Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jolanta Hawryszko

Sędziowie: SSA Anna Polak

SSO del. Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk

Protokolant: St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2019 r. w S.

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przywrócenie renty socjalnej

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

z dnia 29 maja 2018 r., sygn. akt VI U 19/17

oddala apelację.

SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 328/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z 22.11.2016 r. odmówił J. K. prawa do renty socjalnej.

J. K. odwołała się od decyzji, domagając się przyznania prawa do żądanego świadczenia. Podała, że stan zdrowia nie uległ poprawie. Okoliczność, że podjęła pracę nie oznacza, że odzyskała zdolność do pracy. Do podjęcia takiej decyzji zmusił ją fakt, że otrzymywane świadczenie rentowe nie pozwala na samodzielną egzystencję. Rokowanie co do poprawy stanu zdrowia jest niepewne. Podejmując zatrudnienie chciała się zabezpieczyć i wypracować 5 letni okres umożliwiający nabycie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakładu Ubezpieczeń wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim Wydział Pracy i Ubezpieczeń wyrokiem z 29 maja 2018 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przywrócił J. K. prawo do renty socjalnej od 1 listopada 2016 do 30 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że J. K., ur. (...) decyzją z 13.11.2008 r. nabyła prawo do renty socjalnej. Świadczenie przysługiwało do 31.10.2016 r. W dacie 28.09.2016 r. złożyła wniosek o dalsze prawo do renty socjalnej. Komisja Lekarska ZUS orzekła, że ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. J. K. posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do 28.09.2021 r. Wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i pomoce techniczne ułatwiające funkcjonowanie; zatrudnienie może świadczyć w warunkach chronionych. Ubezpieczona ma wykształcenie wyższe; 27.06.2014 r. uzyskała tytuł zawodowy magistra ekonomii w specjalności rachunkowość i finanse na Uniwersytecie (...). Od 2.01.2015 jest zatrudniona w Biurze Doradców (...) sp. z o.o., Spółka Doradztwa (...) w G., w pełnym wymiarze godzin pracy. Od 2.01.2015 r. pracowała jako referent do spraw pracowniczych, następnie jako księgowa. Do zakresu jej obowiązku należało wprowadzanie danych do programu księgowego z faktur i wyciągów bankowych. Dane do komputera wpisywała jedną ręką. Stanowisko pracy nie jest specjalnie przystosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej, jednak w pracy pomaga jej koleżanka, przynosząc skarżącej lub podając różne rzeczy.

