Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2019r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jerzy Zalasiński (spr.)

Sędziowie: SO Iwona Pawlukowska

SO Sabina Orzechowska

Protokolant st.sekr.sądowy Dorota Malewicka

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2019 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z wniosku E. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do zasiłku chorobowego i zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 października 2017r. sygn. akt IV U 249/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II (drugim) w ten sposób, że oddala odwołanie w części dotyczącej obowiązku zwrotu przez E. W. nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okresy od dnia (...)2015r. do 17 września 2015r., od (...)2015r. do 27 stycznia 2016r., od (...)2016r. do 18 marca 2016r., od (...)2016r. do 27 lipca 2016r. w kwocie (...),06 (dwanaście tysięcy sto trzydzieści sześć złotych i sześć groszy);

II.  oddala apelację w części dotyczącej zobowiązania E. W. do zwrotu odsetek ustawowych od nienależnie pobranego świadczenia do dnia (...).;

III.  koszty procesu między stronami wzajemnie znosi za obie instancje i postępowanie kasacyjne.

Iwona Pawlukowska J. S. O.

Sygn. akt: IV Ua 23/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił E. W. prawa do zasiłku chorobowego za okresy m. in. od 2 września 2015 r. do 17 września 2015 r., od 19 grudnia 2015 r. do 27 stycznia 2016 r., od 31 stycznia 2016 r. do 18 marca 2016 r., od 1 czerwca 2016 r. do 27 lipca 2016 r. oraz zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za te okresy wraz z odsetkami ustawowymi w łącznej wysokości (...)zł. Organ rentowy wskazał, że skarżąca w okresie zatrudnienia w SPZOZ w S., w okresie korzystania ze zwolnień lekarskich wykonywała pracę na podstawie umowy zlecenia dla (...) s. c. i za wykonane czynności otrzymała wynagrodzenie. Nienależnie pobrany, zdaniem organu rentowego, przez nią zasiłek chorobowy podlega więc zwrotowi wraz z odsetkami.

Wyrokiem z 25 października 2017r. Sąd Rejonowy w Siedlcach zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z 7 lipca 2017r. w ten sposób, że przywrócił ubezpieczonej E. W. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 2 września 2015 r. do 17 września 2015 r., od 19 grudnia 2015 r. do 27 stycznia 2016 r., od 31 stycznia 2016 r. do 18 marca 2016 r., od 1 czerwca 2016 r. do 27 lipca 2016 r. i ustalił, że nie ma ona obowiązku zwrotu pobranego za te okresy zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej wysokości 13.225,70 złotych.

Sąd Rejonowy ustalił, że E. W. od lipca 1989 r. do sierpnia 2017 r. była pracownikiem Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w S., zatrudnionym na stanowisku pielęgniarki. Jednocześnie od 2007 r. współpracowała z płatnikiem składek (...) s. c. na podstawie umów zlecenia, w ramach których zajmowała się wykonywaniem czynności pielęgniarskich w domach pacjentów. W okresach od 2 września 2015 r. do 17 września 2015 r., od 19 grudnia 2015 r. do 27 stycznia 2016 r., od 31 stycznia 2016 r. do 18 marca 2016 r., od 1 czerwca 2016 r. do 27 lipca 2016 r. E. W. była niezdolna do pracy i korzystała ze zwolnień lekarskich od pracy. Z tego tytułu pobrała zasiłek chorobowy w łącznej wysokości 12.136,06 zł. W okresach od 31 lipca 2015 r. do 17 września 2015 r., od 16 grudnia 2015 r. do 18 marca 2016 r. i od 29 kwietnia 2016 r. do 30 czerwca 2016 r. poza pracą w SPZOZ w S. E. W. wykonywała czynności pielęgniarskie w domach pacjentów w ramach umów zlecenia zawartych z płatnikiem składek (...) s. c., za które otrzymała wynagrodzenie.

