Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:Sędzia SA Edyta Jefimko (spr.)

Sędziowie: SA Przemysław Kurzawa

SA Robert Obrębski

Protokolant:sekr. sądowy Małgorzata Szmit

po rozpoznania w dniu 22 stycznia 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Fundacji (...) z siedzibą w W.

przeciwko (...) W.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 5 listopada 2018 r., sygn. akt IV C 53/18

I. prostuje niedokładność w komparycji zaskarżonego wyroku w zakresie oznaczenia przedmiotu sporu w ten sposób, że w miejsce oznaczenia: „o ukształtowanie stosunku prawnego oraz ustalenie wysokości z tytułu użytkowania wieczystego” wpisuje: „o ustalenie”;

II. zmienia zaskarżony wyrok:

1. w punkcie pierwszym w ten sposób, że oddala powództwo o zmianę wysokość z 3% na 0,3% stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, która według stanu na dzień 1 stycznia 2010 r. położona była przy ulicy (...) w W. i stanowiła działkę nr (...), obręb ewidencyjny (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

2. w punkcie drugim w ten sposób, że wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości opisanej w pkt II.1, obliczonej według stawki 3%, ustala począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r.:

a. za rok 2010 na kwotę 438 858 zł (czterysta trzydzieści osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt osiem złotych),

b. za rok 2011 na kwotę 495 909,54 zł (czterysta dziewięćdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset dziewięć złotych pięćdziesiąt cztery grosze)

c. za ok 2012 r. i lata następne na kwotę 552 961,08 zł (pięćset pięćdziesiąt dwa tysiące dziewięćset sześćdziesiąt jeden złotych osiem groszy),

3. w punktach czwartym i piątym w ten sposób, że ustala zasadę stosunkowego ponoszenia przez strony kosztów postępowania w ten sposób, że Fundacja (...) z siedzibą w W. poniesie je w 80%, a (...) W. w 20%, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie;

III. oddala apelację w pozostałej części;

IV. zasądza od Fundacji (...) z siedzibą w W. na rzecz (...) W. kwotę 32 984 zł (trzydzieści dwa tysiące dziewięćset osiemdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Przemysław Kurzawa Edyta Jefimko Robert Obrębski

Sygn. akt V ACa 233/19

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 9 grudnia 2009 r. (...) W. złożyło oświadczenie o wypowiedzeniu ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2009 r. opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu położonego przy ulicy (...) w W., oznaczonego ewidencyjnie jako działka nr (...) z obrębu (...), o powierzchni 10.449 m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości od dnia 1 stycznia 2010 r. została w wypowiedzeniu określona na sumę 693.709,11 zł, stanowiącą 3% wartości ceny gruntu. W uzasadnieniu wypowiedzenia podano, że podstawę faktyczną do ustalenia opłaty rocznej w nowej wysokości stanowi wartość gruntu oszacowana na sumę 23.123.637,00 zł przez rzeczoznawcę uprawnionego do szacowania nieruchomości.

Fundacja (...) z siedzibą w W. złożyła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. wniosek o ustalenie, że wypowiedzenie dokonane w piśmie z dnia 9 grudnia 2009 r. jest uzasadnione w wysokości niższej niż 693.709,11 zł. W uzasadnieniu wniosku wskazała, że opłata powinna zostać ustalona z zastosowaniem innej stawki procentowej opłaty za użytkowanie wieczyste, tj. w wysokości 0,3%, a nie 3% wartości nieruchomości.

W dniu 10 stycznia 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. na podstawie art. 79 ust. 3 oraz art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. 2010, poz. 65, z późn.zm.) - dalej powoływanej jako: „u.g.n.” oddaliło wniosek, ustalając, że Fundację (...) z siedzibą w W. obowiązuje od 1 stycznia 2010 r. opłata wskazana w wypowiedzeniu pismem z 9 grudnia 2009 r. w kwocie 693.709,11 zł rocznie. Odpis orzeczenia doręczono pełnomocnikowi Fundacji w dniu 8 lutego 2012 r.

W dniu 21 lutego 2012 r. Fundacja (...) z siedzibą w W. wniosła sprzeciw od orzeczenia organu odwoławczego, a ten przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie. W piśmie, stanowiącym uzupełnienie sprzeciwu, powódka wniosła o ustalenie przez Sąd Okręgowy w Warszawie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego jest uzasadniona w niższej kwocie, jak też opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości powinna wynosić 0,3%, a nie 3% wartości nieruchomości.

(...) W. wniosło o oddalenie tak określonego żądania oraz o ustalenie przez Sąd Okręgowy w Warszawie, że wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r. należna jest w wysokości określonej w wypowiedzeniu. Pozwany wniósł także o zasądzenie na jego rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

Wyrokiem z dnia 5 września 2013 r. (sygn. akt IV C 971/12) Sąd Okręgowy w Warszawie:

1)  ustalił na kwotę 552.961,08 zł wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości od dnia 1 stycznia 2010 r.,

2)  w pozostałym zakresie oddalił powództwo,

3)  wzajemnie zniósł między stronami koszty postępowania.

Pozwany wniósł zażalenie na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie 3 tego wyroku

Powódka wniosła apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 września 2013 r., zaskarżając go w całości.

