Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: S.S.O. Dagmara Kos

Protokolant: st. sekr. sąd. Iwona Bartel

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2017 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...)

o odszkodowanie i wydanie nieruchomości

1.  oddala powództwo w zakresie żądania odszkodowania,

2.  umarza postępowanie w zakresie żądania wydania nieruchomości,

3.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokat E. P. kwotę 3.600,00 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu wraz z należnym podatkiem VAT w kwocie 828,00 (osiemset dwadzieścia osiem) złotych,

nie obciąża powoda R. K. kosztami

Sygn. akt I C 248/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 3 marca 2016 r. uzupełnionym pismami procesowymi z dnia 29 listopada 2016 r. i 17 marca 2017 r. powód R. K. wnosił o zobowiązanie pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w P. do wydania mu działki nr (...) położonej w P. i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz odszkodowania w kwocie 180.000,00 zł za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie sędziego Sądu Okręgowego w P. A. B.. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że sędzia oddalając wyrokiem z dnia 29 grudnia 2015 r. jego powództwo o wydanie nieruchomości, która stanowi jego własność na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 10 listopada 2004 r. wydanego w sprawie sygn. I Ns 1537/03, bezprawnie pozbawił go możliwości korzystania z niej

(pozew k.3-4)

Postanowieniem z dnia 15 września 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACo 69/16 Sąd Apelacyjny w Łodzi wyłączył od rozpoznania przedmiotowej sprawy sędziów Sądu Okręgowego w P. i wyznaczył do jej rozpoznania Sąd Okręgowy w Sieradzu.

(postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 września 2016 r. wydane w sprawie sygn. akt I ACo 69/16- k.58)

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.90-94)

Na rozprawie w dniu 25 stycznia 2017 r. powód popierał powództwo przy czym oświadczył, iż od Skarbu Państwa domaga się jedynie zasądzenia odszkodowania. Na rozprawie tej Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze reprezentanta pozwanego Skarbu Państwa Prezesa Sądu Apelacyjnego w Łodzi obok Prezesa Sądu Okręgowego w P..

(protokół rozprawy- k.134)

W piśmie procesowym z dnia 15 lutego 2017 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo w zakresie żądania odszkodowania i cofnął powództwo w zakresie żądania wydania nieruchomości bez zrzeczenia się roszczenia. Wnosił też o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych a także o zasądzenie na rzecz pełnomocnika powoda z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i oświadczył, iż koszty te nie zostały pokryte ani w części ani w całości

(pismo procesowe pełnomocnika powoda z dnia 15 lutego 2017 r.- k.137)

W piśmie procesowym z dnia 10 marca 2017 r. pozwany wnosił jak w odpowiedzi na pozew.

(pismo procesowe pozwanego z dnia 10 marca 2017 r.- k.143-144)

W kolejnym piśmie procesowym z dnia 10 marca 2017 r. pozwany nie wyrażał zgody na cofnięcie powództwa w zakresie żądania wydania nieruchomości bez zrzeczenia się roszczenia.

(pismo procesowe pozwanego z dnia 10 marca 2017 r.- k.146)

Na rozprawie w dniu 17 marca 2017 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo w zakresie żądania zasądzenia odszkodowania i złożył pismo procesowe, zawierające oświadczenie powoda o cofnięciu powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie żądania wydania nieruchomości. W imieniu pozwanego na tej rozprawie nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 17 marca 2017 r. na płycie CD 00:09:52 – 00:11:06- koperta k.169)

Na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo i wnosił o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Oświadczył ponadto, iż kosztów udzielonej powodowi pomocy prawnej z urzędu powód nie pokrył ani w całości ani w części. W imieniu pozwanego na tej rozprawie nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. na płycie CD 00:09:52 – 00:11:06- koperta k.169)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 10 listopada 2004 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 1537/03 Sąd Rejonowy w P. stwierdził, że powód R. K. z dniem 1 stycznia 1985 r. nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w P., gm. S. o powierzchni 0,18 ha, oznaczonej numerem działki (...).

(kserokopia postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 10 listopada 2004 r. wydanego w sprawie sygn. akt I Ns 1537/03- k.7, kserokopia uzasadnienia postanowienia- k.8-13)

Postanowieniem z dnia 29 września 2000 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 1203/99 Sąd Rejonowy w P. stwierdził, że Ochotnicza Straż Pożarna w P. z dniem 1 stycznia 1985 r. nabyła przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w P., gm. S. o powierzchni 1,03 ha oznaczonej numerami działek (...).

