Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko M. W. (1) i E. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 12 czerwca 2018 r. sygn. akt I C 1004/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 11.250 zł (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Paweł Rygiel SSO Wojciech Żukowski

sygn. akt I ACa 1159/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18 czerwca 2019 r.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od pozwanych M. W. (1) i E. W. na rzecz strony powodowej (...) Banku S.A. w W. - zaznaczając, że spełnienie świadczenia przez jego z pozwanych zwalnia ze świadczenia drugiego - kwotę 1.182.278,43 zł. przy czym:

- kwotę 1.016.776,85 zł z odsetkami umownymi licznymi od dnia 27 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie większej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie,

- kwotę 106.355,40 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 maja 2017 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 57.355,72 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 maja 2017 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 1.790,46 zł bez odsetek,

zastrzegając przy tym pozwanej E. W. prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jej odpowiedzialności do nieruchomości składającej się z działki ewidencyjnej numer (...) położonej w Z. objętej księgą wieczystą numer (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w T., oraz do nieruchomości składającej się z działek ewidencyjnych numer (...) położonej w Z. objętej księgą wieczystą numer (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy wT.

Dalej idące powództwo Sąd oddalił oraz zasądził od pozwanych na rzecz strony powodowej koszty procesu.

Sąd I instancji ustalił, że pozwany M. W. (1) zawarł w dniu 30 września 2011 r. ze stroną powodową umowę kredytu hipotecznego nr(...) w kwocie całkowitej 933.237,50 zł. Jako zabezpieczenie kredytu ustanowione zostały hipoteki umowne na nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina(...)przy ul. (...), nr działki (...) objętej KW o nr (...), oraz na nieruchomości położonej w miejscowości Z., gmina (...)przy ul. (...), nr działki (...). Obie te nieruchomości stanowiły własność pozwanych M. W. (1) oraz E. W. na zasadach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Zabezpieczenie umowne zostało zrealizowane w postaci wpisu tychże hipotek.

Kredyt został pozwanemu udzielony na okres od 3 października 2011 r. do 20 października 2036 r. W § 5 części ogólnej, umowa przewidywała oprocentowanie kredytu jako sumę marży kredytowej i stawki referencyjnej 3M WIBOR dla waluty kredytu, która jest wskazana w części szczególnej umowy (IV). W § 6 części ogólnej strony ustaliły, że bank pobiera opłaty i prowizje za wykonanie czynności pozostających w związku z zawartą umową kredytu w wysokości obowiązującej w tabeli opłat i prowizji stanowiącej załącznik do umowy. Dalej strony ustaliły, że spłata następuje zgodnie z harmonogramem spłat. Pierwszy harmonogram spłat zostanie wysłany kredytobiorcy w terminie do 14 dni roboczych od dnia uruchomienia środków (§ 4 pkt 6). Kredyt miał zostać uruchomiony po spełnieniu warunków określonych w pkt. VI części szczególnej umowy. Zgodnie z § 4 części ogólnej spłata kredytu będzie dokonywana na rachunek kredytu, o dotrzymaniu terminu spłaty decyduje wpływ środków na rachunek kredytu. W przypadku nie spłacenia przez kredytobiorcę w terminie wierzytelności banku z tytułu umowy kredytu po upływie okresu wypowiedzenia umowy, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, w tym kwota kapitału jako kapitał przeterminowany (§ 5 pkt 9). Od kapitału przeterminowanego bank pobiera odsetki od należności przeterminowanych, do dnia poprzedzającego spłatę zadłużenia przeterminowanego. Od zadłużenia przeterminowanego bank nalicza odsetki w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego. W przypadku niezaspokojenia roszczeń z tytułu kredytu bank mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia zgodnie z § 8 części ogólnej umowy, w szczególności wtedy gdy kredytobiorca zalegał ze spłatą co najmniej z części dwóch rat kredytu i pomimo wezwania do zapłaty nie spłaci zaległości w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

Na podstawie przedmiotowej umowy powodowy bank w dniu 3 października 2011 r. uruchomił dla pozwanego kredyt, przelewając poszczególne kwoty składające się na całość kredytu zgodnie z przeznaczeniem uwidocznionym w umowie kredytowej.

