Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 stycznia 2020 r.

w Warszawie

sprawy H. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania H. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 10 maja 2019 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

H. R. w dniu 24 czerwca 2019 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 10 maja 2019 r., znak: (...). Odwołująca wskazała, że nieprawidłowo dokonano potrącenia kwot pobranych emerytur od kwot składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji i kwot zwaloryzowanego kapitału początkowego w myśl art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczona powołała się na okoliczność, że przepis ten wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie o sygn. akt P 20/16 został uznany za niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Odwołująca stwierdziła również, że organ rentowy w zaskarżonej decyzji dokonał niesłusznego wyliczenia kapitału początkowego, co było konsekwencją błędu popełnionego w decyzji z dnia 19 kwietnia 2019 r., znak: (...)-2003. Jej zdaniem ZUS w sposób nieprawidłowy wyliczył jej wymiar okresów składkowych i nieskładkowych ( odwołanie z dnia 24 czerwca 2019 r., k. 3-5 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 lipca 2019 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy cytując wyrok Trybunału Konstytucyjnego wskazał, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2017 r., w zakresie,
w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. ZUS wskazał, że ubezpieczona, przed przyznaniem emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, otrzymała emeryturę na podstawie ustawy – Karta Nauczyciela. Nadto organ rentowy stwierdził, że nie jest możliwe przyjęcie do kapitału początkowego stażu pracy po dniu 1 stycznia 1999 r. oraz, że przy jego ustalaniu nie uwzględnia się pracy w gospodarstwie rolnym, ponieważ wykonywanie jej nie zalicza się do okresów składkowych, nieskładkowych albo uzupełniających ( odpowiedź na odwołanie z dnia 5 lipca 2019 r., k. 7 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. R., urodzona w dniu (...), miała przyznane prawo
do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej od dnia 1 września 2006 r. na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 20 stycznia 2011 r. znak: (...)/25 na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela ( decyzja z dnia 20 stycznia 2011 r., k. 129 a. e.).

W dniu 6 marca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. akt P 20/16, na podstawie którego orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2019 r. poz. 39 ze zm.) zwanej dalej ,,ustawą’’, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września
2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...) r., które przed dniem
1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy.
W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wprowadzony ustawą nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje jedynie przejściowe utrzymanie preferencyjnych rozwiązań dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zasadniczo regulacja ta dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy, tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat, a więc urodzili się nie później niż w dniu 31 grudnia 1948 r. Odstępstwo od tej zasady dotyczy osób, które urodziły się w latach 1949-1968. Jest ono obwarowane kolejnymi warunkami, w tym w szczególności uzależnione jest od spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej przez kobiety także nie dotyczy wszystkich kobiet urodzonych w latach 1949-1968, lecz tylko tych, które urodziły się nie później niż do dnia 31 grudnia 1953 r. ze względu na wymóg nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r. Zakwestionowane regulacje prawne dotyczą zatem jednolitej grupy kobiet, które zachowały prawo do uzyskania emerytury powszechnej po uprzednim pobieraniu emerytury wcześniejszej przysługującej po ukończeniu 55 lat. Do grupy tej należą kobiety urodzone w latach 1949-1953. Jednak po wejściu w życie
z dniem 1 maja 2013 r. dodanego art. 25 ust. 1b ustawy tylko część z nich, a mianowicie kobiety urodzone w (...) r., zostały pozbawione możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. W konsekwencji
z jednolitej kategorii podmiotów podobnych wyodrębniona została grupa kobiet
z rocznika 1953, która podobnie jak pozostałe kobiety należące do tej kategorii nabyła co prawda prawo zarówno do emerytury wcześniejszej, jak i powszechnej. Przy obliczaniu tego ostatniego świadczenia znajdą zastosowanie wobec nich odmienne, mniej korzystne zasady od tych, które obowiązywały przy obliczaniu emerytury powszechnej kobietom urodzonym w latach 1949-1952. Tymczasem świadczenia te mają cechę wspólną, relewantną ze względu na treść zaskarżonej regulacji, a mianowicie miały one umożliwić osobom w wieku starszym, ze stosunkowo długim stażem ubezpieczenia, zachowanie przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę i możliwość uzyskania kolejnej emerytury po osiągnięciu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Ich celem było więc łagodzenie skutków likwidacji uprawnień emerytalnych obniżających wiek emerytalny, co było jednym z głównych założeń reformy emerytalnej. Z tego też względu rozwiązania te miały charakter przejściowy
i były adresowane do określonej kategorii podmiotów. W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy wobec kobiet urodzonych w (...) r., pobierających emeryturę na podstawie przepisów art. 46 ustawy, które nie mogły nabyć prawa do emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przed dniem 1 stycznia 2013 r., kiedy wprowadzono nowe, mniej korzystne zasady w zakresie obliczania jej wysokości nieobowiązujące pozostałe roczniki kobiet należące do kategorii ubezpieczonych uprawnionych do ustalenia emerytury po emeryturze, narusza zasady równości w prawie do zabezpieczenia społecznego i jest przez to niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie z dniem 21 marca 2019 r.