Po rozpoznaniu środków odwoławczych Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 30 września 2014 r. (sygn. akt VI ACa 1870/13) uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając Sądowi Okręgowemu w Warszawie rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, a postanowieniem z dnia 30 września 2014 r. (sygn. akt VI ACz 4363/13) umorzył postępowanie zażaleniowe.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 15 grudnia 2015 r. (sygn. akt IV C 378/15):

1)  ustalił wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego na kwotę 552.961,08 zł,

2)  odrzucił pozew w zakresie zastosowania stawki procentowej 0,3% w miejsce dotychczasowej 3%,

3)  w pozostałym zakresie oddalił powództwo,

4)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 12.465,00 zł tytułem zwrotu części opłat sądowych od pozwu i apelacji oraz kwotę 6.300,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje,

5)  zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 12.600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje,

6)  nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie od powoda kwotę 7.505,00 zł tytułem uzupełnienia opłaty sądowej od pozwu oraz kwotę 573,43 zł tytułem poniesionych wydatków i od pozwanego kwotę 457,10 zł tytułem poniesionych wydatków.

Powódka wniosła apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2015 r., zaskarżając go w całości.

Po rozpoznaniu apelacji Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 5 września 2017 r. (VI ACa 637/16) ponownie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając Sądowi Okręgowemu w Warszawie rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie:

1)  ustalił, że wysokość stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, która według stanu na dzień 1 stycznia 2010 r. znajdowała się przy ul. (...) w W. i stanowiła numer działki (...), obręb ewidencyjny (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą o oznaczeniu (...), wynosi 0,3% (trzy dziesiąte procenta);

2)  ustalił, że zgodnie ze stawką określoną w punkcie 1 niniejszego wyroku, wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości opisanej w punkcie 1, od dnia 1 stycznia 2010 r. wynosi 55.296,11 zł,

3)  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

4)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki sumę 141.171,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższy wyrok Sąd Okręgowy wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i wniosków.

W dniu 29 stycznia 1974 r. Skarb Państwa oraz (...)Klub (...)zawarli w formie notarialnej umowę ustanowienia użytkowania wieczystego, na którego podstawie ustanowiono na rzecz (...)Klubu (...) prawo użytkowania wieczystego terenów obejmujących m.in. obszar nieruchomości. Strony wskazały, że teren, na którym ustanowiono użytkowanie wieczyste, jest przeznaczony pod baseny kąpielowe i inne urządzania zgodnie z lokalizacją szczegółową, zaś znajdujące się na działce baseny i inne urządzenia winny być utrzymane w należytym stanie, a w razie zniszczenia lub rozbiórki odbudowane w ciągu 5 lat.

W dniu 15 grudnia 1998 r. (...)Klub (...), jako następca użytkownika wieczystego, zawarł z powódką w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży i ustanowenia służebności, w ramach której powódka nabyła prawo użytkowania wieczystego gruntu, którego dotyczy niniejsze postępowanie, który to teren był przeznaczony pod baseny kąpielowe.

W grudniu 2009 r. Fundacji (...) z siedzibą w W. była użytkownikiem wieczystym gruntu i z tytułu użytkowania wieczystego odpowiedniego udziału w nieruchomości do dnia 31 grudnia 2009 r. uiszczała opłatę w wysokości 219.429,00 zł rocznie, obliczoną jako 3% wartości nieruchomości.

W wypowiedzeniu opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości od dnia 1 stycznia 2010 r. została określona na sumę 693.709,11 zł.

Po dniu 1 stycznia 2010 r. powódka nadal pozostawała użytkowaniem wieczystym nieruchomości gruntowej, której wartość na dzień 31 grudnia 2009 r. wynosiła 18.432.036,00 zł. Grunt jest zabudowany budynkiem usługowym przychodni oraz szpitala Centrum (...) z terenami zielonymi wokół budynku.

Nieruchomość leży w obszarze rejonu P. M., dla którego to rejonu zgodnie z uchwałą nr (...)Rady(...) W. z dnia 19 czerwca 2009 r. zostało przewidziane zastosowanie określone symbolami (...)oraz częściowo(...) (...):

Symbol (...) przewidywał następujące zastosowanie nieruchomości:

1)  przeznaczenie podstawowe: usługi z zakresu zdrowia, opieki społecznej, kultury, oświaty, zieleń urządzona

2)  przeznaczenie dopuszczalne: usługi z zakresu biur, gastronomii, sportu, rekreacji

3)  zakazuje się lokalizowania funkcji usługowych innych niż wymienione w pkt 1 i 2, usług uciążliwych oraz obiektów i urządzeń uciążliwych, których uciążliwość wykracza poza granice lokalizacji, w szczególności zakazuje się lokalizowania zabudowy oraz obiektów obsługi komunikacji takich, jak: stacje paliw, warsztaty samochodowe, stacje obsługi pojazdów i myjnie

Symbol (...) (...) to teren dróg wewnętrznych, który przewidywał następujące zastosowanie nieruchomości:

1)  szerokość w liniach rozgraniczających m.in. 15 m,

2)  minimalna powierzchnia biologicznie czynna dla terenu – 95%,

3)  obowiązek zapewniania 60% powierzchni biologicznie czynnej (opinia biegłego sądowego – k. 261 i n.).

Celem działalności statutowej Fundacji (...) z siedzibą w W. jest:

- zapewnienie opieki medycznej i rehabilitacyjnej dzieciom i młodzieży uprawiającym sport w szkołach mistrzostwa sportowego,

- wspieranie finansowo-rzeczowe centralnego ośrodka medycyny sportowej,

- rozwijanie kontaktów z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami i organizacjami o podobnym zakresie działania (§ 4 statutu).

Zgodnie ze statutem powyższe cele są realizowane poprzez:

- podejmowanie i popieranie inicjatyw służących poszerzeniu bazy leczniczej i rehabilitacyjnej,

- prowadzenie dokształcania w zakresie medycyny sportowej, odnowy biologicznej i rehabilitacji,

- promocję i wspieranie wydawnictw dla propagowania nowoczesnych osiągnięć naukowych w zakresie medycyny sportowej,

- stałą współpracę z jednostkami służby zdrowia, kultury fizycznej, właściwych stowarzyszeń naukowo-technicznych, w szczególności z (...) Ośrodkiem (...),

- gromadzenie środków finansowych i zasobów materialnych dla realizacji zadań statutowych (§ 5 statutu).

