Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Kursa (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Liliana Kaltenbek

SO Beata Tabaka

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2019 w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. G.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Wieliczce pod sygn. I Ns 1128/12

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wieliczce pod sygn. akt I Ns 1128/12 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieliczce na rzecz skarżącej M. G. kwotę 3000 zł (trzy tysiące złotych);

3.  oddalić skargę w pozostałej części;

4.  nakazać Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w Wieliczce zwrot na rzecz skarżącej kwoty 200 zł (dwieście złotych) uiszczonej tytułem opłaty od skargi.

SSO Barbara Kursa SSO Liliana Kaltenbek SSO Beata Tabaka

UZASADNIENIE

Skarżąca M. G. domagała się stwierdzenia, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wadowicach pod sygn. I Ns 1128/12 nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki; żądała zasądzenia na jej rzecz sumy pieniężnej w wysokości 20.000 zł wraz ze zwrotem kosztów postępowania. Na uzasadnienie swojej skargi podała, że pierwsza rozprawa w ramach postępowania odbyła się 17 września 2013 roku, zatem ponad 5 lat temu. Wskazała, że w sprawie pozostała kwestia dokonania osobnego przyłącza wodociągowego, na wykonanie którego konsekwentnie od samego początku nie pozwala uczestniczka. W ocenie wnioskodawczyni podjęte były wszelkie działania mające na celu wyrażenie zgody przez Sąd na dokonanie takiego przyłącza, która by zastępowała zgodę uczestniczki. Powyższa ocena jednak zdaniem uczestniczki nie ma odzwierciedlenia w podejmowanych przez Sąd czynnościach, jak i wyznaczaniu kolejnych terminów rozpraw. Sąd ani nie rozstrzygnął kwestii zobowiązania uczestniczki do wyrażenia oświadczenia woli, ani nie wydał postanowienia wstępnego, które pozwoliłoby zakończyć prace budowlane. Wnioskodawczyni wskazała także, że 10 grudnia 2018 roku Sąd ponownie wezwał do złożenia pisma w toku sprawy „również w imieniu wnioskodawczyni D. K.” do adw. M. K., mimo że nigdy nie był jej pełnomocnikiem co spowodowało konieczność wyjaśnienia tej kwestii, wydłużając standardowy obieg pism.

Prezes Sądu Rejonowego w Wieliczce zgłosił swój udział w postępowaniu i wniósł o oddalenie skargi i nieobciążanie Skarbu Państwa kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazano, że przedmiotowa sprawa toczy się długo, lecz nie przewlekle. Powodem są duże trudności w porozumieniu się trzech uczestniczek- współwłaścicielek, którym celem jest takie zniesienie współwłasności nieruchomości składającej się z działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym, by podzielić tę działkę na trzy części, tak, aby każdej ze współwłaścicielek przypadła część gruntu zabudowana częścią budynku- podział fizyczny. Wskazano, że dla osiągnięcia tego celu należy doprowadzić każdą z części budynku do jego samodzielności, co wymaga szeregu prac, co do których wykonania wnioskodawczynie porozumiewają się z trudem. Ponadto w toku sprawy zostały wydane trzy opinie biegłego z zakresu budownictwa, jedna ustna i jedna z zakresu szacowania nieruchomości. W okresie od 19 maja 2015 roku do 11 grudnia 2015 roku na zgodny wniosek stron postępowanie było zawieszone. Zostało wskazane, że na dzień rozprawy w dniu 25 września 2018 roku do wykonania pozostało tylko przyłącze wodociągowe. Wnioskodawczynie wniosły o wydanie w tym zakresie postanowienia wstępnego, by móc wykonać przyłącze bez zgody uczestniczki. Sąd przyznał, że błędnie odroczył wydanie postanowienia wstępnego, skoro niniejsze zniesienie współwłasności nie następuje przez wyodrębnienie samodzielnych lokali mieszkalnych, ale poprzez podział fizyczny budynku. Sąd zatem wyznaczył termin na złożenie odrębnego wniosku o wyrażenie przez Sąd zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem wspólnym. Złożone wnioski zostały wyłączone do odrębnego rozpoznania o sygn.: I Ns 2/19 i I Ns 9/19, gdyż jak wskazano, nie stanowią spraw, które w trybie art. 618 k.p.c. miałyby być rozpoznane łącznie ze sprawa o zniesienie współwłasności. W konsekwencji, Sąd zawiesił niniejsze postępowanie na zasadzie art. 177§ 1 pkt 1 k.p.c. Wniosek w sprawie I Ns 9/19 został prawomocnie zwrócony, zaś w sprawie I Ns 2/19 nie odnotowano prawomocności zwrotu, lecz zarządzenie zostały wydane 5 marca 2019 roku i nie odnotowano wpływu zażalenia. W tym stanie rzeczy Sąd podjął 8 kwietnia 2019 roku postępowanie.

