tj. po połączeniu nadwozi z podwoziem). Dowód: zeznania świadka J. B. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku)

W grudniu 2014 roku zamawiający kilkakrotnie wzywał pozwaną spółkę do kompletnego wykonania umowy. Dowody: pisma (k.261-273)

W dniu 29 grudnia 2014 roku przedstawiciel Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego potwierdził przeprowadzenie procesu odbioru wojskowego modernizowanych pojazdów i zezwolił na przekazanie przedmiotu zamówienia do odbiorcy. Dowód: oświadczenie przedstawicielstwa wojskowego (k.196-198) Pracownicy Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego stali na stanowisku, iż jednym z warunków odbioru wojskowego jest posiadanie przez pojazdy aktualnych badań technicznych. Nie mieli świadomości osobnego udzielenia zamówienia wymiany instalacji elektrycznej w podwoziach pojazdów S. i ustalonego terminu jego realizacji. Dowód: zeznania świadka W. W. (e-protokół rozprawy z 29 września 2017 roku)

30 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej z B. nie przyjęli usługi modernizacji pojazdu S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, stwierdzając braki w zakresie wyposażenia nadwozia i przyczepy, braki dokumentacji oraz niezgodność materiału wykorzystanego do ocieplenia ścian nadwozia z warunkami technicznymi. Dowód: notatka służbowa (k.209-217), zeznania świadka M. Ś. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku)

30 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej w T. nie przyjęli usługi modernizacji pojazdu S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, stwierdzając braki w zakresie wyposażenia nadwozia i przyczepy, braki dokumentacji oraz niezgodność materiału wykorzystanego do ocieplenia ścian nadwozia z warunkami technicznymi. Dowód: notatka służbowa (k.235-238), zeznania świadka M. S. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku), zeznania świadka W. C. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku)

30 grudnia 2014 roku przedstawiciele jednostki wojskowej w O. nie przyjęli usługi modernizacji pojazdu S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, stwierdzając braki w zakresie wyposażenia nadwozia i przyczepy, braki dokumentacji oraz niezgodność materiału wykorzystanego do ocieplenia ścian nadwozia z warunkami technicznymi. Dowód: notatka służbowa (k.246-247), zeznania świadka J. K. (e-protokół rozprawy z 1 września 2017 roku), zeznania świadka A. K. (e-protokół rozprawy z 6 października 2017 roku)

W dniu 31 grudnia 2014 roku zamawiający powołał komisję celem odbioru 3 kompletów zmodyfikowanych laboratoriów, która tego samego dnia dokonała przyjęcia usługi modernizacji pojazdów S. o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą, o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą i o numerze rejestracyjnym (...) z przyczepą. Jednocześnie sporządzono protokoły reklamacji w/w usługi, stwierdzając konieczność m.in. doszczelnienia nadwozia, wymiany ocieplenia ścian nadwozia z zastosowanych płyt styropianowych na płyty z piany poliuretanowej, wymiany pojemników na odpady biologiczne i chemiczne na zgodne z warunkami technicznymi. Ostatecznie, komisja w dniu 29 stycznia 2015 roku stwierdziła usunięcie wszystkich uwag, usterek i niesprawności. Dowód: protokół przyjęcia, faktury i protokół reklamacji z 31 grudnia 2014 roku oraz protokół przyjęcia z 29 stycznia 2015 roku (k.279-343), zeznania świadka J. B. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku), zeznania świadka D. N. (e-protokół rozprawy z 30 czerwca 2017 roku), zeznania świadka K. F. (e-protokół rozprawy z 1 września 2017 roku), zeznania świadka J. J. (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku), zeznania reprezentanta pozwanej spółki (e-protokół rozprawy z 20 października 2017 roku)

Dnia 12 marca 2015 roku zamawiający naliczył pozwanej spółce karę umowną za opóźnienie w realizacji umowy za okres od 29 listopada 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku, wynoszącą 0,5% ceny za modernizację każdego z laboratoriów dziennie, ujętej w fakturach wystawionych przez pozwaną spółkę na kwoty po 575 640zł, wynoszącą 284 941,80zł.