Zgodnie ze statutem, powódka może prowadzić działalność gospodarczą (§ 5 statutu).

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił wartość gruntu na podstawie opinii sporządzonej przez powołanego w tym celu biegłego M. C., a przebieg właściwego postępowania administracyjnego na podstawie dokumentów urzędowych, otrzymanych od organu odwoławczego.

Opinia biegłego M. C. została sporządzona z uwzględnieniem uwarunkowań uzasadniających miarodajność podanych w niej wniosków. Została oceniona przez Sąd jako rzetelna.

Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił wnioski powódki o uzupełnienie materiału dowodowego, w szczególności wniosek o dokonanie przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych oceny prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego przez biegłego M. C.. Nieuzasadnione były zarzuty powódki co do nieprawidłowości sporządzenia opinii. Zdaniem Sądu nie stanowi przesłanki wadliwości opinii fakt, że zgodnie ze stanowiskiem biegłego wartość odpowiedniego gruntu jest wyższa, niż wartość wyceniona w prywatnej ekspertyzie porządzonej na zlecenie Fundacji. Samo niezadowolenie strony z wyników postępowania dowodowego oczywiście nie uzasadnia dopuszczania dowodu z opinii kolejnego biegłego lub poddawania opinii weryfikacji przez odpowiednią instytucję rzeczoznawców. Powódka nie wykazał, aby opinia została sporządzona wbrew stanowi faktycznemu lub zasadom rzetelności zawodowej i nie wykazała, aby wnioski biegłego były sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania. W takim stanie, przeprowadzenie wnioskowanych czynności dowodowych prowadziłoby oczywiście do przewlekania postępowania, czemu Sąd Okręgowy w Warszawie miał obowiązek przeciwdziałania, zgodnie z art. 6 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy oddalił również wnioski pozwanego o aktualizację opinii w celu ustalenia, czy od daty wydania opinii nie wystąpiły zmiany uwarunkowań faktycznych lub prawnych sporządzonej wyceny. Od wydania opinii upłynęło wiele lat, jednakże celem opinii nie było przecież wskazanie wartości gruntu na chwilę sporządzania opinii, lecz na konkretną datę z przełomu lat 2009 i 2010 według ówczesnego stanu faktycznego i prawnego oraz ówczesnych cen. W takim stanie, zbędnym było aktualizowanie opinii, skoro zmienność stanów faktyczno-prawnych po tamtej dacie oraz po dacie sporządzenia opinii nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Przedmiotem rozpoznania Sądu Okręgowego były następujące roszczenia.

Powódka wnosiła o:

a)  ustalenie, że opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości powinna być określana z zastosowaniem stawki 0,3% wartości nieruchomości,

b)  ustalenie, że opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości określana z zastosowaniem stawki 0,3% wartości nieruchomości wynosi kwotę 37.366,00 zł (pismo powoda – k. 935 i n.

Pozwany domagał się odrzucenia pozwu, ewentualnie:

a)  ustalenia, że wysokość stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości począwszy od 1 stycznia 2010 r. wynosi 3%,

b)  ustalenie, że wysokość opłaty rocznej z tytułu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości począwszy od 1 stycznia 2010 r. wynosi 552.961,08 zł.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne powództwo w zakresie ustalenia, że:

1)  wysokość stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego odpowiedniego gruntu od dnia 1 stycznia 2010 r. wynosi 0,3%;

2)  wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości od dnia 1 stycznia 2010 r. wynosi 55.296,11 zł.

W pozostałym zakresie, tj. co do ustalenia, ze opłata roczna powinna być niższa niż 55.296,11 zł, powództwo zostało oddalone.

Zgodnie z art. 72 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość gruntowa została oddana. Zgodnie z art. 72 ust. 3 pkt 3 tej ustawy, stawka opłaty za nieruchomości gruntowe przeznaczone na działalność charytatywną oraz na niezarobkową działalność: opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, wychowawczą, naukową lub badawczo-rozwojową wynosi 0,3% ceny gruntu. Zgodnie z art. 72 ust. 3 pkt 5 tej ustawy, jeżeli przeznaczenie nieruchomości nie uzasadnia żadnej ze stawek preferencyjnych, stosuje się stawkę - 3% ceny gruntu.

Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził, że w ustalonym stanie faktycznym powódka jest uprawniona do korzystania z preferencyjnej stawki opłaty rocznej (0,3% ceny gruntu) z tytułu użytkowania wieczystego gruntu, ze względu na prowadzoną na nieruchomości niezarobkową działalność statutową, która jest działalnością przede wszystkim leczniczą, ale również kulturalną, oświatową i wychowawczą, czyli działalnością przewidzianą w art. 72 ust. 3 pkt 3 u.g.n.

W umowie ustanowienia użytkowania wieczystego z 1974 r. cel zagospodarowania nieruchomości nie został określony w sposób odpowiadający pojęciom przewidzianym w ustawie obowiązującej w chwili orzekania. Zapisano jedynie, że „teren jest przeznaczony pod baseny kąpielowe i inne urządzenia, zgodnie z lokalizacją szczegółową” (§ 3 aktu notarialnego).

