Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 26 września 2019 rok

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 02 września 2019 roku w Warszawie;

na rozprawie

sprawy z powództwa Fundacji (...) (...) w Z. działającej na rzecz I. B.

przeciwko pozwanej (...) Bankowi (...) S.A. w W.;

o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie

orzeka:

1.  powództwo oddala;

2.  nie obciąża powoda kosztami procesu.---

/-/ SSO Mariusz Solka

Sygn. akt III C 784/18

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym w dniu 18 maja 2018 r. do Sądu Okręgowego w Warszawie Fundacja (...) A. w Z. działająca w imieniu i na rzecz I. B. wniosła o nakazanie pozwanemu Bankowi (...) S.A. zaprzestania naruszeń dóbr osobistych I. B. w postaci przetwarzania danych osobowych I. B. bez jej zgody, jak również nakazanie pozwanemu bankowi usunięcie danych, zamieszczonych celem ich przetwarzania z Biura (...) S.A. oraz wszelkich innych rejestrów, do których te dane zostały przekazane, na koszt pozwanego, w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie oraz zasądzenie na rzecz I. B. kwoty 10.000 zł z tytułu naruszenia dobrego imienia I. B. i jej wiarygodności kredytowej.

Fundacja (...) A. w Z. wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu Fundacja wskazała, że w ramach swojej działalności statutowej działa na rzecz ochrony praw konsumentów. Jednym z celów fundacji jest działalność edukacyjna polegająca na przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu osób zadłużonych i konsumentów, a także szerzenie wiedzy na temat praw konsumentów. Zdaniem Fundacji wytoczenie powództwa na rzecz I. B. będzie stanowiło realizację zadań i celów statutowych fundacji.

Odnosząc się do żądania pozwu Fundacja wskazała, że I. B. zawarła umowę rachunku oszczędnościowego z pozwanym w dniu 19 października 2007 r. Rachunek ten został zamknięty w dniu 11 listopada 2017 r. Zgodnie z wydanym zaświadczeniem wszystkie zobowiązania wynikające z umowy zostały przez I. B. uregulowane. Pomimo tego, pozwany w związku z „rzekomym dopuszczeniem się przez I. B. zwłoki w płatności powyżej 60 dni”, przetwarza jej dane osobowe, bez jej zgody w Bazie Informacji o Rachunkach Kredytowych i zbiorze danych Bankowego Rejestru przez okres 5 lat. Dane te, jak wskazała Fundacja, są zamieszczane i przetwarzane przez Biuro Informacji Kredytowej. Nadto Fundacja wskazała, że I. B. nie pozostaje w zwłoce w płatności jakiegokolwiek zadłużenia powyżej 60 dni. Jednocześnie Fundacja wskazała, że pozwany nie wykazał, aby dopełnił wszelkich formalności koniecznych do udostępniania jej danych, bez jej zgody, w BIK. Fundacja wskazała, że pozwany po wezwaniu skierowanym przez I. B. o zaniechanie naruszeń zaprzeczył, aby dopuścił się takowych. Fundacja podniosła, że wbrew twierdzeniom banku nie poinformował on skutecznie I. B. o zamiarze przetwarzania jej danych osobowych, stanowiących tajemnicę bankową (pozew k. 3 – 8v).

Odpowiedzią na pozew z dnia 17 października 2018 r. (...) Bank (...) S.A. wniosła, o odrzucenie pozwu, a w przypadku nieuwzględnienia powyższego wniosku, wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż Powodowa Fundacja nie posiada legitymacji czynnej do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem. Argumentował, że w świetle art. 61 § 1, 1 pkt. 1 – 5 k.p.c. niniejsza sprawa nie jest sprawą o ochronę konsumentów, w związku z czym Fundacja nie może wystąpić z powództwem o ochronę dóbr osobistych na rzecz osoby Reprezentowanej. Pozwany zaprzeczył również, aby naruszył jakiekolwiek dobra osobiste I. B.. Wskazał, że powód nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych mających na celu wykazanie twierdzeń zawartych w pozwie. Jednocześnie pozwany wskazał, że zamieszczenie informacji w BIK nie stanowi ich upublicznienia. Informacje te mogą zostać udostępnione osobą trzecim jedynie w przypadkach określonych w art. 105 ust. 4 do 4a ¹ ustawy prawo bankowe, tj. za zgodą osoby, której informacje te dotyczą. Pozwany wskazał, że powód nie wykazał, aby do takiego udostępniania doszło, a także zaprzeczył aby przekazanie przez niego danych I. B. do BIK były bezprawne, z uwagi na treści art. 105 a) ust. 3 ustawy prawo bankowe (odpowiedź na pozew k. 60-64).