U ubezpieczonej rozpoznano: kostniakomięsaka kości ramiennej lewej z przerzutami do płuc – stan po implantacji endoprotezy kości ramiennej w 2005 roku; stan po torakotomii obustronnej w 2005 roku i torakotomii w 2006 roku z powodu wznowy płucnej; stan po wieloetapowym, wieloletnim, skojarzonym leczeniu mięsaka kościopochodnego nasady bliższej kości ramiennej lewej, z długotrwałym przebiegiem bez wznowy choroby nowotworowej; arytmię w okresie wydolności układu krążenia; stan po endoprotezo plastyce barku lewego z bardzo znacznym ograniczeniem ruchomości barku i upośledzeniem funkcji lewej kończyny górnej; zespół bólowy kręgosłupa bez istotnego ograniczenia ruchomości. Z przyczyn pulmonologicznych ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy. W badaniach radiologicznych klatki piersiowej brak progresji choroby nowotworowej od co najmniej 4 lat. Objawy chorobowe świadczą o nierozpoznanych chorobach układu oddechowego i są pokłosiem ubytków w czynnym miąższu płuc po licznych torakotomiach, wymagają diagnostyki w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Z przyczyn onkologicznych ubezpieczona nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Ubezpieczona ponad 8 lat temu skończyła skojarzone leczenie onkologiczne mięsaka kościopochodnego nasady bliższej kości ramiennej lewej. Uzyskano oczekiwany, odległy wynik zastosowanego leczenia przeciwnowotworowego. Tak długo okres obserwacji onkologicznej, bez objawów nawrotu miejscowego lub odległego jest bardzo dobrym czynnikiem prognostycznym, pozwalającym z wysokim prawdopodobieństwem na uznanie, że odwołująca jest osobą w pełni wyleczoną. Korzystny wynik leczenia onkologicznego uzyskano jednak kosztem wystąpienia poważnych skutków ubocznych w postaci włóknistych zmian pooperacyjnych i po wielokrotnie stosowanej chemioterapii oraz pełnej dysfunkcji ruchowej w stawie barkowo – ramiennym lewym, po wykonanym zabiegu implantacji protezy nasady bliższej kości ramiennej lewej. Skarżąca powinna nadal znajdować się pod ciągłą opieką onkologiczną i prowadzić oszczędny tryb życia, z unikaniem wysiłku fizycznego i psychicznego przekraczającego możliwości adaptacyjne organizmu. Z przyczyn internistycznych ubezpieczona nie jest i nigdy nie była całkowicie niezdolna do pracy. Krążeniowo wydolna. Arytmia poddaje się kontroli farmakologicznej. U ubezpieczonej rozpoznano znaczne ograniczenie ruchów barku lewego z towarzyszącymi znacznymi zanikami mięśni obręczy barkowej ramienia lewego, wzmożone ucieplenie barku lewego i zaczerwienienie skóry tej okolicy oraz zespół bólowy kręgosłupa bez istotnego ograniczenia ruchomości przy zachowanej poprawnej gibkości, chód sprawny. W USG widoczny jest zanik kostny kikuta kości ramiennej. Obecny stan narządu ruchu narusza w sposób istotny sprawność motoryczną organizmu. Odwołująca wymaga stałej kontroli lekarskiej, dalszego leczenia operacyjnego ortopedycznego, rozważenia wymiany endoprotezy barku lewego, systematycznego usprawniania, leczenia farmakologicznego i fizykoterapeutycznego barku lewego, zespołu bólowego kręgosłupa i stawów, kształtowania zachowań prozdrowotnych i unikania przeciążeń. W porównaniu z poprzednim okresem badania przez lekarzy orzeczników ZUS stan zdrowia skarżącej uległ pogorszeniu i przejawia się postępującym ograniczeniem ruchów barku lewego, który jest obecnie praktycznie nieruchomy. Pojawiły się dodatkowo wykładniki stanu zapalnego w postaci wzmożonego ucieplenia i zaczerwienienia skóry barku lewego. Wnioskodawczyni nie jest zdolna do pracy wymagającej sprawności obu rąk, w tym pisania na komputerze, podnoszenia dokumentacji. Z przyczyn ortopedycznych ubezpieczona jest nadal całkowicie niezdolna do pracy na okres do 30.06.2018 roku.

Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie, jako podstawę prawną wskazując art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U z 2013 poz. 982 ze zm.; dalej jako ustawa), zgodnie z którym renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18 roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Wskazał przy tym, że ustaleń sprawy dokonał na podstawie dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy: pulmonologa, internisty, onkologa, ortopedy i lekarza medycyny pracy, które to opinie w całości uwzględnił jako wiarygodny dowód na okoliczność stopnia niezdolności do pracy. Ubezpieczona jest nadal nieprzerwanie całkowicie niezdolna do pracy do końca czerwca 2018 roku z przyczyn ortopedycznych. Sąd Okręgowy wskazał, że biegli sądowi lekarze zgodnie podali, że niezdolność do pracy powoduje znaczne ograniczenie ruchów barku lewego z towarzyszącymi znacznymi zanikami mięśni obręczy barkowej ramienia lewego, wzmożone ucieplenie barku lewego i zaczerwienienie skóry tej okolicy oraz zespół bólowy kręgosłupa. Biegli zwrócili uwagę, że w USG widoczny jest zanik kostny kikuta kości ramiennej. Obecny stan narządu ruchu narusza w sposób istotny sprawność motoryczną organizmu. Biegli wskazali, że w porównaniu z poprzednim okresem badania przez lekarzy orzeczników ZUS stan zdrowia skarżącej uległ pogorszeniu i przejawia się postępującym ograniczeniem ruchów barku lewego, który jest obecnie praktycznie nieruchomy. Pojawiły się dodatkowo wykładniki stanu zapalnego w postaci wzmożonego ucieplenia i zaczerwienienia skóry barku lewego. W trakcie leczenia i pobierania świadczeń rentowych nie doszło do poprawy stanu zdrowia, zaś dodatkowo pojawiły się wykładniki stanu zapalnego w postaci wzmożonego ucieplenia i zaczerwienienia skóry barku lewego.

