Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Krawiec (spr.)

Sędziowie: SSA Tadeusz Kiełbowicz

SSA Wiesław Pędziwiatr

bez udziału stron

po rozpoznaniu skargi E. F. z dnia 17 stycznia 2014 r. (data wpływu do Sądu Apelacyjnego 12 luty 2014 r.)

na naruszenie jej prawa do rozpoznania w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy sygn. akt II K 1195/10 ( poprzednie sygnatury II K 956/06 i II K 26/09) Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieście i sprawy sygn. akt IV Ka 513/13 ( poprzednie sygnatury IV Ka 670/08 i IV Ka 844/10 Sądu Okręgowego we Wrocławiu

na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1a oraz 12 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. nr 179, poz. 1843 ze zm.)

p o s t a n a w i a

I.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie II K 1195/10 ( poprzednie sygnatury II K 956/06 i II K 26/09) Sądu Rejonowego dla Wrocławia –Śródmieście oraz w sprawach IV Ka 670/08 i IV Ka 513/13 Sądu Okręgowego we Wrocławiu,

II.  przyznać skarżącej E. F. w związku z powyższym od Skarbu Państwa kwotę 3 000 (trzy tysiące) zł,

III.  w pozostałej części skargę oddalić

IV.  zwrócić uiszczoną przez skarżącą opłatę w wysokości 100 (stu) złotych.

UZASADNIENIE

W dniu 12 lutego 2014 r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wpłynęła skarga oskarżycielki posiłkowej E. F. ( sporządzona w dniu 15 stycznia 2014 r.) na przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt II K 1195/10 (poprzednie sygnatury II K 956/06 i II K 26/09) Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Śródmieście oraz w sprawie IV Ka 513/13 Sądu Okręgowego we Wrocławiu (poprzednie sygnatury IV Ka 670/08, IV Ka 844/10 ).

Autorka skargi wniosła o (dosł. cyt):

„1. stwierdzenie, iż w postępowaniu karnym prowadzonym przez Sąd Okręgowy Wydział IV Karny Odwoławczy nastąpiło naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki polegające na niemożliwości rozstrzygnięcia sprawy;

2. zobowiązanie Sądu Okręgowego we Wrocławiu do niezwłocznego, nie później niż w terminie 7 dni od wydania orzeczenia w niniejszej sprawie, podjęcia czynności celem przeniesienia sprawy do innej niż (...) apelacji;

3. zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz E. F. kwoty 20 000 zł na zasadzie art. 12 ust. 4 ustawy (…);

4. zasądzenie zwrotu kosztów postępowania”.

Przystępując do rozpoznania skargi, Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 czerwca 2006 roku do Sądu Rejonowego dla Wrocławia –Śródmieście wpłynął akt oskarżenia przeciwko L. P.. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą II K 956/06. Zarządzeniem z dnia 4 lipca 2006 r. na dzień 6 września 2006 r. został wyznaczony pierwszy termin rozprawy.

Pismem z dnia 29 sierpnia 2006 r. obrońca oskarżonego wniósł o zmianę tego terminu ze względu na zaplanowany urlop wypoczynkowy.

Wniosek został uwzględniony. Kolejny termin rozprawy został wyznaczony na 4 października 2006 r.

Na rozprawie w tym dniu wyjaśnienia złożył oskarżony L. P.. Celem wezwania świadków zostały wyznaczone dwa kolejne terminy rozprawy: 20 i 27 listopada 2006 r.

Na rozprawie w dniu 20 listopada 2006 r. przesłuchani zostali świadkowie B. S., R. W., R. F., P. G., M. G. i E. N.. Sąd postanowił przesłuchać świadków J. M., Z. Ł. i M. F. w drodze odezwy sądowej przed Sądem Rejonowym w Olsztynie.

Na rozprawie w dniu 27 listopada 2006 r. przesłuchano świadków: M. Ć., E. B., J. S., H. M., B. W., D. P., A. J., A. W. i E. F..

Z uwagi na konieczność przesłuchania świadków przez Sąd Rejonowy w Olsztynie, Sąd orzekający w niniejszej sprawie odroczył rozprawę na termin z urzędu

Sąd Rejonowy w Olsztynie wyznaczył termin przesłuchania świadków: J. M., M. F. oraz Z. Ł. na 11 stycznia 2007 roku. W dniu 4 stycznia 2007 r. pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych wniósł o zmianę tego terminu, motywując to kolizją z inną wyznaczoną na ten dzień rozprawą przed Sądem Rejonowym w Ostrołęce. Zarządzeniem z dnia 13 lutego 2007 r. termin posiedzenia został wyznaczony na 22 marca 2007 r., wówczas zostali przesłuchani wymienieni wyżej świadkowie.

