Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2019 r.

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 28 marca 2018

znak : (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 710/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 września 2019 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z dnia 28 marca 2018r. znak: (...) odmówił J. S. prawa do emerytury pomostowej uznając, iż nie spełnia on wymogów do uzyskania dochodzonego świadczenia. Powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych przytoczył warunki uzyskania emerytury pomostowej i stwierdził, iż wnioskodawca ich nie spełnia, albowiem nie udowodnił 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub prac w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nadto po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Wyjaśniając Zakład dodał, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych nie został zaliczony okres zatrudnienia wnioskodawcy od 24 października 1980 r. do 30 kwietnia 1996 r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych z uwagi na nieścisłości w świadectwie pracy – brak określenia charakteru pracy wnioskodawcy. Wskazał nadto, że okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych potwierdza pracodawca wystawiając stosowne zaświadczenie. Takiego zaświadczenia w sprawie brak a organ rentowy nie może we własnym zakresie dokonywać takiej kwalifikacji.

J. S. złożył odwołanie od powyższej decyzji kwestionując prawidłowość stanowiska ZUS w niej wyrażonego. Zarzucił naruszenie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych przez błędne przyjęcie, że nie wykazał on wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez co najmniej 15 lat. Wskazał, iż w okresie od 24 października 1980 r. do 30 kwietnia 1996 r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych stale i w pełnym wymiarze czasu pracował jako mechanik wykonując prace określone w wykazie A dział XIV pod poz. 14 i 16 tj. prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy, gaźników do silników spalinowych lub prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów. W zależności od przydzielonej mu pracy wymiennie zajmował się naprawami i remontami pojazdów samochodowych lub ciągników gąsienicowych w kanałach albo sprawdzał i naprawiał pompy i wtryskiwacze. Na okoliczność uprzedniego wnosił o przesłuchanie świadków – osób z nim wówczas pracujących. Natomiast w firmie (...) sp. jawna w okresie od 1 grudnia 2010 r. do 30 listopada 2013 r. pracował przy produkcji i regeneracji narzędzi skrawających z węglików spiekanych. Podkreślał, że jego praca powinna być kwalifikowana jako ujęta pod poz. 40 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bhp na okoliczność ustalenia czy praca wykonywana w tym okresie była pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu zapisów ustawy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. domagał się jego oddalenia. Ponawiając twierdzenia zawarte w zaskarżonej decyzji raz jeszcze podkreślił, iż przyczyną odmowy przyznania prawa do emerytury pomostowej jest brak udowodnienia przez J. S. zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat, wykonywania przed dniem 1 stycznia 1999 r. prac w szczególnych warunkach lub prac w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nadto brak udowodnienia, że po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał on pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Dodał jeszcze, że wnioskodawca nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy.

Ustanowiony w toku postępowania pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymywał twierdzenia i wnioski zawarte w odwołaniu i wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji przez przyznanie J. S. emerytury pomostowej oraz zasądzenie od ZUS kosztów zastępstwa procesowego.

Poza sporem pozostaje, że J. S. na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał ponad 25 – letni okres zatrudnienia (ogólny staż pracy łącznie - 27 lat 1 miesiąc i 11 dni). Z dniem 31 sierpnia 2018 r. w/w rozwiązał stosunek pracy.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

J. S. urodził się (...)

W dniu 28 lutego 2018 r. złożył w ZUS wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej załączając do wniosku dokumenty dotyczące przebytych okresów składkowych i nieskładkowych oraz zatrudnienia w warunkach szczególnych i powołując się na dokumenty złożone uprzednio w ZUS. Ostatnim jego pracodawcą był (...) Sp. z o.o. sp. komandytowa. Z dniem 31 sierpnia 2018 r. w/w rozwiązał stosunek pracy.

Po analizie przedstawionych dowodów organ rentowy w dniu 28 marca 2018 r. wydał zaskarżoną w sprawie decyzję, którą odmawiał J. S. prawa do wnioskowanego świadczenia.