Sąd Okręgowy ustalił następującą sekwencję czynności w sprawie, w zakresie istotnym dla rozpoznania skargi.

- 20 listopada 2012 roku- do Sądu Rejonowego w Wieliczce wpłynął wniosek G. M., K. D. o zniesienie współwłasności

- 30 listopada 2012 roku zostało wydane zarządzenie o wezwanie wnioskodawczyń do uzupełnienia braków wniosku w terminie 7 dni. Zarządzenie wykonano 10 stycznia 2012 roku.

- 4 lutego 2012 roku akta dostarczono Sędziemu referentowi.

- 11 marca 2013 roku Sąd wydał zarządzenie o doręczeniu uczestniczce odpisu wniosku wraz z wezwaniem do złożenia w terminie 14 dni odpowiedzi na wniosek. Zarządzenie wykonano 15 marca 2013 roku.

- 3 kwietnia 2013 roku do Sądu Rejonowego wpłynęła odpowiedź na wniosek uczestniczki M. J.

- 10 kwietnia 2013 roku do Sądu wpłynęło pismo wnioskodawczyń ze stanowiskiem w sprawie.

- 6 czerwca 2013 roku Sąd wydał zarządzenie, w którym wezwał wnioskodawczynię do czytelnego podpisu pisma z dnia 10 kwietnia 2013 roku w terminie tygodniowym; ponadto ustalił datę rozprawy na dzień 17 września 2013 r. i wezwał wnioskodawczynie oraz uczestniczkę na rozprawę celem przesłuchania. Zarządzenie wykonano 20 czerwca 2013 roku.

- 13 czerwca 2013 roku stawiła się M. G. i złożyła podpis w imieniu swoim i drugiej wnioskodawczyni.

- 16 września 2013 roku wpłynęło do Sądu Rejonowego pismo, w którym M. J. wniosła o wyznaczenie rozprawy w innym terminie, gdyż przebywa na zwolnieniu lekarskim.

- 17 września 2013 roku Sąd Rejonowy odroczył rozprawę, zobowiązując uczestniczkę M. J. o przedłożenia w terminie 30 dni zaświadczenia lekarskiego wydanego przez lekarza z listy lekarzy sądowych, z którego będzie wynikać niemożność stawiennictwa na rozprawie. Ponadto Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia, czy istnieje możliwość podzielenia budynku opisanego we wniosku.

- 23 września 2013 roku wpłynęło pismo M. J. z zarządzonym przez Sąd zaświadczeniem.

- 10 października 2013 roku została sporządzona notatka urzędowa, która informuje, że biegły W. M. (1) podjął się wykonania opinii z początkiem listopada i zobowiązał się ją sporządzić w terminie 4 tygodni.

- 17 października 2013 roku Sąd skierował do niego stosową odezwę, która została do niego wysłana w dniu 3 lutego 2014 roku.

