Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. U. kwoty 13.736,11 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych od kwoty 11.240,96 zł naliczanymi za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.495,15 zł naliczanymi za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Wniósł także o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód wskazał, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy pożyczki, jaką zawarł z pozwaną w dniu 12 maja 2017 roku. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 20.019,84 zł. Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy pożyczki na całkowitą kwotę do zapłaty składała się kwota 10.200 zł kapitału udostępnionego pożyczkobiorcy, 500 zł opłaty przygotowawczej, 8.169,84 zł sumy miesięcznych prowizji oraz 1.150 zł tytułem odsetek umownych. Pozwana zobowiązała się spłacić należność w 24 miesięcznych ratach w wysokości 834,16 zł każda. Od dnia zawarcia pożyczki do dnia wniesienia pozwu pozwana dokonała tytułem spłaty spornego zobowiązania wpłat na łączną kwotę 1.685 zł, która została zaksięgowana odpowiednio na należność główną w kwocie 811,99 zł, prowizję w kwocie 689,51 zł, odsetki umowne w kwocie 180,93 zł oraz odsetki za opóźnienie w kwocie 2,57 zł. Z uwagi na to , że pozwana nie wywiązywała się terminowo z obowiązku spłaty kolejnych wymagalnych rat pożyczki, powód skierował do niej wezwanie do zapłaty zaległej kwoty, a po bezskutecznym upływie zakreślonego w nim terminu wystosował oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Dochodzona należność stała się wymagalna w dniu 26 października 2017 roku. Na kwotę objętą pozwem składają się niespłacona należność główna stanowiąca sumę całkowitej kwoty pożyczki i opłaty przygotowawczej w kwocie 9.888,01 zł, suma niespłaconych miesięcznych prowizji naliczonych w czasie trwania umowy pożyczki w kwocie 352,95 zł, a także odsetki umowne w kwocie 266,73 zł oraz odsetki za opóźnienie w kwocie 2.228,42 zł.

W dniu 03 kwietnia 2019 roku referendarz sądowy w sądzie Rejonowym Lublin - Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Pozwana K. U. skutecznie wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty. Nie uznała roszczenia powoda i wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 12 maja 2017 roku pozwana K. U. zawarła z powodem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). W ramach tej umowy powód udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 10.700 zł. Kwota wypłacona pozwanej wyniosła 10.200 zł, natomiast suma 500 zł stanowiła kredytowaną opłatę przygotowawczą pobraną przez powoda z chwilą zawarcia umowy (§ 1 ust. 1 pkt i, a, h umowy). Pożyczkodawca naliczał od pożyczonego kapitału odsetki umowne według stawki odsetek maksymalnych wynikającej z art. 359 § 2 ¹ k.c. (§ 2 ust. 4 umowy).

W przypadku wystąpienia opóźnień w spłacie pożyczki, pożyczkodawca był uprawniony do naliczania od kapitału przeterminowanego odsetek umownych za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (§ 7 ust. 2 umowy). Pozwana został także zobligowana do pokrycia opłat dodatkowych w postaci naliczanych comiesięcznie prowizji za udzielenie pożyczki, których suma miała wynieść 8.169,84 zł. (§ 1 ust. 1 pkt j umowy).

Spłata zobowiązania z tytułu pożyczki miała nastąpić w 24 miesięcznych ratach wynoszących 834,16 zł każda, płatnych w terminach wynikających z harmonogramu spłaty, na konto bankowe powoda wskazane w treści umowy pożyczki (§ 5 ust. 1, 2, 3 umowy). Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 20.019,84 zł.