W ocenie Sądu Okręgowego z chwilą wejścia w życie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, wprowadzających aktualne zróżnicowanie stawek opłat w zależności o przeznaczenia nieruchomości, możliwe jest badanie faktycznego przeznaczenia nieruchomości przez odniesienie faktów do pojęć stosowanych w art. 72 ust. 3 u.g.n., w celu rozstrzygnięcia sporu co do stawki procentowej odpowiedniej opłaty, również w razie żądania jej aktualizacji.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w szczególności z opinii powołanego w sprawie biegłego, wynikało, że nieruchomość jest w głównej mierze przeznaczona i zagospodarowana na świadczenie usług przede wszystkim z zakresu ochrony zdrowia. Nieruchomość jest zabudowana budynkiem usługowym przychodni oraz szpitala Centrum (...) z terenami zielonymi.

Pozwany podniósł zarzut, że pomimo tych okoliczności stawka preferencyjna w tym wypadku jest wykluczona, albowiem powódka prowadzi na nieruchomości działalność gospodarczą, przynoszącą znaczne dochody.

Fakt prowadzenia działalności gospodarczej jest bezsporny. Z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika jednak, że przychody z tej działalności są przeznaczane na pokrycie kosztów statutowej działalności z zakresu szeroko rozumianej ochrony zdrowia, zaś nadwyżki finansowe są zgodnie z uchwałami odpowiednich organów Fundacji (...) z siedzibą w W. przeznaczane na cele statutowe powoda.

Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją działalności zarobkowej, wypracowaną pod rządami nieobowiązującej już ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. 2017, poz. 2168, z późn.zm.), działalność zarobkowa oznacza prowadzenie działalności, której głównym celem jest osiąganie zysku. Głównym celem działalności prowadzonej przez powódkę nie jest jednak zarobkowanie, lecz świadczenie usług w zakresie ochrony zdrowia oraz realizacja innych celów statutowych, które nie polegają na działalności nastawionej na osiąganie zysku. Uznanie zasadności zarzutu pozwanego w kierunku odmówienia powodowi prawa do odpowiedniej stawki preferencyjnej, prowadziłoby do oceny, że żadne zakłady opieki zdrowotnej, w tym placówki publicznej służby zdrowia, nie mogłyby świadczyć odpłatnych usług w ramach dodatkowej działalności gospodarczej, gdyż byłoby to równoznaczne z prowadzeniem działalności zarobkowej, wykluczającej stosowanie art. 72 ust. 3 pkt 3 u.g.n.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż w podobnym do rozpoznawanego stanie faktycznym, opartym na jednakowej podstawie prawnej, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2013 r., I CSK 38/13 rozstrzygnął podobny spór na korzyść stosowania stawki preferencyjnej w związku z prowadzoną przez użytkownika wieczystego statutową działalnością oświatową, pomimo osiągania dochodów z dodatkowej działalności gospodarczej. W uzasadnieniu tamtego wyroku wskazano, że „uczelnia wyższa wykonującą zadania przewidziane w art. 13 ust. 1 i art. 14 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym, przeznaczająca całość przychodów na pokrywanie kosztów działalności i cele statutowe uczelni, wykorzystuje grunty komunalne oddane jej w użytkowanie wieczyste na niezarobkową działalność oświatową i naukowo-badawczą w rozumieniu art. 72 ust. 3 punkt 3 u.g.n.”.

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie, wykładnia przedstawiona w uzasadnieniu przytoczonego wyroku Sądu Najwyższego powinna być odpowiednio zastosowana również do ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie niniejszej.

Po zastosowaniu stawki 0,3% ceny gruntu, opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości powinna wynosić 55.296,11 zł, przy wartości gruntu wycenionego na 18.432.036,00 zł.

Wniosek powódki o ustalenie opłaty rocznej w niższej jeszcze wysokości był uzasadniany wyceną, sporządzoną na zlecenie powoda przez rzeczoznawczynię I. H.. Według tej ekspertyzy cena gruntu wynosiła 12.455.208,00 zł, zaś odpowiednia do tego opłata roczna wynosiłaby 37.366,00 zł. Przedstawiona przez Fundację (...) z siedzibą w W. ekspertyza stanowi wyłącznie dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., nie zastępując opinii biegłego powołanego w sprawie i nie podważając skutecznie sporządzonej przez niego wyceny, zgodnie z art. 278 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c., a o nieuiszczonych kosztach sądowych w oparciu o art. 113 ust. 1 u.k.s.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyło (...) W. zaskarżając orzeczenie Sądu Okręgowego w całości na podstawie następujących zarzutów:

I.naruszenia przepisów postępowania w postaci:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a) dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny poprzez pominięcie dowodu z:

-jednoczesnego (równoległego) wpisu powoda w Krajowym Rejestrze Sądowym do rejestru przedsiębiorców jak i do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społ. i za­wodowych, fundacji, ZOZ;

-przesłuchania z dnia 22 sierpnia 2013 r. Pani M. G. - członka zarządu Fundacji, która sama przyznała, iż powód osiąga przychody z odpłatnej działalności medycznej, potwierdzając tym samym fakt wykonywania działalności zarobkowej - działalności gospodarczej prowadzonej przez powoda jako przedsiębiorcę na zasadach wolnorynkowych w ramach prowadzenia działalności leczniczej regulowanej w myśl art. 16 ust. 1 ustawy 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.

b)przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym przez stwierdzenie że:

-„przychody z tej działalności są przeznaczone na pokrycie kosztów działalności z zakresu szeroko rozumianej ochrony zdrowia, zaś nadwyżki finansowe są zgodnie z uchwałami odpowiednich organów powoda przeznaczane na czele statutowe fundacji (dokumenty księgowe oraz uchwały powoda złożone do akt sprawy)", podczas gdy przeprowadzone dowody - w szczególności sprawozdania z działalności Fundacji (...) za lata 2009 - 2012 w sposób jednoznaczny wskazują, iż koszty statutowej działalności gospodarczej stanowią bardzo nikły udział w całej strukturze kosztów ponoszonych przez powódkę;

