Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR (del.) Kamil Gołaszewski

Protokolant Katarzyna Konarzewska

po rozpoznaniu 8 listopada 2019 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa K. N.

przeciwko Instytutowi (...) w W.

o zadośćuczynienie i rentę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od K. N. na rzecz Instytutu (...) z siedzibą w W. kwotę 2 400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygnatura akt XXV C 112/15

UZASADNIENIE

W dniu 22 stycznia 2015 r. (data złożenia w Biurze Podawczym) małoletni K. N. reprezentowany przez przedstawicieli ustawowych, E. N. i M. N., wniósł do Sądu pozew o zapłatę skierowany przeciwko Instytutowi (...) w W. (dalej również: Szpital). Powód domagał się:

1.  zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego kwoty 800 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 250 000 zł od dnia 25 marca 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 550 000 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, ból i cierpienie fizyczne, których doznał i nadal doznaje na skutek błędu lekarskiego wywołanego przez lekarzy w Instytucie (...) w W.;

2.  zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego dożywotniej renty w wysokości 2 000 zł miesięcznie płatnej z góry do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od dnia wniesienia pozwu z tytułu zwiększonych potrzeb oraz zmniejszenia widoków na przyszłość, trwałego zmniejszenia sprawności fizycznej, kalectwa oraz krzywdy jakich powód doznał na skutek błędu w sztuce medycznej popełnionego podczas wykonywania w dniu 20 maja 2011 r. operacji przeszczepu podniebienia;

3.  ustalenia, że pozwany ponosi względem powoda odpowiedzialność za dalsze, mogące wystąpić w przyszłości skutki błędu w sztuce medycznej.

Ponadto powód wnosił o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 21 600 zł, tj. w potrójnej wysokości zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że w wyniku nieprawidłowo przeprowadzonej operacji oraz opieki pooperacyjnej doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w postaci uszkodzenia kręgów szyjnych (pozew k.2-15).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł między innymi, że leczenie powoda w pozwanym Szpitalu było prawidłowe, zaś opieka pooperacyjna należyta. Doznane przez powoda podwichnięcie kręgów szyjnych jest typowym, ale jednocześnie bardzo rzadkim powikłaniem po zabiegu, który przeszedł powód, o którym pacjenci są informowani przed podpisaniem uświadomionej zgody na zabieg (k. 256-262).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. N. urodził się (...) z zespołem (...) polegającym na cofnięciu żuchwy i rozszczepie podniebienia. Pierwszą operację rekonstrukcji podniebienia powód przeszedł w Instytucie (...) w dniu 18 listopada 2004 r., a kolejne 20 stycznia 2006 r. i 26 stycznia 2007 r. (historia choroby dziecka k.34, karta informacyjna leczenia szpitalnego k.35, dokumentacja leczenia szpitalnego k.36-41, historia choroby k.42, dokumentacja leczenia szpitalnego k.43-49, opisy operacji k.50, opinia biegłego anestezjologa k.534-536).

19 maja 2011 r. powód został ponownie przyjęty do Instytutu (...) z rozpoznaniem niedorozwoju żuchwy. Tego samego dnia jedno z rodziców powoda wyraził zgodę na proponowane leczenie operacyjne (karta pobytu k.50 verte, zgoda na leczenie dziecka k.51 verte).

W dniu 20 maja 2011 r. powód przeszedł operację obustronnej osteodystrakcji trzonu żuchwy w okolicy kątów ze stabilizacją odłamów żuchwy poprzez założenie osteodystraktorów zewnątrzustnych (dokumentacja leczenia szpitalnego k.52-62, karta informacyjna leczenia szpitalnego k.62 verte).