(dowód : umowa pożyczki z 12.05.2017r. k.28-31)

Pozwana nie wywiązywała się z obowiązku terminowego regulowania rat pożyczki. W związku z powyższym w dniu 19 czerwca 2017 roku powód skierował do niej wezwanie do zapłaty wymagalnej kwoty 836,15 zł. Z uwagi na utrzymujące się zaległości w spłacie pożyczki, pismem z dnia 19 września 2017 roku pożyczkodawca wypowiedział pozwanej przedmiotową umowę oraz ponownie wezwał ją do zapłaty. Do dnia wytoczenia powództwa pozwana dokonała tytułem spłaty należności dwóch wpłat na łączną kwotę 1.685 zł, z czego kwota 811,99 zł została zaksięgowana na poczet należności głównej, kwota 689,51 zł na poczet prowizji, kwota 180,93 zł na poczet odsetek umownych, a kwota 2,57 zł na poczet odsetek za opóźnienie.

(dowód: wezwanie do zapłaty z 19.06.2017r. k.32, wypowiedzenie z 19.09.2017r. z potwierdzeniem nadania k.33-34, wezwanie do zapłaty z 19.09.2017r. z potwierdzeniem nadania k.35-36)

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na załączonych do akt sprawy dokumentach, które nie budziły wątpliwości czy zostały sporządzone przez osoby, których podpisy znajdują się pod ich treścią, lub też czy pochodzą one od organów w ich treści wskazanych. Forma i treść tych pism były właściwe dla dokonania czynności w nich opisanych, a ich wiarygodność i rzetelność nie budziły wątpliwości Sądu. W szczególności Sąd uwzględnił dowody z dokumentów w postaci umowy pożyczki z dnia 12 maja 2017 roku oraz wezwań do zapłaty i oświadczenia o wypowiedzeniu pożyczki wraz z dowodami ich nadania.

Sąd zważył, co następuje:

Zdaniem Sądu przedłożone przez powoda dokumenty w postaci umowy pożyczki z dnia 12 maja 2017 roku potwierdzają fakt zawarcia tej umowy z pozwaną. Pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty kwestionowała faktu podpisania umowy oraz nie podniosła żadnych twierdzeń lub zarzutów, jak również nie przedłożyła jakichkolwiek dowodów na poparcie swojego stanowiska , poza wskazaniem , że zaskarża nakaz w całości. Niemniej jednak, niezależnie od powyższego, analizując materiał dowodowy przedłożony przez stronę powodową Sąd powziął wątpliwości co do zasadności powództwa w zakresie wysokości kwoty dochodzonej przez powoda.

Odpowiedzialność pozwanej względem powoda z tytułu umowy pożyczki ma swoje źródło w przepisie art. 720 § 1 kc oraz w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku ustawy o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. 2016, nr 1528, dalej: u.k.k.). Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki jest umową dwustronnie zobowiązującą. Obowiązkowi pożyczkodawcy do przeniesienia własności przedmiotu umowy na pożyczkobiorcę odpowiada obowiązek zwrotu, czyli przeniesienia przez pożyczkobiorcę na pożyczkodawcę przedmiotu umowy, powiększonego o ewentualne wynagrodzenie ustalone w umowie. Nominalnie cała dochodzona przez powoda należność powinna zostać przez pozwanego zapłacona, ale powód przy zawieraniu umowy posłużył się wzorcem umownym w rozumieniu art. 384 § 1 kc , a umowa stanowiąca przedmiot żądań , spełnia warunki do uznania jej za umowę zawartą z konsumentem. Tym samym treść tej umowy powinna była zostać zbadana przez Sąd pod kątem zgodności z art. 385 ¹ § 1 kc. Żadne okoliczności sprawy nie wskazywały na to, by pozwana miała realny wpływ na ukształtowanie treści postanowień umowy , ustalonych na kanwie wzorca przygotowanego przez powoda. Stwierdzenie, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem były z nim nieuzgodnione , uprawnia Sąd do badania ich pod kątem ukształtowania praw i obowiązków pozwanej w świetle dobrych obyczajów.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 kc). Postanowienie tego rodzaju nie wiąże konsumenta, jednak strony są związane umową w pozostałym zakresie (art. 385 ¹ § 2 kc). Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 385 ² kc).

