Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Derejczyk

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku B. S.

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o udzielenie zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania o ochronę dóbr osobistych

postanawia:

1.  udzielić zabezpieczenia roszczenia wnioskodawcy B. S. wobec (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o ochronę dóbr osobistych poprzez nakazanie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wycofania z dystrybucji dodatku do numeru 30 tygodnika (...) z dnia 24 lipca 2019 roku w postaci naklejki, na której wydrukowane zostało hasło „strefa wolna od (...);

2.  w pozostałym zakresie wniosek oddalić;

3.  wyznaczyć wnioskodawcy B. S. dwutygodniowy termin do wniesienia pozwu przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o naruszenie dóbr osobistych, pod rygorem upadku zabezpieczenia.

SSO Agnieszka Derejczyk

UZASADNIENIE

Wnioskodawca B. S. w dniu 22 lipca 2019 roku (data prezentaty) wniósł o udzielenie zabezpieczenia roszczenia przysługującego mu wobec uczestnika postępowania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o naruszenie dóbr osobistych wnioskodawcy w zakresie dystrybucji w dniu 24 lipca 2019 roku trzydziestego numeru tygodnika (...) wraz z dodatkiem w postaci naklejki, na której wydrukowane zostało hasło „strefa wolna od (...) poprzez:

1)  nakazanie przez tut. Sąd wstrzymania przez uczestnika postępowania dystrybucji dodatku w postaci naklejki, na której wydrukowane zostało hasło „strefa wolna od (...) bądź dodatku w innej formie bądź treści, który skierowany byłby przeciwko osobom homoseksualnym, biseksualnym bądź transpłciowym, a który zgodnie z zapowiedziami uczestnika postępowania ma być załączony do tygodnika (...) do czasu wydania przez właściwy sąd prawomocnego orzeczenia w sprawie dotyczącej roszczenia wnioskodawcy;

ewentualnie wniósł o:

2)  nakazanie przez tut. Sąd wycofania przez uczestnika postępowania dystrybucji dodatku w postaci naklejki, na której wydrukowane zostało hasło „strefa wolna od (...) bądź dodatku w innej formie bądź treści, który skierowany byłby przeciwko osobom homoseksualnym, biseksualnym bądź transpłciowym, a który zgodnie z zapowiedziami uczestnika postępowania ma być załączony do tygodnika (...) do czasu wydania przez właściwy sąd prawomocnego orzeczenia w sprawie dotyczącej roszczenia wnioskodawcy.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Uczestnik postępowania jest wydawcą tygodnika (...). W dniu 24 lipca 2019 roku wydany został numer trzydziesty tygodnika, do którego zgodnie z wcześniej opublikowanymi za pośrednictwem mediów społecznościowych zapowiedziami, dołączona została naklejka przedstawiająca okrągłe pole wypełnione barwami tęczy, które zostały przekreślone dwoma czarnymi pasami. Wokół tak wyglądającego znaku graficznego umieszony został napis „strefa wolna od (...).

dowód: tygodnik (...) nr 30 wraz z dodatkiem k. 23

Wnioskodawca B. S. jest osobą homoseksualną, aktywistą społeczności (...) a także organizatorem Marszu Równości w L., z tego też względu sporna naklejka, a raczej jej treść i przekaz naruszają jego dobra osobiste w postaci godności, poczucia bezpieczeństwa, poczucia akceptacji społecznej osoby przynależnej do mniejszości, poczucie braku zagrożenia i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną oraz prawo do udziału w życiu społecznym.

Interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia wnioskodawca upatruje w dążeniu do zapobiegnięcia faktycznemu rozprzestrzenianiu w przestrzeni publicznej treści nawołujących do segregowania społeczeństwa oraz promujących nienawiść wobec ściśle wskazanych grup społecznych zidentyfikowanych jako (...).

Stosownie do treści art. 730 § 1 k.p.c. w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Zgodnie zaś z art. 736 § 1 k.p.c. we wniosku o zabezpieczenie powództwa należy podać i uprawdopodobnić okoliczności, które uzasadniają żądanie zabezpieczenia. W myśl art. 730 ¹ k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes ten istnieje natomiast wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. Ponadto jak wynika z treści art. 738 k.p.c. sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach. Zgodnie natomiast z art. 755 k.p.c. jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd dokonuje wyboru sposobu zabezpieczenia, który stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych, w szczególności może unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania.