W dniu 12 lutego 2007 roku do Sądu orzekającego wpłynął wniosek pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych o przeprowadzenie dowodu z akt: sprawy administracyjnej zakończonej decyzją z dnia 5 kwietnia 1989 r. nr 164/89/UW, sprawy cywilnej o sygn. akt I C 239/05 Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieście, sprawy gospodarczej o sygn. akt V Gc 233/02 Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej oraz X Ga 296/04 Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Zarządzeniem z dnia 28 marca 2007 r. kolejny termin rozprawy głównej przed Sądem właściwym został wyznaczony na 16 maja 2007 r. Jednocześnie tym samym zarządzeniem przewodniczący polecił dołączenie akt sprawy I C 239/05 i sprawy X Ga 296/04 ( pismo z dnia 05.04.2007 – k. 817-818).

Pismem z dnia 16 kwietnia 2007 r. obrońca oskarżonego zwrócił się o zmianę terminu rozprawy ze względu na zaplanowany w okresie 4-29.05.2007 r. wyjazd za granicę. Nowy termin rozprawy został w związku z tym wyznaczony na dzień 11 czerwca 2007 r.

Na rozprawie w tym dniu ujawniono akta administracyjne. Z uwagi na brak akt sprawy cywilnej i gospodarczej konieczne było kolejne odroczenie rozprawy na termin wskazany z urzędu. Z notatek sekretarza sądowego z dnia 25 czerwca 2007 r. wynika, że akta sprawy V Gc 233/02 ( X Ga 296/04) zostały zwrócone do Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej (k. 839), natomiast w sprawie I C 239/05 zapadł wyrok oddalający powództwo, jednak akta nie mogły być wypożyczone. Pismem z dnia 25 czerwca 2007 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieście zwrócił się do Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej o nadesłanie akt sprawy V Gc 233/02 ( X Ga 296/04).

W zarządzeniu z dnia 12 lipca 2007 r. Sąd polecił monitorowanie postępowania międzyinstancyjnego w sprawie I C 239/05 i dołączenie akt tej sprawy na kolejny termin rozprawy wyznaczony na 22 października 2007 r. Ujawniono wówczas akta Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieście I C 239/05 i Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej V Gc 233/02. Strony wniosły o odroczenie rozprawy w celu wygłoszenia mowy końcowej. Rozprawa została odroczona do 28 listopada 2007 r.

Zarządzeniem z dnia 13 listopada 2007 r. termin ten został zmieniony (brak podania przyczyny – k.935) na 4 stycznia 2008 r.

Na rozprawie w dniu 4 stycznia 2008 roku u strony wygłosiły mowy końcowe. Wydanie wyroku zostało odroczone do 11 stycznia 2008 r.

W dniu 11 stycznia 2008 roku zapadł wyrok, uznający oskarżonego za winnego zarzucanych mu czynów.

Wnioski o sporządzenie uzasadnienia wyroku wnieśli: w dniu 14 stycznia 2008 r. obrońca oskarżonego i w dniu 16 stycznia 2008 r. prokurator.

Akta zostały doręczone Sędziemu referentowi w dniu 14 stycznia 2008 r.

Niedatowanym pismem Sędzia referent zwrócił się do Prezesa Sądu o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia ze względu na charakter sprawy. Termin ten zarządzeniem Prezesa (również niedatowanym - k. 953) został przedłużony do 26 lutego 2008 roku. Akta zostały zwrócone przez Sędziego referenta 25 lutego 2008 r.

W dniu 28 lutego 2008 r. orzeczenie wraz z uzasadnieniem zostało doręczone prokuratorowi, który następnie pismem z dnia 6 marca 2008 r. oświadczył, iż odstępuje od wniesienia apelacji w sprawie.

W dniu 28 lutego orzeczenie wraz z uzasadnieniem odebrał obrońca oskarżonego, który w dniu 13 marca 2008 roku wniósł apelację.

Zarządzeniem z dnia 17 marca 2008 r. Przewodniczący przyjął apelację. Akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego w dniu 27 maja 2008 r.

Zarządzeniem z dnia 29 września 2008 r. wyznaczono termin rozprawy apelacyjnej na 29 października 2009 r.

Wyrokiem z dnia 29 października 2008 r. sygn. akt IV Ka 670/08 Sąd Okręgowy we Wrocławiu uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieście do ponownego rozpoznania. Z uwagi na niemożność uzyskania podpisu jednego z sędziów (k. 1018) uzasadnienie orzeczenia Sądu odwoławczego zostało podpisane dopiero w dniu 23 grudnia 2008 r w trybie art. 115 § 3 k.p.k. .