Należy przy tym podkreślić, że sąd bada potencjalnie nieuczciwy charakter warunków umownych z urzędu, bez konieczności podniesienia stosownego zarzutu procesowego przez dłużnika- konsumenta (por. wyrok (...) z 26.1.2017r., sygn. akt C-421/14, postanowienie (...) z 16.11.2010r., sygn. akt C-76/10, wyrok (...) z 9.11.2010r., sygn. akt C-137/08, wyrok (...) z 6.10.2009r., sygn. akt C-40/08, wyrok (...) z 4.6.2009r., sygn. akt C-243/08) – także w postępowaniu w sprawie nakazu zapłaty (wyrok (...) z 14.6.2012r., sygn. akt C-618/10, wyrok (...) z 20.9.2018r., sygn. akt C-448/17).

Mając powyższe na uwadze Sąd zważył, iż umowa wiążąca strony została zawarta z wykorzystaniem wzorca umownego w rozumieniu art. 384 kc. W rezultacie niemal wszystkie zapisy umowne – w tym także zapis, dotyczący obciążenia pożyczkodawcy opłatą prowizyjną – nie były z nim indywidualnie uzgadniane. Pozwana w relacjach z powodem bezspornie posiadała status konsumenta. Jednocześnie omawiane postanowienia umowne, dotyczące prowizji za udzielenie pożyczki nie dotyczyły głównych świadczeń stron umowy, albowiem opierając się o treść art. 720 kc należy stwierdzić, że taki charakter w przypadku umowy pożyczki może mieć wyłącznie zobowiązanie dotyczące zwrotu pożyczonego kapitału, względnie przewidzianych umową odsetek kapitałowych. W rezultacie spełnione zostały wszystkie przesłanki niezbędne do dokonania kontroli incydentalnej w/w postanowień spornej umowy w trybie art. 385 ¹ § 1 kc.

Sąd zważył, iż wysokość przewidzianej umową prowizji w wysokości 8.169,84 zł stanowi ponad 80% kapitału pożyczki wynoszącego 10.200 zł , co czyni ją rażąco zawyżoną i niemiarodajną w stosunku do świadczenia głównego, a przez to naruszającą interes pozwanej, jako konsumenta. Z umowy w żaden sposób nie wynika jak prowizja ta została skalkulowana, w tym czy i jakie konkretnie koszty pożyczkodawcy związane z udzieleniem pożyczki ma ona pokryć. W tym stanie rzeczy wysokość tej opłaty jawi się, jako całkowicie dowolna i zwiększająca niewspółmiernie zobowiązanie pozwanej. Faktem jest, że pożyczkodawca w związku z oferowaną usługą ma prawo liczyć na godziwy zysk. Nie można jednak pominąć okoliczności, że podstawową formą pobierania zapłaty za udzielenie kapitału są odsetki kapitałowe (art. 359 kc). W literaturze najczęściej rozumie się przez nie wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy (albo też innych zamiennych rzeczy ruchomych) lub za obracanie własnymi pieniędzmi w cudzym interesie. Zgodnie z umową pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo pobierania odsetek kapitałowych w maksymalnej, dopuszczalnej prawem wysokości (§ 2 ust. 4 umowy). W tej sytuacji dodatkowe naliczenie tak rażąco wygórowanej opłaty dodatkowej stanowi w ocenie Sądu próbę ominięcia przepisów dotyczących odsetek maksymalnych. Nadto, brak wskazania procedur, jakimi pożyczkodawca kierował się przy określaniu jej wysokości prowadzi do dowolności działania w tym zakresie, co rodzi niepewność konsumenta, co do faktycznych kosztów pożyczki. W zaistniałej sytuacji nie można więc przyjąć, że opłata prowizyjna miała charakter ekwiwalentny. Wysokość tak ustalonej opłaty może prowadzić do uzyskania kosztem konsumenta nieuzasadnionych korzyści finansowych.

Przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim , która to w art. 36 a ustalają maksymalne pozaodsetkowe koszty udzielenia pożyczki . Nie oznacza to jednak, że pożyczkodawca może kształtować te koszty w sposób całkowicie dowolny i niczym nieuzasadniony. Granice tych kosztów wyznaczają bowiem dobre obyczaje, zasady współżycia społecznego i uczciwej konkurencji. Ustawodawca przewidział możliwość obciążania konsumentów dodatkowymi kosztami związanymi z umową pożyczki, w szczególności odsetkami, opłatami, prowizjami, podatkami i marżami oraz kosztami usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu (art. 5 pkt 6 lit. „a” i „b” u.k.k., art. 5 pkt 8 u.k.k., art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 u.k.k.). Jednocześnie została wytyczona górną granicę pozaodsetkowych kosztów kredytu - art. 36a ust. 2 cyt. ustawy. Zgodnie z tym przepisem pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. W niniejszej sprawie wysokość prowizji tej opłaty nie przekroczyła tego limitu i formalnie odpowiadała prawu. Okoliczność ta nie uwalnia jednak , jak wskazano wcześniej , od oceny postanowień umownych przez pryzmat uregulowania zawartego w przepisie art. 385 ¹ kc. W myśl tego przepisu nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 kc). Postanowienie tego rodzaju nie wiąże konsumenta. Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 385 ² kc). Jak wynika z powyższego , oceny ukształtowania praw i obowiązków konsumenta nigdy nie można było sprowadzać do weryfikacji, czy dane postanowienie umowne nie narusza ustawy. W tym świetle wprowadzenie przez ustawodawcę górnego pułapu pozaodsetkowych kosztów kredytu (art. 36a u.k.k.) nie mogło być utożsamiane z jego przyzwoleniem, by postanowienia tego rodzaju zawsze wiązały konsumentów bez względu na okoliczności danej sprawy. Jest to tym bardziej widoczne, gdy przyjęte w konkretnej umowie pozaodsetkowe koszty kredytu są znaczne , zwłaszcza przy uwzględnieniu jego kwoty i okresu na jaki został udzielony.

Żadne okoliczności sprawy nie wskazywały na to, by pozwana miała realny wpływ na ukształtowanie treści postanowień umowy , ustalonych na kanwie wzorca przygotowanego przez powoda. Doświadczenie życiowe wskazuje, że treść tego typu umów jest odgórnie narzucana klientom. Nie może o fakcie indywidualnego uzgodnienia stanowić sam fakt podpisania umowy. Stwierdzenie, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem były z nim nieuzgodnione , uprawnia Sąd do badania ich pod kątem ukształtowania praw i obowiązków pozwanej w świetle dobrych obyczajów. Z przedłożonych przez powoda dokumentów nie wynika , aby przed zawarciem umowy weryfikował on sytuację życiową i majątkową pozwanej pod kątem tego czy będzie ona w stanie spłacić pożyczkę z tak wysoką prowizją.

Zdaniem Sądu niezgodne z dobrymi obyczajami było zatem ukształtowanie wysokości prowizji w kwocie stanowiącej 80% wartości kwoty przekazanej pozwanej. Z umowy w żaden sposób jednak nie wynikało jak prowizja ta została skalkulowana i jej wysokość jawi się jako całkowicie dowolna i zwiększająca niewspółmiernie zobowiązanie pozwanej. Wysokość prowizji nie może bowiem prowadzić do uzyskania kosztem konsumenta nieuzasadnionych korzyści finansowych.

Reasumując wskazać należy, że nałożone na pozwaną koszty w postaci prowizji były niczym nieuzasadnione i nieznajdujące oparcia w obowiązujących przepisach prawa, co więcej stanowiły istotne nadużycie ze strony pożyczkodawcy, kształtowały w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami prawa i obowiązki pozwanej jako konsumenta i rażąco naruszały jej interesy , a jako takie nie wiązały więc pożyczkobiorcy. Zwrócić tu też należy uwagę , kwota prowizji została w całości skredytowana i od niej także zostały naliczone przez powoda odsetki umowne. Tym samym pozwana została obciążona nie tylko prowizją w znacznej wysokości , ale także dodatkowo odsetkami umownymi od tej kwoty , co zwiększało znacząco jej zobowiązanie.