Przed zabiegiem zlecono badania rtg i pantomogram. Powód wielokrotnie przychodził do lekarza operującego przed zabiegiem. Nie był to pierwszy zabieg osteodystrakcji wykonywany przez lekarza operującego. Sam zabieg trwał 2,5 godziny i przebiegł bez komplikacji. W trakcie zabiegu powód znajdował się w pełnym znieczuleniu. Intubacja była trudna, natomiast przebieg znieczulenia gładki. Intubacja odbyła się bez odchylania głowy, przez nos. Podczas zabiegu powód położony był na plecach. Nie było konieczności wykonywania skrętów szyi powoda, czy jego przesuwania. Podczas wybudzenia nie zaobserwowano jakichkolwiek objawów powikłań w obrębie kręgosłupa szyjnego powoda. Przebieg wybudzenia gładki. Bezpośrednio po zabiegu powód leżał. Po operacji wieczorem powód skarżył się na bóle karku. Podawane były mu leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, antybiotyki i sterydy. W związku z małą skalą zabiegu nie zlecono dodatkowych badań. Operacja miała miejsce w piątek, a powód miał zostać wypisany ze szpitala w poniedziałek, jednakże z powodu powikłań związanych z kręgosłupem powód przebywał w szpitalu 13 dni. Powikłanie ujawniło się jak powód wstał, co miało miejsce w poniedziałek lub wtorek po zabiegu. Okazało się, że powód ma bolesny kręcz szyi - ograniczoną ruchomość i przymusowe ustawienie szyi (karta znieczulenia k.327, karta wybudzenia k.328, zeznania świadka A. B. k.367-370, opinia biegłego anestezjologa k.531-532, księga bloku k.620 verte - 621, zeznania świadka K. B. k.640, opinia biegłego neurochirurga k.655, 657).

Znieczulenie ogólne powoda do operacji wykonano prawidłowo, zgodnie z wiedzą medyczną (opinia biegłego anestezjologa wraz z opinią uzupełniającą k.531-532, 582-590).

Operacja powoda z dnia 20 maja 2011 r. została wykonana prawidłowo. Żadne z czynności personelu medycznego nie zwiększało ryzyka podwichnięcia kręgosłupa, którego doznał powód. Na skutek predyspozycji do samoistnych podwichnięć na poziomie C1-C4 kręgosłupa w wieku dziecięcym (rzadko występujących, ale charakterystycznych), w znieczuleniu ogólnym i zwiotczeniu możliwe było wystąpienie takiego zjawiska bez ingerencji z zewnątrz, np. we śnie, czy podczas ziewania. Podwichnięcie jest skutkiem wiotkości więzadeł, zwiększonej dodatkowo w znieczuleniu ogólnym oraz u dzieci z sekwencją P. R.. W związku z tym wymagana jest większa ostrożność przy wykonywaniu operacji z udziałem dzieci (opinia biegłego neurochirurga wraz z opinią uzupełniającą k.658, 660, 662-664, 704-706).

Po zatrzymaniu powoda w Szpitalu wykonywano badania diagnostyczne w kierunku urazu kręgosłupa – zlecono konsultację neurochirurga, który w dniu 26 maja 2011 r. zbadał powoda i po stwierdzeniu podejrzenia rotacyjnego podwichnięcia C1-C2 zlecił zdjęcia rtg i założenie kołnierza ortopedycznego. Na podstawie tego badania lekarze podejrzewali, że mogło dojść do zmiany w obrębie połączenia głowy z kręgosłupem (złącza czaszkowo-szyjnego). Na podstawie podejrzenia, że mogą zachodzić zmiany w dwóch pierwszych kręgach szyjnych zlecono tomografię komputerową jako badanie bardziej szczegółowe. Z powodu awarii tomografu, tomografię wykonano 30 maja 2011 r. w Szpitalu (...). Tomografia wykazała rotacyjne przemieszczenie pierwszego kręgu szyjnego w stosunku do kręgu drugiego – typowe, ale rzadkie powikłanie u dzieci. Przemieszczenie polegające na zatrzaśnięciu stawu zakwalifikowano do typu II, tj. względnie stabilnych uszkodzeń leczonych zachowawczo. Nie stwierdzono u powoda ubytkowych zmian neurologicznych. Zlecono również konsultacje prof. R. z Centrum (...) (wpisy lekarskie k. 52, 52 verte, zeznania świadka A. B. k.367, 369, zeznania świadka S. B. k.400-402, opinia biegłego neurochirurga k.655).

Osoba ze stabilnym podwichnięciem kręgów C1-C2, przy prawidłowym postępowaniu zachowawczym, może poruszać się samodzielnie bez ryzyka progresji zmian urazowych w kręgosłupie (opinia biegłego neurochirurga k.659).

Szybsze rozpoznanie przyczyn bólu szyi i potylicy, poza skróceniem czasu występujących dolegliwości bólowych nie wpłynęłoby na dalsze postępowanie dotyczące leczenia podwichnięcia C1-C2 (opinia biegłego neurochirurga k.661).

Po diagnozie w dniu 1 czerwca 2011 r. rotacyjnego podwichnięcia C1-C2 prof. R. zakwalifikował powoda do leczenia w Centrum (...) (wpisy lekarskie k. 52 verte – 53, 54 verte, zeznania świadka A. B. k.369, zeznania świadka S. B. k.400-402, skierowanie do szpitala k.467).

