Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny - Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Magdalena Meroń – Pomarańska (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Katarzyna Biernat – Jarek

SO Anna Koźlińska

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2019 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. S.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym
bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy
w Krakowie sygn. akt I Co 2504/16/K

przy udziale Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejowego dla Krakowa – Krowodrzy
w Krakowie

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie sygn. akt I Co 2504/16/K nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie na rzecz skarżącego M. S. kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych;

3.  oddalić skargę w pozostałej części;

4.  nakazać Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie zwrot skarżącemu kwoty 200 (dwieście) zł wobec uwzględnienia skargi.

SSO Katarzyna Biernat – Jarek SSO Magdalena Meroń – Pomarańska SSO Anna Koźlińska

UZASADNIENIE

W skardze wniesionej dnia 06 lutego 2019 roku, złożonej w trybie przepisów ustawy
z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy
w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora
i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. nr 179, poz. 1843), skarżący stwierdzenia przewlekłości postępowania toczącego się pod sygnaturą akt I Co 2504/16/k przed Sądem Rejonowym w Krakowie dla Krakowa Krowodrzy, przyznania odszkodowania w maksymalnej wysokości 20 000 zł. i nakazanie wypłacenia tej kwoty ze środków własnych skarbu Państwa i nakazania zwrotu uiszczenia opłaty stałej od niniejszej skargi w wysokości 200 zł.

W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał, że komornik sądowy M. G. wszczął postępowanie egzekucyjne co do udziału w nieruchomości i akta sprawy wraz z wyceną tegoż udziału przesłał 27.08.2018 r. do Sądu który sprawuje nadzór nad tą licytacją. Termin licytacji udziału w przedmiotowej nieruchomości został wyznaczony dopiero nadzień 20.03.2019r a więc po czasie 7 miesięcy od daty wpłynięcia akt do Sądu.

Wezwany do udziału w sprawie Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie zgłaszając swój udział w sprawie, przedstawił tok podejmowanych w sprawie decyzji i w konkluzji wniósł o oddalenie skargi.

Sąd Okręgowy ustalił, że:

1.  W dniu 5.09.2016 r. zostało wszczęte przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne którego przedmiotem jest nieruchomość oznaczona jako lokal mieszkalny nr (...) położony w K. przy ul. (...)

2.  Pismem z dnia 15 lutego 2017 roku Komornik powiadomił Sąd, że wierzyciel dwukrotnie składał wniosek o dokonanie opisu i oszacowania nieruchomości ale pomimo wezwania nie uzupełnił go w sposób wskazany w art. 943 k.p.c. oraz nie uiścił zaliczki na poczet kosztów wynagrodzenia biegłego (k.9);

3.  Na dzień 25 kwietnia 2017 roku wyznaczono termin sporządzenia opisu i oszacowania nieruchomości (k.10)

4.  W dniach od 22 marca 2017 roku do 7 czerwca 2017 roku na tablicy ogłoszeń Sądu Rejonowego wywieszone było obwieszczenie o przystąpieniu do opisu i oszacowania udziału dłużnika we współwłasności nieruchomości (k.12);

5.  Wyznaczony na dzień 25 kwietnia 2017 roku rozpoczęcie opisu i oszacowania nie doszło do skutku gdyż dłużnik nie udostępnił lokalu biegłemu. Na dzień 14 lipca 2017 roku wyznaczono kolejny termin. (k.13);

6.  W dniu 18 sierpnia 2017 roku sporządzono protokół opisu i oszacowania nieruchomości (k.17), który to został przez dłużnika zaskarżony skargą na czynność komornika.

7.  W dalszej kolejności akta postępowania egzekucyjnego zostały udzielone Sądowi Okręgowemu w Kielcach (k.22), a następnie przedstawione Prokuraturze Rejonowej w Busku Zdroju (k.25).

8.  Pismem z dnia 27 sierpnia 2018 roku Komornik zwrócił się o wyznaczenie terminu licytacji. Zarządzeniem z dnia 9 listopada 2018 roku wyznaczony został termin licytacji na dzień 20 marca 2019 roku (k.27);

9.  Wobec faktu, że podczas licytacji z dnia 20 marca 2019 roku nikt nie wpłacił wadium, Sąd wyznaczył nowy termin licytacji na dzień 5 lipca 2019 roku (k.36).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga okazała się częściowo zasadna.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Przepis art. 2 ust. 2 tej ustawy stanowi, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Po myśli art. 1 ust. 3 przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, ze zm.). Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, dotyczące wykładni art. 6 Konwencji wskazuje, że długotrwała i całkowita bezczynność sądu zwykle oznacza naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji. Jeśli przewlekłość wynika z nadmiernego nagromadzenia niezałatwionych spraw, dużego ich napływu w krótkim czasie itp., państwo nie ponosi odpowiedzialności na podstawie Konwencji, gdy zaległości te są tylko przejściowe i zostały podjęte rozsądne, szybkie i skuteczne środki zaradcze (wyrok Zimmermann i Steiner v. Szwajcaria z dnia 13 lipca 1983 r., A. 66, § 29; Pammel v. Niemcy z dnia 1 lipca 1997 r., RJD 1997-IV, § 69-71; Probstmeier v. Niemcy z dnia 1 lipca 1997 r., RJD 1997-IV, § 64, 66). Do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez sąd czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy.