(kserokopia postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 29 września 2000 r.- k.6)

W pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w P. skierowanym przeciwko Ochotniczej Straży Pożarnej w P. powód żądał „zasądzenia egzekucji” pozwanej z nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) i zasądzenia od pozwanej na jego rzecz wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie nieruchomości w okresie od 2000 do 2015 roku w kwocie 168.000,00 zł. Sprawa z jego powództwa zarejestrowana została pod sygn. akt I C 576/15.

(zeznania powoda R. K.- protokół rozprawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. na płycie CD 00:02:35 – 00:07:17 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 17 marca 2017 r. na płycie CD 00:11:09 – 00:16:44- koperta k.169, kserokopia wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia 29 grudnia 2015 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 576/15 z uzasadnieniem- k.98-102)

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2015 roku wydanym w sprawie sygn. akt I C 576/15 Sąd Okręgowy w P. oddalił powództwo R. K.. Sąd stwierdził, że oznaczenie granic nieruchomości, której wydania powód żądał, na szkicu sporządzonym przez powoda w zestawieniu z mapami dostępnymi w załączonych aktach spraw sygn. I Ns 1203/99 , I Ns 1537/03 i I Ns 453/05 wskazywało na to, że nieruchomość stanowiąca przedmiot żądania obejmuje część działek nr (...) oraz część działki nr (...). Sąd oddali powództwo ustalając, iż działki nr (...) stanowią własność pozwanej Ochotniczej Straży Pożarnej w P. oraz stwierdzając, że powód nie udowodnił też, że pozwana jest we władaniu części objętej żądaniem działki nr (...) oraz, by władała nią w latach 2000 – 2015.

(kserokopia wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia 29 grudnia 2015 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 576/15 z uzasadnieniem- k.98-102)

Wyrokiem z dnia 14 października 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 289/16 Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację R. K. od wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia 29 grudnia 2015 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 576/15.

(zeznania powoda R. K.- protokół rozprawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. na płycie CD 00:02:35 – 00:07:17 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 17 marca 2017 r. na płycie CD 00:11:09 – 00:16:44- koperta k.169, odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 wrześia 2016 r.. wydanego w sprawie sygn. akt I ACa 289/16 z uzasadnieniem- k.114-125)

Pełnomocnik powoda reprezentujący go w sprawie Sądu Apelacyjnego w Łodzi sygn. akt I ACa 289/16 w piśmie z dnia 4 stycznia 2017 r. poinformował, iż nie znajduje podstaw do sporządzenia skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi wydanego w tej sprawie.

(kserokopia pisma pełnomocnika powoda w sprawie Sądu Apelacyjnego w Łodzi sygn. akt I ACa 289/16-k.126)

Powyższych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o załączone do akt dokumenty, których treści strony nie kwestionowały i częściowo w oparciu o zeznania powoda.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w tej części, w której twierdził on, iż składał on skargę o wznowienie postępowania w sprawie Sądu Okręgowego w P. sygn. akt I C 576/15, jako że były one całkowicie gołosłowne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie powód domagał się od pozwanego Skarbu Państwa zasądzenia odszkodowania w kwocie 180.000,00 zł za szkodę wyrządzoną mu przez sędziego Sądu Okręgowego w P. poprzez wydanie wyroku z dnia 29 grudnia 2015 r. oddalającego jego powództwo o wydanie nieruchomości i zapłatę i przez Sąd Apelacyjny w Łodzi poprzez oddalenie wyrokiem z dnia 14 września 2016 r. jego apelacji od tego wyroku.

Pozwany wnosząc o oddalenie powództwa o odszkodowanie podnosił, że powód nie wykazał żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Podnosił zatem, że nie przedstawił on prejudykatu stwierdzającego niezgodność z prawem wskazanych wyroków Sądu Okręgowego w P. i Sądu Apelacyjnego w Łodzi, nie wykazał też, by działanie sądów było bezprawne oraz nie przedstawił twierdzeń dotyczących szkody ani związku przyczynowego pomiędzy szkodą a działaniem sądów.