W dniu 23 czerwca 2014 r., powód zawarł z pozwanym M. W. (1) aneks do umowy kredytu hipotecznego, na podstawie którego bank wyraził zgodę na przystąpienie do restrukturyzacji kredytu wprowadzając indywidualny harmonogram spłat. M.in. bank udzielił kredytobiorcy karencji w spłacie odsetek, a w okresie karencji pozwany zobowiązany był do terminowej zapłaty miesięcznych rat kapitałowych w wysokości 3.000 zł każda. Spłaty te miały być zaliczane na poczet spłaty kapitału kredytu. Odsetki naliczone w okresie karencji oraz zaległe wierzytelności naliczone do dnia wejścia w życie aneksu, miały zostać doliczone do kwoty kapitału kredytu w następujący sposób: odsetki naliczone w okresie karencji spłaty będą kapitalizowane i będą powiększać kwotę kapitału po zakończeniu okresu karencji; zaległe wierzytelności z tytułu kapitału, odsetek umownych, odsetek karnych, kosztów wymagalnych na dzień wejścia w życie niniejszego Aneksu oraz odsetki bieżące naliczone do dnia wejścia w życie Aneksu zostaną skapitalizowane w dniu wejścia w życie Aneksu. Po upływie okresu karencji Bank, uwzględniając wysokość kapitału kredytu pozostającego do spłaty oraz wysokość oprocentowania kredytu, sporządzić miał na zasadach określonych Umową Kredytu i wysłać pozwanemu zaktualizowany harmonogram spłaty rat. Terminy płatności rat, okres spłaty oraz data ostatecznej spłaty kredytu pozostawały poza tym ją bez zmian.

W związku z powstaniem zaległości w spłacie kredytu, pismem z dnia 30 maja 2016 r. powodowy bank wezwał pozwanego, pod rygorem wypowiedzenia umowy, do uregulowania zadłużenia w terminie 14 dni od daty doręczenia wezwania zaległości obejmujących kwotę 24.850,20 zł tytułem należności kapitałowej, kwotę 74.341,38 zł tytułem odsetek umownych, kwotę 1.525,04 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej oraz 1.287,32 zł tytułem opłat i prowizji. Jednocześnie powód w treści pisma poinformował pozwanego o możliwości złożenia w terminie 14 dnia roboczych od otrzymania wezwania wniosku o restrukturyzację. Następnie, pismem z dnia 30 czerwca 2016 r., powód wypowiedział pozwanemu M. W. (1)umowę kredytu z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pisma. Bank wskazał, że w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staję się wymagalna i podlega natychmiastowemu zwrotowi. Wezwanie zawiera także informację o tym, że powodowy Bank rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległości obejmującej na dzień sporządzenia pisma kwotę 29.637,37 zł tytułem należności kapitałowej, kwotę 94.519,52 zł tytułem odsetek umownych, kwotę 2.198,41 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej, oraz kwotę 1.587,32 zł tytułem kosztów i opłat za czynności banku. Pozwanemu wysłano to pismo na adres domowy wskazany w umowie. Pismo odebrał dorosły domownik –pozwana E. W. w dniu 12 września 2016 r.

Od czerwca 2015 r. i w 2016 r. pozwani w ogóle nie spłacali kredytu. Ostania spłata w kwocie 3000 zł. wpłynęła do banku w dniu 25 maja 2015 r.

Pismem z dnia 30 sierpnia 2017 r. powód wypowiedział umowę kredytu zabezpieczonego w formie hipoteki na nieruchomości objętej KW nr (...) pozwanemuW. (1) M. (1) jako dłużnikowi rzeczowemu. Pismo odebrał domownik E. W. w dniu 12 września 2016 r. Pismem z tej samej daty bank wypowiedział umowę kredytu zabezpieczonego w formie hipoteki na nieruchomości objętej KW nr (...) pozwanej E. W. jako dłużnikowi rzeczowemu. Pozwana przedmiotowe pismo odebrała.