W świetle przywołanych przepisów należy podkreślić, że zabezpieczenie roszczenia jest uzależnione od spełnienia dwóch wskazanych przesłanek, tj. uprawdopodobnienia roszczenia oraz wykazania interesu prawnego.

Zgodnie z ugruntowanym poglądem orzecznictwa roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli istnieje znaczna szansa na jego istnienie, co nie wyklucza tego, iż w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego wniosek może okazać się bezzasadny. Istotą postępowania zabezpieczającego, jako postępowania incydentalnego, nie jest uznanie dochodzonego roszczenia za udowodnione, ale jedynie za uprawdopodobnione, czemu służy dokonana przez sąd jedynie pobieżna analiza dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego.

Uprawniony występując z wnioskiem o zabezpieczenie przed wszczęciem procesu jest zobligowany do oznaczenia roszczenia, któremu zabezpieczenie ma służyć. W przypadku naruszenia dóbr osobistych uprawniony jest zobligowany wskazać, jakie dobra osobiste zostały naruszone, oraz jakie działania obowiązanego doprowadziły do ich naruszenia. Istnienie roszczenia o ochronę dóbr osobistych zależne jest bowiem od wystąpienia trzech przesłanek: po pierwsze - istnienie dobra osobistego podlegającego ochronie, po drugie - zagrożenia lub naruszenia tego dobra, po trzecie - bezprawności działania naruszającego. Pierwsze dwie przesłanki zobowiązany jest wykazać powód, co do bezprawności naruszenia, art. 24 k.c. formułuje możliwe do obalenia domniemanie, że każde naruszenie dóbr osobistych jest bezprawne. Wobec tego, to na pozwanego spada ciężar wykazania, że jego zachowanie nie było bezprawne.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego granice roszczeń służących do ochrony dóbr osobistych należy określać nie według subiektywnego tylko odczuwania ze strony danego przedmiotu, lecz w ramach obiektywnie wytyczonych przez zagwarantowany porządek prawny. Do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego za naruszenie dóbr osobistych powoda nie wystarcza subiektywne odczucie powoda co do naruszenia jego dobra osobistego treścią artykułu prasowego pozwanego, a konieczne jest zbadanie zamiaru pozwanego jak również okoliczności, jak mógł być zrozumiany artykuł pozwanego (tak SN w wyroku z dnia 12 listopada 1974 r. I CZ 130/74).

W ocenie Sądu wnioskodawca zdołał uprawdopodobnić pierwszą z przesłanek warunkujących udzielenie zabezpieczenia, a mianowicie istnienie roszczenia. Na podstawie zdjęć pochodzących z portali społecznościowych uczestnika postępowania oraz egzemplarza tygodnika (...) wraz ze spornym dodatkiem, który to Sąd postanowił włączyć w poczet materiału dowodowego z urzędu, należy stwierdzić, że istnienie roszczenia wnioskodawcy zostało uprawdopodobnione. Wnioskodawca wskazuje, że poprzez publikację rzeczonej naklejki uszczerbku doznają jego dobra osobiste w postaci godności, poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, społecznej przynależności do mniejszości, poczucie zagrożenia i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, a także prawo do udziału w życiu społecznym.

Naruszenie godności poprzez publikację prasową jest często dokonywane w sposób werbalny, a więc poprzez określone słowa, ale nie oznacza to, że tylko w ten sposób. Może to nastąpić także w formie rysunku (tu najczęściej poprzez złośliwą karykaturę), specjalnie spreparowaną fotografię, film czy nawet gest (słynny gest K.). W niniejszym postępowaniu mamy do czynienia z naruszeniem dokonanym publikacją pod postacią znaku graficznego opatrzonego hasłem. Znak ten z uwagi na nieustającą publiczną debatę dotyczącą środowiska (...) jest znakiem powszechnie rozpoznawalnym. Z uwagi na to zasadnym jest przyjęcie, że jest prawdopodobne że publikacja tejże treści może naruszać dobra osobiste wnioskodawcy, który deklaruje przynależność do tej grupy.