- 15 kwietnia 2015 roku Sąd wydał zarządzenie o zwróceniu się do biegłego o zwrot akt sprawy wraz z opinią w terminie 7 dni pod rygorem grzywny. Zarządzenie nie zostało wykonane wobec wpłynięcia pisma biegłego w dniu 9 kwietnia 2014 roku, w którym wniósł o przedłużenie terminu do sporządzenia opinii do dnia 30 kwietnia 2014 roku.

- 5 maja 2014 roku wpłynął do Sądu wniosek G. M. o wydanie przez Sąd zgody na rozdzielenie przyłącza wody na dwa niezależne i oddzielne zasilania.

- 9 maja 2014 roku wpłynęło do Sądu pismo uczestniczki M. J., w którym zajęła stanowisko w sprawie.

- 16 maja 2014 roku wpłynęło do Sądu pismo biegłego, w którym wniósł o ostateczne przedłużenie terminu do sporządzenia opinii do dnia 23 maja 2014 roku.

- 27 maja 2014 roku wpłynęło do Sądu pismo biegłego z załączoną opinią.

- 4 lipca 2014 roku Sąd Rejonowy zarządził dostarczenie odpisów opinii wnioskodawczyniom i uczestniczce, z wezwaniem ich do składania ewentualnych zarzutów w terminie do 14 dni. Zarządzenie wykonano 17 lipca 2014 roku.

- w dniu 4 sierpnia 2014 roku wpłynęło do Sądu Rejonowego pismo uczestniczki z wnioskiem o wezwanie biegłego na rozprawę celem złożenia opinii uzupełniającej.

- 14 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy wydał postanowienie, w którym przyznał biegłemu wynagrodzenie za sporządzoną opinię w wnioskowanej przez niego wysokości. W tym samym dniu wydał zarządzenie, w którym wyznaczył termin rozprawy na dzień 13 stycznia 2015 roku.

- w dniu 5 stycznia 2015 roku wpłynęło do Sądu pismo wezwanego na rozprawę świadka A. J., w którym wniosła o przesłuchanie jej w jej domu z uwagi na niepełnosprawność.

- 13 stycznia 2015 roku odbyła się rozprawa, na której został przesłuchany biegły W. M. (1) oraz Z. P.. Sąd zakreślił termin 30 dni na podanie przez wnioskodawczynię oraz uczestniczkę czy są wykonywane wskazane w opinii biegłego prace oraz odroczył rozprawę.

- 23 lutego 2015 roku wpłynęło do Sądu pismo uczestniczki w którym udzieliła informacji, że wyraża zgodę by wybudować ściankę działową na strychu i obiecuje również, że uczyni osobne zewnętrzne wejście na strych. Ponadto wnioskowała, by wszystkie strony miały osobny dostęp do wody.

- 23 marca 2015 roku wpłynęło pismo wnioskodawczyń, w którym ustanowiły profesjonalnego pełnomocnika w sprawie oraz poinformowały, że domagają się wydzielenia dla nich lokali zgodnie z opinią biegłego oraz że prace te zostaną wykonane przez wnioskodawczynię na ich części strychu do 1 września 2015 roku.

- 30 marca 2015 roku Sąd wydał zarządzenie, w którym wyznaczył termin rozprawy na dzień 30 kwietnia 2015 roku. Zarządzenie zostało wykonane 20 kwietnia 2015 roku.

- 24 kwietnia 2015 roku wpłynęło pismo do Sądu, w którym wezwany na rozprawę biegły poinformował, że nie będzie w stanie wstawić się w Sądzie na rozprawie z uwagi na zaplanowany ważny wyjazd.

- W dniu 28 kwietnia 2015 roku został sporządzony zapisek urzędowy, że pełnomocnik uczestniczki nie pojawi się na rozprawie z uwagi na kolizję spraw i wnosi o odroczenie rozprawy.

- Na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2015 roku Sąd postanowił odroczyć rozprawę na dzień 19 maja 2015 roku.

