Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Elżbiety Reczuch Prokuratora Prokuratury Okręgowej oraz B. Ż. za Naczelnika (...) we W.

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia i 6 września 2019 r.

sprawy

1.  E. Z.

córki E. i K. z domu M.

urodzonej (...) w G.

oskarżonej z art. 107 § 1 kks w związku z art. 6 § 2 kks,

2.  K. W.

córki J. i E. z domu K.

urodzonej (...) w B.

oskarżonej z art. 107 § 1 kks,

3.  A. U.

syna S. i B. z domu K.

urodzonego (...) w O.

oskarżonego z art. 110a § 1 kks w związku z art. 9 § 3 kks

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 10 kwietnia 2019 r. sygnatura akt III K 784/17

I.  uchyla zaskarżony wyrok w odniesieniu do oskarżonego A. U. i sprawę w tym zakresie przekazuje sądowi I instancji celem ponownego rozpoznania;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  stwierdza, że koszty procesu związane z nieuwzględnioną częścią apelacji prokuratora ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt IV Ka 437 / 19

UZASADNIENIE

1)  A. U. został oskarżony o to, że w dniu 19 listopada 2014 roku prowadził reklamę gier na automatach poprzez umieszczanie tych reklam gier na lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) w W., w dniu 10 grudnia 2014 roku prowadził reklamę gier na automatach poprzez umieszczanie tych reklam gier na lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) Ś. i od dnia 15 stycznia 2015 roku do dnia 22 kwietnia 2015 roku prowadził reklamę gier na automatach poprzez umieszczanie tych reklam gier na lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) w W.,

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 110a § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.

2)  E. Z. została oskarżona o to, że w dniu 24 listopada 2014 roku w lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) (...)-(...) W., prowadziła gry na dwunastu automatach, 10 grudnia 2014 roku w lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) (...)-(...) Ś., prowadziła gry na czterech automatach i 15 stycznia 2015 roku w lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) w W., prowadziła gry na dziewięciu automatach, wbrew art. 6 ust.1 i art.23a ustawy o grach hazardowych, Dz. U. 201 poz. 1504 ze zm.

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.

3)  K. W. została oskarżona o to, że w dniu 10 grudniu 2014 roku w lokalu o nazwie (...) przy ul. (...) (...)-(...) Ś., prowadziła gry na czterech automatach, wbrew art. 6 ust.1 i art.23a ustawy o grach hazardowych, Dz.U. 201 poz. 1504 ze zm.

tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s.,

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2019r. sygn. akt III K 784 /17 :

I.  Oskarżonego A. U. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 110a § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s. zaliczając wydatki poniesione w sprawie na rachunek Skarbu Państwa;

II.  Oskarżoną E. Z. uniewinnił od popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. zaliczając wydatki poniesione w sprawie na rachunek Skarbu Państwa;

III.  Oskarżoną K. W. uniewinnił od popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 107 § 1 k.k.s. zaliczając wydatki poniesione w sprawie na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od tego wyroku w całości wywiódł prokurator.

Powołując się na przepisy art. 427 § 1 i 2 oraz art. 438 pkt 1 i 3 kpk wyrokowi temu zarzucił:

I.  Obrazę przepisów prawa materialnego, mającego wpływ na treść orzeczenia, a to przepisu art. 7 kpk oraz art. 410 kpk poprzez nieuwzględnienie w należytym stopniu całokształtu ujawnionych w toku rozprawy okoliczności, w tym przede wszystkim tych w jakich oskarżeni organizowali i urządzali gry hazardowe na automatach, czyniąc to wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych oraz bezkrytycznym przyjęciu, iż oskarżeni nie byli świadomi bezprawności swoich działań, z uwagi na brak jasnych i pewnych przepisów w zakresie tejże działalności oraz zróżnicowanym orzecznictwie organów sprawiedliwości w tym zakresie w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, co zdaniem Sądu I Instancji uzasadnia wniosek, że działali oni w błędnym przekonaniu, że przedsięwzięcie, w którym uczestniczą ma charakter legalny, co skutkowało uznaniem, że działali oni w usprawiedliwionej nieświadomości karalności swoich czynów;