Sąd ustalił także, że strona powodowa w dniu 27 kwietnia 2017 r. sporządziła wyciąg z ksiąg bankowych, z którego wynika, że pozwany posiada w powodowym banku wymagalne zadłużenie w wysokości: zaległość w spłacie kapitału 1.016.776,85 zł, z tytułu odsetek umownych w kwocie 106.355,40 zł, z tytułu odsetek od należności przeterminowanych w kwocie 57.355,72 zł, oraz z tytułu opłat i innych prowizji w kwocie 1.790,46 zł, których to kwot Bank dochodzi w procesie od stron pozwanych. Odpowiada to wysokości zadłużenia pozwanego M. W. (1) z tytułu spornej umowy kredytowej, które według stanu rzeczy na dzień 17 listopada 2017 roku wynosi: zaległość w spłacie kapitału 1.016.776,85 zł, zaległość w spłacie odsetek 106.355,40 zł, kwota odsetek karnych 113.843,32 zł, koszty windykacji opłaty i prowizje 16.717,25 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał zgłoszone roszczenie za uzasadnione, jako znajdujące oparcie w art. 69 ustawy Prawo bankowe.

Odnosząc się do zarzutów pozwanych Sąd ocenił, że powodowy bank wykazał rzeczywista wysokość roszczenia, jak też, że umowa została zawarta ze strony banku przez upoważnione do tego osoby. Wskazał, że bank wypełnił określony art. 75c ust.1 i 2 Prawa bankowego obowiązek poinformowania pozwanych o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. Nadto, wbrew twierdzeniom pozwanych, doręczone im wypowiedzenie umowy kredytowej nie było dokonane pod warunkiem rozwiązujący. Nie jest takim warunkiem poinformowanie pozwanych, że – w razie spłaty bieżącego zadłużenia – bank rozważy możliwość cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu.

Sąd wskazał także, że podstawą uwzględnienia powództwa w stosunku do pozwanej E. W. jest przepis art. 65 ust.1 i art. 69 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 105 § 2 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia, zaskarżając je w całości, apelację wnieśli pozwani zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 120 k.c. w zw. z art. 75 ust.1 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 89 k.c. poprzez ich niezastosowanie i uznanie, ze roszczenie powoda jest wymagalne w sytuacji, gdy powód nie wypowiedział skutecznie umowy kredytu, co skutkuje przyjęciem, że powództwo jest przedwczesne a roszczenie niewykazane co do wysokości. Apelujący wnieśli o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania – w obu przypadkach przy uwzględnieniu kosztów postepowania.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postepowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanych jest bezzasadna.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. W rzeczywistości ustalenia te, w przeważającej części, nie są sporne.