W przedstawionym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie ubezpieczonej było uzasadnione. Podniósł, że wypłaconych ubezpieczonej za sporny okres świadczeń nie można uznać w myśl art. 84 ust. 2 ustawy systemowej za świadczenia nienależne, a tylko świadczenie nienależnie pobrane w myśl art. 84 ust. 1 tej ustawy podlega zwrotowi. W ocenie Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie nie zachodziły bowiem okoliczności polegające na pouczeniu ubezpieczonej o braku prawa do pobierania świadczenia ani świadczenie nie zostało jej przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów. Jedyną możliwością, jeśli chodzi o zastosowanie art. 84 ust. 2 ustawy systemowej pozostały zatem „inne przypadki świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia”. Podkreślił, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego zwraca się uwagę na różnicę pomiędzy świadczeniem nienależnym (np. wypłaconym bez podstawy prawnej), a świadczeniem „nienależnie pobranym”, a więc pobranym przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2007 r., I UK 90/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 301). W ocenie Sądu Rejonowego zachowanie ubezpieczonej w niniejszej sprawie nie cechowało się złą wolą. Nie kryła ona swojej współpracy z innym pracodawcą, gdzie była zatrudniona na podstawie umów cywilnoprawnych. Wskazała, że była nieświadoma tego, że nie może sobie dorabiać podczas zwolnienia lekarskiego. Naruszenie art. 17 ustawy zasiłkowej nie może stanowić więc w jej przypadku podstawy żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że brak było podstaw do żądania od ubezpieczonej przez organ rentowy zapłaty odsetek ustawowych od pobranych świadczeń za okres poprzedzający wydanie decyzji w niniejszej sprawie. Roszczenie organu rentowego o zapłatę tych odsetek staje się bowiem wymagalne dopiero od doręczenia decyzji osobie zobowiązanej do zwrotu tego świadczenia, a nie w chwili pobrania świadczenia.

Od powyższego wyroku apelację wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wydane orzeczenie ,tj. art.233§1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i wyprowadzenie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym poprzez przyjęcie, że ubezpieczona przebywając na zwolnieniu lekarskim nie wiedziała jaki jest jego cel oraz jaką spełnia funkcję i była nieświadoma tego, że w okresie zwolnienia lekarskiego nie można podejmować pracy zarobkowej,

II.  naruszenie prawa materialnego ,tj. art.17 ust. ustawy z 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2016r., poz.372) w zw. z art.84 ust.1 i ust.2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016r., poz.963) poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że podjęcie działalności zarobkowej w okresie zwolnienia lekarskiego nie stanowi podstawy do pozbawienia ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego i zobowiązania do jego zwrotu.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Wyrokiem z(...)2018r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił częściowo zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z 25 (...). w ten sposób, że oddalił odwołanie w zakresie dotyczącym odmowy E. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od (...) 2015r. do 17 września 2015r., od 19 grudnia 2015r. do 27 stycznia 2016r., od 31 stycznia 2016r. do 18 marca 2016r. oraz od 1 czerwca 2016r. do 27 lipca 2016r., a w pozostałej części apelację oddalił. Ponadto Sąd oddalił wniosek organu rentowego o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd drugiej instancji podniósł, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego o przywróceniu ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego w okresach objętych decyzją organu rentowego narusza przepis prawa materialnego ,tj. art.17 ust.1 w/w ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zgodnie z którym ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Podkreślił, iż z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że w okresie orzeczonej niezdolności do pracy (przebywania na zwolnieniu lekarskim) ubezpieczona wykonywała pracę zarobkową na rzecz płatnika składek (...) s.c. i za wykonaną pracę uzyskała wynagrodzenie. Dlatego uwzględniając apelację organu rentowego Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w części przywracającej ubezpieczonej prawo do zasiłku chorobowego i w tym zakresie odwołanie ubezpieczonej oddalił. W ocenie Sądu drugiej instancji ustalenie, że w w/w okresie ubezpieczonej nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego nie oznaczało jednak, że świadczenie to, wypłacone jej za okresy: od 2 września 2015r. do 17 września 2015r., od 19 grudnia 2015r. do 27 stycznia 2016r., od 31 stycznia 2016r. do 18 marca 2016r. oraz od 1 czerwca 2016r. do 27 lipca 2016r. podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne pobrane. Podniósł, że nie każde świadczenie do którego zainteresowana osoba nie była uprawniona, a które zostało jej wypłacone jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlega zwrotowi. W tym zakresie Sąd Okręgowy podzielił argumentację Sądu pierwszej instancji. Podkreślił, że o tym, jakie świadczenia podlegają zwrotowi jako nienależne pobrane stanowi przepis art.84 ust.1 i 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych. I tak, zgodnie z ust.1 powyższego przepisu osoba, która pobrała nienależnie świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym w myśl ust.2 tego przepisu za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W przekonaniu Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy prawidłowo stwierdził, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie zachodziła żadna z w/w ustawowych przesłanek uzasadniających stwierdzenie, że zasiłek chorobowy wypłacony ubezpieczonej jest świadczeniem nienależnie pobranym. Pierwsza z wymienionych wyżej przesłanek dotyczy bowiem sytuacji, gdy w takcie pobierania świadczenia zaistnieje sytuacja, w której osoba pobierająca to świadczenie traci do niego prawo lub zachodzi podstawa do wstrzymania jego wypłaty. Zauważył, że w okolicznościach niniejszej sprawy niewątpliwym jest, iż w okresie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczona wykonywała pracę zarobkową, co zgodnie z przytoczoną na wstępie regulacją art.17 ust.1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – skutkowało utratą przez ubezpieczoną prawa do zasiłku chorobowego za cały okres danego zwolnienia lekarskiego. Niezależnie od tego Sąd Okręgowy zauważył, że aby móc żądać od ubezpieczonej zwrotu pobranego zasiłku chorobowego, do którego utraciła prawo, spełniona musiałby dodatkowo przesłanka uprzedniego pouczenia ubezpieczonej o braku prawa do pobierania zasiłku chorobowego (o utracie tego prawa) w sytuacji wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy, takiego pouczenia ubezpieczona nie otrzymała. Organem wypłacającym ubezpieczonej sporny zasiłek chorobowy był płatnik składek – Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w S., który nie udzielał jej takiego pouczenia. Stosownego pouczenia nie udzielił ubezpieczonej również organ rentowy. W konsekwencji Sąd drugiej instancji stwierdził, że brak takiego pouczenia skutkuje niemożnością uznania świadczenia za nienależnie pobrane.