(dowód: dokumentacja w aktach ZUS)

Wnioskodawca z dniem 7 sierpnia 1978 r. zatrudniony został w Spółdzielni Kółek Rolniczych we F.. Od 24 października 1980 r. powierzono mu obowiązki i stanowisko mechanika i taką pracę wykonywał do 30 kwietnia 1996 r. W zależności od zapotrzebowania bądź zlecenia przez przełożonego w/w pracował w kanałach remontowych przy naprawie i remontach samochodów i ciągników gąsienicowych, naprawiał wówczas podwozia, skrzynie biegów, przekładnie bądź przy naprawie i regeneracji pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i urządzeń związanych z paliwem. Takie czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu. Razem z wnioskodawcą w (...) pracowali W. S. (1) i K. Z..

Po ustaniu stosunku pracy pracodawca wydał J. S. świadectwo pracy potwierdzając wykonywanie przez w/w pracy w warunkach szczególnych ujętej w wykazie A dział XIV pod poz. 14 i 16 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, od 24 października 1980 r. do 30 kwietnia 1996 r., na stanowisku mechanika.

(dowód: zeznania wnioskodawcy k. 43b, zeznania świadka W. S. (2) k. 31, zeznania świadka K. Z. k. 31)

Wobec treści zarzutów i wniosków odwołania, w sprawie niniejszej powołany został biegły sądowy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na okoliczność charakteru pracy wnioskodawcy wykonywanej w okresie zatrudnienia w firmie (...) sp. jawna tj. od 1 grudnia 2010 r. do 30 listopada 2013 r., a w szczególności na okoliczność ustalenia czy praca w/w w tym czasie była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Na podstawie wniosków opinii stwierdzić należy, że wykonywane przez J. S. czynności polegały na wykonywaniu wyrobów – narzędzi z materiału wyjściowego jakim był pręt wykonany z węglika. Były to wiertła, frezy, rozwiertarki, pogłębiacze. W/w nie wykonywał natomiast węglików, dlatego brak jest podstaw by jego pracę w Spółce (...) kwalifikować jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach ujętą pod poz. 40 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych - przy produkcji węglików spiekanych, elektrod, rud oraz żelazostopów.

Zarzuty złożone przez wnioskodawcę nie zawierały merytorycznych treści zaś biegły ustosunkowując się do nich w opinii uzupełniającej podtrzymał wnioski opinii zasadniczej podkreślając, że J. S. nie by wówczas zatrudniony przy produkcji węglików spiekanych lecz jego praca polegała na wykonywaniu narzędzi z materiału jakim był pręt wykonany z węglika.

Stanowisko wyrażone w opinii pozostaje zbieżne z informacją nadesłaną przez (...) sp. jawna w piśmie z dnia 28 stycznia 2019 r. Pracodawca stwierdził, że realizowane przez J. S. prace na stanowisku Operator urządzeń (...) nie były wykonywane w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Charakter pracy wnioskodawcy oraz wykonywane przez niego czynności szczegółowo i wyczerpująco nakreślił też świadek P. S..

(dowód: zeznania świadka P. S. k. 43, pismo z 28.01.2019 r. k. 47, opinia biegłego k. 60, zarzuty k. 69, opinia uzupełniająca k. 75)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o powołane dowody.

Jako wiarygodne ocenił twierdzenia wnioskodawcy J. S. o charakterze jego zatrudnienia zarówno w (...) we F. jaki w Spółce (...), obowiązków i wykonywanych czynności. Twierdzenia w/w znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków oraz dowodach z dokumentów, które Sąd również uznał za prawdziwe i nieodzowne do poczynienia ustaleń okoliczności ważkich w sprawie. Świadkowie to współpracownicy wnioskodawcy, którzy przez wiele lat razem z nim pracowali a zatem posiadają wiedzę istotną w przedmiocie istotnym w sprawie, a dotyczącym charakteru jego pracy i wykonywanych obowiązków.

Na okoliczność warunków wykonywania pracy przez wnioskodawcę, rodzaju wykonywanych czynności i charakteru pracy w trakcie zatrudnienia w (...) sp. jawna Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Podkreślić należy w tym miejscu, że Sąd w pełni akceptuje wydaną przez biegłego opinię. Wnioski opinii są jasne i logiczne oraz prawnie uzasadnione a opinia sporządzona została zgodnie z wiedzą i sztuką obowiązującą w tym zakresie. Zdaniem Sądu Okręgowego jest wnikliwa, wyczerpująca, logiczna i spójna a wnioski w niej zawarte prawidłowo uzasadnione. Brak jest zatem podstaw by opinię podważać. Merytoryczna analiza poczynionych przez biegłego wniosków pozwala na przyznanie opinii waloru wiarygodności. W oparciu o wydaną opinię możliwym stało się przesądzenie charakteru zatrudnienia J. S. w spornym okresie. Nie może też uchodzić uwadze fakt, że zadaniem biegłego nie jest rozstrzyganie zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych, posiadanego doświadczenia przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy. Wnioski ostateczne i ocena warunków zatrudnienia wnioskodawcy, a także charakteru wykonywanych przez niego prac przez pryzmat regulacji prawnych należą do Sądu orzekającego.