Odwołująca w dniu 9 kwietnia 2019 r. złożyła wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę. Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał decyzję z dnia 10 maja 2019 r., znak: (...) zgodnie z którą przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2019 r. Wysokość emerytury, obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyniosła 1.636,43 złotych ( wniosek z dnia 9 kwietnia 2019 r. i decyzja z dnia 10 maja 2019 r., a. e.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach rentowych odwołującej. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie H. R. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 maja 2019 r., znak: (...)jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów Sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów, lecz prawa. Ponadto strony nie wnosiły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Sąd zważył, że na podstawie skarżonej decyzji organ rentowy przyznał odwołującej prawo do emerytury zgodnie z jej wnioskiem począwszy od dnia 1 kwietnia 2019 r. Ubezpieczona zaś wskazywała, że nieprawidłowo dokonano potrącenia sum kwot pobranych emerytur od kwot składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji i kwot zwaloryzowanego kapitału początkowego w myśl art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą emerytalną’’.

Trybunał Konstytucyjny wydając wyrok z dnia 6 marca 2019 r. przypomniał, że pytanie prawne inicjujące postępowanie dotyczyło przepisu ustanawiającego sposób obliczania podstawy emerytury powszechnej w odniesieniu do wszystkich osób, które pobrały już emeryturę na podstawie wymienionych w tym przepisie, szczegółowych unormowań ustawy emerytalnej. Chodzi tu o treści wprowadzające wyjątek od zasady ogólnej, w myśl której uzyskanie prawa do emerytury następuje z chwilą osiągnięcia wieku określonego w art. 24 ustawy emerytalnej. Wyjątki wspomniane w art. 25 ustawy emerytalnej dotyczą: emerytury częściowej (art. 26b), wcześniejszej emerytury (art. 46), emerytury kolejowej (art. 50), emerytury górniczej (art. 50a i art. 50e), emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (art. 184), jak również emerytury nauczycielskiej (art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz. U. z 2019 r., poz. 2215 zwanej dalej ,,Kartą Nauczyciela’’) oraz emerytury górniczej (art. 34 lub w art. 48 i art. 49 ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r.). Zasadność stosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej była kwestionowana wyłącznie w odniesieniu do kobiet urodzonych w (...) r., które nabyły prawo do emerytury przewidzianej w art. 46 ustawy emerytalnej. Trybunał stwierdził, że w petitum pytania prawnego powołano również art. 50 ustawy emerytalnej, ale stan faktyczny tej sprawy wskazuje, że nie dotyczy ona uprawnień z tytułu emerytury kolejowej. Z tego względu kwestionowany art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej został poddany kontroli konstytucyjności wyłącznie w odniesieniu do ubezpieczonej urodzonej w (...) r., która nabyła i zrealizowała prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej. Konsekwencją powyższego było stwierdzenie niezgodności art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej z Konstytucją RP jedynie w zakresie,
w jakim dotyczył on kobiet urodzonych w (...) r., które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej. Jednocześnie Trybunał nie zawarł tożsamego stwierdzenia w stosunku do pozostałych wyjątków wskazanych
w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w tym również świadczenia, jakim jest emerytura nauczycielska.

W kontekście powyższego Sąd Okręgowy podzielił argumentację organu rentowego wyrażoną w uzasadnieniu skarżonej decyzji w zakresie, w jakim organ ten wskazał, że w przypadku odwołującej brak jest podstaw do zastosowania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w stosunku do kobiet, które przed przyznaniem emerytury z tytułu powszechnego wieku emerytalnego otrzymywały świadczenie na podstawie Karty Nauczyciela. Niewątpliwie bowiem ubezpieczona od dnia 1 września 2006 r. pobierała emeryturę wcześniejszą przyznaną jej na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela, a zatem w oparciu o inny przepis, niż wskazany w przytoczonym wyżej wyroku. Wskazać przy tym należy, że choć przepisy ustawy emerytalnej są uwzględniane przy obliczeniu wysokości emerytury nauczyciela, to zasady przechodzenia na emeryturę nauczycieli urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., bez względu na wiek, zostały określone odrębnymi przepisami, zgodnie z art. 47 ustawy emerytalnej. Poprzez „odrębne przepisy” należy rozumieć w tym przypadku właśnie art. 88 Karty Nauczyciela. W konsekwencji powyższego, Sądu stwierdził, że niezgodność art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej z Konstytucją RP nie ma znaczenia w odniesieniu do ubezpieczonej, podobnie jak do innych kobiet, które nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela.

Na marginesie powyższych rozważań Sąd uznał, że zarzuty odwołującej dotyczące nieprawidłowego wyliczenia okresów składkowych i nieskładkowych przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego również nie zasługują na uwzględnienie. Ubezpieczona swoje zastrzeżenia kierowały wobec decyzji organu rentowego z dnia 19 kwietnia 2019 r., znak: (...)-2003, która nie była przedmiotem zaskarżenia w niniejszym postępowaniu. H. R. wniosła odwołanie jedynie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 maja 2019 r., znak:(...) której treść wyznaczała przedmiot i zakres rozpoznania w niniejszym procesie. Zgodnie z art. 477 ^{( 10)} § 1 k.p.c. odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji lub orzeczenia, zwięzłe przytoczenie zarzutów oraz wniosków i ich uzasadnienie oraz podpis ubezpieczonego albo osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, albo przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika ubezpieczonego albo osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Oznaczenie zaskarżonej decyzji to podanie danych, które pozwolą ją zidentyfikować. Z reguły wystarczy wskazanie organu, który wydał decyzję oraz określenie daty jej wydania. Ubezpieczona w treści odwołania nie wskazała, że skarży również rozstrzygnięcie zawarte w decyzji z dnia 19 kwietnia 2019 r. W związku z tym zarzuty dotyczące tej konkretnej decyzji podlegały oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany decyzji, wobec czego orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z(...)