Akta sprawy zostały zwrócone Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia- Śródmieście w dniu 13 stycznia 2009 r. Sprawę zarejestrowano pod sygnaturą akt II K 26/09.

Zarządzeniem z dnia 3 lutego 2009 r. wyznaczono termin rozprawy na 10 kwietnia 2009 r.

Zarządzeniem z dnia 12 marca 2009 r. z uwagi na kolizję terminów rozpraw zmieniono termin rozprawy na 17 kwietnia 2009 r.

Rozprawa w tym dniu została jednak odroczona do dnia 12 maja 2009 r. na wniosek pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Na rozprawie w dniu 12 maja 2009 r. wyjaśnienia złożył oskarżony oraz złożyli zeznania E. F. i A. W..

Kolejny termin rozprawy został wyznaczony na 10 czerwca 2009 roku, kiedy to przesłuchani zostali świadkowie: D. P., B. W., E. B., J. S., B. S., M. G., P. G. oraz E. N..

Na kolejnej rozprawie w dniu 28 lipca 2009 r. byli słuchani nastepni świadkowie: M. Ć., R. W. i R. F.. Celem wezwania kolejnych świadków rozprawa została odroczona do 26 sierpnia 2008 r.

Na rozprawie w tym dniu przesłuchana została świadek H. M.. W celu wezwania po raz kolejny świadka A. J. ( po ustaleniu jej miejsca pobytu) rozprawa została odroczona do 14 października 2009 r.

Na rozprawie w tym dniu obrońca oskarżonego złożył wniosek dowodowy, w związku z którym Sąd postanowił zwrócić się do Wydziału (...) i (...) UM we W. o nadesłanie odpisów dokumentów wskazanych w owym wniosku oraz o udzielenie informacji zgodnej z treścią tego wniosku. W tym celu (oraz prawidłowego wezwania świadka) rozprawa została odroczona do 25 listopada 2009 r.

Z uwagi na chorobę Sędziego referenta termin rozprawy został zmieniony na 20 stycznia 2010 r.

Zarządzeniem z dnia 16 grudnia 2009 r. termin rozprawy ponownie został zmieniony na 8 stycznia 2010 r. w związku ze zwołanym na dzień 20 stycznia 2010 r. Zgromadzeniem Sędziów Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2010 r. ujawniono nadesłane do Sądu akta z Archiwum Urzędu Miejskiego we W.. Celem wezwania nieobecnego obrońcy oraz oskarżonego, a także zawiadomienia pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej rozprawę odroczono do 19 lutego 2010 r.

Na rozprawie w dniu 19 lutego 2010 roku przesłuchana została A. J. oraz ujawniono dowody z aktu oskarżenia. Uwzględniając wniosek obrońcy oskarżonego (o przygotowanie się do mowy końcowej) Sąd odroczył rozprawę do 9 kwietnia 2010 r.

Na rozprawie tego dnia strony wygłosiły mowy końcowe. Ogłoszenie wyroku zostało odroczone do 16 kwietnia 2010 r.

Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2010 r. Sąd uniewinnił oskarżonego od zarzucanych mu czynów. Tego samego dnia oskarżycielka posiłkowa wniosła o uzasadnienie wyroku.

W dniu 19 kwietnia 2010 r. do Sądu wpłynął wniosek prokuratora o odpis wyroku wraz z uzasadnieniem.

W dniu 20 kwietnia 2010 r. wniosek o uzasadnienie orzeczenia złożył pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych.

Pismem z dnia 27 kwietnia 2010 r. Sędzia referent wniósł o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia do 25 maja 2010 r, motywowany obszernością i zawiłością sprawy, ale również udziałem w szkoleniu w dniach 28-30 kwietnia 2010 r. oraz urlopem wypoczynkowym w dniach 1-9 maja 2010 r. Wniosek został przez Prezesa uwzględniony.

25 maja 2010 r. Sędzia referent zwrócił akta. Dnia 31 maja 2010 r. odpis wyroku wraz z uzasadnieniem odebrał pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych, który w dniu 18 czerwca 2010 r. wniósł apelację od wyroku. Zarządzeniem z dnia 24 czerwca 2010 r. apelację przyjęto.

Apelację w dniu 7 lipca 2010 r. złożył również prokurator.

W dniu 27 lipca 2010 r. Sąd Rejonowy przedłożył akta sprawy Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu celem rozpoznania obu złożonych apelacji.