Dalej Sąd drugiej instancji wskazał, że w przedmiotowej sprawie brak jest przesłanek do ustalenia, aby zasiłek chorobowy został ubezpieczonej przyznany i wypłacony na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo na skutek innego przypadku świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez ubezpieczoną jako osobę pobierającą świadczenie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy – w ocenie Sądu Okręgowego – wskazywał, że w celu uzyskania zasiłku chorobowego ubezpieczona nie przedkładała ani pracodawcy, który wypłacał jej świadczenie, ani organowi rentowemu, żadnych fałszywych dokumentów oraz nieprawdziwych oświadczeń, w tym w szczególności co do niewykonywania w okresie niezdolności do pracy innej pracy zarobkowej.

Reasumując Sąd drugiej instancji przyjął, że brak było ustawowych przesłanek do stwierdzenia, że wypłacony ubezpieczonej zasiłek chorobowy był świadczeniem nienależnie pobranym (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z 8 marca 2017r. w sprawie II UK 753/15, Lex 2271458). Oceny powyższej nie zmienia – zdaniem Sądu Okręgowego - fakt, że od ubezpieczonej jako blisko 50-letniej osoby wymagać można określonej wiedzy i refleksji co do celu zwolnienia lekarskiego, a w konsekwencji świadomości niemożności wykonywania pracy (w okresie zwolnienia lekarskiego), nie tylko na rzecz pracodawcy, ale i na rzecz innych podmiotów, skoro ustawodawca – dla uznania świadczenia za nienależnie pobrane - wymaga jeszcze pouczenia świadczeniobiorcy, że wykonywanie takiej innej pracy zarobkowej skutkować będzie utratą prawa do świadczenia.

Od powyższego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., reprezentowany przez pełnomocnika, wywiódł skargę kasacyjną i zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 8 marca 2018r. w części ,tj. w zakresie pkt II i III podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego ,tj. art. 84 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z 13 października1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zasiłek chorobowy pobrany przez ubezpieczoną za sporne okresy nie stanowi nienależnie pobranego świadczenia i tym samym nie podlega zwrotowi, ponieważ ubezpieczona nie została uprzednio pouczona o tym, że w czasie zwolnienia lekarskiego nie może świadczyć pracy, podczas gdy z prawidłowej wykładni tych przepisów wynika, że podstawę do żądania przez organ rentowy zwrotu zasiłku chorobowego jako nienależnie pobranego stanowi wyłącznie świadome wprowadzenie przez ubezpieczoną organu rentowego w błąd co do kwestii jej zdolności do pracy.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części co do pkt II i III i w tym zakresie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Siedlcach, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu drugiej instancji w części co do pkt II i III oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji w części ustalającej, że ubezpieczona nie ma obowiązku zwrotu pobranego za sporne okresy zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej wysokości (...),70 złotych i oddalenie odwołania, a także o zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów postepowania.

