Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Joanna Składowska

Sędziowie Elżbieta Zalewska-Statuch

Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2020 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z wniosku I. P.

z udziałem S. P.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 7 października 2019 roku, sygnatura akt I Ns 610/17

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punktach I i IV w ten tylko sposób, że:

a.  w punkcie I podpunkt 47 obniżyć wartość samochodu osobowego z 10 000 do 5 688 (pięć tysięcy sześćset osiemdziesiąt osiem) złotych;

b.  w punkcie IV podwyższyć zasądzoną dopłatę z 14 050,05 do 16 206 (szesnaście tysięcy dwieście sześć) złotych;

2.  oddalić apelację w pozostałym zakresie;

3.  ustalić, iż każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 571/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 7 października 2019 r., sygn. akt I Ns 610/17, Sąd Rejonowy w Łasku:

- w pkt I ustalił, że do majątku wspólnego małżeńskiego S. P. i I. P., których małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 11 kwietnia 2014 r., sygn. akt I 1C 30/14, wchodzą następujące składniki:

1.  nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika S. P. o wartości 17768 zł 09 gr,

2.  stolik pod telewizor o wartości 149 zł,

3.  telewizor 46 cali o wartości 428 zł,

4.  sofa rozkładana z salonu o wartości 64 zł,

5.  łóżko z sypialni o wartości 385 zł,

6.  szafki nocne o wartości 62 zł,

7.  meble z pokoju dzieci o wartości 274 zł,

8.  wersalka z pokoju dzieci o wartości 273 zł,

9.  szafa z korytarza o wartości 257 zł,

10.  szafka na buty o wartości 94 zł,

11.  stolik z korytarza o wartości 94 zł,

12.  dwie pufy z korytarza o wartości 103 zł,

13.  okap kuchenny o wartości 190 zł,

14.  lodówka o wartości 437 zł,

15.  kuchenka o wartości 683 zł,

16.  meble kuchenne o wartości 3595 zł,

17.  stół i 12 krzeseł o wartości 669 zł,

18.  szafa 4-drzwiowa o wartości1026 zł,

19.  meble z kuchni letniej o wartości 554 zł,

20.  lodówka z kuchni letniej o wartości 162 zł,

21.  kuchnia gazowa z kuchni letniej o wartości 103 zł,

22.  zmywarka z kuchni letniej o wartości 190 zł,

23.  karnisze o wartości 162 zł,

24.  rolety o wartości 76 zł,

25.  cztery żyrandole o wartości 648 zł,

26.  zlewozmywak z baterią o wartości 405 zł,

27.  domek ogrodowy dla dzieci o wartości 1129 zł,

28.  dwie huśtawki ogrodowe o wartości 2520 zł,

29.  dwa stoły i dwie ławki ogrodowe o wartości 1425 zł,

30.  donice ogrodowe o wartości 468 zł,

31.  grill z ławką i ogniskiem o wartości 1200 zł,

32.  garaż blaszany o wartości 745 zł,

33.  firanki o wartości 348 zł,

34.  sztućce o wartości 172 zł,

35.  talerze o wartości 270 zł,

36.  pościel o wartości 108 zł,

37.  garnki o wartości 32 zł,

38.  ręczniki o wartości 126 zł,

39.  pralka E. o wartości 48 zł,

40.  narożnik wypoczynkowy o wartości 677 zł,

41.  witryna o wartości 385 zł,

42.  stół, taborety i narożnik o wartości 154 zł,

43.  sofa trzyosobowa rozkładana o wartości 108 zł,

44.  laptop L. o wartości 224 zł,

45.  laptop Samsung o wartości 68 zł,

46.  telewizor 32 cale o wartości 158 zł,

47.  samochód osobowy marki V. (...) nr rej. (...) o wartości 10000 zł;

- w pkt II ustalił, że udziały wnioskodawczyni I. P. i uczestnika S. P. w majątku wspólnym małżeńskim są równe;

- w pkt III dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przyznał uczestnikowi na wyłączną własność składniki tego majątku wymienione w punkcie I podpunkty 1-42 postanowienia, a wnioskodawczyni składniki wymienione w punkcie I podpunkty 43-47;

- w pkt IV zasądził od S. P. na rzecz I. P. dopłatę w kwocie 14 050,05 złotych, płatną w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności;

- w pkt V wzajemnie zniósł pomiędzy zainteresowanymi koszty zastępstwa prawnego;

- w pkt VI nie obciążał zainteresowanych kosztami opinii biegłego poniesionymi tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

S. P. i I. P. zawarli związek małżeński w dniu 27 grudnia 1999 r. Umów małżeńskich majątkowych nie zawierali. W trakcie małżeństwa nie była znoszona wspólność majątkowa małżeńska. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 11 kwietnia 2014 r., sygn. akt I1 C 30/14 orzeczono rozwód zainteresowanych. Wyrok ten uprawomocnił się 3 maja 2014 r.