- 19 maja 2015 roku odbyła się rozprawa, na której Sąd przesłuchał biegłego W. M.. Na rozprawie strony wniosły zgodnie o zawieszenie postępowania celem wykonania prac zgodnie z opinią biegłego. Wnioskodawczyni określiła, że chce zakończyć powyższe prace remontowe do września 2015 roku. Sąd przychylił się do wniosku zawieszając postępowanie.

- W dniu 3 grudnia 2015 roku wpłynęło pismo wnioskodawczyń, które wniosły on wydanie postanowienia upoważniającego je do wykonania prac, bowiem do tamtej chwili uczestniczka nie wyraziła zgody na ich podjęcie.

- 11 grudnia 2015 roku Sąd postanowieniem podjął zawieszone postępowanie. W tym samym dniu wydał zarządzenie, w którym wyznaczył termin rozprawy na dzień 25 lutego 2016 roku.

- 25 lutego 2016 roku odbyła się rozprawa, na której Sąd postanowił dopuścić dowód z uzupełniającej opinii biegłego na okoliczność ustalenia, który ze wskazanych przez niego prac w pierwotnej opinii zostały wykonane i wskazanie jakie prace pozostają jeszcze do wykonania oraz odroczył rozprawę na dzień 28 kwietnia 2016 roku.

- 4 marca 2016 roku Sąd zwrócił się do biegłego W. M. do wykonania powyższej opinii w terminie 6 tygodni. 7 marca 2016 roku wezwanie zostało wysłane.

- 19 kwietnia 2016 roku wpłynęła do Sądu opinia uzupełniająca sporządzona przez biegłego W. M..

- Uczestniczka pismem z dnia 27 kwietnia 2016 roku złożyła nowe wnioski dowodowe.

- 28 kwietnia 2016 roku odbyła się rozprawa, na której Sąd zakreślił stronom termin 14 dni na złożenie zarzutów do opinii uzupełniającej oraz odroczył rozprawę.

- 5 maja 2016 roku Sąd postanowieniem przyznał wynagrodzenie biegłemu zgodnie z jego wnioskiem.

- 25 maja 2016 roku Sąd zarządzeniem wyznaczył termin rozprawy na dzień 6 września 2016 roku.

- 6 września 2016 roku odbyła się rozprawa, na której wnioskodawczynie oświadczyły, że w związku z trudnością w porozumieniu się z uczestniczką wnioskodawczynie składają alternatywny wniosek, że przejmą nieruchomość na własność i spłacą uczestniczkę. Sąd postanowił odroczyć rozprawę na dzień 20 września 2016 roku i zobowiązać uczestniczkę do oświadczenia, czy wyraża zgodę na wniosek wnioskodawczyń.

- 26 sierpnia 2016 roku do Sądu wpłynął pozew o zobowiązanie pozwanej (uczestniczki) do złożenia oświadczenia woli, która to sprawa zarządzeniem z dnia 6 września 2016 roku została włączona do wspólnego rozpoznania do sprawy I Ns 1128/12.

- 20 września 2016 roku odbyła się rozprawa, na której zostało złożone oświadczenie, że uczestniczka nie wyraża zgody na przyznanie nieruchomości wnioskodawczyniom i przedstawiona nowa propozycja podziału. Wnioskodawczynie wniosły o wydanie postanowienia wstępnego upoważniającego wnioskodawczynie do wykonania przyłącza wodociągowego. Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego na okoliczność wartości nieruchomości i odroczył w tym celu rozprawę.

- 11 października 2016 roku Sąd wydał zarządzenie o zwrócenie się do biegłej D. B. o wydanie opinii w zakresie ustalonym na rozprawie. 12 października 2016 roku zarządzenie wykonano.

- 12 grudnia 2016 roku do Sądu wpłynęła opinia biegłej D. B..

- 15 grudnia 2016 roku Sąd zarządzeniem polecił doręczenie pełnomocnikom stron odpisów opinii i zakreślił 2 tygodniowy termin na zgłoszenie do niej zarzutów.

- 19 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy postanowieniem przyznał wynagrodzenie biegłej za sporządzenie opinii.