W ocenie organu rentowego, definicja nienależnie pobranego świadczenia z art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie powinna mieć zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż w sytuacji, gdy świadczeniobiorca składa zwolnienie lekarskie, zasiłek chorobowy w przypadku przyznania jest mu wypłacany bez wydawania jakiejkolwiek decyzji. Natomiast, jeżeli istnieją podstawy do odmowy świadczenia, organ rentowy wydaje decyzję odmowną. Wobec tego trudno jest przyjąć, na jakim etapie, kiedy i w jakiej formie świadczeniobiorca powinien zostać pouczony o tym, że podczas zwolnienia lekarskiego nie może świadczyć pracy. Skarżący podniósł, że istota zwolnienia lekarskiego jest powrót do zdrowia. Każdy dorosły człowiek zna bowiem istotę zwolnienia lekarskiego przez pryzmat chociażby logiki, czy też doświadczenia życiowego. Tym samym orzekające w niniejszej prawie zarówno Sąd Rejonowy, jak i Sąd Okręgowy błędnie przyjął że świadczeniobiorca musi zostać uprzednio pouczony, o tym, że w czasie zwolnienia lekarskiego nie można świadczyć pracy, aby pobrane świadczenie można było uznać za nienależnie pobrane. Podstawę prawna zwrotu nienależnie pobranego przez ubezpieczona zasiłku chorobowego powinien stanowić przepis art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku ze świadomym wprowadzaniem w błąd organu rentowego. Ubezpieczona podczas zwolnienia lekarskiego wykonywała dodatkową pracę, przez 3 dni w tygodniu, dla płatnika składek (...) s.c. Ubezpieczona z racji wieku i wykonywanego zawodu jest osobą doświadczoną, która winna doskonale wiedzieć, jaką funkcję spełnia zwolnienie lekarskie. Nadto z zasad logiki wynika, że osoba chora nie jest zdolna do świadczenia pracy i to w tak dużym rozmiarze (3 dni w tygodniu). Ubezpieczona, składając zwolnienie lekarskie, wprowadzała swojego pracodawcę oraz organ rentowy w błąd co do stanu swojego zdrowia i wnioskowała o wypłatę zasiłku chorobowego, który jej się nie należał. Ubezpieczona doskonale znała swój stan zdrowia. Tym samym, według skarżącego została spełniona przesłanka „innego przypadku świadomego wprowadzenia w błąd organu wypacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia” z art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wyrokiem z 13 czerwca 2019r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w pkt II i III i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu orzeczenia Sad Najwyższy wskazał, że ustalenie przez Sąd, że ubezpieczona pobierająca zasiłek chorobowy i jednocześnie wykonująca w tym czasie pracę zarobkową nie była pouczona o braku prawa do tego świadczenia, nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia, że nie obciąża jej obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego, do którego utraciła prawo wskutek wykonywania w okresie pobierania świadczenia pracy zarobkowej. W ocenie Sądu Najwyższego Sąd powinien bowiem rozważyć, czy mimo nieziszczenia się określonej w art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przesłanki zwrotu nienależnie pobranego świadczenia zasiłek chorobowy został wypłacony na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Szeroko bowiem zakreśla się ramy zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego lub odwoławczego. Podkreślił, że zalicza się do nich bezpośrednie oświadczenie nieprawdy we wniosku o świadczenia, przemilczenie przez wnioskodawcę faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożenie wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeni w błąd organu rentowego (wyrok SN z 27 stycznia 2011r., II UK 194/10, LEX nr 786392). W przekonaniu Sądu Najwyższego, ubezpieczona przekładająca, za sporne okresy zaświadczenia lekarskie, a w tych samych okresach świadcząca pracę zarobkową, wprowadziła w ten sposób organ rentowy w błąd co do okoliczności uzasadniających pobieranie przez nią zasiłku chorobowego, przez przemilczenie faktu (wykonywania pracy zarobkowej) mającego wpływ na prawo do świadczeń. Niepodanie lub zatajanie informacji o wykonywaniu przez ubezpieczoną pracy zarobkowej w okresach zwolnień lekarskich winno być, oceniane jako wprowadzenie w błąd organu rentowego, skoro wykonywanie takiej pracy w okresie korzystania z zasiłku chorobowego prowadzi do utraty prawa do pobranych świadczeń za cały okres niezdolności do pracy. Świadczenia z chorobowego ubezpieczenia społecznego mają bowiem umożliwić leczenie osobie niezdolnej do pracy, czego konsekwencją jest niemożność wykonywania pracy w okresie zwolnienia lekarskiego, a uświadomienie tego jako faktu powszechnie znanego – w ocenie Sądu Najwyższego – nie wymaga żadnego dodatkowego pouczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. okazała się uzasadniona w części, w jakiej Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczoną E. W. nie obciąża obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za okres od 2 września 2015 r. do 17 września 2015 r., od 19 grudnia 2015 r. do 27 stycznia 2016 r., od 31 stycznia 2016 r. do 18 marca 2016 r. oraz od 1 czerwca 2016 r. do 27 lipca 2016 r. Należy zgodzić się z apelującym, że w tym zakresie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego ,tj. art. 84 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z dyspozycją wymienionego przepisu osoba, która pobrała nienależnie świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Stosownie do ust. 2 w/w artykułu za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle oceny prawnej wyrażonej w wyroku Sądu Najwyższego, przyjąć należało, że zasiłek chorobowy wypłacony ubezpieczonej za sporne okresy podlega zwrotowi jako świadczenie nienależnie pobrane w rozumieniu art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W ustalonym stanie faktycznym bezsporne jest, iż w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim ubezpieczona jednocześnie wykonywała pracę zarobkową na rzecz płatnika składek (...) s. c., a za wykonana pracę uzyskała wynagrodzenie. Wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego, takim działaniem ubezpieczona świadomie wprowadziła organ rentowy w błąd co do okoliczności uzasadniających pobieranie przez nią zasiłku chorobowego, przez przemilczenie faktu (wykonywania pracy zarobkowej) mającego wpływ na prawo do świadczenia. Okoliczność, iż okresie zwolnienia lekarskiego nie można wykonywać działalności zarobkowej nie wymaga kierowania do świadczeniobiorcy specjalnego pouczenia w tym zakresie. Wynika to z samej istoty zwolnienia lekarskiego oraz celu zasiłku chorobowego, który ma rekompensować choremu niemożność zarobkowania w okresie choroby. Nie można zatem przyjąć, że osoba, która informuje pracodawcę o niemożności wykonywania pracy i przedkłada na tę okoliczność zwolnienie lekarskie, nie wie, że w tym samym czasie nie może wykonywać innej działalności zarobkowej. W związku z powyższym Sąd drugiej instancji przyjął, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy została spełniona przesłanka „innego przypadku świadomego wprowadzenia w błąd organu wypacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia” z art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Dlatego uwzględniając apelację organu rentowego Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w pkt II i oddalił odwołanie ubezpieczonej w części dotyczącej obowiązku zwrotu przez nią nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za okresy wskazane w decyzji.

