Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2019r.

Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i W. w P. I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Karol Resztak

Protokolant: sekr. sąd. Magdalena Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2019r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi zakładu Karnego w K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 100 zł (sto złotych);

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  nie obciąża powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego.

SSR Karol Resztak

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25.01.2019 r. powód M. K. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Zakładu Karnego w K. kwoty 369 zł oraz zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu powód wywodził, że od dnia 16.05.2018 r. przebywa w wyżej wskazanej jednostce penitencjarnej, gdzie do depozytu przekazał stanowiące jego własność spodnie jeansowe marki L. o wartości 369 zł. Gdy powód zgłosił się po odbiór odzieży okazało się, że spodnie zaginęły, za co odpowiedzialność ponosi pozwany.

Postanowieniem z dnia 25.06.2019 r. Sąd zwolnił powoda – na wniosek zawarty w pozwie – od kosztów sądowych w części, tj. co do opłaty od pozwu.

W odpowiedzi na pozew pozwany reprezentowany przez radczynię prawną wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu. Pozwany przyznał, że w dniu przyjęcia do jednostki w K. powód posiadał spodnie jeansowe marki L., które pobrał do celi mieszkalnej, potwierdził również, że w chwili odbioru spodni z magazynu okazało się, że jest to odzież innej marki. Zdaniem pozwanego powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem rzeczy osobiste osadzonych są przechowywane w zamkniętych pomieszczeniach, do których osoby postronne nie mają wstępu.

Sąd Rejonowy, ustalił co następuje:

Dnia 16.05.2018 r. do Zakładu Karnego w K. przetransportowano M. K.. W chwili przyjęcia do jednostki powód posiadał m.in. spodnie jeansowe marki L., zakupione przez jego partnerkę na początku roku 2018. Tego samego dnia powód pobrał spodnie do celi mieszkalnej. Wartość spodni L. w dniu przyjęcia do jednostki pracujący w magazynie depozytowym W. R. określił na kwotę 37 zł, przyjmując 40% stan zużycia. Powód własnoręcznym podpisem pokwitował zarówno zdeponowanie jak i odbiór spodni. W magazynie depozytowym pod nadzorem W. R. pracuje dwóch osadzonych.

dowód: notatka służbowa (k. 24), pismo powoda wraz z adnotacjami o pobraniu i zdeponowaniu odzieży (k. 30-30 verte), zeznania świadka W. R. (k. 48-48 verte), karta magazynowa (k. 42-44), zeznania powoda (k. 31-32), pismo Prokuratury Rejonowej (k. 29)

Dnia 12.10.2018 r. powód pobrał z magazynu depozytowego spodnie dresowe, a zdeponował jeansowe. W karcie depozytowej W. R. wpisał, że są to spodnie L., lecz uprzednio nie sprawdził marki odzieży. Dnia 09.11.2018 r. powód złożył wniosek o wydanie z magazynu spodni jeansowych i niebieskiej koszuli. Wniosek zaopiniowano pozytywnie. Na dzień 13.11.2018 r. w magazynie znajdowały się spodnie L.. Po odbiór rzeczy powód zgłosił się dnia 12.12.2018 r. i wówczas okazało się, że w magazynie znajdują się spodnie innej marki. Po zauważeniu tego, w karcie magazynowej W. R. nadpisał, że są to spodnie marki R.. Powód ostatecznie pobrał powyższe spodnie, albowiem potrzebował ich w związku z udziałem w rozprawie. Następnie powód zwrócił spodnie do magazynu i dnia 17.04.2019 r. zostały one wykreślone z karty magazynowej jako przeznaczone do zniszczenia. Powód złożył zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego na jego szkodę, albowiem uważał, że to inni osadzeni zabrali mu spodnie i próbowali sprzedać na innym oddziale zakładu karnego, co również było sygnalizowane kierownictwu jednostki. Postępowanie karne nie zostało wszczęte, nie przeprowadzono również wewnętrznego postępowania wyjaśniającego na terenie zakładu karnego.

