Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2019 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: D. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 14 grudnia 2018 r., znak: (...)

w sprawie: D. R.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej D. R. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 3 września 2018 r. do dnia 30 kwietnia 2021 r.,

2)  stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 23 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej D. R. prawa do renty. Decyzję wydano w oparciu o art. 57 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13.12.2018r. w którym nie stwierdzono niezdolności badanej do pracy.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona podniosła, że stan jej zdrowia uzasadnia przyznanie świadczenia i wniosła o zmianę decyzji.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i przytoczył argumenty zawarte w uzasadnieniu decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

D. R. w dniu 27.09. 2018 r. złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona posiada zwód montera podzespołów a pracowała jako operator maszyn.

okoliczności bezsporne

Orzeczeniem z dnia 28.11.2011r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że badana nie jest niezdolna do pracy. Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 20.01.2012r. stwierdziła także, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

dowód: orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS w aktach rentowych

Sąd poddał weryfikacji orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS dopuszczając dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach: psychiatry, ortopedy, neurologa i specjalisty chorób wewnętrznych. Powołany zespół specjalistów po przeprowadzeniu badania, zebraniu wywiadu od ubezpieczonej oraz uwzględnieniu dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonej: chorobę zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią szyjną i lędźwiową z objawami stenozy kanału kręgowego w odcinku szyjnym, przewlekły zespół bólowy szyjno-barkowy i lędźwiowo-krzyżowy z częstymi zaostrzeniami i obecnymi objawami ubytkowymi i dysfunkcją cewkowo-pęcherzową, stan po operacyjnym leczeniu polipów jelita grubego oraz żylaków lewej kończyny dolnej lewej, przebyte leczenie operacyjne zespołu cieśni prawego nadgarstka, zaburzenia nastroju BNO-w trakcie leczenia farmakologicznego, osteoporozę.

Biegli po przeprowadzeniu badań specjalistycznych, zapoznaniu się z dokumentacją leczenia dostarczoną przez badaną oraz dokumentacją zawartą w aktach sprawy i ZUS uznali badaną za częściowo okresowo niezdolną do pracy od daty wydania zaświadczenia o stanie zdrowia z dnia 3.09.2018 r. do 30.04.2021r. Biegli stwierdzili, że schorzenia opisane w rozpoznaniu skutkują u ubezpieczonej bólami i zawrotami głowy, ograniczeniem ruchomości kręgosłupa, bólami stawów i kończyn, przewlekłym zespołem bólowym szyjno-barkowym i lędźwiowo-krzyżowym, zaburzeniem oddawania moczu, osłabieniem siły mięśniowej kończyny górnej prawej, bólami mięśniowymi całego ciała, obrzękami lewej kończyny dolnej. Schorzenia ubezpieczonej, zdaniem biegłych, powodują istotne upośledzenie sprawności psychofizycznej ustroju i zdolności do zatrudnienia. Biegli wskazali tez jako przeciwskazania do pracy: ciężką prace fizyczną, dźwiganie ciężarów, długotrwała pracę w wymuszonej pozycji lub pracę w złych warunkach atmosferycznych i pracę wymagającą pełnej sprawności psychofizycznej.

dowód: opinia biegłych sądowych z dnia 25.04.2019 r. (k.21-22)

Organ rentowy, w oparciu o stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich, wniósł zastrzeżenia do opinii biegłych. Wskazano w nich, że Komisja lekarska w składzie z neurologiem nie stwierdziła u ubezpieczonej upośledzenia organizmu w stopniu powodującym długotrwałą niezdolność do pracy. Z badania biegłych sądowych, zdaniem pozwanego nie wynika nasilenie objawów w stopniu powodującym częściową niezdolność do pracy Wobec powyższego organ rentowy wniósł o przekazanie zastrzeżeń biegłym a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku o oddalenie odwołania.

Sąd przekazał zastrzeżenia organu rentowego biegłym, którzy w opinii uzupełniającej potrzymali w całości wywody zawarte w opinii podstawowej i ponownie stwierdzili, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy od 3.09.2018 r. do 30.04.2021 r. Odnosząc się konkretnie do zastrzeżeń pozwanego biegli podkreślili dodatkowo, że przebieg schorzeń u ubezpieczonej jest wieloletni i postępujący a schorzenia zasadnicze przebiegają z licznymi zaostrzeniami. Ubezpieczona w trakcie badania przez biegłych była w trakcie zaostrzenia dolegliwości, co potwierdziło badanie MRI kręgosłup szyjnego i lędźwiowego. Brak postępu w leczeniu schorzenia podstawowego w trybie ambulatoryjnym i szpitalnym spowodowało konieczność rozważenia leczenia szpitalnego. Liczne dolegliwości dotyczące stawów i mięśni powodują ponadto na istnienie u ubezpieczonej zespołu fibromialgii, co znacznie utrudnia leczenie.

dowód : opinia uzupełniająca z dnia 27.09.2019 r. k.40

Organ rentowy, w oparciu o stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich, wniósł kolejne zastrzeżenia do opinii biegłych. Wskazano w nich, iż przewodnicząca Komisji nadal nie podziela opinii biegłych i powtórzono wcześniej zgłoszone zastrzeżenia. Pozwany wniósł o przekazanie zastrzeżeń biegłym lub o oddalenie odwołania.