Zarządzeniem z dnia 28 września 2010 r. termin rozprawy apelacyjnej został wyznaczony na 4 listopada 2010 r.

Wyrokiem z dnia 4 listopada 2010 r. ( sygn. akt IV Ka 844/10) Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok uchylił i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia.

Akta sprawy zostały zwrócone w dniu 2 grudnia 2010 r.

Sprawę zarejestrowano pod sygnaturą II K 1195/10.

Zarządzeniem z dnia 9 grudnia 2010 r. termin rozprawy wyznaczono na 14 stycznia 2011 r. z jednoczesnym wezwaniem/ zawiadomieniem stron.

Na rozprawę w dniu 14 stycznia 2011 r. żadna ze stron nie stawiła się. Przewodniczący w rozmowie z kierownikiem sekretariatu ustalił, iż zarządzenie z dnia 9 grudnia 2010 r. nie zostało wykonane.

Ponownym zarządzeniem z dnia 14 stycznia 2011 r. Sędzia referent wyznaczył kolejny termin rozprawy na 18 lutego 2011 r.

Na rozprawie w dniu 18 lutego 2011 r. wyjaśnienia złożył oskarżony. Przesłuchany został również świadek ( oskarżycielka posiłkowa) E. F..

Zarządzeniem z dnia 21 lutego 2011 r. wyznaczono dwa kolejne terminy rozprawy: 21 i 22 kwietnia 2011 r. Na obu tych rozprawach słuchani byli świadkowie.

Następne terminy rozprawy wyznaczono na 2 i 3 czerwca 2011 r. Rozprawa w tych dniach odbyła się. Celem wezwania kolejnych świadków rozprawa została odroczona do 9 września 2011 r.

Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2011 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieście zlecił Sądowi wezwanemu w O. przesłuchanie świadków J. M., M. F. oraz Z. Ł..

Posiedzenia przed Sądem Rejonowym w Olsztynie odbyły się w dniach 30 sierpnia 2011 r. i 12 września 2011 r.

Na rozprawie w dniu 9 września 2011 r. przesłuchani zostali kolejni świadkowie. Z uwagi na konieczność dalszego postępowania dowodowego rozprawę odroczono do 21 października 2011 r.

Na rozprawie w tym dniu kontynuowano postępowanie dowodowe. Z uwagi na niemożność ustalenia aktualnego adresu świadka A. J. Sąd zwrócił się do (...) i (...) o pomoc w tej sprawie i rozprawę odroczył do 2 grudnia 2011 r. Było to jednak zbędne gdyż A. J. podała adres zamieszkania już w 2010 r. (k. 1592).

Obrońca oskarżonego pismem z dnia 10 listopada 2011 r. ( data wpływu 14.11.2011r) wniósł o odroczenie rozprawy w związku z organizowaną konferencją naukową wyznaczoną na 2 grudnia 2011 r.

Podczas rozprawy w dniu 2 grudnia 2011 r. oskarżony nie wyraził zgody na prowadzenie rozprawy pod nieobecność jego obrońcy. Sąd odroczył w związku z tym rozprawę do 26 stycznia 2012 r.

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2012 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu instalacji sanitarnych M. T.. Biegłej został zakreślony termin do wydania opinii do dnia 1 marca 2012 r.

Na rozprawie w dniu 26 stycznia 2012 r. słuchani byli świadkowie: H. M., A. W. i P. G.. W oczekiwaniu na wydanie wspomnianej opinii rozprawę odroczono na termin z urzędu. Opinia wpłynęła do Sądu w dniu 29 lutego 2012 r.

Zarządzeniem z dnia 5 marca 2012 r. termin kolejnej rozprawy został wyznaczony na 19 kwietnia 2012 r.

Na rozprawie w tym dniu przesłuchano świadków, w tym A. J.. Opinię ustną rozpoczęła również składać biegła M. T.. Celem kontynuowania przesłuchania biegłej oraz członków zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) rozprawę odroczono do 1 czerwca 2012 r.

Na rozprawie tego dnia biegła kontynuowała składanie opinii. Celem wezwania i przesłuchania osób wymienionych w piśmie spółdzielni (...), dołączonym w tym dniu do akt sprawy, rozprawa została odroczona do 5 lipca 2012 r.

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2012 r. Sąd zlecił biegłej M. T. wydanie opinii uzupełniającej na okoliczności wskazane w treści postanowienia i zobowiązał ją do przedłożenia tej opinii do dnia 5 lipca 2012 r.

Na rozprawie w dniu 5 lipca 2012r. opinię uzupełniającą po raz kolejny złożyła biegła M. T.. Celem ustalenia pobytu nieobecnych świadków rozprawa została odroczona do 25 października 2012 r.