W trakcie trwania małżeństwa zainteresowani na nieruchomości stanowiącej własność S. P., położonej w miejscowości M. nr 22a, gmina W. Kw Nr (...) dokonali nakładów w postaci:

1) generalnego remontu i rozbudowy domu mieszkalnego,

2) budowy garażu i kuchni letniej,

3) budowy ogrodzenia,

4) położenia kostki brukowej,

5) zagospodarowania ogrodu

o ogólnej wartości 144 300 złotych.

Nakłady były finansowane:

- z pieniędzy pochodzących ze sprzedaży nieruchomości stanowiących majątek osobisty uczestnika S. P. w kwocie 126 531,91 złotych,

- w pozostałej części z dochodów zainteresowanych z ich pracy zarobkowej.

W czasie trwania małżeństwa zainteresowani nabyli ze swoich dochodów ruchomości wymienione w postanowieniu.

I. P. ma 43 lata. Pracuje na pół etatu. Zarabia około 800 złotych netto miesięcznie. Mieszka w wynajętym mieszkaniu z dwoma synami w wieku 18 i 12 lat. Otrzymuje od uczestnika alimenty na synów w kwocie 1 100 złotych miesięcznie. W trakcie trwania małżeństwa wnioskodawczyni korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej.

S. P. ma 46 lat. Pracuje dorywczo w budownictwie, z czego osiąga średni miesięczny dochód 2 000 - 2 500 złotych. Oprócz nieruchomości, na której mieszka jest jeszcze właścicielem trzech działek budowlanych.

O składzie majątku wspólnego Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 31 § 1 i 2 pkt 1 k.r.o., a o udziałach małżonków w majątku wspólnym na podstawie art. 43 § 1 k.r.o.

Wartość nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika Sąd określił jako różnicę pomiędzy całkowitą wartością tych nakładów - n144 300 złotych a środkami, które uczestnik uzyskał ze sprzedaży nieruchomości należących do jego majątku osobistego - 126 531,91 złotych.

Dokonując podziału majątku, Sąd Rejonowy zastosował art. 45 k.r.o. i art. 46 k.r.o. w związku art. 1037 § 1 k.c. i 1038 § 1 k.c.

Suma wartości nakładów na nieruchomość i wartości ruchomości wchodzących do majątku wspólnego małżeńskiego wynosi 49 216,09 złotych. Połowa tej wartości, która powinna przypaść każdemu z zainteresowanych to 24 608,05 złotych. Wnioskodawczyni uzyskała ruchomości o łącznej wartości 10 558 złotych, uczestnik powinien zatem zapłacić wnioskodawczyni kwotę 14 050,05 złotych tytułem dopłaty. O terminie jej uiszczenia orzeczono na podstawie art. 212 § 3 k.c., biorąc pod uwagę sytuację materialną uczestnika.

Na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Sąd pierwszej instancji wzajemnie zniósł pomiędzy zainteresowanymi koszty zastępstwa prawnego, a o wydatkach orzekł przy zastosowaniu art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Wnioskodawczyni wniosła apelację od postanowienia Sądu Rejonowego, zarzucając:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, polegającej na zaliczeniu na rzecz S. P. kwoty 126 531,91 złotych, jako nakładu z jego majątku osobistego na majątek wspólny, podczas gdy sprzedaże działek stanowiące majątek osobisty uczestnika postępowania miały miejsce już po dokonaniu przebudowy, nadbudowy oraz remontu domu położonego w (...) przez małżonków;

- przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie i bezzasadne uznanie, że nakłady większościowe na nieruchomość będącą przedmiotem podziału, wniósł uczestnik postępowania S. P., pomimo, że fakt jego wkładów nie został wprost udowodniony czy nawet uprawdopodobniony;

II. naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 231 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego, tj. przedstawionych w toku postępowania dokumentów w postaci aktów notarialnych i przyjęcie w konsekwencji, że za całość kwoty pochodzącej ze sprzedaży działek będących współwłasnością S. P. dokonano przebudowy, ·rozbudowy oraz remontu nieruchomości położonej w M. (...), podczas gdy akty notarialne zawarte były w latach, w których małżonkowie dokonali już generalnego remontu nieruchomości będącej przedmiotem podziału i środki te w większości pozyskali z majątku wspólnego, a nie osobistego;

III. naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 328 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i bardzo pobieżne uzasadnienie wyroku, bez wskazania konkretnych dowodów, na podstawie których Sąd uznał, że całość sumy uzyskanej ze sprzedaży działek S. P. zainwestował w remont nieruchomości w M. (...);

IV. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 45 § 1 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyznanie na rzecz wnioskodawczym mniejszej dopłaty aniżeli faktycznie powinna zostać zasądzona, gdyż ponosiła ona na równi z uczestnikiem postępowania koszty związane z remontem nieruchomości będącej przedmiotem sporu.

