Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 stycznia 2020 r.

w Warszawie

sprawy M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 10 maja 2019 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

M. B. w dniu 10 czerwca 2019 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 maja 2019r.
znak: (...), domagając się ponownego przeliczenia świadczenia emerytalnego bez potrącenia sumy pobranych emerytur wcześniejszych. W uzasadnieniu wskazała, że w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. organ rentowy działał według fałszywych przesłanek, ubezpieczona w tym miejscu powołała się na art. 114 ust. 1 i art. 114 ust. 3 ustawy emerytalnej. Zdaniem odwołującej, art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej został w jej przypadku zastosowany bezzasadnie, natomiast data złożenia wniosku nie była decydującym czynnikiem dla przyznania jej emerytury powszechnej bez potrąceń. W ocenie M. B. warunek związany z datą złożenia wniosku dla rocznika 1953 został przez Trybunał Konstytucyjny całkowicie pominięty, nie jest więc obligatoryjny również dla wcześniejszych roczników. Ponadto ubezpieczona zaznaczyła, że niezastosowanie równych praw dla wszystkich emerytów, spełniających kryterium wymaganego wieku emerytalnego jeszcze przed 1 stycznia 2013r. którym potrąca się pobrane emerytury wcześniejsze ze względu na datę złożenia wniosku, byłoby naruszeniem praw, które gwarantuje obywatelowi Konstytucja (odwołanie z dnia 10 czerwca 2019 r., k. 3 – 3 verte a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 18 czerwca 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że w dniu 21 marca 2019r. został ogłoszony wyrok z 6 marca 2019r., w którym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270 oraz z 2019r., poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...)r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Organ rentowy zaznaczył, że M. B. przed przyznaniem emerytury powszechnej nie pobierała emerytury wcześniejszej przyznanej na podstawie art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz nie jest urodzona w (...) r., wobec tego Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżoną decyzją z dnia 10 maja 2019 r. odmówił odwołującej uchylenia decyzji z dnia 9 października 2015 r., znak: (...) (odpowiedź na odwołanie z 18 czerwca 2019r., k. 4 – 4 verte a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. B., urodzona (...), w dniu 5 kwietnia 2000 r. w wieku 48 lat złożyła w ZUS (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 10 lipca 2000r. znak: (...)odwołująca uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury od dnia
1 kwietnia 2000 r. przyznanej na podstawie art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.). Świadczenie to było wielokrotnie waloryzowane (wniosek o emeryturę z dnia 5 kwietnia 2000 r. - akta ZUS, decyzja ZUS z dnia 10 lipca 2000 r., znak: (...) - akta ZUS).

W dniu 5 sierpnia 2015 r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Po jego rozpoznaniu organ rentowy decyzją z dnia 9 października 2015 r., znak: (...)przyznał jej prawo do emerytury powszechnej od dnia 1 sierpnia 2015 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku o emeryturę. Wysokość emerytury, obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej, wyniosła 873,19 zł w związku z czym organ rentowy wskazał, że nadal będzie wypłacane świadczenie dotychczasowe w postaci wcześniejszej emerytury przyznanej na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wniosek o emeryturę z dnia5 sierpnia 2015 r. - akta ZUS, decyzja ZUS z dnia 9 października 2015 r., znak: (...) - akta ZUS).

W dniu 23 kwietnia 2019r., związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019r., M. B. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. skargę o wznowienie postępowania i ponowne przeliczenie emerytury (wniosek z dnia 23 kwietnia 2019r. - akta ZUS).

W odpowiedzi na powyższe organ rentowy wydał w dniu 10 maja 2019 r. decyzję znak: (...)w której odmówił uchylenia decyzji z dnia
9 października 2015 r., znak: (...) Uzasadniając wydaną decyzję wskazał, że w dniu 21 marca 2019r. został ogłoszony wyrok z 6 marca 2019r., w którym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270 oraz z 2019r., poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...)r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższe orzeczenie dotyczy kobiet urodzonych w (...)r., które do obliczenia emerytury miały zastosowany art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270). Zgodnie z tym przepisem, podstawa obliczenia wieku emerytalnego, została pomniejszona o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych, przyznanych na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej. Organ rentowy zaznaczył, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie dotyczy kobiet urodzonych w (...) r., a więc na podstawie art. 151 § 1 pkt 1 w związku z art. 145a k.p.a. brak jest podstaw do uchylenia decyzji z dnia 9 października 2015 r. (decyzja ZUS z dnia 10 maja 2019 r., znak: (...) - akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny między stronami, Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, których wiarygodność nie budziła wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 maja 2019 r., znak: (...), podlegało oddaleniu.