2 czerwca 2011 r. powód został przeniesiony do oddziału neurochirurgii Centrum (...) z powodu rotacyjnego podwichnięcia w stawie C1-C2 kręgosłupa, gdzie przebywał do 24 czerwca 2011 r. (karta informacyjna leczenia szpitalnego k.62 verte, karta przyjęcia do szpitala k.63, skierowanie do szpitala k.216, zeznania świadka A. B. k.367).

Badanie CT - 3D kręgosłupa szyjnego wykazało u powoda zwichnięciowe ustawienie w stawie szczytowo-obrotowym po stronie prawej z prawie całkowitą utratą łączności powierzchni stawowych, niewielkiego stopnia przesunięcie kręgu C1 w stawach szczytowo-potylicznych na prawo oraz ku przodowi w stawie po stronie prawej, łuki kręgu C1 oraz C2 wykształcone (wynika badania CT-3D k.67).

7 czerwca 2011 r. założono powodowi wyciąg czaszkowy (wpisy lekarskie k.64, karta obserwacji k.68, protokół zużycia materiałów opatrunkowych k.111, zgoda na leczenie k.216 verte, karta znieczulenia k.249).

Powód wymagał intensywnego leczenia przeciwbólowego. Skarżył się również na ból szczęki (karta obserwacji k.77, 97, wpisy lekarskie k.104).

W dniu 13 czerwca 2011 r. powód został poddany operacji stabilizacji łuków kręgów szyjnych systemem tytanowym V. do poziomu kręgu szyjnego C4 z użyciem przeszczepów kostnych. Usunięto wyciąg zewnętrzny (opis operacji k.71, karta leczenia szpitalnego k.104, protokół zużycia materiałów opatrunkowych k.113, karta znieczulenia k.246, opinia biegłego neurochirurga k.656).

Po operacji powód był leżący, obolały, cierpiący, płaczliwy (karta obserwacji k.99).

Po trzech dniach od operacji powód był pionizowany w kołnierzu szyjnym, początkowo na siedząco, potem powód był wożony wózkiem, a po kolejnych 5 dniach chodził w asekuracji innych osób. Leczony przeciwbólowo (karta obserwacji k.81, 98, 101, opinia biegłego neurochirurga k.656).

Operacja stabilizacji podwichnięcia C1-C2 tytanowymi prętami jest zabiegiem dającym długotrwałą gwarancję na to że nie pojawią się konsekwencje neurologiczne przebytego urazu. Operacja doprowadziła jednak do zmniejszenia ruchomości odcinka szyjnego kręgosłupa we wszystkich kierunkach oraz zaburzenia balansu kręgosłupa. Nie jest możliwym, przy stosowaniu rehabilitacji uzyskania stopnia sprawności kręgosłupa szyjnego porównywalnego do ruchomości sprzed podwichnięcia. Przyczyną bólów głowy i szumów w uszach u powoda może być zarówno stabilizacja kręgosłupa szyjnego, jak również wrodzone nieprawidłowości budowy twarzoczaszki (opinia biegłego neurochirurga k.659-660, 662).

W dniu od 11 marca 2013 r. powód został przyjęty do Kliniki (...)Instytutu (...)w związku z planowaną operacją faryngoplastyki. (historia choroby dziecka k.295-296, dokumentacja szpitalna k.297-312, karta informacyjna leczenia szpitalnego k.313).

Przeprowadzone w dniu 12 marca 2013 r. badanie TK szyi wykazało nieco węższy kanał kręgowy w odcinku C3-C4, poza tym bez ewidentnych cech zmniejszenia rezerwy płynowej. Zachowana wysokość i struktura trzonów kręgów szyjnych, bez istotnego przemieszczenia. Szpary stawów szczytowo-obrotowych symetryczne, bez cech zwężenia. Odległość zęba obrotnika od mas bocznych kręgu szczytowego nieznacznie mniejsza po stronie lewej. Przeprowadzone w dniu 4 marca 2014 r. badania dały taki sam wynik (wyniki badań k.278, 289).

Na podstawie przeprowadzonych badań obrazowych, konsultacji specjalistycznych oraz telefonicznej konsultacji z dr. P. K. z Oddziału Neurochirurgii Centrum (...) zdecydowano o odroczeniu decyzji o zabiegu do czasu wyjaśnienia konsultacji neurochirurgicznej. W dniu 14 marca 2013 r. powoda wypisano do domu w stanie ogólnym dobrym (historia choroby dziecka k.295-296, dokumentacja szpitalna k.297-312, karta informacyjna leczenia szpitalnego k.313).

26 marca 2013 r. lekarze Instytutu (...) zlecili konsultację dokumentacji leczenia pacjenta w związku z urazem i leczeniem chirurgicznym odcinka szyjnego kręgosłupa (złamanie zębu obrotnika) celem oceny aktualnego stanu powoda również pod kątem dalszego leczenia chirurgicznego i znieczulenia ogólnego (zlecenie konsultacji k.314).

Po badaniu kontrolnym CT kręgosłupa szyjnego w marcu 2013 r. stwierdzono stabilność kręgosłupa, bez cech istotnej stenozy kręgosłupa na tej wysokości. Stwierdzono brak przeciwwskazań do kolejnych operacji naprawczych w obrębie twarzoczaszki, ale z intubacją pacjenta, z pomocą endoskopu (z powodu usztywnienia kręgosłupa szyjnego).

W wyniku doznanego podwichnięcia powód będzie ograniczony w podjęciu pracy zawodowej fizycznej, wymagającej pochylania się, prac na wysokości i prac w ruchu, a także uprawienia sportów ekstremalnych (opinia biegłego neurochirurga k.659).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o załączone do akt niniejszej sprawy dokumenty, w tym na podstawie dostarczonych przez placówki medyczne kserokopii dokumentacji medycznej powoda. Prawdziwość i wiarygodność tych dokumentów w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwała wątpliwości, a nadto nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Okoliczności wymagające wiadomości specjalnych, a więc oceny procesu leczenia powoda w pozwanym szpitalu sąd ustalił na podstawie opinii biegłych. Opinie te wskazywały, że nie wystąpił błąd w sztuce medycznej. Opinie te spójnie i logicznie wyjaśniały mechanizm powstawania u powoda podwichnięcia kręgów C1-C2. Opinie były zgodne również co do tego, że powodowi zapewniono właściwą opiekę pooperacyjną, zgodną ze standardami leczenia. Nadto strona powodowa co do zasady nie kwestionowała poprawności sporządzenia opinii biegłego neurochirurga, a jedynie bezstronność biegłego. Zarzuty powoda w tym zakresie są jednak bezpodstawne, ponieważ biegły sporządzający opinię nie uczestniczył w leczeniu powoda, a nadto praca biegłego jako lekarza w Centrum (...) co do zasady nie podważa jego wiarygodności w sprawie przeciwko pozwanemu.

Pozostałe okoliczności sprawy, sąd ustalił na podstawie zeznań świadków, które zasadniczo były spójne i nie nasuwały wątpliwości co do ich wiarygodności.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka P. J., który pomimo kilkukrotnego wysyłania wezwań na adres pozwanego (awizowanych) nie stawił się, a nie został wskazany inny adres umożliwiający wezwanie świadka (postanowienie dowodowe k.606).

Sąd oddalił jako spóźniony wniosek o przesłuchanie świadków zgłoszony na rozprawie w dniu 2 października 2017 r. (postanowienie dowodowe k.617).

Ustalając stan faktyczny, sąd nie oparł się na zeznaniach świadka M. M. (k.616-617), ponieważ nie pamiętał on przebiegu operacji z dnia 20 maja 2011 r.

Sąd postanowił na podstawie art 235 ² § 1 pkt 2 kpc pominąć dowód z opinii biegłego z zakresu rehabilitacji, z zakresu chirurgii oraz dowód z przesłuchania stron, uznając, że dowody te są nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy wobec ustalenia na podstawie wiarygodnych i niepodważalnych dowodów z opinii biegłego oraz opinii biegłego neurochirurga braku winy pozwanego w zaistnieniu szkody (wnioski dowodowe k. 5, postanowienie dowodowe k.729).

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądowym przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej szpitala za następstwa leczenia jest zawsze wina lekarza i ewentualnie innych jeszcze osób tworzących personel medyczny i uczestniczących w leczeniu szpitalnym, zgodnie z art. 430 kc. Jeżeli personelowi medycznemu szpitala nie można przypisać uchybień wskazujących na ich winę, to ich niezawinione czynności nie mogą stanowić podstawy do budowania związku przyczynowego z powstaniem uszczerbku, który mógłby przesądzać o odpowiedzialności (zob. np. wyrok SN z dnia 14 stycznia 2016 r., I CSK 1031/14, OSP 2019 nr 9, poz. 84, str. 38).