Sąd Okręgowy rozważył przy tym, że o poprawie stanu zdrowia ubezpieczonej i braku jej całkowitej niezdolności do pracy nie świadczy fakt aktywności zawodowej ubezpieczonej. Biegła sądowa lekarz medycyny pracy zwróciła uwagę, że ubezpieczona przeszła intensywne leczenie skojarzeniowe, które skutkowało niekorzystnymi następstwami w stanie zdrowia, powodując liczne ograniczenia do pracy, w tym pracy biurowej umysłowej. Dopuszczenie ubezpieczonej do pracy biurowej nie jest jednoznaczne z uznaniem zdolności do pracy. Skarżąca nie jest zdolna do pracy wymagającej sprawności obu rąk, w tym pracy wymagającej pisania na komputerze, przenoszenia dokumentacji itp. W ocenie Sądu nabycie nowych kwalifikacji przez ubezpieczoną nie spowodowało, że utraciła status osoby całkowicie niezdolnej do pracy. Skarżąca ma ograniczenia w wykonywaniu obowiązków zawodowych, mimo że wykonuje prace lekkie, siedzące, umysłowe. W wielu sytuacjach zmuszona jest korzystać z życzliwości koleżanki z pracy, która wyręcza ją z takich czynność jak przenoszenie różnych rzeczy, sięganie na półki po różne rzeczy.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy, zarzucając wyrokowi naruszenie prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. i art. 233 §1 k.p.c., polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w wyniku błędnego przyjęcia, że ww. materiał dowodowy, w tym konkluzje opinii biegłych sądowych ortopedy i lekarza medycyny pracy uzasadniają przyznanie ubezpieczonej spornego prawa w sytuacji, gdy takich podstaw nie było, albowiem w sprawie zaistniały nowe okoliczności w odniesieniu do stanu zdrowia ubezpieczonej, wymagające ponownej oceny orzeczniczej przez organ rentowy, co skutkowało także naruszeniem prawa procesowego, tj. art. 477 ¹⁴ §4 k.p.c. w wyniku jego nie zastosowania, ponadto nie wyjaśnienie istoty sprawy w wyniku bezzasadnego oddalenia wniosku dowodowego organu rentowego o powołanie innego biegłego specjalisty medycyny pracy na okoliczność rozstrzygnięcia zastrzeżeń zawartych w pismach procesowych ZUS: z 7.07.2017 r., z 6.11.2017 r., z 1.12.2017 r., z 11.05.2018r. i załączonych opinii Komisji Lekarskiej ZUS w Z. z 6.07.2017 r., z 3.11.2017 r., z 30.11.2017 r. i z 11.05.2018 r., które to ww. uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy. Mając na uwadze powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego jej rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wskazał, że w jego ocenie zaskarżony wyrok został wydany w oparciu o nowe dowody medyczne potwierdzające pogorszenie stanu zdrowia już w trakcie postępowania sądowego, wskazane pierwotnie przez ortopedę biegłego sądowego, a następnie potwierdzone w opinii specjalisty medycyny pracy. Nowymi okolicznościami były badania USG z 16.05.2017 r. i 3.11.2017 r., które potwierdziło obecność podejrzanej tkanki - płynu na przednim zarysie endoprotezy, które mogło uzasadniać pogorszenie w zakresie sprawności stawu barkowego lewego. W ocenie organu rentowego Sąd Okręgowy nie powinien rozpoznać sprawy merytorycznie, lecz był zobligowany na podstawie art. 477 ¹⁴ §4 k.p.c. uchylić zaskarżoną decyzję, przekazać sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umorzyć postępowanie.