Rozpoznanie sprawy w rozpatrywanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz. U. z 2019r., poz. 1460), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne, a zatem nie zachodziła potrzeba przeprowadzania dowodów. Spór dotyczy jedynie prawa. Ponadto strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Dokonując analizy stanowiska ubezpieczonej Sąd nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w której organ rentowy na podstawie art. 151 § 1 pkt 1 k.p.a. w związku z art. 145a k.p.a. odmówił uchylenia decyzji z dnia 9 października 2015 r., znak: (...)ustalającej wysokość świadczenia emerytalnego M. B..

Wymienione przepisy, które powołał organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję, w związku ze skargą z dnia 23 kwietnia 2019r., regulują wznowienie postępowania. Instytucja ta stanowi nadzwyczajny tryb przewidziany w przepisach procedury administracyjnej, który umożliwia uchylenie decyzji ostatecznych, co z kolei stanowi wyjątek od zasady trwałości tych decyzji, wyrażonej w art. 16 k.p.a. W związku z tym możliwość zastosowania takiego trybu występuje jedynie w przypadku wad określonych w art. 145 § 1 k.p.a. oraz wówczas, gdy zaistnieje przesłanka wskazana w art. 145a § 1 k.p.a. Drugi z powołanych przepisów stanowi, że można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Ubezpieczona wnosząc o wznowienie postępowania przez organ rentowy,
a także składając odwołanie, powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia
6 marca 2019r. Wymaga to więc rozważenia możliwości wznowienia postępowania i przeliczenia emerytury ubezpieczonej w kontekście cytowanego art. 145a § 1 k.p.a. Rozważania należy jednak rozpocząć od wskazania, że w dniu 6 marca 2019r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. P 20/16, w którym orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy kobiet urodzonych w (...)r., które przed dniem 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wprowadzony ustawą emerytalną nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje jedynie przejściowe utrzymanie preferencyjnych rozwiązań, dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zasadniczo regulacja ta dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy (1 stycznia 1999r.) osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat, a więc urodzili się nie później niż w dniu 31 grudnia 1948r. Odstępstwo od tej zasady dotyczy osób, które urodziły się (...). Jest ono obwarowane kolejnymi warunkami, w tym w szczególności uzależnione jest od spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008r. Możliwość nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy emerytalnej przez kobiety także nie dotyczy wszystkich kobiet urodzonych w latach 1949 -1968, lecz tylko tych, które urodziły się nie później niż do dnia 31 grudnia 1953r. ze względu na wymóg nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008r. Zakwestionowane regulacje prawne dotyczą zatem jednolitej grupy kobiet, które zachowały prawo do uzyskania emerytury powszechnej po uprzednim pobieraniu emerytury wcześniejszej przysługującej po ukończeniu 55 lat. Do grupy tej należą kobiety urodzone w latach 1949-1953. Jednak po wejściu w życie z dniem 1 maja 2013r. dodanego art. 25 ust. 1b tylko część z nich, a mianowicie kobiety urodzone w (...)r., zostały pozbawione możliwości zrealizowania prawa do powszechnej emerytury na dotychczasowych zasadach, bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych. W konsekwencji z jednolitej kategorii podmiotów podobnych wyodrębniona została grupa kobiet z rocznika 1953, która podobnie jak pozostałe kobiety należące do tej kategorii nabyła co prawda prawo zarówno do emerytury wcześniejszej, jak i powszechnej, lecz przy obliczaniu tego ostatniego świadczenia znajdą zastosowanie wobec nich odmienne, mniej korzystne zasady od tych, które obowiązywały przy obliczaniu emerytury powszechnej kobietom urodzonym w latach 1949-1952. Tymczasem świadczenia te mają cechę wspólną, relewantną ze względu na treść zaskarżonej regulacji, a mianowicie miały one umożliwić osobom w wieku starszym, ze stosunkowo długim stażem ubezpieczenia, zachowanie przywileju przejścia na wcześniejszą emeryturę i możliwość uzyskania kolejnej emerytury po osiągnięciu powszechnie obowiązującego wieku emerytalnego. Ich celem było więc łagodzenie skutków likwidacji uprawnień emerytalnych obniżających wiek emerytalny, co było jednym z głównych założeń reformy emerytalnej. Z tego też względu rozwiązania te miały charakter przejściowy i były adresowane do określonej kategorii podmiotów. W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zastosowanie art. 25 ust. 1b wobec kobiet urodzonych w (...)r., pobierających emeryturę na podstawie przepisów art. 46 ustawy emerytalnej, które nie mogły nabyć prawa do emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013r., kiedy wprowadzono nowe, mniej korzystne zasady w zakresie obliczania jej wysokości nieobowiązujące pozostałe roczniki kobiet należące do kategorii ubezpieczonych uprawnionych do ustalenia emerytury po emeryturze, narusza zasady równości w prawie do zabezpieczenia społecznego i jest przez to niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z przepisem art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Powyższe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie z dniem 21 marca 2019r.