dowód: notatka służbowa (k. 24), pismo powoda wraz z adnotacjami o pobraniu i zdeponowaniu odzieży (k. 30-30 verte), zeznania świadka W. R. (k. 48-48 verte), karta magazynowa (k. 42-44), zeznania powoda (k. 31-32), pismo Prokuratury Rejonowej (k. 29)

Każdy osadzony może mieć dwa komplety odzieży. Wykreślenie odzieży z karty magazynowej następuje, gdy osadzony przedstawi zniszczoną odzież, wówczas przy wykreśleniu może zwrócić się do rodziny o przekazanie kolejnego elementu odzieży. Wartość odzieży ustalana jest szacunkowo przez osobę pracującą w magazynie.

dowód: notatka służbowa (k. 24), pismo powoda wraz z adnotacjami o pobraniu i zdeponowaniu odzieży (k. 30-30 verte), zeznania świadka W. R. (k. 48-48 verte), karta magazynowa (k. 42-44), zeznania powoda (k. 31-32), pismo Prokuratury Rejonowej (k. 29)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów w postaci dokumentów oraz zeznań świadka i powoda. Wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu, również strony nie podnosiły w tej kwestii żadnych zarzutów.

Zeznania powoda uznano za wiarygodne co do najistotniejszych kwestii, a mianowicie co do tego, że zdał on do magazynu spodnie L. oraz, że spodni tych potem nie odzyskał. Przymiotu wiarygodności odmówiono zeznaniom powoda w zakresie, w jakim twierdził on, że spodnie posiadały metki, albowiem powód zeznał również, że spodnie były przez niego używane podczas przesłuchania w prokuraturze. Trudno zatem uznać, że powód użytkował spodnie ze wszystkimi metkami tym bardziej, że zostały one zakupione na początku 2018 r.

Dalej, z zeznań powoda wynikało, że zgłaszał on administracji zakładu karnego fakt zaginięcia spodni. Sąd nie miał podstaw aby odmówić wiary zeznaniom w tej części tym bardziej, że powód zgłosił sprawę organom ścigania. Świadek R. zeznał, że po pobraniu przez powoda spodni R. dalsze postępowanie wyjaśniające nie było prowadzone. Ta kwestia jednak nie miała kluczowego znaczenia dla istoty sprawy.

Z kolei zeznania świadka W. R. zasadniczo uznano za wiarygodne oraz spójne ze zgromadzonymi w sprawie dokumentami. Świadek potwierdził, że powód w chwili przybycia do jednostki miał spodnie L. oraz podał, że w październiku 2018 r. przyjmował od powoda spodnie jeansowe, wpisując odruchowo w karcie markę (...), bez uprzedniego jej sprawdzenia. Twierdzenia te nie mogły jednak być podstawą ustalenia, że w istocie to powód zdał inne spodnie, o czym szerzej będzie mowa w dalszej części. Sąd odmówił wiary zeznaniom świadka w zakresie, w jakim dotyczyły nie zwrócenia przez powoda spodni R. do magazynu. Otóż świadek zeznał również, że dany element odzieży jest wykreślany z karty, gdy osadzony przedstawi zniszczoną odzież. W tych okolicznościach uznać należało, że powód musiał zdać spodnie, albowiem było to warunkiem ich wykreślenia z karty magazynowej.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka P. W. na okoliczność prób odkupienia spodni przez osadzonych na terenie zakładu karnego oraz na okoliczność ginięcia rzeczy osadzonych z magazynu. Okoliczności, na które świadek miałby być przesłuchany były nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności w świetle ustalonego stanu faktycznego.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Okolicznością bezsporną było, że powód w dniu przyjęcia do zakładu karnego złożył do magazynu i tego samego dnia pobrał spodnie jeansowe marki L.. Nie było również sporu co do tego, że podczas odbioru spodni w grudniu 2018 r. w magazynie znajdowały się spodnie innej marki. Twierdzenia świadka R. kwestionujące pośrednio, że powód zdeponował spodnie L. (odruchowe wpisanie marki bez sprawdzania metki) nie mogły stanowić podstawy ustalenia, że powód faktycznie oddał do magazynu spodnie innej marki. Jak wynika z adnotacji na k. 30 verte akt, na dzień 13.11.2018 r. w magazynie znajdowały się spodnie marki L..
W związku z powyższym materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwalał poczynić ustalenia, że dnia 12.10.2018 r. powód oddał do magazynu inne spodnie. Powód zeznawał, że zgłaszał administracji zakładu karnego, że osadzony (pracownik magazynu) próbował odkupić spodnie L. na innym oddziale. Pozwany do tego zarzutu się nie odniósł poprzestając na twierdzeniu, że osoby postronne nie mają dostępu do przedmiotów przechowywanych w magazynie.