Na rozprawie w dniu 25 października 2012 r. słuchani byli świadkowie A. G. i L. C.. Sąd poinformował strony o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu. Obrońca wniósł o zarządzenie przerwy w rozprawie. Rozprawa została odroczona bez wskazania terminu z uwagi na brak informacji o miejscu zamieszkania świadka M. B..

Zarządzeniem z dnia 28 listopada 2012 r. termin rozprawy został wyznaczony na 10 stycznia 2013 r. Na rozprawie w tym dniu przesłuchani zostali ostatni świadkowie oraz ujawniono pozostałe dowody. Strony wygłosiły mowy końcowe, a Sąd wydał wyrok, w którym dokonał modyfikacji czynów zarzucanych oskarżonemu i uznał go za winnego ich popełnienia.

Dnia 14 stycznia 2013 wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia orzeczenia złożył obrońca oskarżonego ( doręczony Sędziemu referentowi tego samego dnia).

Dnia 15 stycznia 2013 r. wniosek złożył pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wraz z wnioskiem o uzupełnienie wyroku w przedmiocie zwrotu oskarżycielce posiłkowej kosztów zastępstwa procesowego.

Od 1 do 10 lutego 2013 r. Sędzia referent przebywał na urlopie. Akta zostały przez niego zwrócone w dniu 12 lutego 2013 r. Tego samego dnia odpis wyroku wraz z uzasadnieniem wysłano oskarżonemu, jego obrońcy i pełnomocnikowi oskarżycielki posiłkowej (odebrany przez wyżej wymienionych w dniu 18 lutego 2013 r. ).

Apelację od wyroku w dniu 4 marca 2013 r. omyłkowo do Sądu Okręgowego we Wrocławiu wniósł obrońca oskarżonego (data wpływu do właściwego Sądu Rejonowego to 13 marca 2013 r).

Zarządzeniem z dnia 13 marca 2013 r. apelację przyjęto.

W dniu 4 marca 2013 r. apelację złożył także pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej. Apelację tę z uwagi na jej braki skarżący uzupełnił ostatecznie 21 marca 2013 r. Zarządzeniem z dnia 25 marca 2013 roku apelację przyjęto.

Obie apelacje zostały przedstawione Sądowi Okręgowemu do rozpoznania w dniu 22 kwietnia 2013 r. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą IV Ka 513/13.

Zarządzeniem z dnia 14 sierpnia 2013 r. rozprawa apelacyjna została wyznaczona na 17 września 2013 r.

Na rozprawie w dniu 17 września 2013 r. Sąd Okręgowy zwrócił się do Sądu Rejonowego dla Wrocławia –Fabrycznej o nadesłanie akt sprawy V Gc 233/02 ( X Ga 296/04) i rozprawę w tym celu odroczył na termin z urzędu. Dwukrotnie zwracano się z prośbą o nadesłanie wskazanych akt. Ich wypożyczenie stało się możliwe dopiero w okresie 30 grudnia 2013 r. – 8 stycznia 2014 r., z uwagi na to, że zostały dołączone do innych postępowań z powództwa cywilnego E. F. (k. 1844).

Zarządzeniem z dnia 2 grudnia 2013 r. termin rozprawy apelacyjnej został wyznaczony na 8 stycznia 2014 r.

Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2014 r. Sąd odroczył wydanie wyroku do 15 stycznia 2014 r.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu po raz kolejny uchylił wyrok Sądu I instancji i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieście do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga oskarżycielki posiłkowej E. F. częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy stwierdzić, że zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2013 r. sygn. akt III SPZP 1/13 „W postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ocenie pod kątem przewlekłości podlegają zarzuty skarżącego odnoszące się do przebiegu postępowania, od jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia, niezależnie od tego, na jakim etapie tego postępowania skarga została wniesiona ( art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki; Dz. U. Nr 179, poz. 1843)”. Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny badał przebieg całego postępowania od momentu jego wszczęcia, nie zaś jedynie ostatni etap postępowania odwoławczego przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu.

Przechodząc do meritum sprawy, zważyć należy, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania jej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, trzeba – zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. – mieć na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter owej sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W orzecznictwie wskazuje się, że „ przez przewlekłość postępowania rozumie się w praktyce brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia zachodzący dłużej niż jest to konieczne do rozważenia sprawy bądź zgromadzenia dowodów. Chodzi o to, by czynności zmierzające do wydania orzeczenia kończącego zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki (…). Taką zbędną zwłoką nie jest każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności. Przewlekłość postępowania zachodzi wtedy tylko, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy” (postanowienie Sądu Apelacyjny w Krakowie z dnia 23 listopada 2010 r. sygn. akt II S 28/10 ; por. również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2010r. sygn. akt WSP 13/10; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 09 lutego 2005 r. sygn. akt II S 5/05; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 07 kwietnia 2009 r. sygn. akt II S 4/09).