Wskazane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, jak wynika z treści wyroku i jego uzasadnienia, odnosi się jedynie do kobiet urodzonych w roku 1953. Natomiast kobiety urodzone wcześniej, w latach 1949-1952 mogły, w przeciwieństwie do kobiet z rocznika 1953, nabyć prawo do emerytury przysługującej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013r., a więc zanim wprowadzono nowe, mniej korzystne zasady w zakresie obliczania jej wysokości. Również ubezpieczona M. B., urodzona w dniu (...), mogła z takiej możliwości skorzystać w roku 2012r., a więc przed wejściem w życie niekorzystnych regulacji. Jej więc orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie obejmuje i nie mogło skutkować wznowieniem postępowania, uchyleniem decyzji z dnia 9 października 2015r. oraz przeliczeniem emerytury.

Sąd Okręgowy zważył, że odwołująca składając odwołanie, wniosła o ponowne ustalenie świadczenia emerytalnego ustalonego decyzją z dnia 9 października 2015r. z uwzględnieniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., powołując się na przepisy art. 114 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można zgodnie z żądaniem odwołującej w niniejszej sprawie ponownie ustalić wysokości świadczenia emerytalnego przyznanego decyzją z dnia 9 października 2015r. z uwzględnieniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., działając na podstawie art. 114 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazać należy, iż zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31 października 2019 r. (III AUa 1534/19 LEX nr 2758392) za przepis, na podstawie którego może dojść do wzruszenia decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, należy uznać art. 145a k.p.a., w myśl którego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (§ 1), a w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Po złożeniu takiej skargi do organu rentowego dochodzi do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji dotkniętej opisaną wadą i zastąpienia jej decyzją uwzględniającą stan prawny, który pomija derogowaną orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego regulację. Gdy podstawę wznowienia postępowania stanowi uznanie orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego aktu normatywnego za niezgodny z Konstytucją, wyłącznie art. 145a k.p.a. może być stanowić podstawę i drogę wznowienia postępowania. Podstawy do uchylenia lub zmiany decyzji i ponownego ustalenie prawa do świadczeń lub ich wysokości nie może w takiej sytuacji stanowić art. 114 u.e.r.f.u.s. (LEX nr 2758392). W przypadku uznania za niekonstytucyjny przepisu stanowiącego podstawę wydania decyzji przez organ rentowy, zastosowanie będą miały przepisy kodeksu postępowania administracyjnego o wznowieniu postępowania, mimo, że odwołania od decyzji emerytalno-rentowych są rozpoznawane poza postępowaniem administracyjnym. Taką podstawą wznowienia jest art. 145a k.p.a. (stosowany w związku z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach). Natomiast art. 114 ustawy o emeryturach i rentach nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania sensu stricto, lecz umożliwia uchylenie lub zmianę decyzji i ponowne ustalanie prawa do świadczeń lub ich wysokości, pod warunkiem wystąpienia okoliczności w tym przepisie wymienionych, do których jednak nie należy niekonstytucyjność przepisu prawa stanowiącego postawę wydania decyzji, stwierdzona orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego (Biul.SAKa 2019/4/31).

Podsumowując zaprezentowaną argumentację wskazać należy, że Sąd Okręgowy, uwzględniając cytowane przepisy, nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, wobec czego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.