W kolejnych pisach strony podtrzymały stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2018 r. Sąd odmówił odrzucenia pozwu (postanowienie k. 76-78).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 października 2007 r. I. B. zawarła z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego (...), usług bankowości elektronicznej oraz karty debetowej. I. B. upoważniła pozwanego do wystąpienia za pośrednictwem Biura (...) S.A. z siedzibą w W. do biur informacji gospodarczej o udostępnianie informacji gospodarczych dotyczących jej zobowiązań (umowa k. 88, upoważnienie k. 89, zeznania I. B. k. 135). Bank (...) S.A. zamieścił informacje dotyczące zobowiązania I. B. w BIK. W związku z powyższą adnotacją banki odmawiały I. B. kredytu (zeznania I. B. k. 135).

W dniu 13 marca 2018 r. (...) Bank (...) S.A. wydała I. B. zaświadczenie, zgodnie z którym zadłużenie na rachunku należącym do I. B. zostało uregulowane (zaświadczenie k. 20).

Pismem z dnia 20 marca 2018 r. I. B. wezwała (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. do zaprzestania naruszeń dóbr osobistych. W wezwaniu tym I. B. w oparciu o art. 105 a) ust. 2 ustawy prawo bankowe cofnęła zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez bank. Wezwała również pozwanego do wypełnienia zadań wynikających z przedmiotowego pisma, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania z jednoczesnym udzieleniem pisemnych informacji w przedmiocie dokonanych czynności lub ustosunkowania się do treści niniejszego pisma (wezwanie k. 18).

Pismem z dnia 18 kwietnia 2018 r. Pozwany w odpowiedzi na wezwanie powódki wskazał, że w systemach informatycznych oznaczony jest brak zgody na przetwarzanie danych osobowych po wygaśnięciu zobowiązania. Pozwany wskazał, że pomimo braku zgody, w związku ze spełnieniem obu warunków wskazanych w art. 105 a) ust. 3 ustawy prawo bankowe, tj. zwłoki w spłacie zobowiązania powyżej 60 dni, Bank wysłał powiadomienie o zamiarze dalszego przetwarzania danych osobowych. Podniósł, że prawo do przetwarzania danych osobowych do celów oceny zdolności kredytowej i oceny ryzyka kredytowego, a także analizy ryzyka kredytowego, bez zgody Klienta, bank posiada przez okres 5 lat od wygaśnięcia zobowiązania. Pozwany wskazał, że dane te będą nadal przetwarzane w (...) S.A. Nadto pozwany wskazał, że powiadomienie o zamiarze dalszego przetwarzania danych po wygaśnięciu zobowiązania z tytułu umowy, tj. pismo z dnia 30 czerwca 2009 r. zostało nadane przez Bank listem zwykłym na wskazany wówczas adres do korespondencji. Przy czym pozwany wskazał, że nie ma obowiązku wysyłania powyższych powiadomień listem poleconym lub za potwierdzeniem odbioru (pismo k. 19, rejestracja bez zgody P.D.O. k. 102). W dniu 14 maja 2018 r. I. B. wyraziła pisemną zgodę na przystąpienie organizacji pozarządowej do sprawy, w którym wyraziła zgodę na wytoczenie przez organizację powództwa o naruszenie dóbr osobistych przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (zgoda na przystąpienie organizacji pozarządowej do sprawy k. 11).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przytoczone powyższej dokumenty, które potwierdzały okoliczności wskazane przez strony, a także w oparciu o zeznania I. B. złożone na rozprawie w dniu 02 września 2019 r. Z uwagi na roszczenie z jakim wystąpiła powodowa Fundacja, a także mając na uwadze art. 22 ¹ k.c. oraz art. 61 § 1-5 k.p.c. brak było podstaw do przesłuchania I. B. na okoliczności wykraczające poza kwestie związane z dochodzonym roszczeniem.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu. Powództwo w niniejszej sprawie wniosła Fundacja (...) (...) z siedzibą w Z., działająca w imieniu i na rzecz I. B.. Zgodnie z art. 8 k.p.c. organizacje pozarządowe, których zadanie statutowe nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, mogą dla ochrony praw obywateli, w wypadkach przewidzianych w ustawie, wszcząć postępowanie oraz wziąć udział w toczącym się postępowaniu. Zgodnie z art. 61 § 1 k.p.c. organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych mogą, za zgodą osoby fizycznej wyrażoną na piśmie, wytaczać powództwa na jej rzecz w sprawach o: alimenty; ochronę środowiska; ochronę konsumentów; ochronę praw własności przemysłowej; ochronę równości oraz niedyskryminacji przez bezpodstawne bezpośrednie lub pośrednie zróżnicowanie praw i obowiązków obywateli. Zgodnie z § 4 w/w przepisu, do pozwu lub pisma obejmującego przystąpienie organizacja pozarządowa dołącza wyrażoną na piśmie zgodę osoby fizycznej. Powodowa Fundacja została wpisana do Rejestru Stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS (KRS k. 12-14). Zgodnie z § 8 statutu fundacji, jej celem jest działalność edukacyjna, kulturalna, dobroczynna i charytatywna, w szczególności w zakresie pomocy osobom zadłużonym w trudnej sytuacji życiowej, przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu osób zadłużonych oraz szerzeniu wiedzy na temat praw dłużników, a także działalność na rzecz ochrony konsumentów (statut k. 15-17). Realizacja powyższych celów następuje poprzez m.in. poprzez występowanie w imieniu lub na rzecz konsumentów w postępowaniach sądowych i egzekucyjnych czy wytaczanie powództw w imieniu lub na rzecz konsumentów. I. B. udzieliła Fundacji zgody na wytoczenie powództwa w przedmiotowej sprawie.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy brak jest podstaw do wywodzenia, iż powodowa fundacja posiada legitymację czynną do wystąpienia w imieniu i na rzecz I. B. z roszczeniem o ochronę dóbr osobistych. Roszczenie o nakazanie pozwanej zaprzestania przetwarzania danych osobowych I. B. oraz zasądzenie zadośćuczynienia nie wchodzą w zakres roszczeń o których traktuje art. 61 § 1 pkt. 1 – 5 k.p.c. Nie można bowiem uznać, iż roszczenie powódki skierowane przeciwko pozwanemu bankowi jest roszczeniem o ochronę konsumenta. Co prawda I. B. zawierając z pozwanym umowę rachunku bankowego miała status konsumenta, jednakże na gruncie niniejszej sprawy nie można uznać, aby jej roszczenie dotyczyło właśnie ochrony jej praw z tego tytułu. I. B. nie może w sprawie o ochronę dóbr osobistych zostać uznana za konsumenta, albowiem jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 07 lipca 2016 r. w sprawie I ACa 666/16 konsumentem nie jest osoba dochodząca roszczeń z czynów niedozwolonych. Zgodnie z art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 28 kwietnia 2015 r. wydanym w sprawie VI ACa 775/14 „definicja konsumenta dająca się wyinterpretować z art. 22 ¹ k.c. zawiera cztery elementy. Po pierwsze, konsumentem może być tylko osoba fizyczna, po drugie, musi ona dokonywać czynności prawnej, po trzecie, czynność ta pozostaje w określonej relacji z rolą społeczną tej osoby, a po czwarte, adresatem oświadczenia woli jest przedsiębiorca”. O tym, czy podmiot jest konsumentem, czy też nie decyduje to, z kim wchodzi w relacje i jaki mają one charakter. Natomiast w postanowieniu z dnia 22 listopada 1999 r. wydanym w sprawie I CKN 772/99 Sąd Najwyższy wskazał, iż „sprawami o ochronę konsumentów są sprawy wynikające przede wszystkim z umów sprzedaży, umów o dzieło i o świadczenie wszelkiego rodzaju usług, w których osoba nabywająca rzecz, lub na rzecz której wykonywane są usługi, zaspokajające jej własne potrzeby (konsument), dochodzi roszczenia przeciwko kontrahentowi zajmującemu się profesjonalnie handlem, produkcją i usługami. Roszczenia konsumentów mogą wynikać z różnych tytułów prawnych, w szczególności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz z tytułu rękojmi za wady rzeczy i gwarancji. Podkreślono też, że są to sprawy związane z szerokim zakresem umów występujących między nabywcą lub usługobiorcą a profesjonalnym kontrahentem prowadzącym działalność gospodarczą. Przeważnie dotyczą odpowiedzialności z tytułu gwarancji lub rękojmi”.