-„z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w szczególności z opinii powołanego w sprawie biegłego wynika, że nieruchomość jest w głównej mierze przeznaczona i zagospodarowana na świadczenie usług przede wszystkim z zakresu ochrony zdrowia" podczas gdy przedmiotem opinii zgodnie z decyzją Sądu było „określenie wartości rynkowej nieruchomości gruntowej niezabudowanej dla potrzeb Sądu w sprawie ustalenia wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu" a zadaniem biegłego powołanego zgodnie z art. 278 k.p.c. jest dokonanie oceny faktów, a nie ustalenie faktów;

-„Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził, że w ustalonym stanie faktycznym powód jest uprawniony do korzystania z preferencyjnej stawki opłaty rocznej (0,3% ceny gruntu) z tytułu odpowiedniego użytkowania, ze względu na prowadzoną na nieruchomości niezarobkową działalność statutową, która jest działalnością przede wszystkim leczniczą, ale również kulturalną, oświatową i wychowawczą" oraz „głównym celem działalności prowadzonej przez powoda nie jest jednak zarobkowanie, lecz świadczenie usług w zakresie ochrony zdrowia oraz realizacja innych celów statutowych, które nie polegają na działalności nastawionej na osiąganie zysku" podczas gdy w złożonych przez powoda sprawozdaniach finansowych w części zatytułowanej „Dodatkowe informacje i objaśnienia do sprawozdania finansowego za rok 2009", 2010", 2011", 2012" w rozdziale pn. „Struktura rzeczowa i terytorialna (kraj, eksport) przychodów ze sprzedaży produktów, usług i towarów" wykazane są przychody netto z prowadzonej przez powoda działalności, w tym działalności gospodarczej tj. sprzedaży usług medycznych oraz z najmu powierzchni biurowej, bloku operacyjnego, pomieszczeń na oddziale, urządzeń medycznych;

-błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, iż działalność powoda nie jest działalnością zarobkową i nastawioną na osiągniecie zysku podczas gdy ze sprawozdań powoda za lata 2009-2011 wprost wynika, iż podstawową działalnością powoda jest działalność gospodarcza, zgodnie z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego zarówno do rejestru stowarzyszeń jak i do rejestru przedsiębiorców, zaś działalność statutowa jest działalnością uboczną o czym w sposób jednoznaczny świadczy współczynnik kosztów na poszczególne działalności, w tym ewidentnie rzucający się w oczy bardzo niski wskaźnik kosztów przeznaczanych na działalność statutową Fundacją, jako działalności wprost ubocznej do działalności gospodarczej, choć zgodnie z ustawą o fundacjach to właśnie działalność gospodarcza powinna być działalnością uboczną służącą realizacji celów statutowych fundacji, a tym przypadku mamy sytuację zgoła odwrotną;

a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie art. 72 ust. 3 pkt 3 u.g.n. poprzez ustalenie stawki procentowej opłaty rocznej w wysokości 0,3 % pomimo braku podstaw do jej zastosowania.

c)poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób nie wszechstronny tj. dowodu z wniosku powoda z dnia 2 stycznia 2010 r. złożonego do (...) W. D. O. (data prezentaty 5 stycznia 2010r.) o ustalenie, że aktualizacja opłaty z tytułu użytkowania wieczystego użytkowania gruntu przez powoda jest uzasadniona w innej (niższej wysokości) a tym samym dokonania błędu w ustaleniach faktycznych a w konsekwencji ustalenia wysokości stawki procentowej w wysokości 0,3 % od 1 stycznia 2010 r., podczas gdy oświadczenie wypowiedzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nr (...) z dnia 9 grudnia 2009 r. (doręczone powodowi w dniu 14 grudnia 2009 r.), dotyczyło jedynie wypowiedzenia wysokości opłaty rocznej a nie wysokości stawki procentowej i mając na uwadze art. 81 ust. 1 u.g.n., w związku ze złożonymi oświadczeniami stron postępowania, wyrok ustalający w zakresie dotyczącym stawki procentowej opłaty rocznej powinien swym zakresem obejmować okres od 1 stycznia 2011 r. zgodnie z brzmieniem art. 81 ust. 1 zd. 2 u.g.n. w związku ze złożeniem wniosku w przedmiocie zmiany stawki procentowej przez powoda w dniu 5 stycznia 2010 r., co w konsekwencji doprowadziło do błędnego zastosowania art. 81 ust. 1 zd. 2 u.g.n. poprzez objęcie wyrokiem w zakresie wysokości stawki procentowej nieruchomości także okresu od 1 stycznia 2010 r. do 31 stycznia 2010 r., pomimo braku ku temu podstaw.

2) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób nieodpowiadający wymogom przewidzianym w tymże przepisie w szczególności niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku i ograniczenie tego obowiązku do stwierdzenia o treści, iż „zgodnie z powszechnie przyjętą definicją działalności zarobkowej" bez podania przez Sąd I instancji źródeł „powszechnie przyjętej definicji zarobkowej" w szczególności przepisów prawa, orzeczeń, poglądów wyrażanych w opracowaniach naukowych oraz oparciu się na enigmatycznym przywołaniu „przyjętej definicji działalności zarobkowej, wypracowanej pod rządami nieobowiązującej już ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej" posiłkując powyższą tezę w oparciu o wykładnię przedstawioną w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2013 r sygn. I CSK 38/13, wydaną również na podstawie przepisów prawa, które już nie obowiązują,.