Nie można również pomijać treści art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i rozumienia tego przepisu w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a zwłaszcza użytego w nim pojęcia „ rozsądny termin zakończenia sprawy”. Zgodnie z tym przepisem każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie. Ocena, czy przewlekłość postępowania jest uzasadniona, musi być dokonywana w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem takich kryteriów określonych w orzecznictwie Trybunału jak: stopień złożoności sprawy, zachowanie skarżącego i odpowiednich władz oraz znaczenie materii objętej skargą (zob. m.in. Kubiszyn v. Polska, wyrok ETPC 37437/97 z 30.01.2003; Jagiełło v. Polska, decyzja ETPC 61437/00 z 30.04.2002 r.; Jedamski v. Polska, wyrok ETPC 29691/96 z 26.07.2001 r.; Malicka-Wąsowska v. Polska, decyzja ETPC 41413/98 z 5.04. 2001 r.; Sobczyk v. Polska, wyrok ETPC 25693/94 z 2000 r.).

Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 11 maja 2005r. sygn. akt II S 26/05, słusznie podkreślił, iż ustalenie przewlekłości postępowania nie jest zależne jedynie od upływu czasu i subiektywnych odczuć skarżącego, lecz jest wypadkową czynników obiektywnych oraz czasu niezbędnego do podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami, przewidującymi zachowanie określonych procedur.

Zasadniczą przyczyną determinującą długotrwałość postępowania sądowego toczącego się w przedmiotowej sprawie stanowiło niewątpliwie to, że końcowe orzeczenia Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia, wydane w dniach 11 stycznia 2008 roku, 16 kwietnia 2010 roku i 10 stycznia 2013 roku zostały uchylone przez Sąd Okręgowy, a sprawę przekazywano do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Sąd Apelacyjny rozpoznając skargę E. F. na przewlekłość postępowania toczącego się w dotyczącej jej sprawie ( w której skarżąca występuje w charakterze oskarżycielki posiłkowej) nie jest uprawniony do merytorycznej oceny prawidłowości orzeczeń Sądu Okręgowego (odwoławczego), kierującego trzykrotnie sprawę do ponownego rozpoznania. W tym miejscu godzi się przywołać dwa orzeczenia Sądu Najwyższego. W pierwszym, z nich Sąd Najwyższy stwierdza, że „zasadność wyroku sądu drugiej instancji uchylającego zaskarżony wyrok i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania z powodu nieważności (art. 386 § 2 k.p.c.) lub z powodu nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, albo dlatego, że wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania w całości (art. 386 § 4 k.p.c.) nie podlega ocenie na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2010 r. sygn. akt III SPP 8/10 LEX nr 602070). W drugim zaś Sąd Najwyższy podnosi, iż „Badaniu w trybie skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie podlegają rozstrzygnięcia, które w sprawie zapadają, ale wyłącznie przyczyny nieuzasadnionej zwłoki w rozstrzyganiu o istocie sprawy, o ile ona występuje. Tym samym niedopuszczalna jest merytoryczna ocena rozstrzygnięć sądu. (…)”. ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2010 r. sygn. akt III SPP 22/10, LEX nr 694241). Również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu konsekwentnie wyrażał stanowisko, o tym że „w trybie skargi dotyczącej naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki sąd nie kontroluje merytorycznych rozstrzygnięć sądu” ( vide postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 września 2013 r. sygn. akt II S 28/13, LEX nr 1369282).

Uwzględniając powyższe, za okoliczność uzasadniającą stwierdzenie nieuzasadnionej przewlekłości postępowania nie może być uznany fakt trzykrotnego uchylenia orzeczeń Sądu Rejonowego dla Wrocławia –Śródmieście przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu. To, że trzykrotnie orzeczenia te okazały się merytorycznie błędne, co skutkowało koniecznością ich uchylenia i ponownego rozpoznania sprawy, nie podlega ocenie na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. W uregulowanym powołaną ustawą postępowaniu niedopuszczalna jest bowiem merytoryczna ocena rozstrzygnięć Sądu.