II.  wynikający z tejże obrazy błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, iż oskarżeni z uwagi na brak jasnych i pewnych przepisów w zakresie prowadzenia gier na automatach oraz zróżnicowanym orzecznictwie organów sprawiedliwości w tym zakresie w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą, działali w usprawiedliwionej nieświadomości karalności swoich czynów, co skutkowało ich uniewinnieniem, podczas gdy, okoliczności te po stronie oskarżonych nie powodowały nieświadomości wiedzy na dany temat, albowiem nieświadomość jest stanem braku wiedzy na dany temat, a jedynie powodowały od wątpliwości co do tego czy prowadzona działalność jest niezgodna z obowiązującym prawem, co winno skutkować po ich stronie podjęciem działań mających na celu eliminację tej wątpliwości, poprzez dokonanie właściwej interpretacji obowiązywania ww. przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, która prowadzi do wniosku, że brak notyfikacji kwestionowanych przepisów nie stanowi takiego naruszenia poza konstytucyjnej procedury ustawodawczej, które byłoby równoznaczne z naruszeniem art. 2 i art. 7 Konstytucji RP i prowadziło w rezultacie do utraty przez te przepisy mocy obowiązującej lub chociażby poprzez sięgnięcie do normy art. 2 ust. 6 u.g.h., zgodnie z którym "minister właściwy do spraw finansów publicznych rozstrzyga, na wniosek lub z urzędu, w drodze decyzji, czy gry lub zakłady posiadające cechy wymienione w ust. l-5a, są grami losowymi, zakładami wzajemnymi, grami w karty albo grami na automacie w rozumieniu ustawy", który wprost umożliwiał oskarżonym zwrócenie się do właściwego organu (ministra) i rozwianie wątpliwości czy działalność, w której brali udział jest prowadzona zgodnie z przepisami.

Apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Apelacja okazała się jedynie częściowo zasadna, tj. w części dotyczącej oskarżonego A. U., skutkując uchyleniem tej części wyroku i skierowaniem sprawy do jej ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Ad. Części dotyczącej oskarżonych E. Z. i K. W..

Postawione tej części wyroku zarzuty ( zresztą wspólne również dla oskarżonego A. U.) są wysoce ogólnikowe i w istocie nie odnoszą się do okoliczności faktycznych działania tych oskarżonych. Apelujący podnosi zarzut obrazy art. 7 kpk i art. 410 kpk, ale nie wskazuje, które dowody zostały pominięte czy wadliwie ocenione przez Sąd Instancji. Nie precyzuje tym samym apelujący, na jakiej podstawie faktycznej opiera - wynikający z tejże obrazy - zarzut „błędnych i niepełnych” ustaleń faktycznych, polegający na przyjęciu działania oskarżonych E. Z. i K. W. w usprawiedliwionej nieświadomości karalności swoich czynów.

Twierdzenia apelujacego, że oskarżone miały świadomość wysoce wątpliwej legalności działalności w zakresie gier na automatach, bo cyt. „jako profesjonaliści w tej branży winni przykładać podwyższoną staranność przy realizacji uprawnień i obowiązków związanych z uczestnictwem w obrocie gospodarczym” czy powoływanie się na łatwą możliwość dotarcia do treści przepisów ustawy o grach hazardowych (ugh) czy szczegółowego przepisu art. 2 ust. 6 ugh, przystają jedynie do oskarżonego A. U. ale nie do E. Z. i K. W..

Przecież obie oskarżone były zatrudnione przez oskarżonego A. U. jako prezesa (...) sp. zoo w ramach umowy o pracę, pełniły funkcje usługowe, E. Z. w charakterze zwykłego managera lokalu a K. W. przez niecały miesiąc jako „kierownik salonu”, z obowiązkiem wydawania napojów, przekąsek, sporządzania raportów dziennych i rozliczania stanu gotówki. Tych ustaleń faktycznych wszak apelujący nie kwestionuje.

Nie zwrócił też uwagi apelujący, że E. Z. i K. W. nie były właścicielkami ani lokali, w których pracowały, ani przedmiotowych automatów do gier, ani nie zawierały co do nich jakichkolwiek umów np. dzierżawy czy bezpłatnego użyczenia, nie mogły nimi dysponować jak właściciel. Jako pracownice E. Z. i K. W. nie prowadziły zarzucanych im gier na automatach lecz w ramach obowiązków powierzonych im w ramach umowy o pracę wykonywały faktycznie funkcje usługowe na rzecz pracodawcy (...) sp. z (...)., który był organizatorem i prowadzącym owe gry.