II.naruszenia przepisów prawa materialnego:

1)poprzez dokonanie błędnej wykładni przez Sąd I instancji pojęcia działalności zarobkowej, w tym zarobkowej działalności leczniczej, polegającej na uznaniu, iż „działalność zarobkowa oznacza prowadzenie działalności, której głównym celem jest osiąganie zysku" oraz oparciu rozumienia pojęcia działalności zarobkowej na wykładni przedstawionej w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2013 r sygn. akt I CSK 38/13, ponieważ dokonując wykładni zarobkowej działalności leczniczej Sąd I instancji nie wziął pod uwagę szeregu przepisów regulujących problematykę działalności leczniczej wykonywanej przez powoda, a w konsekwencji niewłaściwego zastosowania art. 72 ust. 3 pkt 3 u.g.n.;

2)art. 3 i 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r - prawo przedsiębiorców w zw. z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r o działalności leczniczej poprzez ich pominięcie i nie wzięcia pod uwagę faktu wykonywania przez powoda zorganizowanej działalność zarobkowej, wykonywanej we własnym imieniu i w sposób ciągły przez przedsiębiorcę będącego osobą prawną (fundacja wpisana do KRS jako przedsiębiorca) a więc posiadania statusu przedsiębiorcy i prowadzenia działalności gospodarczej w myśl przepisów art. 3 i 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r - prawo przedsiębiorców a tym samym prowadzenia leczniczej działalności zarobkowej;

3)art. 72 ust. 3 pkt 5 u.g.n. w zw. z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej w wyniku niewłaściwego zastosowania art. 72 ust. 3 pkt 3 u.g.n.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwany wniósł o ustalenie że:

1)wysokość stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, składającej się z dz. ew. nr (...) z obrębu (...), położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...), pozostaje bez zmian i wynosi 3%;

2)zgodnie z przyjętą stawką procentową opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w wysokości 3 %, wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, składającej się z dz. ew. nr (...)z obrębu(...), położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...), począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r. wynosi 552.961,08 zł jednakże mając na uwadze art. 77 ust. 2 u.g.n. opłata za poszczególne lata wynosi:

-od dnia 1 stycznia 2010 r. w wysokości 438.858,00 zł,

-od dnia 1 stycznia 2011 r. w wysokości 495.909,54 zł,

-od dnia 1 stycznia 2012 r. i każdorazowo lata następne w wysokości 552.961,08 zł;

3)zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za wszystkie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 6-cio krotnej wysokości stawki podstawowej.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest w przeważającej części uzasadniona.

Nietrafny jest zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób nieodpowiadający wymogom przewidzianym w tym przepisie, w szczególności niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia kryteria ustawowe określone w art. 328 § 2 k.p.c., gdyż na jego podstawie Sąd Apelacyjny jest w stanie stwierdzić, jakie ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy poczynił i jakie przepisy prawa materialnego do tych ustaleń zastosował, co umożliwia dokonanie kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku. Natomiast błędy z zakresu oceny prawnomaterialnej dochodzonego roszczenia nie mogą być co do zasady zwalczane w oparciu o zarzut nieprawidłowego sporządzenia uzasadnienia.

Istota sporu w rozpoznawanej sprawie dotyczy kwestii, czy powódka powinna uiszczać od dnia 1 stycznia 2010 r., na podstawie art. 72 ust.3pkt 3 u.g.n., opłatę z tytułu użytkowania wieczystego według stawki 0,3 %.

Zastosowanie powyższej stawki preferencyjnej wymagało wykazania przez Fundację (...) z siedzibą w W., że nieruchomość, której jest wieczystym użytkownikiem, służy jej do wykonywania niezarobkowej działalności: opiekuńczej, kulturalnej, leczniczej, oświatowej, wychowawczej, naukowej lub badawczo-rozwojowej.

Art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. 2018, poz. 1491) – dalej powoływanej jako: „u.f.” stanowi, że fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Zgodnie z art. 5 ust. 5 u.f. fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż tysiąc złotych.

Działalność gospodarcza fundacji nie może być głównym i wyłącznym celem jej działania, bowiem z treści art. 5 ust. 1 zd. 2 u.f. wynika, iż istotą fundacji i zasadniczym jej celem jest prowadzenie działalności statutowej, działalność gospodarcza zaś ma jedynie tworzyć warunki realizacji celów statutowych i uzupełniać środki na działalność statutową. Zgodnie z art. 5 ust. 5 u.f. działalność gospodarcza fundacji musi być więc dostosowana i podporządkowana działalności statutowej, co oznacza, że co najmniej większość dochodów z działalności gospodarczej musi być przeznaczona na cele statutowe, wydatki zaś na działalność gospodarczą muszą pozostawać w rozsądnej proporcji do wydatków na cele statutowe (por. J. Blicharz, Pozycja fundacji w sferze prowadzonej przez nią działalności leczniczej, PPiA 2016/105, s. 41-48).

Działalność gospodarcza fundacji może być prowadzona na dwa sposoby: za pomocą wyodrębnionej organizacyjnie jednostki lub bez takiego wyodrębnienia. Powodowa Fundacja prowadzi działalność gospodarczą bez wyodrębnienia w ramach jej struktury określonej jednostki organizacyjnej.

Rację ma apelujący, iż Sąd Okręgowy w poczynionych ustaleniach faktycznych niezasadnie pominął okoliczność, iż Fundacja (...) z siedzibą w W. ma status przedsiębiorcy, bowiem została wpisana w dniu 29 czerwca 2004 r. do rejestru przedsiębiorców KRS pod numerem (...) (odpis rejestru k.968—973).

Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego nie konstytuuje wprawdzie działalności gospodarczej, która jest faktem i kategorią o charakterze obiektywnym, jednakże wystąpienie z wnioskiem o wpis działalności gospodarczej oraz wpisu takiego przez właściwy, adekwatny w tym przedmiocie organ dokonanie, nie może być zasadnie pomijane w ocenie istnienia i funkcjonowania działalności gospodarczej bądź też przy analizie, czy określone działanie zakwalifikować można jako działalność gospodarczą (por. wyrok NSA z dnia 27 maja 2009 r., II FSK 163/08, Lex nr 513321).