W toku pierwszego procesu prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieście (sygn. akt II K 956/06) początkowo postępowanie toczyło się sprawnie (pierwsze trzy terminy rozprawy: 4.10.2006 r., 20.11.2006 r., 27.11.2006 r. ). Uległo ono jednakże zahamowaniu, nie tylko ze względu na konieczność oczekiwania na zrealizowanie przez Sąd Rejonowy w Olsztynie odezwy sądowej (wykonana bez zbędnej zwłoki ), ale przede wszystkim z uwagi na niemożność pozyskania akt sprawy I C 239/05 Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieście. Zbyt mała aktywność Sędziego referenta i podległego mu sekretariatu spowodowała, iż kolejny termin rozprawy został wyznaczony z dużym odstępem czasu (11 czerwca 2007 r. – 22 października 2007 r.). Przy takim zwolnieniu tempa postępowania należy uznać za nieuzasadnioną kolejną zmianę terminu rozprawy, bez podania przyczyny tej zmiany (zarządzenie z dnia 13 listopada 2007 r. – k. 935). Spowodowało to, że termin rozprawy wyznaczony na 28 listopada 2007 r. został przesunięty na 4 stycznia 2008 r., a więc o kolejne półtora miesiąca (w stosunku do ostatniej rozprawy, która odbyła się w dniu 22 października 2007 r. oczekiwanie na następną rozprawę wyniosło dwa i pół miesiąca).

Kolejne uchybienie w procedurze jest związane z wnioskiem Sędziego referenta o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia ze względu na zawiłość sprawy. Wniosek Sędziego nie został opatrzony datą, podobnie jak zarządzenie Prezesa Sądu o wyrażeniu zgody na takie przedłużenie (k. 953). Brak ten uniemożliwia skontrolowanie czy Sędzia referent dochował terminu wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem.

Do nieuzasadnionej zwłoki doszło bez wątpienia na etapie postępowania odwoławczego przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt IV Ka 670/08. Akta sprawy wpłynęły do Sądu odwoławczego w dniu 27 maja 2008 r. (k. 1001). Dopiero po upływie czterech miesięcy, zarządzeniem z dnia 29 września 2008 r. (k. 1005) został wyznaczony termin rozprawy odwoławczej na 29 października 2008 r. W tym dniu został wydany wyrok uchylający orzeczenie Sądu I instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania. Z uwagi na niemożność uzyskania podpisu jednego z Sędziów (k. 1018) uzasadnienie wyroku Sądu odwoławczego zostało podpisane w trybie art. 115 § 3 k.p.k. dopiero w dniu 23 grudnia 2008 r., a więc z co najmniej miesięcznym opóźnieniem.

W toku kolejnego postępowania przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieście (sygn. akt II K 26/09) postępowanie toczyło się sprawnie. Terminy rozpraw wyznaczane były bez zbędnej zwłoki, a odstępy czasowe między nimi nie były zbyt długie. Każde odroczenie rozprawy miało swoje uzasadnienie. Jedna rozprawa wyznaczona na 25 listopada 2009 r. nie odbyła się z powodu choroby Sędziego. Spowodowało to co prawda dłuższą przerwę w procedowaniu (od 14 października 2009 do 8 stycznia 2010 r.), jednak nie noszącą cech przewlekłości.

Do żadnej nieuzasadnionej zwłoki nie doszło również w trakcie postępowania apelacyjnego przed Sądem Okręgowym (odwoławczym) w sprawie o sygn. akt IV Ka 844/10.

W toku kolejnego postępowania (po uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania) toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieście w sprawie oznaczonej sygnaturą II K 1195/10 doszło do rażącego zaniedbania. Zarządzeniem Sędziego z dnia 9 grudnia 2010 r. termin rozprawy został wyznaczony na 14 stycznia 2011 r. Zarządzenie to nie zostało jednak wykonane, w związku z czym rozprawa została odroczona na kolejny termin 18 lutego 2011 roku, co niewątpliwe przyczyniło się do wydłużenia postępowania sądowego.

Nie uszło uwadze Sądu Apelacyjnego, iż rozprawę w dniu 21 października 2011 r. Sąd meriti odroczył do 2 grudnia 2011 r. ze względu na konieczność ustalenia aktualnego adresu świadka A. J., mimo iż adres ten został już ustalony w trakcie poprzednio prowadzonego postępowania (k.1106). Chociaż podjęte przez Sąd postępowanie mające na celu ustalenie adresu świadka było zbędne nie można jednak uznać by rzutowało to na przewlekłość postępowania w sprawie. Na rozprawę w dniu 21 października 2011 r. nie stawił się bowiem świadek H. M. (która następnie usprawiedliwiła swoją nieobecność), w związku z czym odroczenie rozprawy i tak było konieczne.