Kwestią sporną była również wartość spodni, które powód określił jako nowe. Powód został pouczony o treści art. 6 kc, zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Tym samym na powodzie spoczywał obowiązek wykazania wartości spodni, a to wobec stanowiska pozwanego oraz przedstawionej przez niego karty magazynowej, gdzie wartość spodni określono na 37 zł. Co więcej, świadek R. zaprzeczył, jakoby spodnie w dniu ich przyjęcia do magazynu posiadały metki. Powód twierdził, że spodnie kupiła mu jego partnerka i być może ona posiada stosowny paragon, jednak takowego nie przedstawił, jak również nie złożył wniosku dowodowego o przesłuchanie partnerki na okoliczność ceny spodni. Mając zatem na uwadze zasadę, że obowiązek dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza, Sąd uznał, że powód nie wykazał swojego roszczenia co do wysokości, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

W sprawie niniejszej powód domagał się naprawienia szkody w związku z utratą spodni, które przechowywał pozwany w magazynie depozytowym.

Źródła roszczenia powoda należy poszukiwać w normie art. 417 kc (w zw. z art. 77 ust 1 Konstytucji RP). Zgodnie z powyższym przepisem za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa (§ 1); jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (§ 2). Natomiast norma art. 77 § 1 ustawy zasadniczej mówi, że każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

Wskazać w tym miejscu należy, że przesłanką odpowiedzialności na podstawie cytowanych przepisów jest wyłącznie obiektywnie niezgodne z prawem działanie organu, a nie działanie niezgodne z prawem i zawinione (wina rozumiana jako czynnik subiektywny). Organ zatem ponosi odpowiedzialność niezależnie od przypisania mu winy. Innymi słowy, ocenie podlega tylko to, czy organ działał zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi, czy też dopuścił się ich naruszenia.

Szkodę w omawianym przypadku rozumieć należy szeroko, a zatem obejmuje ona zarówno szkodę majątkową, jak i niemajątkową, zarówno straty jak i utracone korzyści (art. 361 § 2 kc), czyli każdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach danego podmiotu. Oczywiście musi istnieć również związek przyczynowy pomiędzy szkodą a niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej.

Nie ulega wątpliwości, że w sprawie niniejszej do szkody doszło na terenie Zakładu Karnego w K., a zatem odpowiedzialnym jest Skarb Państwa – Dyrektor rzeczonej jednostki. Legitymacja bierna pozwanego nie była przedmiotem sporu.