Apelujący nie wyodrębnili w apelacji jakichkolwiek zarzutów kwestionujących poczynione w sprawie ustalenia faktyczne. Jedynie w uzasadnieniu apelacji podtrzymali zarzut, że powodowy bank nie wykazał wysokości zgłoszonego roszczenia, w tym przede wszystkim w zakresie odsetek. W tej części Sąd Apelacyjny w pełni podziela dokonaną przez Sąd I instancji ocenę. Strona powodowa przedłożyła w sprawie dokumenty obrazujące wysokość należności, w tym nie tylko wyciąg z ksiąg bankowych, ale także historię rachunku kredytowego stworzonego dla obsługi kredytu oraz umowę łączącą strony, określającą reguły wyliczenia należności odsetkowych. W tym stanie rzeczy, dla zakwestionowania ustaleń w tym zakresie nie było wystarczające ogólnikowe zaprzeczenie przez pozwanych wysokości zaległości wynikającej z umowy kredytowej, w tym co do zasad wyliczenia odsetek. Nie może odnieść bowiem skutku taka postawa pozwanych, która ogranicza się do zaprzeczenia stanowisku strony powodowej, bez zaprezentowania w tym zakresie własnych twierdzeń. W świetle przepisów prawa polskiego istnieją procesowe powinności, których zaniedbanie prowadzi do negatywnych skutków procesowych dla strony nie podejmującej możliwych do podjęcia działań, utrudniających merytoryczne wyjaśnienie sprawy albo podejmującej działania nieistotne z punktu widzenia przedmiotu postępowania. I tak, na stronach spoczywają ciężary procesowe prowadzące do negatywnych skutków w postaci przyjęcia za prawdziwe faktów wynikających z ujawnionych dowodów (art. 233 § 2 i 248 § 2 k.p.c.). Ciężarem procesowym jest powinność strony podporządkowania się decyzjom sądowym, jeżeli ta chce uniknąć niekorzystnego dla siebie skutku procesowego. Przykładami takich ciężarów są: ciężar mówienia prawdy (art. 3 k.p.c.); ciężar wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych (art.210 § 2 k.p.c.), czy też ciężar udowodnienia w okolicznościach związanych z określoną sytuacją faktyczną (art. 248 § 2 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c.). W konsekwencji rzeczą pozwanych było sprecyzowanie zarzutu co do wyliczenia należności objętej pozwem, w tym wskazania przyczyn i wyliczeń, dla których – ich zdaniem – kwota dochodzonych odsetek jest zawyżona. W sytuacji, w której strona powodowa wykazała wysokość dochodzonego roszczenia, adekwatne twierdzenia pozwanych winny być poparte zgłoszeniem wniosków dowodowych.

Bezzasadny jest zarzut odwołujący się do twierdzenia, że wypowiedzenie umowy kredytowej zostało dokonane pod warunkiem, co skutkować ma niewymagalnością wierzytelności powoda. Analiza treści oświadczenia o wypowiedzeniu, zawartego w piśmie z dnia 30 sierpnia 2016 r., w sposób jednoznaczny wskazuje, że – wbrew twierdzeniom apelujących – pismo to nie zawiera zastrzeżenia wypowiedzenia umowy w razie niespłacenia zadłużenia. Po pierwsze, pismo to nie obejmowało wezwania do zapłaty, bo takie zostało zawarte we wcześniejszym piśmie z dnia 30 maja 2016 r. Po drugie, pismo z dnia 30 sierpnia 2016 r. w sposób stanowczy obejmowało oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia z informacją, że po jego upływie całość środków kredytowych wraz z należnościami ubocznymi staje się wymagalna. Dopiero w dalszej treści pisma bank zawarł informacje o możliwości rozważenia cofnięcia wypowiedzenia, o ile zostanie spłacona bieżąca zaległość. Wykładnia tego oświadczenia (art. 65 k.c.) jednoznacznie wskazuje, że w tym zakresie bank nie uzależniał skutków wypowiedzenia od uiszczenia zadłużenia, ale jedynie formułował propozycję rozważenia (podjęcia negocjacji) wycofania się z wypowiedzenia umowy. W tym stanie rzeczy nie sposób przyjąć, iż treść oświadczenia odpowiada warunkom, o jakich mowa w art. 89 k.c.

Nie jest także zasadne twierdzenie pozwanych, że pisma zawierające oświadczenia o wypowiedzeniu nie zostały im doręczone. Strona powodowa przedłożyła dowody doręczeń, z których wynika, ze przesyłki zostały odebrane przez pozwaną w dniu 12 września 2016 r. O ile zatem pozwani twierdzą, że pomimo przedstawienia dowodów doręczenia z podpisem pozwanej przesyłki do nich nie dotarły, to na nich spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu (art. 6 k.c.). Podobnie, jeżeli wskazują, że z dowodów doręczenia nie wynika, jakie pisma zostały im doręczone, to winni wskazać, jakie pisma odebrali.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny w pełni podziela przytoczona przez Sąd I instancji argumentację prawną.

Biorąc to pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji. O kosztach postepowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

SSA Hanna Nowicka de Poraj SSA Paweł Rygiel SSO (del). Wojciech Żukowski