Niezasadnie strona powodowa ogranicza (załącznik do protokołu) podstawy odpowiedzialności pozwanego do zaistnienia szkody, zdarzenia wywołującego szkodę oraz związku przyczynowego pomiędzy tym zdarzeniem a szkodą. Podstawą odpowiedzialności opartej o zasadę winy – a taką jest odpowiedzialność pozwanego – może być tylko takie zdarzenie, które stanowi zawinione, a więc przede wszystkim nieprawidłowe, działanie albo zaniechanie. Do takich działań, opisywanych jako niezręczność, nieuwaga, pomyłka, odwołuje się przytaczane w załączniku orzecznictwo. Jest to coś innego niż możliwość powstania, w trakcie zabiegu operacyjnego, pewnych powikłań, na powstanie których nie ma wpływu zachowanie personelu medycznego.

W związku z powyższym, na powodzie ciążył obowiązek wykazania popełnienia przez personel medyczny Instytutu (...) w W. błędu w sztuce lekarskiej, który doprowadził do podwichnięcia kręgów szyjnych powoda skutkujących dalszymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi u powoda. Obowiązkowi temu powód jednak nie sprostał skoro z jednoznacznych opinii wydanych przez biegłego anestezjologa oraz biegłego neurochirurga wynika, że operacja szczęki przeprowadzona w pozwanym szpitalu w dniu 20 maja 2011 r. została wykonana prawidłowo, zgodnie ze sztuką medyczną, zaś podwichnięcie kręgów szyjnych może stanowić zwykłe, choć rzadkie powikłanie pooperacyjne, które jest objęte ryzykiem, jakie bierze na siebie pacjent, wyrażając zgodę na zabieg operacyjny (zob. np. wyrok SN z dnia 18 stycznia 2013 r., IV CSK 431/12).

Twierdzenie strony powodowej, że rodzice powoda nie zostali przez lekarzy poinformowani o możliwym powikłaniu w postaci podwichnięcia kręgów szyjnych zostało przez sąd pominięte na podstawie art. 217 § 2 kpc jako spóźnione – powód zgłosił je dopiero na posiedzeniu sądu z dnia 8 listopada 2019 r., na którym nastąpiło zamknięcie rozprawy, a nie było żadnych powodów, aby twierdzenia tego nie zgłosić już w pozwie czy w toku wcześniejszego postępowania. Strona powodowa od początku konstruowała roszczenie w oparciu o zarzut błędu na etapie leczenia, nie zaś o zarzuty związane z ewentualnymi nieprawidłowościami na etapie uzyskiwania zgody na przeprowadzenie zabiegu. Zgłoszenie twierdzeń kreujących w istocie nową podstawę faktyczną po ponad 4 latach procesu uznać trzeba za spóźnione.

Również działania personelu medycznego w trakcie opieki pooperacyjnej – bez względu na subiektywną ich ocenę przez rodziców powoda – nie spowodowały żadnych negatywnych następstw u powoda. Jak wynika z opinii biegłego neurochirurga podwichnięcie kręgów szyjnych doznane przez powoda było stabilne i nie groziło powodowi żadnymi negatywnymi konsekwencjami w przypadku opóźnienia w zdiagnozowaniu schorzenia. Szybsza diagnoza nie zmieniłaby również sposobu leczenia powoda.

W związku z powyższym, ani w przebiegu operacji, ani w trakcie opieki pooperacyjnej nie da się wskazać jakiegokolwiek uchybienia personelu Instytutu (...), które miałoby wpływ na późniejszy stan zdrowia powoda. Tym samym powództwo podlegało oddaleniu w całości. Pozwany nie odpowiada bowiem za wszystkie niekorzystne skutki leczenia pacjenta, a jedynie za takie skutki, które powstały w wyniku zawinionych uchybień zaistniałych po stronie pozwanego i osób przez niego zatrudnionych.

O kosztach sądowych sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc i art.102 kpc. Uwzględniając okoliczność, że powód jest małoletni, nie posiada własnego majątku, a także iż wyjaśnienie okoliczności powstania uszczerbku na zdrowiu wymagała przeprowadzenia szeregu opinii biegłych, należało przyjąć, że istnieją szczególne okoliczności, które umożliwiają przyjęcie zaistnienia szczególnie uzasadnionego wypadku i zasądzenia od strony przegrywającej tylko części kosztów. Dlatego też, mimo że zgodnie z §6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, należne wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego wynosiło 7200 zł, sąd zasądził 1/3 tej kwoty.

Wobec zwolnienia powoda od kosztów sadowych w całości (k.195) w oparciu o art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd postanowił przejąć nieuiszczone koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa.

Wobec powyższego należało orzec jak w sentencji wyroku.