Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Elżbieta Kala

Sędziowie: Wiesław Łukaszewski (spr.)

Artur Fornal

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2019 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) B.

przeciwko (...) w A.

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 23 kwietnia 2019 r., sygn. akt VIII GC 2960/17

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie.

Elżbieta Kala Wiesław Łukaszewski Artur Fornal

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie.

Sąd Rejonowy wydał postanowienie uwzględniając zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. Wskazał w uzasadnieniu, że powód uzasadnił właściwość Sądu art. 31 ust. 1 pkt b Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) oraz zwrotnym charakterem świadczenia pieniężnego. Sąd uznał w oparciu o powołany przepis art. 31 ust. 1 pkt b Konwencji CMR, że w realiach sprawy, skoro miejsce przyjęcia towaru, dostarczonego pozwanemu miało miejsce w miejscowości S., w województwie (...), powiecie (...), to sądem właściwym do rozpoznania sprawy będzie Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie.

W zażaleniu na powyższe postanowienie powód wniósł o jego uchylenie oraz
o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego.

Skarżący zarzucił naruszenie przepisu art. 34 k.p.c. w zw. z art. 454 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sprawie, a także art. 31 ust. 1 pkt b Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) przez jego błędne zastosowanie w sprawie w wyniku wadliwego uznania, że przepis ten reguluje nie tylko zagadnienie jurysdykcji krajowej, ale także właściwość miejscową sądu polskiego.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący podał, że w pozwie uzasadnił właściwość miejscową sądu treścią art. 34 k.p.c., a więc miejscem wykonania umowy (miejscem zapłaty wynagrodzenia należnego powodowi). Zarzucił nieprawidłowe przyjęcie, że w przypadku ustalenia jurysdykcji krajowej sądu zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt b Konwencji CMR, brak jest przepisów regulujących właściwość miejscową sądu polskiego. Zgodnie z ogólną zasadą, sąd polski stosuje prawo polskie, w tym w szczególności przepisy regulujące postępowanie przed sądem polskim.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie podlegało uwzględnieniu.

Brak było podstaw do wywodzenia właściwości miejscowej sądu z powołanego przez powoda przepisu regulującego jurysdykcję sądu w kraju, w którym odbyło się przyjęcie towaru do przewozu lub miejsce jego dostawy. Kwestie jurysdykcji krajowej i właściwości miejscowej sądu nie powinny być utożsamiane. Sąd Rejonowy prawidłowo zresztą wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, że kwestia właściwości miejscowej powinna być rozstrzygana na podstawie przepisów proceduralnych, obowiązujących w kraju, którego sądy są właściwe do rozstrzygnięcia sporu.

Właściwość przemienna sądu, do którego pozew został wniesiony, powinna wynikać z okoliczności wskazanych w pozwie. Obowiązek taki wynika z art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c., który stanowi, że pozew powinien zawierać przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających w miarę potrzeby właściwość sądu.

Zwrócić należy uwagę, że w pozwie powód wprost uzasadnił właściwość miejscową Sądu Rejonowego w Bydgoszczy zwrotnym charakterem świadczenia pieniężnego (art. 454 k.c.). Tym samym określenie właściwości sądu było wystarczające dla przyjęcia właściwości przemiennej sądu, do którego pozew został wniesiony, gdyż wynikało z okoliczności przytoczonych w pozwie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r., sygn. akt III CZP 28/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 61). W tej sytuacji przyjąć należało, że powód zastosował się do dyspozycji art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.

Zgodnie z art. 34 k.p.c., powództwo o wykonanie umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. Przyjęty w art. 34 k.p.c. łącznik w postaci "miejsca wykonania umowy" należy określać według przepisów prawa materialnego, czyli właśnie powołanym art. 454 k.c., przy czym przy ustalaniu właściwości sądu rozstrzygające znaczenie może mieć miejsce wykonania umowy, jako całości albo też tylko miejsce wykonania poszczególnych zobowiązań z niej wynikających. W związku z tym miejsce to może być odmienne dla każdej ze stron umowy zarówno w stosunku do wszystkich zobowiązań wynikających z umowy, jak i do każdego zobowiązania z osobna (vide: Jan Klimkowicz, Tadeusz Wiśniewski [w:] Komentarzu do art. 34 k.p.c., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366, wyd. II, LEX 2013).

Przepis art. 454 § 1 zd. 1 i 2 k.c. stanowi, że jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie dłużnik nie zastosował się do żądania zapłaty na wskazany przez wierzyciela rachunek bankowy. W tej sytuacji za miejsce spełnienia świadczenia należało uważać, z wszystkimi tego konsekwencjami procesowymi łączącymi się z powiązaniem art. 34 k.p.c. z regulacją art. 454 k.c., siedzibę wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 lutego 2002 r., sygn. akt III CZP 81/2001, OSNC 2002, nr 11, poz. 131) i Sąd Okręgowy z nim się zgadza.

Ponieważ powód ma siedzibę w miejscowości objętej właściwością Sądu Rejonowego w Bydgoszczy - Sądu Gospodarczego, przyjąć należało, że korzystając z właściwości przemiennej, wytoczył powództwo przed sąd właściwy miejscowo.

Zaskarżone postanowienie należało zatem uchylić w oparciu o przepis art. 386 § 1 w związku z art. 397 § 1 i 2 zd. 1 k.p.c. Brak było natomiast podstaw do orzekania na tym etapie postępowania o kosztach postępowania zażaleniowego, sąd rozstrzyga bowiem o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.), a niniejsze postanowienie – dotyczące kwestii incydentalnej – nie jest takim orzeczeniem. Dopiero bowiem po ustaleniu, która ze stron wygrała proces możliwe będzie rozstrzygnięcie o zwrocie kosztów (obejmujących także koszty postępowania incydentalnego) zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1973 r., II CR 159/73, OSNC 1974, nr 5, poz. 90).

Elżbieta Kala Wiesław Łukaszewski Artur Fornal