W ocenie Sądu została również spełniona druga z niezbędnych przesłanek ustawowych, aby Sąd mógł udzielić zabezpieczenia, a mianowicie zostało wykazane, iż brak zabezpieczenia może uniemożliwić lub poważnie utrudnić wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Publikacja naklejki z hasłem „strefa wolna od (...) może spowodować daleko idące skutki w postaci m. in. wykluczenia wnioskodawcy oraz innych osób należących do tego środowiska z przestrzeni publicznej, dalszego ich szykanowania i dyskryminowania. Należy podkreślić, że stosownie do orzecznictwa Sądu Najwyższego dobro osobiste, jest to ogół czynników mających na celu zapewnienie obywatelowi rozwoju jego osobowości, ochronę jego egzystencji i zapewnienie mu prawa do korzystania z tych dóbr, które są dostępne na danym etapie rozwoju społeczno - ekonomicznego społeczeństwa, a które sprzyjają zachowaniu cech odrębności i związaniu ze społeczeństwem, w którym żyje. W pojęciu "dobra osobistego", mieści się też taki element, jak prawo wstępu do publicznych miejsc wypoczynku i rozrywki. W związku z tym tak rozumiane dobro osobiste może być naruszone również poprzez wydanie zakazu, który uniemożliwi praktyczną realizację tego prawa i tym samym zainteresowany może podejmować środki zmierzające do ochrony tego prawa (tak SN w wyroku z dnia 10 czerwca 1977 r. II CR 187/77). Niedopuszczalnym jest więc doprowadzenie do sytuacji, gdy pewna część społeczeństwa z uwagi na jej przynależność do grup społecznych identyfikujących się jako (...) padnie ofiarą represji w postaci niechęci, agresji czy pozbawienia jej praw do swobodnego korzystania z przestrzeni publicznej, w sytuacji gdy Konstytucja RP w art. 32 stanowi nakaz równego traktowania i odpowiadający mu zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji, m.in. ze względu na orientację seksualną.

Należy wskazać, że zgodnie z poglądami doktryny interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia może wyrażać się także w potrzebie uzyskania natychmiastowej ochrony prawnej o treści nieróżniącej się od ochrony żądanej w merytorycznym postępowaniu w sprawie. W tych przypadkach celem zabezpieczenia jest antycypacja przyszłego merytorycznego orzeczenia, czyli prowizoryczne zaspokojenie uprawnionego. Takie zaspokojenie może wchodzić w grę w sprawach, w których zapadają orzeczenia zdatne wprawdzie do egzekucyjnego wykonania, ale w których sens ochrony prawnej wyraża się w tym, aby jak najszybciej przerwać albo zapobiec bezprawnym działaniom, np. w sprawach o zaniechanie czynności. W takich przypadkach przy zabezpieczeniu nie chodzi wcale o zapewnienie wykonalności wyroku w drodze egzekucji, ta zresztą najczęściej nie budzi wątpliwości. Chodzi zaś o to, że zakaz wynikający z przyszłego orzeczenia pojawi się zbyt późno, przez co uprawniony poniesienie skutki niedozwolonych działań przeciwnika (Komentarz do art. 7301 kodeksu postępowania cywilnego, [w:] Bodio J., Demendecki T., Jakubecki A., Marcewicz O., Telenga P., Wójcik M.P., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III).

W związku z tym, że wnioskodawca dochodzi zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, należy wskazać, że katalog sposobów zabezpieczenia w tego rodzaju sprawach pozostaje otwarty. W ocenie Sądu, odpowiednim sposobem zabezpieczenia roszczeń wnioskodawcy pozostaje ten, który został wskazany w sentencji niniejszego postanowienia. Jednocześnie Sąd oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia w zakresie nakazania wycofania z dystrybucji dodatków w innej formie bądź treści, który skierowany byłby przeciwko osobom homoseksualnym, biseksualnym bądź transpłciowym, bowiem takie działanie Sądu nosiłoby cechy cenzury prewencyjnej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd, uznając roszczenie uprawnionego za uprawdopodobnione, na mocy art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 755 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.

SSO Agnieszka Derejczyk

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Agnieszka Derejczyk