Sąd uznał, że biegli w sposób dostateczny wyjaśnili stan sprawy a do zastrzeżeń organu rentowego odniósł się szczegółowo w opinii uzupełniającej i dlatego nie uwzględnił wniosku dowodowego zgłoszonego przez organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 30.10.2019 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach rentowych ZUS, których prawdziwości i wiarygodności strony nie kwestionowały w toku procesu, a także na podstawie opinii zespołu biegłych lekarzy sądowych oraz opinii uzupełniającej.

Dowód z opinii biegłych, jak podkreśla się w orzecznictwie, podlega ocenie Sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c., na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, Lex nr 77046). Biorąc pod uwagę przedstawione kryteria należy stwierdzić, że przeprowadzony dowód z opinii biegłych jest w pełni przydatny dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Biegli wchodzący w skład szerokiego zespołu wydali opinię po gruntownej analizie akt sprawy, uwzględniając całą dostępną dokumentację lekarską i wywiad z ubezpieczonym, a przede wszystkim dokonali badania przedmiotowego. Wnioski opinii omówiono szeroko, sformułowane zostały w sposób jasny i precyzyjny, a końcowe stanowisko zostało szczegółowo, przekonująco i logicznie uzasadnione. Przedstawione konkluzje są kategoryczne, a ich uzasadnienie przedstawione zostało w sposób przystępny i zrozumiały. Biegli są doświadczonymi specjalistami z dziedzin medycyny, które odpowiadały schorzeniom ubezpieczonego, a poziom ich wiedzy i sposób umotywowania orzeczenia powoduje, iż Sąd Okręgowy uznaje przeprowadzoną w sprawie opinię za w pełni trafną.

Nie budzi wątpliwości, iż ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Jednakże ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy całkowicie czy też częściowo musi uwzględniać także inne elementy, o których mowa będzie poniżej, niezwiązane ze stanem zdrowia. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły, stąd też oddalono wniosek o dopuszczenie kolejnej opinii, albowiem zastrzeżenia pozwanego Zakładu nie dotyczyły konieczności wyjaśnienia kwestii medycznych, co do których biegli nie zajęliby przekonującego stanowiska (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238). Należy także podnieść, iż stosownie do art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Tak w piśmiennictwie jak i w judykaturze wskazuje się, że nie ma dowolności w powoływaniu kolejnych biegłych, a u podstaw takiej decyzji leżeć powinny racjonalne argumenty takie np. jak niejasność, niezupełność czy sprzeczności występujące w opiniach (por. np. T. Ereciński [w:] Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, tom I, Warszawa 2002, str. 567-568; czy wyroki SN z dnia 24 czerwca 2008 r., I UK 373/07, Lex nr 496398; z dnia 1 września 2009 r., I PK 83/09, Lex nr 550988; z dnia 16 września 2009 r., I UK 102/09, Lex nr 537027). Należy przyjąć, że wykazywanie okoliczności uzasadniających powołanie opinii uzupełniającej, czy kolejnego biegłego pozostaje w gestii strony. To właśnie strona winna wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie, ewentualnie uzasadniają powołanie opinii dodatkowych. Takich okoliczności organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił, poprzestając na negowaniu opinii zespołu biegłych, z powołaniem się na zastrzeżenia, co do których biegli wypowiedzieli się w toku postępowania, bądź na tyle niekonkretne, że Sad uznał je za niewystarczające dla jej skutecznego podważenia.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy podkreślić trzeba, że oceny stanu zdrowia powoda dokonał zespół doświadczonych specjalistów z dziedzin medycyny odpowiadających schorzeniom ubezpieczonej. Orzeczenie biegłych zostało prawidłowo uzasadnione ( art.285 k.p.c. ) a wnioski w nim zawarte nie nasuwają wątpliwości co do ich trafności. Biegli w sposób stanowczy odnieśli się do stwierdzonych u ubezpieczonej schorzeń i ich wpływu na stan czynnościowy organizmu.