Sąd Apelacyjny rozważył sprawę i uznał, że apelacja organu była niezasadna.

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Okręgowy dokonał trafnej oceny zgromadzonych dowodów, z której wywiódł prawidłowe ustalanie, a następnie dokonał trafnej oceny prawnej. Sąd Apelacyjny w całości przyjął, jako własne ustalenia Sądu I instancji, jak też w całości zaaprobował ocenę prawną. Przy tym nie dopatrzył się w postępowaniu Sądu Okręgowego naruszenia przepisów postępowania, w szczególności przez zaniechanie przeprowadzania dowodu w postaci uzupełniającej opinii biegłych sądowych. Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji w sprawie nie zawierają błędów ani luk. Dokonana ocenia zebranego materiału dowodowego jest zgodna z zasadami doświadczenia i logicznego rozumowania, jest swobodna ale nie dowolna, a tym samym nie narusza zasad, o których stanowi art. 233 § 1 k.p.c.

Nawiązując do zarzutów apelacji, Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że opinia biegłych była wyczerpująca, odpowiadała na postawione przez sąd pierwszej instancji pytania, poprzedzona została szczegółowym badaniem ubezpieczonej i analizą dokumentacji medycznej. Sąd Apelacyjny zatem nie widzi podstaw do uzupełnienia zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przeprowadzenie dowodu z opinii innego zespołu biegłych. Opinia wydana w sprawie jest jednoznaczna, dostarcza niezbędnych wiadomości specjalnych z zakresu medycyny, mogących stanowić podstawę do stanowczego rozstrzygnięcia, a także wskazuje okres niezdolności do pracy. Lekarze specjaliści wypowiedzieli się kategorycznie, wyjaśniając w sprawie wszystkie istotne okoliczności. Podkreślenia przy tym wymaga, że wszyscy biegli wydający w sprawie opinię są doświadczonym lekarzami, specjalistami w swoich dziedzinach, zarówno jeśli chodzi o staż pracy w zawodzie, jak i czas pełnienia funkcji biegłego sądowego. Sąd Apelacyjny nie ma jakichkolwiek zastrzeżeń do rzetelności i uczciwości biegłych. Należy też przypomnieć, że dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza przeświadczenie strony, że fakty wyglądają inaczej, lecz konieczne jest rzeczowe wykazanie niespójności, bądź błędu merytorycznego. Podkreślić też należy, że sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego przekonała strony sporu. Wystarczy zatem, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 marca 2012 r. II UK 167/2011, LexPolonica nr 5777693).

W kwestii zarzutu, co do zastosowania art. 477 ^{( 14)} §4 k.p.c., w ocenie Sądu Apelacyjnego nietrafne jest stwierdzenie o pojawieniu się w sprawie nowej okoliczności, która nie była oceniana przez organ rentowy, a która powodowałaby konieczność uchylenia decyzji. Należy pamiętać, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem pogorszenie stanu zdrowia w zakresie istniejącego schorzenia, przed wydaniem zaskarżonej decyzji nie jest nową okolicznością w sprawie w rozumieniu art. 477 ^{( 14)} §4 k.p.c. (tak: SA w Poznaniu, wyrok z 26.02.2014 r., III AUa 1141/13, LEX nr 1477283, SA w Szczecinie wyrok z 26.11.2015 r., III AUa 199/15). W niniejszej sprawie nie można mówić o nowych okolicznościach, bowiem dolegliwości stwierdzone dokumentami powstałymi po wydaniu zaskarżonej decyzji, w istocie dotyczą wciąż tych samych schorzeń, które były już przedmiotem badania komisji lekarskiej ZUS. Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że brak jest poprawy stanu zdrowia u ubezpieczonej, a nawet nastąpiło jego pogorszenie, co w świetle art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie daje podstaw do wstrzymania prawa ubezpieczonej do renty socjalnej, którą wcześniej pobierała.

W świetle powyższego Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji organu rentowego i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka-

Stelmaszczuk