- 18 stycznia 2017 roku wpłynął wniosek uczestniczki z prośbą o przedłużenie terminu do zgłoszenia zarzutów do opinii do dnia 20 stycznia 2017 roku, zaś 26 stycznia 2017 roku wpłynął nowy wniosek o przedłużenie terminu do 27 stycznia 2017 roku.

- 27 stycznia 2017 roku wpłynęło pismo uczestniczki, w którym poinformowano, że nie będzie zgłaszać zarzutów do opinii.

- 23 lutego 2017 roku Sąd zarządzeniem wyznaczył termin rozprawy na dzień 25 kwietnia 2017 roku.

- 25 kwietnia 2017 roku odbyła się rozprawa, na której pełnomocnik uczestniczki wniósł o wydłużenie terminu do wykonania prac, ponadto wskazał, że może spłacić pozostałych współwłaścicieli. Sąd postanowił zobowiązać strony do przedstawienia dokumentów potwierdzających ich stan majątkowy. Kolejny termin rozprawy wyznaczony został na dzień 20 czerwca 2017 roku.

- 20 czerwca 2017 roku odbyła się rozprawa, na której przeprowadzono dowód z przesłuchania uczestniczki oraz wnioskodawczyni M. G.. Sąd postanowił uwzględnić wniosek pełnomocnika wnioskodawczyń o zakreślenie 2 tygodniowego terminu na przedstawienie Sądowi listy firm, które wykonają prace w terminie krótszym niż do końca października. Sąd odroczył rozprawę na dzień 8 sierpnia 2017 roku.

- 10 lipca 2017 roku do Sądu wpłynęło pismo wnioskodawczyń, w którym przedstawiły kosztorys prac i możliwą datę ich rozpoczęcia przez (...).

- 12 lipca 2017 roku Sąd wydał zarządzenie o dostarczeniu kopii powyższego pisma do pełnomocnika uczestniczki. Zarządzenie wykonano 13 lipca 2017 roku.

- 8 sierpnia 2017 roku odbyła się rozprawa, na której Sąd zakreślił uczestniczce termin do 20 września na wykonanie prac według opinii biegłego pod rygorem przyjęcia innego sposobu zniesienia współwłasności. Odroczył rozprawę z terminem na dzień 21 września.

- 21 września 2017 roku odbył się rozprawa, na której Sąd postanowił dopuścić opinię biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia czy w budynku wykonano wszystkie prace, które umożliwią jego podział fizyczny oraz dopuścić dowód z opinii biegłego geodety na okoliczność wykonania zaklauzulowanego podziału dz. (...)położonej w S. i zgodnie z możliwością podziału fizycznego budynku nr. (...) zbudowanego na tej działce.

- 25 września 2017 roku została skierowana odezwa do biegłego W. M. o sporządzenie opinii z zakresu budownictwa w niniejszej sprawie. Zarządzenie zostało wykonane w dniu 27 września 2017 roku.

- 3 listopada 2017 roku Sąd zarządzeniem nakazał ponaglić biegłego W. M. do pobrania akt, zarządzenie zostało wykonane 6 listopada 2017 roku. Biegły akta pobrał w dniu 14 listopada 2017 roku.

- 14 grudnia 2017 roku biegły W. M. (1) dostarczył do Sądu opinię.

- Sąd postanowieniem z dnia 9 stycznia 2018 roku przyznał biegłemu wynagrodzenie za sporządzenie opinii.

- Sąd zarządzeniem z dnia 23 lutego 2018 roku zakreślił 14 dniowy termin na złożenie przez strony zarzutów do opinii biegłego. Zarządzenie wykonano w tym samym dniu.

- Sąd zarządzeniem z dnia 18 marca 2018 roku wyznaczył termin rozprawy na dzień 29 maja 2018 roku. Zarządzenie wykonano 22 marca 2018 roku.

- 16 marca 2018 roku wpłynęło do Sądu pismo wnioskodawczyni, w którym zostały sformułowane zarzuty do opinii biegłego.