Art. 417 ¹ § 2 kc stanowi, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również
do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Jak wynika z przeprowadzonych dowodów wyrok Sądu Okręgowego w P., który według twierdzeń powoda miał być źródłem doznanej przez niego szkody, jest prawomocny, gdyż apelacja powoda od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi. W tej sytuacji w myśl powołanego wyżej przepisu warunkiem koniecznym do dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną takim wyrokiem jest wcześniejsze stwierdzenie niezgodności z prawem takiego prawomocnego orzeczenia we właściwym postępowaniu czyli uzyskanie tzw. prejudykatu. W orzecznictwie wskazuje się, że sąd rozpoznający roszczenie odszkodowawcze nie może samodzielnie ustalić niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego. Jeżeli ustawa wiąże oznaczone skutki prawne z obowiązywaniem prawomocnego orzeczenia, a jednocześnie reguluje zasady i tryb jego wzruszania z powodu niezgodności z prawem, to prawna skuteczność takich orzeczeń nie może być podważana bezpośrednio w każdym procesie odszkodowawczym, z pominięciem zasad i trybu postępowania zastrzeżonego do kontroli prawomocnych orzeczeń (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 września 2013 r., I ACa 392/13, LEX nr 1372254). W odniesieniu do prawomocnych orzeczeń zapadłych w postępowaniu cywilnym przewidziane są trzy postępowania prejudycjalne: skarga kasacyjna, skarga o wznowienie postępowania oraz skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Zmiana treści art. 417 ¹ § 2 kc, dokonana ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 155, poz. 1037), polegała na uzupełnieniu pierwszego zdania tego przepisu o stwierdzenie „chyba
że przepisy odrębne stanowią inaczej”. Wskazano w ten sposób na możliwość uchylenia obowiązku uzyskania prejudykatu. Istotnym w tym względzie przepisem jest art. 424 ^1b kpc, który stanowi, że w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych.

Art. 424 ¹ § 1 kpc stanowi, że można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Stosownie natomiast do art. 424 ^1a § 1 kpc od wyroków sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną, oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego skarga nie przysługuje.

Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego pełnomocnik powoda w sprawie Sądu Apelacyjnego w Łodzi sygn. akt I ACa 289/16 nie znalazł podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej od wydanego w tej sprawie wyroku a zatem powód nie wykazał, by od tego wyroku nie przysługiwała mu skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Stąd też dyspozycja z art. 424 ^1b kpc nie może być przez Sąd zastosowana.

Niezależnie od tego, że powód nie przedstawił niezbędnego prejudykatu stwierdzającego niezgodność z prawem wyroków Sądu Okręgowego w P. i Sądu Apelacyjnego w Łodzi, nie wykazał on też żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa wynikających z art. 417 kc. Nie wykazał on zatem istnienia szkody i normalnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem sądów a szkodą a nadto nie wykazał, by działanie sądów było bezprawne. Tymczasem zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z art. 6 kc, ciężar dowodu co do wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej spoczywa na poszkodowanym.

Z uwagi na powyższe Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania odszkodowania jako niezasadne.

Powód domagał się też od pozwanego wydania mu nieruchomości położonej w P. oznaczonej numerem działki (...). W piśmie procesowym z dnia 17 marca 2017 r. cofnął jednak powództwo w zakresie tego żądania ze zrzeczeniem się roszczenia.

Zgodnie z art. 203 § 1 kpc pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Ponieważ cofnięcie powództwa w zakresie żądania wydania nieruchomości nastąpiło ze zrzeczeniem się roszczenia skuteczność tej czynności nie była uzależniona od wyrażenia na nią zgody przez pozwanego.

Z uwagi na to, iż cofnięcie powództwa w zakresie żądania wydania nieruchomości było skuteczne, zgodnie z art. 355 § 1 kpc Sąd umorzył postępowanie w zakresie tego żądania.

Ponieważ powód korzystał w przedmiotowej sprawie z pomocy adwokata świadczącego mu pomoc prawną z urzędu a nie pokrył on w żadnej części jego wynagrodzenia, Sąd zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokata E. P. wynagrodzenie w kwocie 3.600,00 zł ustalone stosownie do treści § 22 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz. 1714) w zw. z § 4 ust. 1 w zw. z § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz. 1801) podwyższone na mocy § 4 ust. 3 wskazanego rozporządzenia o należny od niego podatek VAT w kwocie 828,00 zł.

Pomimo tego, iż powód przegrał sprawę i w myśl zasady odpowiedzialności finansowej za wynik sporu wynikającej z art. 98 kpc, powinien ponieść koszty procesu, Sąd nie obciążył go tymi kosztami, na co pozwala mu przepis art. 102 kpc. Sąd uznał bowiem, iż obciążeniu kosztami postępowania powoda, który jest emerytem i pobiera emeryturę w kwocie 850,00 zł miesięcznie a przy tym jest osobą schorowaną, sprzeciwiają się względy słuszności.