Każda fundacja jako osoba prawna, po uzyskaniu wpisu w KRS-ie (rejestrze przedsiębiorców), może więc wykonywać działalność gospodarczą na równi z innymi przedsiębiorcami. Taka fundację należy zakwalifikować do kategorii „innych podmiotów" prowadzących działalność gospodarczą, takich jak stowarzyszenia, związki zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe. Są to podmioty, których działalność generalnie nie ma charakteru zarobkowego (działalność charytatywna, opiekuńcza, obrona praw pracowników, religijna itp.), ale mogące jednak na określonych warunkach prowadzić działalność gospodarczą.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez powodową Fundację w chwili gdy pozwany dokonał wypowiedzenia wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego odbywało się według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach - ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. 2017, poz. 2168, z późn.zm.), dalej powoływanej jako: „u.d.g.” i ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Obowiązująca w okresie od dnia 21 sierpnia 2004 r. do dnia 30 kwietnia 2018 r. ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 2 określała, że działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Judykatura wykształciła własną definicję wskazującą cechy działalności gospodarczej, stwierdzając, że do uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania formalnego (czyli wyboru formy prawnej przedsiębiorczości) oraz ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza natomiast, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej (por. wyrok WSA w Poznaniu z 28 kwietnia 2009 r., III SA/Po 374/08, Lex nr 2264112). Cechy te muszą mieć charakter faktyczny i obiektywny. zawodowy (nie amatorski, nie okazjonalny) charakter, podporządkowanie się regułom opłacalności i uczestnictwo w obrocie gospodarczym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNC 1992/5/65).

Zarobkowy cel działalności gospodarczej wiąże się z jej odpłatnością. Podkreślić jednak trzeba, iż zarobkowego celu działalności gospodarczej nie należy kojarzyć z osiąganiem dochodów z tej działalności, bowiem kryterium dochodowości nie jest konieczną cechą definiującą działalność gospodarczą (por. uchwała SN z dnia 30 listopada 1992 r., III CZP 134/92, OSNCP 1993/5/79). Przez zarobkowość należy rozumieć nie osiąganie zysku, ale już dążenie do niego (por. C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz. Warszawa 2005, s. 25).

Działalność gospodarcza jest zawsze nastawiona na osiąganie zysku, także gdy prowadzi ją fundacja, stowarzyszenie, związki zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe. Działalność gospodarcza prowadzona przez fundację ma charakter zarobkowy i nie koliduje to z niezarobkowymi celami działania wskazanymi w statucie. Zarobkowego charakteru prowadzonej działalności nie zmienia w szczególności okoliczność, że dochód osiągnięty z prowadzenia działalności gospodarczej służy realizacji celów statutowych (por. wyrok NSA z 12 stycznia 2006 r., sygn. akt II OSK 787/05, ONSAiWSA 2006/3/86 i wyrok WSA w Poznaniu z dnia 18 stycznia 2018 r., IV SA/Po 1143/17, Lex nr 2447095 oraz P.Janus - Glosa do wyroku NSA z dnia 27 maja 2009 r., II FSK 163/08, Lex nr 513321).

Brak ukierunkowania działalności na osiągnięcie zysku nie przesądza jeszcze w sensie negatywnym o gospodarczym charakterze działalności (por. wyrok WSA w Gliwicach z 7 kwietnia 2008 r., IV SA/Gl 1157/07, Lex nr 519071). Okoliczność, że dochody fundacji uzyskiwane z prowadzenia działalności gospodarczej są przeznaczane na takie czy inne cele, nie zmienia charakteru tej działalności (por. wyrok NSA z dnia 27 maja 2009 r., II FSK 163/08, Lex nr 513321). Jeżeli fundacja prowadzi działalność gospodarczą m.in. w postaci wynajmu, to bez znaczenia jest, że zyski z działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację są przekazywane na realizację jej podstawowych celów statutowych. Przekazywanie wypracowanych dochodów na działalność charytatywną nie zmienia w żaden sposób charakteru prowadzonej działalności, w dalszym ciągu jest to bowiem działalność gospodarcza (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 26 kwietnia 2006 r., I SA/Bk 68/06, Lex nr 1448725).

Jak wynika ze złożonych przez powódkę sprawozdań finansowych w części zatytułowanej „Dodatkowe informacje i objaśnienia do sprawozdania finansowego za rok 2009, 2010, 2011, 2012" w rozdziale pt. „Struktura rzeczowa i terytorialna (kraj, eksport) przychodów ze sprzedaży produktów, usług i towarów” uzyskiwała ona przychody netto z prowadzonej działalności, w tym działalności gospodarczej, tj. sprzedaży usług medycznych oraz z najmu powierzchni biurowej, bloku operacyjnego, pomieszczeń na oddziale, urządzeń medycznych (k.326-428).

Związek funkcjonalny pomiędzy prowadzeniem działalności gospodarczej przez Fundację a gruntem oddanym w użytkowanie wieczyste nie budzi wątpliwości i jest oczywisty, skoro na nieruchomości usytuowane są budynki, w których znajdują się wynajmowane pomieszczenia, co potwierdza opis nieruchomości sporządzony z udziałem przedstawicieli stron przez biegłego sądowego ds. (...) (protokół czynności biegłego k.278-279).

W ocenie Sądu Apelacyjnego o zarobkowym charakterze prowadzonej przez Fundację (...) z siedzibą w W. działalności jako kategorii obiektywnej świadczy już sama potencjalna możliwość uzyskania dochodów, w oderwaniu od jej faktycznego wymiaru, czyli wyniku finansowego jej prowadzenia. Nie ma więc znaczenia, czy działalność prowadzona przez powódkę jest deficytowa, czy też przynosi zysk i na co ten zysk jest przeznaczany (w przypadku powódki w całości na cele statutowe).