- 29 maja 2018 roku odbyła się rozprawa, na której przesłuchano biegłego W. M.. Sąd postanowił zobowiązać pełnomocników stron do podania w terminie 30 dni, czy doszło do wyrażenia zgody przez uczestniczkę na przeprowadzenie przyłącza wodociągowego, celem rozważenia wydania postanowienia wstępnego.

-18 lipca 2018 roku Sąd wydał zarządzenie, w którym wyznaczył termin rozprawy na dzień 25 września 2018 roku.

- 25 września 2018 roku odbyła się rozprawa, na której Sąd postanowił odroczyć wydanie postanowienia wstępnego na dzień 9 października 2018 roku.

- Dnia 9 października 2018 roku Sąd postanowił zobowiązać pełnomocnika wnioskodawczyń do złożenia w terminie 14 dni przez obie wnioskodawczynie odrębnego wniosku o wyrażenie przez Sąd zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną polegającą na wykonaniu przyłącza wodociągowego pod rygorem – w przypadku braku złożenia takiego wniosku rozważenia przez Sąd w niniejszej sprawie innego sposobu zniesienia współwłasności.

- w dniu 10 grudnia 2018 roku Sąd zarządzeniem nakazał wezwać adw. M. K. do złożenia w terminie 14 dni także imieniem wnioskodawczyni D. K. powyższego wniosku. Zarządzenie wykonano w tym samym dniu.

- 28 grudnia 2018 roku zarządzeniem Sąd nakazał wyłączyć pismo wnioskodawczyń do osobnego przydziału w repertorium Ns. Zarządzenie wykonano w dniu 31 grudnia 2018 roku.

- Sąd zarządzeniem w dniu 31 stycznia 2019 roku zarządził dołączenie akt i Ns 2/19 do niniejszej sprawy. Dołączono je 1 lutego 2019 roku.

- Zarządzeniem z dnia 12 lutego 2019 roku Sąd wyłączył akta I Ns 2/19 od akt niniejszej sprawy i zarządził dołączyć akta I Ns 9/19. Zarządzenie wykonano 14 lutego 2019 roku.

- 12 lutego 2019 roku wpłynęło do Sądu pismo wnioskodawczyni, w którym wniesiono o reasumpcję postanowienia Sądu Rejonowego zapadłego na rozprawie 9 października 2018 roku o zobowiązaniu wnioskodawczyń do złożenia odrębnego wniosku oraz wydanie postanowienia wstępnego w zakresie, jakim wnioskowały wnioskodawczynie.

- 18 lutego 2019 roku Sąd postanowieniem zawiesił postępowanie z uwagi na wszczęte postepowania I Ns 2/19 i I Ns 9/19.

- Sąd Rejonowy 8 kwietnia 2019 roku wydał postanowienie, w którym podjął zawieszone postępowanie oraz zobowiązał pełnomocników stron do podania w terminie 2 tygodni, czy strony ostatecznie się porozumieją w sprawie wykonania przyłącza wodociągowego, przedłożenia pism, w których przedstawią rodzaj i kwoty nakładów, których rozliczenia domagają się w niniejszej sprawie, przedłożenia kopii dokumentów potwierdzających aktualne dochody, zgromadzone oszczędności i majątek stron. Ponadto postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego geodety na okoliczność jak na rozprawie w dniu 21 września 2017 roku oraz dopuścić dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia aktualnej wartości nieruchomości objętej żądaniem wniosku oraz wysokości nakładów dokonaną na tę nieruchomość przez strony, z tym, że przeprowadzić ten dowód po upływie terminu wyznaczonego pełnomocnikom stron na zgłoszenie tych nakładów.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Skarga była częściowo zasadna, w zakresie żądania stwierdzenia przewlekłości, jednak żądana kwota była wygórowana, a Sąd Okręgowy przyznając 3000 złotych za każdy rok czasu trwania postepowania w sprawie oddalił dalej idące żądanie pieniężne.