Biegli wyraźnie ocenili stan zdrowia ubezpieczonej w kontekście czynności wykonywanych przez ubezpieczoną w trakcie zatrudnienia w okresie poprzedzającym złożenie wniosku o rentę. Z opinii biegłych wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że u ubezpieczonej występuje jako podstawowa choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa z wielopoziomową dyskopatią szyjną i lędźwiową z objawami stenozy kanału kręgowego w odcinku szyjnym, i przewlekły zespół bólowy szyjno-barkowy i lędźwiowo-krzyżowy z częstymi zaostrzeniami co skutkuje u ubezpieczonej bólami i zawrotami głowy, ograniczeniem ruchomości kręgosłupa, bólami stawów i kończyn, przewlekłym zespołem bólowym szyjno-barkowym i lędźwiowo-krzyżowym, zaburzeniem oddawania moczu, osłabieniem siły mięśniowej kończyny górnej prawej, bólami mięśniowymi całego ciała, obrzękami lewej kończyny dolnej. Badanie neurologiczne i przeprowadzone przez biegłego reumatologa w pełni potwierdzają wnioski opinii w zakresie stanu zdrowia, który upośledza w znacznym stopniu sprawność organizmu i zdolność do zatrudnienia. Ubezpieczona zatrudniona jako operator maszyn, wykonywała prace wymagające sprawności ruchowej i pełnej sprawności psychofizycznej, które to prace są obecnie przeciwskazane dla ubezpieczonej w jej stanie zdrowia. W tej sytuacji uznać należało, że biegli w swojej opinii w sposób wystarczający odnieśli się do możliwości podjęcia przez ubezpieczoną pracy w kontekście stwierdzonych u niej schorzeń a zastrzeżenia organu rentowego opierające się na odmiennej ocenie stanu zdrowia ubezpieczonej dokonanej przez Przewodniczącego komisji Lekarskich stanowiły jedynie nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi wnioskami opinii biegłych, którzy w sposób szczegółowy opisali stan zdrowia ubezpieczonej oraz skutki schorzeń dla możliwości zarobkowych ubezpieczonej. W tej sytuacji wniosek organu rentowego o wydanie kolejnej opinii uzupełniającej,,, nie zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy; ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy; niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (ust. 1). W niniejszej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności dotyczące spełnienia przez ubezpieczonego warunków określonych w punktach 2 i 3 ustępu 1 powołanego przepisu. Kwestią sporną natomiast stała się sama zdolność D. R. do pracy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest zgodnie z ust. 3 cytowanego przepisu osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez biegłych sądowych lekarzy ocena wpływu rozpoznanego u wnioskodawczyni schorzeń na jej zdolność do pracy uwzględnia zarówno wymienione w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. czynniki medyczne w postaci: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności organizmu w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i wymienione w pkt 2 czynniki zawodowe w postaci: możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Wskazać należało, że dla przyjęcia istnienia niezdolności do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z F.U.S. nie wystarcza jedynie stwierdzenie choroby i związane z tym poczucie dyskomfortu, lecz konieczne jest ponadto wykazanie, że schorzenie to narusza sprawność organizmu w takim stopniu, że powoduje niezdolność do pracy. Jak wskazano już powyżej, ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych. W niniejszej sprawie biegli zgodnie orzekli w opinii sądowo – lekarskiej uznanej przez Sąd za miarodajną, że rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia pozbawiają ją częściowo zdolności do wykonywania pracy w wykonywanym zawodzie. Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz konstrukcję art. 12 ustawy emerytalnej, należy uznać, iż sens przepisu polega na tym, że ostateczna ocena, w jakim stopniu ubezpieczony jest niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy poza stricte medycznymi należącymi do kompetencji biegłych z zakresu medycyny. Innymi słowy przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (tak SN w wyrokach z dnia 9 stycznia 2002 r., II UKN 701/00, Lex nr 559961; z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238; z dnia 13 października 2009 r., II UK 106/09, Lex nr 558589 i postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 86/08, Lex nr 565996). Tym samym składająca się z powyższych elementów ocena stanowiąca subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, należąca do wyłącznej kompetencji sądu, pozwala uznać osobę za niezdolną do pracy w świetle powołanej wyżej ustawy i pozwala określić stopień tej niezdolności. Samo naruszenie sprawności organizmu ustalone na podstawie wiadomości specjalnych przez biegłych sądowych nie daje jeszcze możliwości stwierdzenia niezdolności do pracy, jednak wskazuje na podstawową przesłankę prawa do renty – stan zdrowia ubezpieczonej, która w niniejszej sprawie z uwagi na bardzo poważne zmiany w układzie kostno-stawowym i chorobami współistniejącymi wskazuje na częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy na okres do 30.04.2021 r..

Jak wynika z powyższego powódka spełnia więc przesłanki uzasadniające przyznanie prawa do renty wymienione w art. 57 cytowanej ustawy, bowiem organ rentowy nie kwestionował spełnienia przez powódkę pozostałych przesłanek do nabycia prawa do renty.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, gdyż w świetle opinii biegłych sądowych lekarzy całkowita niezdolność ubezpieczonej do pracy jest okresowa i trwać będzie do 31.12.2013 r.. Ponieważ ubezpieczona korzystała z zasiłku chorobowego do dnia 9.09.2011r. przyznanie renty możliwe było dopiero po zaprzestaniu pobierania przez ubezpieczoną tego świadczenia. ( art. 100 ust.2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając jak w wyroku.

W pkt 2 wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 1a ustawy emerytalno- rentowej FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, bowiem dowody zaprezentowane w trakcie postępowania sądowego były tożsame z dowodami, którymi dysponował pozwany organ rentowy w trakcie prowadzonego postępowania orzeczniczego. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczona uzyskała prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie były dowody, do których organ rentowy nie mógłby się wcześniej ustosunkować a jedynie sama odmienna ocena stanu jego zdrowia dokonana przez biegłych sądowych, wobec czego wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Ewa Milczarek