W świetle powyższego niewątpliwym jest, że roszczenie jakie kieruje powodowa Fundacja w stosunku do pozwanego nie należy do spraw co do których powód posiada legitymację czynną. Roszczenie z tytułu ochrony dóbr osobistych i dochodzone zadośćuczynienie oparte również na tej samej podstawie wynika bowiem z deliktu czyli czynu niedozwolonego. Brak legitymacji czynnej po stronie powodowej skutkował oddaleniem powództwa, co uzasadniało orzeczenie jak w pkt. 1 sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono w pkt. 2 wyroku w oparciu o art.106 kpc.

Zgodnie z art.62 kpc, do organizacji pozarządowych wytaczających powództwa na rzecz osób fizycznych stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz oznaczonej osoby. Zgodnie z art.106 kpc, udział prokuratora w sprawie nie uzasadnia zasądzenia zwrotu kosztów na rzecz Skarbu Państwa ani od Skarbu Państwa.

Zasądzenie kosztów procesu od strony, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, może nastąpić na podstawie art. 98 KPC tylko wówczas, jeśli osoba ta wstąpi do sprawy (art. 56 § 1 KPC) w charakterze powoda. W przeciwnym razie znajdzie zastosowanie przepis art. 106 KPC wyłączający zasądzenie kosztów od prokuratora i strona pozwana poniesie własne koszty.

Zważywszy na powyższe uregulowania, Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia kosztów procesu na rzecz pozwanego nawet w sytuacji gdy w przypadku oddalenia powództwa, to pozwany jest traktowany jako strona która wygrała sprawę w całości.

Mając powyższe na względzie, Sąd orzekł jak w wyroku.---

/-/ SSO Mariusz Solka

(...)

1.  (...)

2.  (...)

(...)