Niezależnie od powyższego Sąd stwierdził także, iż powód nie wykazał, w jaki sposób dokonał naliczenia dochodzonych pozwem odsetek: zarówno odsetek umownych jak i odsetek za opóźnienie od kapitału przeterminowanego. Zarówno w treści pozwu, jak i dalszych pismach procesowych powód nie wskazał konkretnych kwot , od jakich naliczał wskazane w pozwie odsetki, jak również okresu, którego one dotyczyły. W tej sytuacji Sąd uznał, że żądanie pozwu w części dotyczącej zapłaty skapitalizowanych odsetek w kwocie 2.495,15 zł nie zostało przez niego wykazane, przez co podlegało oddaleniu.

Zaznaczenia w tym miejscu wymaga, że zgodnie z kontradyktoryjnym modelem procesu cywilnego, którego reguły wynikają wprost z przepisów art. 6 kc oraz art. 232 kpc inicjatywa dowodowa należy do stron i sąd nie jest uprawniony do wyręczenia ich w tym zakresie. Przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach sprawy, z których wywodzi ona korzystne dla siebie skutki, nie jest jej prawem, czy obowiązkiem procesowym, lecz ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony, jakim jest wygranie procesu, nakazuje jej podjąć wszelkie możliwe czynności procesowe w celu udowodnienia przedstawionych twierdzeń o faktach. Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Sąd zaś winien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Nie zmienia tego faktu treść art. 207 § 3 k.p.c. (por. wyroki SN: z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5-6, poz. 76, wyrok SA w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 r., I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz.12, wyroki SN: z dnia 11 lipca 2001 r., V CKN 406/00, Lex nr 52321, z dnia 12 kwietnia 2000 r., IV CKN 22/00, Lex nr 52438).

W tak ustalonym stanie faktycznym i prawnym, zważywszy na wszystkie poruszone powyżej okoliczności Sąd stwierdził, że roszczenie powoda było uzasadnione tylko w zakresie niespłaconej przez powódkę części całkowitej kwoty pożyczki. Jak wynika z przedłożonego wraz z pozwem rozliczenia pozwana dokonała tytułem spłaty swojego zobowiązania dwóch wpłat w łącznej wysokości 1.685 zł, z czego kwota 500 zł pokryła w całości opłatę przygotowawczą, natomiast kwota 311,99 zł została zaliczona na poczet należności głównej. Żądanie dotyczące opłaty prowizyjnej jest nienależne z uwagi na abuzywność dotyczących tej opłaty postanowień umowy pożyczki, natomiast wysokość dochodzonych pozwem odsetek nie została przez powoda w sposób należyty wykazana. W rezultacie zasądzeniu podlegała wyłącznie pozostała do spłaty należność główna w kwocie 9.888,01 zł. W pozostałej części Sąd powództwo oddalił.

Podstawę zasądzenia odsetek od należności głównej stanowił § 7 ust. 2 umowy pożyczki w zw. z art. 481 § 1 i § 2 ¹ kc.

Rozstrzygając w przedmiocie kosztów procesu Sąd zastosował ogólną zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania wynikającą z art. 100 kpc. Zgodnie ze wskazanym przepisem, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Powód poniósł w toku niniejszego postępowania koszty w postaci opłaty od pozwu 172 zł, wynagrodzenia pełnomocnika 3.600 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa 17 zł – łącznie 3.789 zł. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda wynika z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Powód wygrał proces w 72%, i w takim stosunku pozwana winna jest zwrócić mu poniesione koszty postępowania. Po dokonaniu stosunkowego rozdzielenia pomiędzy stronami kosztów procesu stosownie do wyniku postępowania Sąd zasądził od pozwane na rzecz powoda kwotę 2.728 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

z/

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć

pełnomocnikowi powoda.