W uzasadnieniu apelacji wskazano również, że Sąd pierwszej instancji zawyżył wartość samochodu marki V. (...) przyznanego wnioskodawczyni. Wynosi ona wg opinii biegłego rzeczoznawcy 5 688, nie zaś 10 000 złotych.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia

i zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni z tytułu dopłaty kwoty 85 733 złotych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Uczestnik domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom skarżącej, ustalając skład i wartość majątku dorobkowego zainteresowanych, a w szczególności wartość nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania, Sąd Rejonowy poczynił w zasadzie (poza jednym wyjątkiem, o którym dalej) prawidłowe ustalenia faktyczne, w takim zakresie, na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 233 k.p.c.

Skuteczne postawienie zarzutu dokonania błędnych ustaleń, będących konsekwencją niewłaściwej oceny materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu, co do oceny poszczególnych dowodów jest jej prawem, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Naruszenie zaś art. 328 § 2 k.p.c., określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu, może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 lutego 2001 r., sygn. akt V CKN 606/00, LEX nr 53116). Taka sytuacja w sprawie przedmiotowej nie miała miejsca. Uzasadnienie rozstrzygnięcia w kwestionowanym zakresie, choć enigmatyczne, jasno określa poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia i dowody, na których się oparł.

Podstawowym założeniem postępowania apelacyjnego jest dążenie do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia, opartego na materiale zebranym przez sąd pierwszej instancji i sąd odwoławczy. Merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego sprawia, że sąd drugiej instancji zmierza do naprawienia błędów popełnionych przez sąd pierwszej instancji; w tym znaczeniu postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem postępowania przeprowadzonego przed sądem pierwszej instancji. Sąd Okręgowy zatem w sprawie przedmiotowej, jako sąd meritii była uprawniony, a wręcz zobowiązany do samodzielnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Na wstępie wszakże wskazać trzeba, że oczywiście prawdą jest, iż sprawie o podział majątku wspólnego sąd obowiązany jest z urzędu ustalić, czy i jakie wydatki i nakłady poczynione zostały z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonków i jaka jest ich wartość oraz obowiązany jest orzec o ich zwrocie. Jednakże podstawę do dokonania ustaleń w tym zakresie stanowi cały materiał zebrany w sprawie. W interesie jednego z małżonków leży najczęściej wykazanie, że określone wydatki i nakłady zostały poczynione oraz jaka jest ich wartość, a zatem w jego interesie jest powołanie na tę okoliczność odpowiednich dowodów i w oparciu o nie sąd winien rozpoznać zgłoszone żądanie.

Poza sporem pozostaje, że remonty na nieruchomości uczestnika postepowania prowadzone były systemem gospodarczym i wiele prac wykonywał osobiście S. P., ponieważ posiadał niezbędne umiejętności w tym zakresie. Nadto uczestnik postępowania wykazał, że posiadał środki pochodzące ze sprzedaży składników majątku osobistego, które mógł przeznaczyć na zakup niezbędnych materiałów. Przedłożone przez niego rachunki i faktury przeczą tezie wnioskodawczyni, że remont nieruchomości zakończył się w 2007 r. Dokumentują bowiem zakup kostki brukowej, cementu oraz innych materiałów budowalnych i hydraulicznych, a także wyposażenia kuchni w latach 2008 - 2009. Ze złożonych dokumentów wynika ponadto, że dopiero w listopadzie 2007 r. sporządzono projekt przyłącza wodociągowego. Jeśli chodzi natomiast o transakcje dotyczące zbycia nieruchomości, których współwłaścicielem był uczestnik postępowania, to jedna miała miejsce w 2003 r., dwie w 2006 r., sześć w 2007 r., trzy w 2008 r., jedna w 2010, jedna w 2011 r. i jedna w 2012 r. Wbrew zatem tezie prezentowanej przez skarżącą, istnieje ścisła korelacja czasowa pomiędzy sprzedażą składników majątku osobistego uczestnika postępowania a ponoszeniem wydatków na należącą również do niego nieruchomość zabudowaną. I. P. nie przedstawiła zaś jakiegokolwiek dowodu na okoliczność, że uzyskane środki zostały przeznaczone na inny cel.