Zgodnie z art. 2 ust 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, Nr 179, poz. 1843 ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Zgodnie z kolei z art. 2 ust 2 tej ustawy dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Co do samego postępowania wskazać należy, iż na jego długotrwałość niewątpliwie wpłynął fakt, iż – wbrew twierdzeniom skargi - sprawa nie miała nieskomplikowanego charakteru, a sąd zasięgał opinii biegłych sądowych, a także musiał zlecać ich uzupełnienie, min. w celu zweryfikowania wykonania prac budowlanych (adaptacyjnych) na nieruchomości. Sąd Okręgowy uznaje, iż na wydłużenie czasu trwania postepowania znaczny wpływ miała postawa stron postępowania, w tym zwłaszcza wysoce niewłaściwa postawa uczestniczki, która zmieniała stanowisko co do wyrażenia zgody na wykonanie prac adaptacyjnych na strychu w budynku mieszkalnym, jak również co do wykonania przyłącza wodociągowego, przez co wprowadzała w błąd zarówno sąd, jak i wnioskodawczynie – np. oświadczenie złożone przez pełnomocnika uczestniczki o wyrażeniu zgody na wykonywanie prac na strychu, następnie oświadczenie o braku takiej zgody, czy też oświadczenie o wykonaniu przyłącza wodociągowego, które nie zostało wykonane etc. Z akt sprawy wynika, iż w istocie dopiero od kwietnia 2017 r. uczestniczka podjęła działania celem wykonania prac niezbędnych do podziału budynku na 3 części, na który ostatecznie zgodziły się wszystkie strony. Jednocześnie jednak postawa samej skarżącej także może zostać poddana krytyce, skoro w jej pisma przygotowawczego z 16 marca 2018 r. wynika, iż do tego czasu wnioskodawczyni jednak nie wykonała wszystkich niezbędnych, co również wpłynęło na wydłużenie czasu trwania postępowania. Z pisma tego wynika także, iż dopiero w grudniu 2017 r. wnioskodawczyni podjęła niezbędne działania celem wykonana odrębnego przyłącza wodociągowego. Zważyć przy tym należy, iż w celu zniesienia współwłasności w sposób preferowany przez wszystkie strony, z fizycznym podziałem budynku na 3 części niezbędne było wykonanie prac adaptacyjnych, przy czym okoliczność ta wraz z zakresem prac była znana już od maja 2014 r. czyli od daty sporządzenia opinii przez biegłego sądowego z zakresu budownictwa lądowego. Przede wszystkim jednak wnioskodawczynie (w tym skarżąca) nie podjęły właściwych kroków celem zainicjowania postępowania w trybie art. 199 k.c. o wyrażenie zgody na czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, co byłoby właściwym krokiem procesowym, zważywszy na to, iż czynność wykonania przyłącza wodociągowego nie należy zagadnień co do których sąd może orzekać postanowieniem wstępnym w sytuacji zniesienia współwłasności poprzez jej fizyczny podział, a bez wyodrębniania lokali mieszkalnych. Na długotrwałość postępowania w znacznym zakresie wpłynęła także konieczność sporządzania opinii przez biegłych sądowych.

Jednocześnie jednak, w pewnym zakresie, zasadność, czy też kolejność czynności podejmowanych przez Sąd Rejonowy, budzi wątpliwości i w ocenie Sądu Okręgowego wpłynęła na czas trwania postępowania.