Do nieuzasadnionej zwłoki doszło natomiast na dalszym etapie postępowania. Wyrok Sądu I instancji został wydany w dniu 10 stycznia 2013 r. Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia orzeczenia został złożony przez stronę 14 stycznia 2013 r. ( tego samego dnia został doręczony Sędziemu). Biorąc pod uwagę ustawowy czternastodniowy termin z art. 423 § 1 k.p.k. do sporządzenia uzasadnienia orzeczenia winno być ono sporządzone najpóźniej w dniu 28 stycznia 2013 r. (brak jest w aktach sprawy informacji o przedłużeniu przez Przewodniczącego Wydziału terminu do sporządzenia uzasadnienia). Sam fakt przebywania przez Sędziego na urlopie nie zwalniał go od dotrzymywania terminów wynikających z procedury karnej. Akta sprawy zostały zwrócone przez Sędziego w dniu 12 lutego 2013 r. ( k. 1722), a więc z wyraźnym przekroczeniem terminu ustawowego.

Również na etapie postępowania odwoławczego przed Sądem Okręgowym (sygn. akt IV Ka 513/13) doszło do ewidentnej przewlekłości postępowania. Akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego we Wrocławiu w dniu 22 kwietnia 2013 r. ( k. 1832). Zarządzeniem z dnia 14 sierpnia 2013 r. termin rozprawy odwoławczej został wyznaczony na 17 września 2013 r. (prawie 5 miesięcy od wpływu akt). Rozprawa wyznaczona na 17 września 2013 r. została jednak odroczona na kolejny termin ze względu na brak akt o sygn. V Gc 233/02. Z powodu oczekiwania na wskazane akta rozprawa odwoławcza, podczas której zapadł wyrok Sądu II instancji odbyła się dopiero w dniu 8 stycznia 2014 r., a wiec po blisko 4 miesiącach. Prawie 4 miesięczny okres oczekiwania na udostępnienie wskazanych wyżej akt był ewidentnie nieuzasadniony. W tym czasie Sąd odwoławczy dwukrotnie (pisma z dnia 24 września 2013 r. – k. 1842 i 23 października 2013 r.- k. 1843), zwracał się z prośbą o nadesłanie tychże akt. Z zapisku urzędowego pracownika sekretariatu z dnia 5 listopada 2013 r. (k. 1844) wynika, że wspomniane akta znajdowały się w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu w II Wydziale C. – (...) u Przewodniczącego Wydziału w celu wyznaczenia rozprawy apelacyjnej, a ich wypożyczenie miało nastąpić w okresie 30 grudnia 2013– 8 stycznia 2014 r. Tak długie oczekiwanie na udzielenie akt, znajdujących się w tym samym Sądzie Okręgowym, a więc łatwo osiągalnych, było nieuzasadnione, szczególnie w sytuacji gdy postępowanie karne w niniejszej sprawie trwa już ponad 7 lat. Skoro akta wskazanej sprawy znajdowały się w tym samym Sądzie Okręgowym (jedynie w różnych Wydziałach), a wypożyczenie ich do sprawy karnej było z pewnością krótkotrwałe, przy podjęciu właściwych działań mogły zostać one udostępnione zdecydowanie szybciej na okres niezbędny do rozpoznania sprawy karnej odwoławczej i zaraz potem zwrócone do Wydziału Cywilnego. Wymagało to ustalenia warunków wypożyczenia akt przez Sędziego referenta lub Przewodniczącego Wydziału Karnego w bezpośredniej rozmowie z Przewodniczącym Wydziału Cywilnego, czego jednak nie uczyniono.

Stwierdzenie przewlekłości postępowania sądowego w określonym wyżej zakresie uzasadnia uwzględnienie żądania skarżącej o przyznanie jej kwoty pieniężnej na podstawie art. 12 ust. 4 powołanej na wstępie ustawy. Biorąc pod uwagę wskazane wcześniej przyczyny oraz skutki naruszenia prawa skarżącej do rozpoznania jej sprawy bez zbędnej zwłoki, uwzględniając wszystkie okoliczności tej sprawy, w ocenie Sądu Apelacyjnego kwotą właściwą, która w pełni zrekompensuje krzywdę wynikającą z naruszenia owego prawa, będzie kwota 3000 zł, o czym orzeczono w pkt II postanowienia. W związku z tym dalej idące żądanie skarżącej zostało oddalone.

W tym stanie rzeczy – mając na uwadze powyższe – Sąd Apelacyjny orzekł jak na wstępie.