Zgodnie z art. 111 § 1 kodeksu karnego wykonawczego skazany otrzymuje do użytku, z zakładu karnego, odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie, o ile nie korzysta z własnych. Jednocześnie z przepisu § 7 ust. 2 rozporządzenia MS z dnia 21.12.2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Z 2016, poz. 2231) wynika, że przy przyjęciu do aresztu śledczego skazany przekazuje do właściwego depozytu dokumenty, środki pieniężne i przedmioty, o których mowa w art. 79a § 2 kodeksu (inne przedmioty, których nie może posiadać w celi). Z kolei z przepisu § 30 rozporządzenia wynika, że skazany potwierdza podpisem przyjęcie do użytku i zwrot do magazynu przedmiotów, o których mowa w § 7 ust. 1 pkt 3 (m.in. odzież), z wyłączeniem środków higieny osobistej oraz otrzymanie z depozytu dokumentów, środków pieniężnych i przedmiotów, o których mowa w art. 79a § 2 Kodeksu.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy doprowadził do przekonania, że pozwany ponosi pełną odpowiedzialność za powstałą po stronie powoda szkodę. Nie ulega wątpliwości, że to na pozwanym spoczywa obowiązek należytej pieczy nad rzeczami osobistymi osadzonych, zapewnienia odpowiednich warunków ich przechowywania i ewidencji. Wówczas można powiedzieć, że organ postępuje zgodnie z prawem, tj. realizuje w sposób prawidłowy obowiązki wobec osadzonych i ich mienia. Zagubienie rzeczy należącej do osadzonego należy w tym kontekście ocenić jako sprzeczne z prawem (w oderwaniu od zagadnienia winy, o czym była mowa wyżej) i powodujące uszczerbek w majątku poszkodowanego.

Wskazać w tym miejscu należy, że pozwany nie przedstawił żadnych okoliczności eksulpacyjnych, które skutkowałyby zwolnieniem go z odpowiedzialności. W szczególności podstawą do tego nie mogło być oświadczenie świadka R., że do rzeczy osobistych osadzonych dostępu nie mają osoby trzecie tym bardziej, że świadek przyznał, że w chwili odbioru przez powoda spodni okazało się, że przechowywane są spodnie marki R., a nie marki L.. Wobec twierdzeń powoda, to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że to powód zdał spodnie innej marki, a potem twierdził, że nie należą one do niego, bądź też innego dowodu wskazującego, że rzeczy będące w depozycie były przechowywane prawidłowo. Z przedstawionych dowodów w postaci dokumentów jednoznacznie wynika, że powód był właścicielem spodni marki L. (w takich przybył do jednostki) i te spodnie zdał do magazynu depozytowego. Zeznania świadka R. na okoliczność niesprawdzenia marki spodni przy składaniu ich do magazynu nie mogły przesądzić o zwolnieniu pozwanego z odpowiedzialności, wszak na nim spoczywa ciężar i obowiązek prowadzenia należytej i skrupulatnej ewidencji rzeczy osobistych osób osadzonych w zakładzie karnym. Skoro obowiązujące przepisy zezwalają osobie osadzonej posiadanie w celi mieszkalnej jednej pary spodni, to po stronie administracji zakładu karnego leży obowiązek należytego zabezpieczenia i przechowywania mienia osadzonych.

Marginalnie wskazać można, że w karcie magazynowej brak adnotacji, że powód w ogóle posiadał spodnie marki R., podobnie z notatki zawartej na wniosku powoda z dnia 09.11.2018 r. wynika, że w depozycie znajdowały się spodnie marki L..

Reasumując, Sąd stanął na stanowisku, że pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez powoda oraz istnieje związek przyczynowy między doznaną szkodą a niezgodnym z prawem działaniem organu.

Przechodząc do kwestii oceny wysokości żądania Sąd uznał, że powód, mimo spoczywającego na nim obowiązku (o czym szerzej była mowa wyżej) nie wykazał, że wartość spodni wynosiła 369 zł. Powód domagał się zasądzenia kwoty stanowiącej cenę nowych spodni, lecz nie przedstawił na tę okoliczność żadnego dowodu (choćby w postaci paragonu bądź zeznań swojej partnerki). Jednocześnie w karcie depozytowej wartość spodni określono na 37 zł. Wpisywanie wartości przedmiotów należących do osadzonych odbywa się w chwili ich przyjęcia do depozytu, na podstawie pobieżnych oględzin i wykonuje to osoba nie posiadająca wykształcenia rzeczoznawcy. Pokwitowanie oddania bądź odbioru przedmiotów nie jest jednoznaczne z akceptacją ich wyceny, która – jak wynika z materiału dowodowego – nie miarodajna i często nie oddaje realnej wartości rzeczy. Z tych względów kwoty 37 zł – wobec stanowiska powoda – nie można było uznać jako faktycznej wartości spodni i tym samym szkody powoda. Jednocześnie z zeznań powoda wynikało, że wcześniej użytkował on spodnie, a zatem nie mógł zdeponować spodni z fabrycznymi metkami.