Odnosząc się do kwestii żądania od ubezpieczonej przez organ rentowy zapłaty odsetek ustawowych od pobranych świadczeń wskazać należy, że brak jest, w ocenie Sądu Okręgowego, podstaw do nałożenia na ubezpieczoną obowiązku zwrotu odsetek od nienależnie pobranego świadczenia za okres poprzedzający wydanie decyzji ,tj. do dnia 7 lipca 2017r. Roszczenie organu rentowego o zapłatę tych odsetek staje się bowiem wymagalne dopiero od doręczenia decyzji osobie zobowiązanej do zwrotu tego świadczenia, a nie w chwili pobrania świadczenia. Świadczenia z ubezpieczeń społecznych przyznawane są bowiem w drodze decyzji administracyjnych i na podstawie decyzji administracyjnych są wypłacane. Nie można zatem utrzymywać, że świadczenia wypłacone na podstawie pozostającej w obrocie prawnym decyzji administracyjnej jako nienależne, podlegały zwrotowi w dacie wypłaty, choćby przesłanki przyznania świadczenia w rzeczywistości nie istniały lub odpadły. Świadczenia w myśl art. 84 ustawy systemowej uważane za nienależne podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję administracyjną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., I UK 210/09, Lex nr 585713).

Mając na uwadze powyższe względy Sąd Okręgowy na podstawie art.385 kpc orzekł jak w pkt II wyroku.

Wobec częściowego uwzględnienia apelacji, na podstawie art.100 kpc Sąd Okręgowy koszty procesu między stronami za obie instancje i postępowanie kasacyjne wzajemnie zniósł.

Jerzy Zalasiński I. S. O.