Nie było zatem podstaw do zastosowania w okolicznościach faktycznych sprawy art. 72 ust.3 pkt 3 u.g.n. i ustalenia opłaty z tytułu użytkowania wieczystego według stawki 0,3 %, zamiast stawki 3%. Trafnie zatem zarzuca skarżący, iż Sąd Okręgowy stosując powyższy przepis dopuścił się naruszenia prawa materialnego.

Powołany w uzasadnieniu przez Sąd Okręgowy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2013 r., I CSK 38/13, OSNC 2014/9/92, został wydany w odmienny stanie faktycznym, albowiem w sytuacji gdy uczelnia nie prowadziła działalności gospodarczej wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo.

Zatem wysokość należnej opłaty, po dokonaniu jej aktualizacji, obliczona według dotychczasowej stawki 3%, od wartości gruntu wycenionego na 18.432.036 zł, trzeba ustalić na kwotę 552.961,08 zł.

Art. 77 ust. 2a u.g.n., zgodnie z którym, w przypadku gdy zaktualizowana wysokość opłaty rocznej przewyższa co najmniej dwukrotnie wysokość dotychczasowej opłaty rocznej, użytkownik wieczysty wnosi opłatę w wysokości odpowiadającej dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej, zaś pozostałą kwotę ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty (nadwyżka) rozkłada się na dwie równe części, które powiększają opłatę w następnych dwóch latach. Opłata roczna w trzecim roku od aktualizacji jest równa kwocie wynikającej z tej aktualizacji. Literalne brzmienie tego przepisu ze względu na przyjęty przez ustawodawcę niejednoznaczny sposób jego redakcji, rodziło uzasadnione wątpliwości interpretacyjne. Artykuł 77 ust. 2a u.g.n. reguluje wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste w trzech kolejnych latach od aktualizacji. Jeśli zatem w pierwszym roku użytkownik wieczysty wnosi opłatę odpowiadającą dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej, a w trzecim roku opłata ta jest równa kwocie wynikającej z aktualizacji, to na wysokość opłaty w drugim i trzecim roku składa się połowa z nadwyżki ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty. Pozostała do zapłaty kwota nowej opłaty rocznej nadwyżka jest rozkładana na dwie równe części, które powiększają w kolejnych latach kwotę opłaty wniesionej w poprzednim roku. Wobec tego w drugim roku od aktualizacji, opłata roczna stanowi sumę kwoty wniesionej w pierwszym roku i kwoty odpowiadającej połowie nadwyżki, natomiast w trzecim roku opłata roczna stanowi sumę kwoty wniesionej w drugim roku oraz drugiej połowy nadwyżki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 26 lutego 2016 r., IV CSK 238/15, Lex nr 2023785).

Art. 77 ust. 2 a u.g.n. dodany został do ustawy o gospodarce nieruchomościami przez art. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 187, poz. 1110), czyli już po dokonaniu wypowiedzenia opłaty, ale zgodnie z art. 4 ustawy zmieniającej znajduje on zastosowanie w sprawach, dotyczących aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy (9 października 2011 r.).

Uznając apelację pozwanego za uzasadnioną w części roszczenia o ustalenie Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, że oddalił powództwo o zmianę wysokość z 3% na 0,3% stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, która według stanu na dzień 1 stycznia 2010 r. położona była przy ulicy (...) w W. i stanowiła działkę nr (...), obręb ewidencyjny (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...), a punkcie drugim w ten sposób, że wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości obliczonej według stawki 3%, ustalił począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r.: za rok 2010 na kwotę 438 858 zł, za rok 2011 na kwotę 495 909,54 zł, a za ok 2012 r. i lata następne na kwotę 552 961,08 zł.

Natomiast apelacja podlegała, na podstawie art. 385 k.p.c., częściowemu oddaleniu w zakresie żądania zamiany zaskarżonego wyroku i zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego zwrotu w całości poniesionych przez niego kosztów procesu.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego rozstrzygniecie o kosztach procesu powinno zapaść na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości od dnia 1 stycznia 2010 r. została w wypowiedzeniu określona na sumę 693.709,11 zł, a ostatecznie ustalona przez Sąd na kwotę 552 961,08 zł. Wobec bezzasadności wypowiedzenia opłaty co do kwoty 140.748,11 zł, (co stanowi 20% całej wskazanej w wypowiedzeniu opłaty), (...) W. powinno ponieść koszty procesu w tej części. Dlatego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punktach czwartym i piątym w ten sposób, że ustalił zasadę stosunkowego ponoszenia przez strony kosztów postępowania w ten sposób, że Fundacja (...) z siedzibą w W. poniesie je w 80%, a (...) W. w 20%, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. stosownie do jego wyniku. Apelacja została oddalona jedynie w nieznacznej części roszczenia o kosztach procesu, natomiast uwzględniona w całości co do roszczenia głównego. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny włożył na powódkę obowiązek zwrotu pozwanemu wszystkich wydatkowanych kosztów w wysokości 32.984 zł, obejmującej opłatę od apelacji - 24.884 zł oraz koszty zastępstwa procesowego, ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych na kwotę 8.100 zł.

Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 350 § 1 i§ 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., sprostował z urzędu niedokładność w komparycji zaskarżonego wyroku w zakresie oznaczenia przedmiotu sporu w ten sposób, że w miejsce oznaczenia: „o ukształtowanie stosunku prawnego oraz ustalenie wysokości z tytułu użytkowania wieczystego” wpisał: „o ustalenie”.

Przemysław Kurzawa Edyta Jefimko Robert Obrębski