Czyniąc ustalenia w sprawie Sąd oparł się także na dowodach z dokumentów w tym złożonych do akt, zawartych w aktach osobowych i w aktach organu rentowego, które sporządzone zostały przez uprawnione podmioty i w formie dla nich przepisanej.

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie pozostawało ustalenie uprawnień J. S. do emerytury pomostowej uregulowanej w przepisach ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 poz. 1924), gdyż o takie świadczenie w/w wnioskował.

Emerytury pomostowe zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez powyższą ustawę, która weszła w życie 1 stycznia 2009 r. i dotyczą ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter, zgodnie bowiem z art. 16 ustawy, prawo do tego świadczenia ustaje z dniem: poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach, bądź osiągnięcia przez uprawnionego wieku: 60 lat - w przypadku kobiet i 65 lat - w przypadku mężczyzn, jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach lub też w razie śmierci uprawnionego.

Stosownie do treści art. 4 powołanej ustawy, prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Art. 3 ust. 1 stanowi zaś, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Ustęp zaś 3 art. 3 wskazuje, że prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace, o których mowa w ust. 1 lub w ust. 3, w pełnym wymiarze czasu pracy. Okresy zaś zatrudnienia w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy w świadectwie pracy.

Wskazane przepisy stanowiły materialno - prawną podstawę rozważań w sprawie.informacje o jednostce

Odnosząc powyższe uregulowania do okoliczności faktycznych ustalonych w niniejszym postępowaniu należy stwierdzić, że wnioskodawca J. S. urodził się (...) a więc po dniu 31 grudnia 1948 r., - ukończył 60 lat w dniu (...), wniosek o świadczenie złożył 28 lutego 2018 r., posiada okres składkowy i nieskładkowy przekraczający wymagane 25 lat, nie pozostaje w stosunku pracy. Sporne zatem pozostawało ustalenie czy wnioskodawca legitymuje się 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999 r. oraz czy po dniu 31 grudnia 2008 r. w/w wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu powołanego wcześniej art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

Powołany art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS reguluje zasady przechodzenia na emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ustawa nie zawiera jednak katalogu prac uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach, a szczegółowe warunki w tym zakresie określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Załącznik do rozporządzenia zawiera też wykaz prac uznawanych za wykonywane w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie w postaci dowodów z dokumentów oraz osobowych źródeł dowodu, pozwala na poczynienie ustaleń odnośnie charakteru pracy wnioskodawcy wykonywanej zarówno w czasie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych we F. od 24 października 1980 r. do 30 kwietnia 1996 r. jak i w Spółce (...). O ile jednak pracę wykonywaną przez wnioskodawcę w (...) we F. można byłoby rozważać jako czas pracy w szczególnych warunkach w świetle przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7.11.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego (…) o tyle bezspornym jest w sprawie, że po 31 grudnia 2008 r. J. S. nie wykonywał pracy kwalifikowanej jako praca w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Jak przesądzono na podstawie wniosków opinii biegłego z zakresu bhp, pisma pracodawcy oraz twierdzeń w/w i zeznań świadka, który z nim pracował w Spółce, J. S. nie pracował przy produkcji węglików spiekanych czego wymaga poz. 40 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych – prace przy produkcji węglików spiekanych, elektrod, rud oraz żelazostopów, lecz wytwarzał z pręta wykonanego z węglika różne narzędzia. Jego praca zatem nie była pracą w warunkach szczególnych przy produkcji węglika spiekanego.

Powyższe ustalenie czyni natomiast zbędnym analizę spełnienia przez w/w pozostałych warunków nabycia wnioskowanego przez niego świadczenia.

Uznając zatem, że po 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, stwierdzić należy, że nie spełnia on warunków do przyznania mu prawa do emerytury w trybie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. Skutkiem powyższego Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona przez niego decyzja ZUS jest prawidłową i odwołanie od niej wniesione stosownie do art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił.