Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 września 2019 r. w Warszawie

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 19 lutego 2019 r. znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującej M. M. prawo do emerytury wraz z rekompensatą.

UZASADNIENIE

M. M. w dniu 1 marca 2019 r. złożyła odwołanie
za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie. Odwołująca zaskarżyła decyzję organu rentowego z dnia 19 lutego 2019 r., znak: (...) odmawiającą emerytury wraz
z rekompensatą, wnosząc jednocześnie o jej zmianę i przyznanie świadczenia. Ubezpieczona wskazała, że w okresie od dnia 1 października 1984 r. do dnia 14 lutego 2000 r. była zatrudniona w Zakładzie (...) dla województwa (...) przekształconego później w Wojewódzki Szpital (...) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku lekarza radiologa będąc narażoną na promieniowanie jonizująco-rentgenowskie. Odwołująca podniosła, że korekta świadectwa pracy nie jest możliwa, ponieważ szpital uległ kolejnemu przekształceniu, gdyż obecnie świadczy usługi pod nazwą (...) Sp. z o.o. Ubezpieczona stwierdziła, że nadto w okresie od dnia 15 lutego 2000 r. do dnia 31 października 2007 r. była zatrudniona na stanowisku lekarza radiologa w pełnym wymiarze czasu pracy w Szpitalu (...) ( odwołanie z dnia 1 marca 2019 r., k. 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 marca 2019 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił stażu w warunkach szczególnych na potrzeby ustalenia prawa do rekompensaty okresu zatrudnienia odwołującej w (...) Zespole Publicznych Zakładów (...) od dnia 7 grudnia 1987 r. do dnia 23 kwietnia 1992 r. oraz od dnia 15 lipca 1992 r. do dnia 30 września 1992 r., a także w Szpitalu (...) od dnia 4 listopada 1996 r. do dnia 31 października 1998 r. Zdaniem Oddziału ubezpieczona pracowała wówczas odpowiednio w wymiarze 0,38 etatu oraz dwukrotnie na 0,5 etatu ( odpowiedź na odwołanie z dnia 27 marca 2019 r., k. 14 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. była zatrudniona w Wojewódzkim Szpitalu (...) Zakładzie Opieki Zdrowotnej w W.
w okresie od dnia 1 września 1983 r. do dnia 14 lutego 2000 r. w pełnym wymiarze czasu pracy ostatnio na stanowisku kierownika pracowni oraz zastępcy kierownika. Ubezpieczona wykonywała obowiązki na stanowisku młodszego asystenta do dnia 30 listopada 1986 r., asystenta do dnia 20 listopada 1992 r., starszego asystenta do dnia 31 sierpnia 1993 r., zastępcy kierownika do dnia 30 września 1995 r. oraz kierownika pracowni tomografii komputerowej od dnia 1 października 1995 r. ( świadectwo pracy z dnia 10 lutego 2000 r., k. 4 a. s., akta ZUS oraz k. 114, 170, 178, 190 akt osobowych).

Nadto odwołująca w w/w okresie czasu była zatrudniona w:

- Samodzielnym Zespole Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej W. P. w okresach od dnia 7 grudnia 1987 r. do dnia 14 lipca 1992 r. w wymiarze 0,38 etatu oraz od dnia 15 lipca 1992 r. do dnia 30 września 1992 r. w wymiarze 0,5 etatu na stanowisku asystenta – lekarza radiologa. W tych okresach ubezpieczony wykonywała pracę w warunkach szczególnych na stanowisku wymienionym w wykazie A, dziale XII, pkt 4 stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 13 lutego 1989 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu (...) ( świadectwo pracy z dnia 26 września 2002 r., świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 26 września 2002 r i świadectwa pracy z dnia 25 maja 2004 r., akta ZUS).

- Zespole (...) w P. w okresie od dnia 2 października 1989 r. do dnia 31 stycznia 1991 r. na stanowisku asystenta – lekarza rentgenologa w wymiarze 33 godzin pracy miesięcznie ( świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 1991 r., akta ZUS);

- Szpitalu (...) im. dr med. R. M. w okresie od dnia 1 stycznia 1991 r.
do dnia 31 grudnia 1993 r. na stanowisku asystenta w wymiarze 1/3 etatu ( świadectwo pracy
z dnia 31 grudnia 1993 r., akta ZUS);

- Szpitalu (...) Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w W. w okresie od dnia 4 listopada 1996 r. do dnia 31 października 1998 r. w połowie pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku starszego asystenta – lekarza radiologa. Ubezpieczona wykonywała pracę
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku uwzględnionym
w wykazie A, dziale XIII, punkt b, podpunkt 1 ( świadectwo pracy z dnia 31 października 1998 r., k. 28 a. s. i akta ZUS);

- (...) Publicznym Zespole (...) w M. w okresie od dnia 1 lutego 1995 r. do dnia 11 maja 2001 r., w tym do dnia 30 czerwca 1998 r.
w wymiarze ¾ etatu, a od dnia 1 lipca 1998 r. w połowie pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku starszego asystenta ( świadectwo pracy z dnia 11 maja 2001 r., akta ZUS);

- Szpitalu (...) w W. w okresach od dnia 15 lipca 1999 r. do dnia 14 lutego
2000 r. w wymiarze 0,9 etatu na stanowisku lekarza konsultanta oraz od dnia 15 lutego
2000 r. do dnia 31 października 2007 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika zakładu ( świadectwo pracy z dnia 14 lutego 2000 r., akta ZUS oraz świadectwo pracy z dnia 31 października 2007 r., k. 5 a. s.);

- Wojewódzkim Szpitalu (...) Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w W. w okresie od dnia 15 lutego 2000 r. do dnia 15 grudnia 2004 r.
w niepełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszego asystenta ( świadectwo pracy
z dnia 15 grudnia 2004 r., k. 300 akt osobowych).

Odwołująca w dniu 16 października 2018 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o przyznanie prawa do emerytury ( wniosek z dnia
16 października 2018 r., k. 1 a. e.).

Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał decyzję z dnia 24 października 2018 r., znak: (...) zgodnie z którą przyznał ubezpieczonej zaliczkę na poczet przysługującej jej emerytury od dnia 1 października 2018 r. ( decyzja z dnia 24 października 2018 r., k. 11 a. e.).

Następnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał zaskarżoną decyzję z dnia 19 lutego 2019 r., znak: (...), na podstawie której odwołująca uzyskała prawo do emerytury od dnia 1 października 2018 r. Jednocześnie organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do rekompensaty, gdyż w jego ocenie na dzień 31 grudnia 2008 r. nie udowodniła ona co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ocenie Oddziału ubezpieczona nie pracowała w pełnym wymiarze czasu a odpowiednio 0,38 etatu i 0,5 etatu w (...) Zespole Publicznych Zakładów (...) w okresach od dnia 7 grudnia 1987 r. do dnia 14 lipca 1992 r. i od dnia 15 lipca 1992 r. do dnia 30 września 1992 r. oraz 0,5 etatu w Szpitalu (...) w okresie od dnia 15 lipca 1992 r. do dnia 30 września 1992 r. ( decyzja z dnia 19 lutego 2019 r., k. 15 a. e.).

Odwołująca była zatrudniona w Wojewódzkim Szpitalu (...) od dnia 1 września 1983 r. W zakładzie radiologii odwołująca pracowała na stanowisku lekarza radiologa w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 1 października 1984 r. do dnia 14 lutego 2000 r. Ubezpieczona pracowała w godzinach 8:00-13:00, ponieważ obowiązywał wówczas pięciogodzinny czas pracy. Dodatkowo zdarzało się, że odwołująca świadczyła pracę na dyżurach lekarskich. Do obowiązków odwołującej należało wykonywanie badania kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz jelita grubego pacjentów za pomocą lampy rentgenowskiej. Wówczas lampa była włączona a promieniowanie odbijało się od pacjenta. Rentgen trwał do godziny czasu i wykonywany był w pracowni badań naczyniowych. Podczas badania odwołująca była ubrana w ołowiany fartuch na korpus
i szyję oraz posiadała obowiązkowo dozymetr, który rejestrował stawkę promieniowania.
Po wykonaniu rentgena, ubezpieczona zajmowała się opisywaniem badań w przeznaczonym do tego oddzielnym pokoju. Pracodawca wskazał w świadectwach pracy A. M. i K. W. (1), że były zatrudnione w warunkach szczególnych, ponieważ były narażone na promieniowanie ( zeznania świadków A. M.
i K. W. (1) oraz przesłuchanie odwołującej, k. 51-53 a. s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym aktach rentowych i aktach osobowych oraz
w oparciu o zeznania świadków A. M. i K. W. (2), a także odwołującej. Z dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego, w szczególności świadectw pracy, wynikają okresy, w których ubezpieczona świadczyła pracę. Sąd zważył jednak, że dokumenty wystawione przez pracodawcę nie stanowią dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwa pracy traktuje się w postępowaniu sądowym, jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd po dokonaniu takiej kontroli uznał, że stanowiska pracy odwołującej znajdujące się w jej aktach osobowych za okres zatrudnienia od dnia 1 września 1983 r. do dnia 14 lutego 2000 r. w Wojewódzkim Szpitalu (...) Zakładzie Opieki Zdrowotnej w W. nie odpowiadały do końca stanowi faktycznemu ustalonemu w niniejszej sprawie. W dokumentacji osobowej wskazano,
że odwołująca zajmowała stanowiska pracy młodszego asystenta, asystenta, starszego asystenta, zastępcy kierownika oraz kierownika pracowni tomografii komputerowej. Jednocześnie nie wynika z niej jakie czynności były przydzielone ubezpieczonej do wykonania. W związku z tym Sąd dopuścił dowód z zeznań świadków, którzy tożsamo stwierdzili, że odwołująca świadczyła usługi należące do lekarza radiologa. Za pomocą ich zeznań Sąd ustalił, że ubezpieczona wykonywała badania rentgenowskie, które następnie opisywała. Wskazania świadków korelowały również z zeznaniami odwołującej i wobec powyższego zostały one uznane za wiarygodne. Należy podkreślić, że organ rentowy nie kwestionował zeznań w toku postępowania sądowego.

Wobec powyższego Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddziału w W. z dnia 19 lutego 2019 r., znak: (...) jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Spór pomiędzy stronami dotyczył ustalenia, czy odwołująca posiada 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, który uprawniałby ją do uzyskania rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Pozostałe kwestie związane z uzyskaniem prawa do tego świadczenia nie były sporne.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 1924) zwanej dalej ,,ustawą pomostową’’, rekompensata
to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli posiada okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

W myśl art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą emerytalną’’, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, przy czym wiek emerytalny powyższej kategorii pracowników, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których pracownikom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Wykaz prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o których mowa w powołanym art. 184 ustawy emerytalnej, nie podlega wykładni rozszerzającej. Prace te ściśle zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43) zwanego dalej ,,rozporządzeniem’’. Jednakże nabycie uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze podlega dalszym ograniczeniom. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik ma obowiązek wykonywać ją stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, na danym stanowisku pracy w świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia.

Gramatyczna wykładnia ustawowej definicji rekompensaty jednoznacznie wskazuje, że świadczenie to dotyczy takich ubezpieczonych, którzy nie mogą nabyć prawa do emerytury pomostowej oraz równocześnie utracili możliwość nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Innymi słowy do katalogu osób zalicza się te, które nie spełniły łącznie wyżej określonych warunków przewidzianych w art. 32, art. 46 lub art. 184 ustawy emerytalnej. Potwierdzeniem tej tezy jest wykładnia art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
o emeryturach pomostowych dokonywana z uwzględnieniem reguł funkcjonalnych (celowościowych). Celem tego przepisu jest bowiem przyznanie odszkodowania za rzeczywistą utratę określonych uprawnień. Musi on dotyczyć tylko tych ubezpieczonych, którzy ze względu na niespełnienie choćby jednego ustawowego warunku (wieku, ogólnego stażu emerytalnego), nie mogli skorzystać z dotychczasowych regulacji i nabyć prawa do emerytury w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny, a także nie mogą skorzystać
z regulacji nowych, przewidzianych ustawą pomostowych. Nie dotyczy on natomiast ubezpieczonych, którzy po spełnieniu wszystkich ustawowych warunków wcześniejszego przejścia na emeryturę nie zrealizowali tego uprawnienia ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2018 r., sygn. akt III UK 88/17).