W zaistniałych okolicznościach Sąd posiłkował się normą z art. 322 kpc, zgodnie z którym jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe, nader utrudnione lub oczywiście niecelowe, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

Wobec ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkodę doznaną przez powoda nie było podstaw, aby oddalić powództwo w całości, lecz na podstawie zebranego materiału dowodowego zasadnym okazało się sięgnięcie do wskazanej regulacji. Sformułowanie "ścisłe udowodnienie” należy rozumieć jako udowodnienie dokonane przy zastosowaniu ustanowionych w kodeksie reguł dowodowych (art. 227 i n. kpc), a więc na podstawie wszystkich dowodów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, po ich swobodnej i wszechstronnej ocenie na tle całokształtu zebranego materiału. Wynik takiego „udowodnienia” odpowiada prawdzie materialnej, tj. rzeczywistej wysokości należnego świadczenia. Sąd ustala odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Oznacza to, że ocena ta nie może być dowolna i dyskrecjonalna; sąd ma obowiązek wykorzystania całego dostępnego, zaoferowanego przez strony i zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ścisłe udowodnienie nie jest możliwe albo nader utrudnione, gdy nie ma odpowiednich środków dowodowych zdatnych do ustalenia wysokości żądanej sumy albo gdy wprawdzie one istnieją, ale doraźnie albo trwale nie są dostępne albo sięgnięcie do nich przekracza możliwości sądu albo też – ze względów prawnych lub faktycznych – niemożliwe jest ich przeprowadzenie lub wykorzystanie (tak J. Gudowski, komentarz pod red. T. Erecińskiego do art. 322 kpc, publ. Lex).

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy z całą stanowczością stwierdzić należy, że powód wykazał szkodę co do zasady oraz związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem działaniem pozwanego a doznaną szkodą. Z oczywistych powodów nie było obiektywnej możliwości wyceny spodni biegłego sądowego, przeprowadzenie takiego dowodu było wykluczone. Okoliczność, że powód nie przedstawił paragonu zakupu spodni skutkowała tym, że Sąd dokonał oceny wysokości roszczenia na podstawie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego.

Mając zatem na uwadze z jednej strony twierdzenia powoda co do stanu spodni, a z drugiej twierdzenia pozwanego oraz reguły obowiązujące przy prowadzeniu ewidencji przedmiotów osobistych osadzonych, Sąd doszedł do przekonania, że sumą odpowiednią z tytułu szkody poniesionej przez powoda jest kwota 100 zł. Powód z pewnością nie wykazał, że oddał do magazynu spodnie nowe z metkami, nie przedstawił dowodu na okoliczność ceny ich zakupu oraz sam zeznał, że wcześniej użytkował spodnie, z kolei kwota wpisana w karcie depozytowej była zaniżona, biorąc pod uwagę choćby markę spodni, które obecnie kosztują ponad 300 zł. ( (...) Powód korzystał ze spodni, a zatem trudno uznać, że ich stan był na tyle zły, że przedstawiały one tak znikomą wartość jak określona w karcie.

Reasumując, w pkt 1 sentencji zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 100 zł. W konsekwencji w pozostałym zakresie roszczenie powoda podlegało oddaleniu (pkt 2).

W punkcie 3 wyroku Sąd na podstawie art. 102 kpc nie obciążył powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego, albowiem powód obecnie odbywa karę pozbawienia wolności, ma liczne zobowiązania (w tym alimentacyjne), nie pracuje i nie ma do dyspozycji żadnych środków finansowych.

SSR Karol Resztak