23 marca 2015 roku pozwanej spółce dostarczone zostało wezwanie do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 284 941,80zł tytułem kar umownych wynikających z umowy nr (...), któremu towarzyszyła informacja że kara ta zostanie potrącona z zabezpieczenia należytego wykonania umowy wpłaconego w wysokości 86 346zł. Dowód: nota księgowa (k.344), wezwanie z 12 marca 2015 roku z potwierdzeniem doręczenia (k.345-347)

Pozwana spółka występowała do zamawiającego o odstąpienie od dochodzenia kar umownych za opóźnienie w wykonaniu usługi. Zamawiający odmówił, wskazując iż w jego ocenie przyczyny opóźnienia leżą po stronie wykonawcy oraz że jedynie ze względu na zaangażowanie strony pozwanej i poniesione przez nią koszty nie odstąpił od umowy z dniem 31 grudnia 2014 roku, lecz powołał komisję która przyjęła usługę modyfikacji laboratorium. Zamawiający zwrócił także uwagę, iż Skarb Państwa nie może odstąpić od dochodzenia kar umownych, zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Dowód: pismo z 9 kwietnia 2015 roku (k.250-258) Wezwanie do zapłaty kary umownej ponowiono 30 kwietnia 2015 roku. Dowód: pismo z 30 kwietnia 2015 roku (k.352)

W dniu 14 kwietnia 2015 roku na rachunek zamawiającego przekazana została kwota 86 814,44zł z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zarachowana na poczet należności z tytułu kary umownej. W dniu 26 maja 2015 roku pozwana spółka uiściła na rzecz zamawiającego dodatkowo kwotę 77 242,96zł tytułem kary umownej. Dowód: potwierdzenie otrzymanych zleceń płatnicznych (k.349-350)

Jednostką organizacyjną Skarbu Państwa, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie jest (...) (...) Baza Logistyczna w W. (numer jednostki wojskowej (...)), której zadaniem jest realizacja zabezpieczenia finansowego i logistycznego jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej przydzielonych jej na zaopatrzenie. okoliczność znana Sądowi z urzędu

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Strona powodowa domagając się zasądzenia od pozwanej spółki na swoją rzecz kwoty 120 885zł, powoływała się na zapis §8 ust. 1 pkt 4b umowy stron o zastrzeżeniu kary umownej, należnej od pozwanej w razie opóźnienia w realizacji usługi. W ocenie Sądu w/w postanowienie umowy stron stanowi skuteczne zastrzeżenie kary umownej. Stosownie do art. 483 kc można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. W odniesieniu do kary umownej za nienależyte wykonania zobowiązania mające postać niedotrzymania terminu jego wykonania, rozwiązaniem powszechnie stosowanym jest ustalenie wysokości kary umownej w sposób tożsamy jak to uczyniły strony niniejszego postępowania (tj. 0,5% wartości brutto przedmiotu umowy niezrealizowanego w terminie, za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia, ale nie więcej niż 20% wartości brutto przedmiotu umowy). W ocenie Sądu precyzuje ono w sposób maksymalnie dokładny obliczenie wysokości owej kary, gdy ziszczą się przesłanki do jej żądania i gdy wiadomym będzie ze spełnieniem jakiej części świadczenia dłużnik pozostaje w opóźnieniu. Prawidłowość obliczeń rachunkowych łącznej wysokości kary umownej (284 941,80zł) nie była kwestionowana przez stronę pozwaną, tak jak i fakt uiszczenia należności z tytułu kary umownej do kwoty 164 057,40zł.

Zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 kc). Oznacza to, że zobowiązany do zapłaty kary umownej może bronić się zarzutem, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności. W niniejszej sprawie, skoro powód domagał się zapłaty kary umownej za, niekwestionowane, opóźnienie w wykonaniu usługi modernizacji laboratoriów chemiczno - radiometrycznych, strona pozwana mogła bronić się zarzutem, że przekroczenie terminu nastąpiło z powodu przyczyn, za które nie ponosi ona odpowiedzialności. Z uwagi jednak na domniemania prawne ustanowione w art. 471 kc i art. 476 kc, ciężar wykazania, że do opóźnienia doszło na skutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, spoczywał na stronie pozwanej. Zdaniem Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe nie uzasadnia ustalenia, że 33 – dniowe opóźnienie w realizacji umowy jest konsekwencją wyłącznie okoliczności niezależnych od strony pozwanej. W szczególności, nie sposób podzielić poglądu pozwanej spółki, jakoby poprzez fakt udzielenia i przyjęcia zamówienia na usługę wymiany instalacji elektrycznej w podwoziach samochodów S. (...) doszło do zmiany treści umowy nr (...). Sąd zauważa, iż w §12 ust.1 owej umowy strony przewidziały, że zmiana jej postanowień może nastąpić za zgodą obu stron wyrażoną na piśmie, w formie aneksu do umowy, pod rygorem nieważności takiej zmiany. Jest poza sporem, iż strony podpisały jedynie aneks nr (...) w dniu 20 sierpnia 2014 roku (k.172 i następne akt), jak również że nie doszło do podpisania w listopadzie 2014 roku aneksu modyfikującego termin wykonania usługi, mimo początkowego rozważania celowości takiego rozwiązania (tu: zeznania reprezentanta strony pozwanej oraz zeznania świadka W. C.). Samo złożenie przez stronę powodową zamówienia na usługę wymiany instalacji elektrycznej w samochodach S. (k.419) i potwierdzenie jego przyjęcia do realizacji przez stronę pozwaną (k.420) nie stanowi, w ocenie Sądu, zmiany treści umowy nr (...), gdyż strony w treści swoich pisemnych oświadczeń nie odniosły się do postanowień w/w umowy. Po drugie, strona pozwana nie wykazała faktu nienależytego wywiązania się przez zamawiającego z obowiązku współdziałania z wykonawcą przy realizacji umowy. Zgodnie z art. 354§2 kc wierzyciel powinien współdziałać z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno – gospodarczemu oraz ustalonym zwyczajom. Zważywszy na przedmiot umowy, jej postanowienia regulujące nadzorowanie jakości przez zamawiającego w toku wykonywania umowy i dotyczące odbioru wojskowego oraz konieczność podporządkowania się przepisom ustawy z dnia 17 listopada 2006 roku o systemie oceny zgodności wyrobów przeznaczonych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa, nie ulega wątpliwości, iż na zamawiającym spoczywał obowiązek współdziałania z wykonawcą. Obowiązek ten nie może być jednak interpretowany tak szeroko, jak postuluje strona pozwana, by za uchybienie powoda poczytywać zaniechanie przystąpienia w dniu 28 listopada 2014 roku i 12 grudnia 2014 roku do odbioru zmodernizowanego laboratorium (co miałoby umożliwić szybsze uzyskanie informacji o ilości i rodzaju koniecznych do usunięcia usterek), skoro warunkiem przyjęcia przedmiotu usługi było dostarczenie przez wykonawcę szeregu dokumentów - §4 ust.10 pkt 1-6 i ust.11 umowy, a bezsprzecznie nie były one wówczas przedstawione (np. do 29 grudnia 2014 roku nie został przeprowadzony uprzedni odbiór wojskowy).