Nawet jeżeli hipotetycznie, za Sądem I instancji, przyjąć wnioskowanie, że oskarżone w inkryminowanym okresie wyczerpały znamiona prowadzenia gier na automatach ( bo zapewniały funkcjonowanie obu lokali, otwierały je, podłączały zasilanie automatów, pilnowały liczników, sporządzały raporty itp.) to w całej rozciągłości należałoby zaakceptować kolejne wnioski, iż oskarżone - co wynika z ich zgodnych wyjaśnień oraz braku dowodów przeciwnych - były wielokrotnie instruowane i zapewniane przez pracodawcę A. U. o legalności prowadzonej działalności. Żadna z nich nie ma wykształcenia prawniczego, nie znały treści ustawy o grach hazardowych, zaś w inkryminowanym czasie tak w Ś. jak i okolicach działało w sposób jawny wiele podobnych „salonów gry”, co także w przeświadczeniu przeciętnego obywatela ( jak oskarżone) mogło wywrzeć przekonanie o legalności działania. Tym samym suma przedstawionych okoliczności uzasadnia wniosek o niezawinionej nieświadomości E. Z. i K. W. karalności czynu w rozumieniu art. 10 § 4 kks.

Skoro zarzuty apelacji nie znalazły potwierdzenia, zaskarżony wyrok uniewinniający wobec E. Z. i K. W. należało utrzymać w mocy.

W konsekwencji takiego rozstrzygnięcia o kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym w zakresie nieuwzględnionej części apelacji prokuratora orzeczono na podstawie art.113 § 1 kks w zw. z art.636 § 1 kpk.

Ad oskarżonego A. U..

W tej części ustalenia faktyczne zaskarżonego wyroku są co najmniej niepełne jak i niezbyt niezrozumiałe, co nie pozwala na jego pozytywną kontrolę odwoławczą.

W motywach zaskarżonego wyroku, tak w części faktycznej jak i analitycznej, sąd używa określeń „ lokal kasyna”, „kasyno gry” , „pracownicy kasyna” (k. 2, 9 czy 11 motywów). Jednocześnie jednak sąd nie ustalił, czy w lokalach przy ul. (...) w W. i przy ul (...) w Ś. faktycznie były prowadzone kasyna gry w rozumieniu przepisów ugh i kto faktycznie prowadził w nich działalność w zakresie gier na automatach. Z motywów wyroku także nie wynika, co łączyło oskarżonego A. U. z tymi lokalami, a w szczególności brak tamże ustalenia, czy to oskarżony umieścił przedmiotowe reklamy i prowadził w ten sposób reklamę gier na automatach czy też nie. Wszak ustalenia w tym zakresie mają podstawowe znaczenie dla karnoprawnej oceny zarzucanego oskarżonemu czynu. Dopiero z części analitycznej uzasadnienia wyroku można wnioskować, że analiza dotycząca przedmiotowych reklam dotyczy zarzutu stawianego oskarżonemu, zwłaszcza część dotycząca działania oskarżonego w błędzie co do prawa i karalności czynu ( k. 11-12 uzasadnienia).

O ile trafne pozostają wnioski Sądu I instancji co do tego, że okleiny umieszczone w oknach obu lokali należy oceniać jako informacje, że w tych lokalach odbywa się działalność związana z grami hazardowymi ( w tym napis (...) ), a sposób ich umieszczenia w miejscach powszechnie uczęszczanych i doskonale widocznych z dużej odległości dowodzi zamiaru reklamowania i promocji gier hazardowych ( k. 10-11 motywów), to jednak nie można zaaprobować dalszych wniosków Sądu I instancji. Nie wskazał Sąd rejonowy jakie kontrowersje orzecznicze w zakresie stosowania art. 110 a § 1 kks występują w praktyce sądowej, nie przytoczył tu żadnego orzeczenia, w żaden sposób nie poparł stawianej tezy, że oskarżony nie miał wiedzy i świadomości łamania prawa bo cyt. „będąc uniewinnianym utwierdzał się w przekonaniu o legalnym działaniu”.

Wobec opisanych wyżej wadliwych ustaleń faktycznych zaskarżonego wyroku i tym samym podzielenia słuszności zarzutów apelującego w zakresie obrazy przepisu art. 7 kpk oraz realnego wpływu tego uchybienia na prawidłowość ustaleń faktycznych wyroku, stało się konieczne jego uchylenie w celu powtórzenia procesu ( art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 454 §1 kpk).