Sąd doszedł do wniosku, że organ rentowy nie kwestionował braku spełnienia przez odwołującą tej przesłanki, o której mowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Należało jedynie przeanalizować, czy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ubezpieczona posiada 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Przesłanką konieczną do przyznania prawa do rekompensaty jest wykonywanie pracy w warunkach szczególnych przez 15 lat w pełnym wymiarze czasu pracy ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt III AUa 956/16).

Organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję, nie zaliczył odwołującej trzech okresów związanych z jej zatrudnieniem w (...) Zespole Publicznych Zakładów (...) oraz w Szpitalu (...). Należy wskazać, że ubezpieczona sporządzając odwołanie w niniejszej sprawie nie zakwestionowała tych ustaleń dokonanych przez ZUS. Odwołująca wnosiła o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Wojewódzkim Szpitalu (...) w W. od dnia 1 października 1984 r. do dnia 14 lutego 2000 r. oraz w Szpitalu (...) w W. od dnia 15 lutego 2000 r. do dnia 31 października 2007 r. Należy podkreślić, że w odpowiedzi na odwołanie organ rentowy w żaden sposób nie ustosunkował się do przedstawionych żądań przez ubezpieczoną.

Jak zostało już ustalone w stanie faktycznym oraz w ocenie materiału dowodowego, w Wojewódzkim Szpitalu (...) w W. odwołująca pełniła obowiązki należące do lekarza radiologa. W trakcie przesłuchania zeznawała na tą okoliczność ubezpieczona, jak i świadkowie, którzy w okresie jej zatrudnienia również pracowały w tym samym budynku na rzecz jednego pracodawcy. W związku z tym znały doskonale specyfikę pracy wykonywanej przez ubezpieczoną w Szpitalu (...). Praca lekarza radiologa została wyszczególniona w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia pod pozycją 4 w dziale XIV, tj. prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz
w strefie zagrożenia. W ocenie Sądu zakres obowiązków odwołującej odpowiadał czynnościom, na które wskazuje rozporządzenie. Ubezpieczona w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała badania kontrastowe górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz jelita grubego swoich pacjentów za pomocą lampy rentgenowskiej. W ocenie Sądu podkreślenia wymaga, że odwołująca świadczyła swoje obowiązki w pełnym wymiarze czasu pracy.
Co więcej, organ rentowy w toku postępowania sądowego nie kwestionował tej okoliczności. Czynności wykonywane przez ubezpieczoną należy zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych. Dodatkowo ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że świadkowie zeznający w sprawie uzyskali prawo do świadczenia wykonując przy tym tożsame obowiązki, jak w przypadku odwołującej. W zakładzie radiologii odwołująca pracowała na stanowisku lekarza radiologa w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 1 października 1984 r. do dnia 14 lutego 2000 r. Zatem cały ten okres jej zatrudnienia w Wojewódzkim Szpitalu (...) podlegał zaliczeniu.

Sąd zważył, że ubezpieczona spełniła przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez co najmniej 15 lat. Mając powyższe na uwadze należy uznać, że odwołująca jest osobą uprawnioną do otrzymania prawa do rekompensaty. Z uwagi na uwzględnienie okresu pracy w Wojewódzkim Szpitalu (...) do warunków szczególnych, za zbędne uznano rozważanie, czy taki również charakter zatrudnienia obowiązywał ubezpieczoną w Szpitalu (...). Sąd nie prowadził postępowania dowodowego w tym zakresie, ponieważ prowadziłoby to do nieuzasadnionego przedłużenia toczącego się procesu.

Sąd na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)

MK