Również twierdzenia wnioskodawczyni o finansowaniu nakładów z pieniędzy darowanych przez jej matkę, czy też kredytów pozostawały całkowicie gołosłownymi. W szczególności skarżąca nie złożyła jakiejkolwiek umowy kredytowej, czy dowodów spłaty choćby jednej raty takiego kredytu. Nie potrafiła określić, choćby w przybliżeniu, o jakie kwoty kredytów chodziło i z jakimi bankach zawierane były rzekome umowy. Zarówno wnioskodawczyni, jak i przesłuchana w charakterze świadka jej matka J. K. nie potrafił również wskazać, jaką kwotę i kiedy dała rzekomo matka wnioskodawczyni w ramach pomocy. A przecież nie chodzi tu o zdarzenia sprzed dziesiątek lat, lecz o lata 2003 - 2011.

Warto zauważyć, że od 2005 r. uczestnik postępowania pracował dorywczo na budowach. Wnioskodawczyni również była zatrudniona jako pracownik fizyczny. Małżonkowie mieli na utrzymaniu dwóch synów. Dochody rodziny były na tyle skromne, że w latach 2006 - 2014 korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej przewidzianych dla najuboższych. Dla przykładu, w roku 2011 r. warunkiem uzyskania praw do zasiłków rodzinnych było nie przekroczenie dochodu w przeliczeniu na osobę wynoszącego zaledwie 504 złote! Warto przy tym zaznaczyć, że z tych skromnych środków małżonkowie zakupili co najmniej 46 ruchomości podlegających podziałowi, w tym samochód. W tych warunkach w pełni uprawniona jest konstatacja, że nie dysponowali środkami umożliwiającymi czynienie znacznych inwestycji i nie posiadali zdolności kredytowej pozwalającej na zaciąganie wysokich zobowiązań.

Podsumowując, to prezentowane przez wnioskodawczynię twierdzenia o pochodzeniu środków na inwestycje w majątek osobisty uczestnika postępowania, pozostają w sprzeczności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, natomiast nie znajdują żadnego potwierdzenia w przeprowadzonych dowodach. Wręcz przeciwnie, dokumenty z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w W. świadczą jednoznacznie o tym, że dochody rodziny były na tyle niskie, że nie starczały na bieżące utrzymanie i małżonkowie i ich dzieci wymagali wsparcia państwa. To wnioskodawczyni zatem nawet nie uprawdopodobniła, nie mówiąc zaś o udowodnieniu okoliczności, że nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania przekraczały przyjętą przez Sąd Rejonowy wartość 17 768,09 złotych. Uczestnik postępowania natomiast wykazał w sposób niebudzący wątpliwości, że stosownymi środkami dysponował.

Wobec prawidłowych ustaleń w tym zakresie, nie doszło również do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego w postaci art. 45 k.r.o.

Na uwzględnienie zasługiwał natomiast zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie wartości samochodu osobowego marki V. (...) nr rej. (...). Jak wynika z opinii biegłego, na którą zresztą Sąd Rejonowy się powołuje, pojazd ten wart jest 5 688 złotych. Wskazana korekta wartości wpływa w oczywisty sposób na wysokość należnej skarżącej dopłaty, która winna być powiększona o połowę różnicy pomiędzy przyjętą przez Sad kwotą 10 000 złotych a właściwą 5 688 złotych, czyli o 2 156 złotych. Wbrew natomiast wnioskom skarżącej, zawartym w piśmie procesowym jej pełnomocnika z 17 stycznia 2020 r., Sąd Okręgowy nie miał podstaw do poczynienia ustalenia, że po ustaniu wspólności ustawowej wnioskodawczyni rozliczyła się z uczestnikiem postępowania z tego składnika majątkowego, płacąc mu 5 000 złotych. Na tę okoliczność skarżąca przedstawiła dowód w postaci kserokopii umowy. Uczestnik postępowania zaprzeczył prawdziwości dokumentu, a wnioskodawczyni prawdziwości nie udowodniła i nie przedłożyła dokumentu w oryginale, zgodnie z wymogiem art. 253 k.p.c. oraz 129 k.p.c.

Z powyższych względów, na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w punktach I i IV w ten tylko sposób, że w punkcie I podpunkt 47 obniżył wartość samochodu osobowego z 10 000 do 5 688 złotych, a w punkcie IV podwyższył zasądzoną dopłatę z 14 050,05 do 16 206 złotych. W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.