Uzasadniony okazał się natomiast wniosek pozwanej spółki o miarkowanie kary umownej. Stosownie do art. 484§2 kc dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane oraz gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Sąd stoi na stanowisku, iż uiszczona przez stronę pozwaną na etapie postępowania przedsądowego kara umowna w kwocie 164 057,40zł jest karą odpowiednią, właściwie realizującą jej funkcję stymulującą, represyjną i kompensacyjną i zaspokajającą godny ochrony interes powoda. Uwzględnienie żądania zapłaty pozostałej części zastrzeżonej w umowie stron kary umownej, a więc dodatkowo kwoty 120 884,40zł byłoby, w ocenie Sądu, sprzeczne z zasadami słuszności i doprowadziłoby do nieuzasadnionego wzbogacenia powoda. Kara umowna w kwocie 284 941,80zł jest bowiem karą wygórowaną w sposób rażący, jeśli uwzględnić, iż jej wysokość stanowi równowartość 16,5% należnego stronie pozwanej wynagrodzenia, umowa została przez pozwaną spółkę wykonana w całości, opóźnienie w wykonaniu usługi wyniosło tylko 33 dni, a strona powodowa nie doznała w następstwie owego opóźnienia szkody majątkowej. Fakt poniesienia szkody nie jest co prawda warunkiem naliczenia kary umownej, jednak brak uszczerbku lub niewielka wysokość poniesionego uszczerbku powinna mieć wpływ na stopień miarkowania kary umownej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2007 roku w sprawie II CSK 400/06). Sąd zwraca także uwagę, że wysokość kary umownej za opóźnienie w wykonaniu usługi (16,5% wynagrodzenia) zbliża się do wysokości kary zastrzeżonej przez strony na wypadek odstąpienia od umowy (20% wynagrodzenia), co nadaje jej jednoznacznie represyjny charakter. Stosowanie tak dolegliwych represji wobec pozwanej spółki nie znajduje uzasadnienia, skoro sam zamawiający doceniał ponadstandardowe zaangażowanie pozwanej w wykonanie umowy i podjął działania mające na celu zapobieżenie odstąpieniu od umowy z dniem 31 grudnia 2014 roku na podstawie §9 ust.6 umowy (pismo na k.250-258), a także skoro pozwana na własny koszt przeprowadziła wymianę instalacji elektrycznej z 12V na 24V w trzech przyczepkach do samochodu S. oraz naprawę uszkodzonego układu hamulcowego w jednym z pojazdów. Istotne jest także, że do opóźnienia w wykonaniu zobowiązania przyczynił się zamawiający poprzez wytypowanie do modyfikacji laboratoriów znajdujących się na samochodach wyposażonych w nieodpowiednią instalację elektryczną. Skoro laboratoria znajdujące się na nadwoziach samochodu S. wyposażone być miały w instalację elektryczną 24V, poniekąd oczywistym jest, iż i podwozia samochodów S. powinny posiadać tę samą instalację – przyznała to i strona powodowa, udzielając pozwanej spółce pod koniec listopada 2014 roku dodatkowego zlecenia na wymianę instalacji w podwoziach pojazdów. Zgodnym zamiarem zamawiającego i wykonawcy było przeprowadzenie odrębnego odbioru usługi modyfikacji laboratoriów na nadwoziach pojazdów i usługi wymiany instalacji w podwoziach pojazdów, o czym świadczą pisma na k. 202, 219 i 421 akt. Zamiar ten nie zaczął być realizowany z uwagi na działania reprezentantów strony powodowej, np. pracowników Rejonowego Przedstawicielstwa Wojskowego uzależniających odbiór wojskowy od „skompletowania” pojazdów i poddania ich badaniom diagnostycznym. Wykonywanie dodatkowych przeróbek instalacji elektrycznej podwozi pojazdów na przełomie listopada i grudnia 2014 roku opóźniło więc odbiór wojskowy, a także przygotowywanie wymaganej od strony pozwanej dokumentacji (gdyż jej elementem było zdjęcie samochodu jako całości). Sąd stoi na stanowisku, iż skoro wierzyciel przyczynił się do powstania opóźnienia w wykonaniu usługi przez pozwaną spółkę, kara umowna w pełnej wysokości zastrzeżona na wypadek na wypadek opóźnienia musi być ujmowana jako rażąco wygórowana. Uwzględniając wszystkie powyżej opisane okoliczności, Sąd uznał za właściwe miarkowanie kary umownej za opóźnienie w wykonaniu usługi do kwoty 164 057,40zł, uiszczonej już przez pozwaną spółkę i stanowiącej odpowiednik 9,5% umówionego wynagrodzenia. W konsekwencji, powództwo o „dopłatę” kary umownej w kwocie 120 884,40zł podlegało oddaleniu jako nieuzasadnione, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu jest art. 98§1 i 3 kpc, a w skład poniesionych przez stronę pozwaną kosztów procesu wchodziły: wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w kwocie 3600zł (ustalone na podstawie §6 pkt 5 i §2 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie), poniesione koszty dojazdu na rozprawę w kwocie 1915zł oraz uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa. Określając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania podwyższonej stawki minimalnej, uznając iż ani stopień skomplikowania sprawy, ani czas jej rozpoznawania nie uzasadniają takiego rozstrzygnięcia.