Przede wszystkim wskazać należy, iż postępowanie o zniesienie współwłasności toczy się już czas znaczny, bo od 2012 r., a pomimo tego nadal nie został przeprowadzony dowód z opinii biegłego geodety, czy też dopiero zarządzeniem z kwietnia 2019 r. wezwano do precyzowania żądań w zakresie nakładów na nieruchomość. Uznać przy tym należy, iż pismu uczestniczki z dnia 27 kwietnia 2016 r. w tym przedmiocie (żądania rozliczenia nakładów i wydatków) nie nadano właściwego biegu aż do 8 kwietnia 2019 r. Nadto analiza zestawienia podejmowanych w sprawie czynności wskazuje, iż już w początkowym okresie postępowania doszło do uchybień w zakresie sprawności postępowania, jak choćby poprzez nieterminowe wykonywanie czynności – np. odezwa do biegłego sądowego z dnia 17 października 2014 r. została ekspediowana do biegłego dopiero w dniu 3 lutego 2015 r., co jest okresem zbyt długim. Po sporządzeniu opinii z maja 2014 r. co do konieczności prac budowlanych w budynku aż rok czasu zajęło Sądowi wezwanie tegoż biegłego na rozprawę celem złożenia opinii ustnej, przy czym przez ten okres czasu nie były w sprawie podejmowane żadne istotne czynności, a jedynie przyznanie wynagrodzenia i wymiana pism procesowych, zaś wniosek o przesłuchanie biegłego był znany sądowi już od 4 sierpnia 2014 r.

Jednocześnie częściowo niezasadne były czynności Sądu dotyczące zagadnienia związanego z przyłączem wodociągowym. Potrzeba jego wykonania przy wariancie proponowanym przez wnioskodawczynie i rozważanym przez Sąd Rejonowy była znana już po sporządzeniu pierwszej opinii przez biegłego sądowego w kwietniu 2014 r. W tych okolicznościach i przy wiadomym sądowi sprzeciwie uczestniczki wydanie zarządzenia z dnia 9 października 2018 r. w przedmiocie zobowiązania wnioskodawczyń do złożenia odrębnego wniosku o wyrażenie przez Sąd zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd polegającej na wykonaniu do budynku niezależnego przyłącza wodociągowego wydaje się nieco spóźnione. Niezasadna wydaje się też czynność zlecona w 11 października 2016 r. w postaci odezwy do biegłego o sporządzenie opinii szacunkowej, skoro nie zostały jeszcze ani sprecyzowane ani wyjaśnione kwestie związane w roszczeniami współwłaścicieli o nakłady. Lektura akt wskazuje niewątpliwie na zaangażowanie Sądu Rejonowego w zakresie rozwiązania kwestii spornych między współwłaścicielami, jak i właściwego zakończenia sprawy, jednak zważyć należy, że co najmniej w okresie po złożeniu przez biegłego M. ostatniej opinii do 8 kwietnia 2019 r., nie były w sprawie podejmowane istotne czynności procesowe, z wyjątkiem odbierania oświadczeń. Wreszcie – odnosząc się do zarzutów skargi - zauważyć należy, że w takiej sytuacji, gdy w istocie obie strony nie czynią zadość wezwaniom sądu, Sąd Rejonowy może rozważyć inny sposób zniesienia współwłasności. Fakt omyłkowego wysłania wezwania do pełnomocnika wnioskodawczyni nie wpłynął znacząco na tok postępowania.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy w obecnym brzmieniu, uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20000 złotych. Zgodnie z tym przepisem wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Mając to na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że odpowiednią dla zrekompensowania skarżącej naruszenia jej praw jest kwota 3000 złotych która rekompensuje czas trwania postępowania o zniesienie współwłasności oraz uwzględnia poszczególne okres bezczynności jakie zaistniały w sprawie. Żądaną przez skarżącą kwotę 20000 zł Sąd uznał za wygórowaną, zwłaszcza, iż skarżąca nie wykazała, iż sprawa ma dla niej szczególne znaczenie, a wiadomym jest Sądowi, że postępowanie dotyczy zniesienia współwłasności, zaś w budynku mieszkalnym na nieruchomości zamieszkują bez przeszkód wszystkie strony. Dalej idąca skarga podlegała zatem oddaleniu.

Wobec uwzględnienia skargi zwrotowi na rzecz skarżącej, w trybie art. 17 ust. 3 ustawy, podlegała uiszczona tytułem opłaty od skargi kwota 200 zł.

SSO Barbara Kursa SSO Liliana Kaltenbek SSO Beata Tabaka