Analiza akt sprawy doprowadziła Sąd Okręgowy do konkluzji, iż skarga jest zasadna ze względu na fakt wystąpienia około sześciomiesięcznej przewlekłości postępowania
w sprawie, polegającej na nie wyznaczeniu w rozsądnym czasie terminu licytacji udziału dłużnika T. K. we współwłasności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul. (...) w K.. Prezes Sądu Rejonowego wskazał, iż przyczyną takiego stanu rzeczy jest duże obciążanie pracą sędziów oraz brak możliwości wcześniejszego wyznaczenia terminów wokand.

Zdaniem Sądu Okręgowego opóźnienie w rozpoznaniu sprawy chociaż nie leży po stronie Sądu (Sędziów orzekających czy Przewodniczącego Wydziału), to jednak istniała i nie może obciążać strony. Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki było skutkiem przyjętych przez państwo polskie zobowiązań międzynarodowych i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w wyroku z dnia 26 października 2000 roku w sprawie Kudła przeciwko Polsce (skarga nr 30210/96) stwierdził, że w krajowym porządku prawnym brak jest instrumentu prawnego zapewniającego skarżącym dochodzenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Obowiązek przestrzegania przyjętych zobowiązań międzynarodowych i zapewnienia obywatelom ochrony w celu ich dochodzenia spoczywa na państwie jako takim. Dlatego też obowiązek zorganizowania warunków należytego sprawowania władzy jurysdykcyjnej spoczywa na wszystkich jego władzach (organach). Nie można go odnosić tylko do organów władzy sądowniczej (wymiaru sprawiedliwości). Państwo ma więc obowiązek takiego zorganizowania warunków sprawowania władzy jurysdykcyjnej (w tym zapewnienia optymalnej obsady kadrowej), aby nie dochodziło do przewlekłości postępowania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2005 r., III SPP 34/05, OSNP 2005 nr 20, poz. 327 oraz z dnia 3 czerwca 2005 r., III SPP 109/05, OSNP 2006 nr 1-2, poz. 33). Podnoszone przez Skarb Państwa obciążenia pracowników sekretariatu oraz sędziów ogromną ilością spraw, jakkolwiek faktycznie uniemożliwiające sprawne rozpoznawanie spraw, nie może jednak usprawiedliwiać państwa, jako podmiotu naruszającego postanowienia Konwencji. Wskazywanej przy tym
w odpowiedzi na skargę sytuacji nie można także uznać za nagłej, nieprzewidywalnej
i przejściowej, która nie daje się możliwa do zapobieżenia przy założeniu sprawnej organizacji działania wymiaru sprawiedliwości. Władze państwowe (ustawodawcza, wykonawcza) powinny podjąć bowiem przedsięwzięcia (legislacyjne, organizacyjne, finansowe), które pozwoliłyby na rozpoznanie spraw bez nieuzasadnionej zwłoki. Konwencja nakłada bowiem na państwa obowiązek zorganizowania systemu prawnego w sposób umożliwiający sądom i sędziom spełnienie wymagań art. 6 ust. 1 Konwencji (por. orzeczenie ETPCz z dnia 13 lipca 1983 r., skarga nr 8737/79, w sprawie Zimmermann i Steiner przeciwko Szwajcarii).

Mając to na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji, na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że
w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

Stosownie do treści art. 12 ust. 4 powołanej ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Mając na uwadze czas trwania postępowania, Sąd Okręgowy uznał, że kwota 2.000 zł będzie odpowiednią dla zrekompensowania skarżącemu naruszenia jego praw.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł konieczności wydania odpowiednich zaleceń w trybie art. 12 ust. 3 ustawy, gdyż jak wynika z akt sprawy, postanowieniem z dnia 20 marca 2019 roku Sąd wyznaczył kolejny termin licytacji.

Wobec uwzględnienia skargi zwrotowi na rzecz skarżącego, w trybie art. 17 ust. 3 ustawy, podlegała uiszczona tytułem opłaty od skargi kwota 200 zł.

SSO Katarzyna Biernat – Jarek SSO Magdalena Meroń – Pomarańska SSO Anna Koźlińska